|
2008
|
|
|
Esate baterako, herri, eskualde eta nazio esparruen hedabideek hurrenez hurren herriko hizkera, eskualdeko euskalkia eta Euskara Batua erabili luketela aldarrikatu du Zuazok (2000). ...o gehiago menderatzen duen hiztunak aukera gehiago ditu komunikazio egoeretara moldatzeko3 Adibide bat ematearren, bi kode edo gehiago dituen hiztunak eremu nazionaleko hedabidea den telebistan edo irratian batean dagoelarik, aukeran izango du bere euskalkiaz hitz eginez, bere izaera eta jatorriaren berri emateko, edota bere hizkera bereko jendearekiko hurbiltasuna adierazteko, edota beste hizkera
|
batzuk
dituzten hiztunekiko distantzia agerian uzteko eta beraz, berbaldian nabariki inplikatzeko, edo euskara batua erabiliz, berbaldi autonomoagoa egiteko.
|
|
|
Eskolaren ulerkera honen arabera inguruko gizarteak eta beraren ezaugarriek ez dute zertan baldintzatu eskolako lana. Instituzio horrek zeregin jakin
|
batzuk
ditu, zehazki finkatuak, eta ez du inguruaren arabera moldatu edo egokitu beharrik sumatzen.
|
|
2009
|
|
|
Tradiziotik datozen inertziak handiak dira, baina XIX. mendean eta XX. mende hasieran akademiak modu batean ulertzen ziren, eta beste ulerkera bat eman behar diogu Euskaltzaindiari, XXI. mende hasieran hizkuntza bera eta hizkuntzaren beraren egoera soziolinguistikoa, soziologikoa eta politikoa ez baitira akademia klasiko batenak bezalakoak. Gizarteak eskabide
|
batzuk
baditu, eta akademiak, beste eragileekin batera, horiei erantzun egin behar die. Bide horretan ari gara, hain zuzen ere decalage hori ahal den neurrian eta moduan orekatzeko ahaleginetan.
|
|
|
Horren barruan litzateke hitzarmen arrunt batetik kontratu programa batera joatea. Kontratu programa horrek helburu jakin
|
batzuk
baditu, eta helburu jakin horien arabera jokatuko litzateke.
|
|
2010
|
|
|
Halatan, sermoiak ISD terminotan pentsatuz, esango dugu mintzairajardueraren produktuak direla. Mintza jarduera oso anitza dela irudituko zaigu, errepertorio ugariko hiztun baikara, baina, beti ere antolatua dago mintzaira, funtzio jakin
|
batzuk
ditu, generoan txertatuko da. Hala dio Bajtin ek:
|
|
|
Bi kapituluok galdera erantzunetan antolatuta daude. Liburuaren hirugarren eta laugarren zatiak beste hartzaile
|
batzuk
dituzte, kristau haziak. Liburua Euscaldunai> eskainia dago eta 330 orrialde ditu.
|
|
|
Titulu orokor batek abiatzen du Eracus> sermoia beti, sistematikoki. Titulu nagusi horren jarraian, azalera testualak beste osagai linguistiko
|
batzuk
ditu, estruktura grafiko linguistiko konbentzionalak: letra tamaina handiagoa eta maiuskulak, letra etzanak?
|
|
|
la realización con éxito de sus miembros da lugar a la correspondencia entre el contenido proposicional y la realidad. Oro har, behar izaten dute instituzio extralinguistikoa, zeinaren baitan hiztun eta entzuleek funtzio jakin
|
batzuk
dituzten.
|
|
|
Aldaketa kontestuala: bidaltzaileak betebehar
|
batzuk
ditu, aldez aurretik ez dituenak. Edozein kasutan, kristau fedeak dio bete direla, baldin eta entzuleak hala nahi badu:
|
|
|
activité de diffusion, vers lexterieur, de connaissances déjá produites et circulant à lintèrieur> dune communauté plus restreinte. Horrek inplikazio diskurtsibo
|
batzuk
ditu, besteak beste, edukiaren berformulazioa, dibulgazioaren izenean:
|
|
|
Dimentsio berri hori jorratu edo ustiatu dutenen izen
|
batzuk
genituzke: Ducrot (1984), Voloshinov (dakigunez mintzaira formei buruzko planteamendu sozio diskurtsoaren aitzindariak, 1992/ 1929), Authier Revuz (1981, 1982, 1984, 1995) eta Recanati (1979).
|
|
|
Gogorraren erretorika honek marka erregular
|
batzuk
ditu: Beguira ren presentzia, Plat> eta Bed> sermoi moldeei sarrera ematen dieten aipuak Clama, > (Otsegizu, ez ixildu,?) eta Scrutemur>?
|
|
|
Datu iturri
|
batzuk
baditugu horri buruz, horien artean inkesta soziolinguistikoak non etorkinak, herrikoak, guraso bat edo bi etorkinak aldagai gisa hartuak diren (ikus bibliografian).
|
|
|
2002 ikasleetan Euskal Herrian sortu ikasleen laurdenak ez du lagun euskaldunik, eta ikasle etorkinen heren bat kasu berean da. Euskaldun
|
batzuk
dituzten lagunarteak dira gehienik gertatzen bi multzoetan, bi herenak herriko ikasleetan eta erdia baino gehiago etorkinetan ere. Horiek hola bi multzo horietan %13 dabiltza lagunen erdia edo gehiago euskaldunak diren lagunarteetan.
|
|
|
(orain %15, lehen %30). Orain ere euskaldun
|
batzuk
dituzten lagunarteak dira gehienik gertatzen bi multzoetan, eta 2002 hein berdintsuetan.
|
|
|
Lagunarteak lau kategoriatan sailkatuak dira, hizkuntza giroaren arabera: euskaldunik gabeko lagunarteak (1), euskaldun
|
batzuk
dituztenak (2), lagunarte erdi euskaldunak (3) eta lagunarte (kasik) osoki euskaldunak (4)., Bi ikasturteak bat bestearen sahetsean. Herriko ikasleak urdinez, etorkinak, gorriz.
|
|
|
lankideen erdiak edo gehiagokoak %14tik% 21era. Euskaldun
|
batzuk
dituzten lankidegoak ere bai %31tik %43ra, bainan kasu honetan erdaldunak gehiengoan dira.
|
|
|
–15 egunean behin joaten nintzen ni Madrilera, ikastolen txostenekin. Hezkuntza Ministerioan baremo
|
batzuk
zituzten; hainbeste gela, hainbeste diru. Eta ikastolek proiektu bat aurkezten zidatenean, nik jada banekien zenbat diru jasoko genuen Madriletik, haien formula ikasi nuelako?.
|
|
|
Gaur egun, Mendizabalek ardura berdina dauka GIEn. Haren esanetan, proiektuaren helburua zen bertsolaritzaren ezagutza irakaskuntzaren barruan ematea ikasleei, eta, era berean, bertsolaritzaren erabilera bideratzea gela barruan, erabilera horrek onura
|
batzuk
zituelako ikasleentzat. –Baina nola txertatu irakaskuntzan?
|
|
2012
|
|
|
27 Gisa honetako enuntziatuek itxurazko ezaugarri berezi
|
batzuk
dituzte: I) gramatikaren ikuspegitik, deklaraziozko perpausa izan ohi da;
|
|
2013
|
|
|
Italia, berez, Austria Hungaria eta Alemaniaren aliatua zen. Baina lurralde gatazka
|
batzuk
bazituen aspaldian Austria Hungariarekin, eta zail ikusten zen aliantza hark luzaz irautea, gerla lehertuz gero. Ingalaterrak hastapenean ez zuen gerlan sartzeko asmorik.
|
|
|
Gehiago sakondu daiteke, baina guk gainetik irakurri ondoan erran dezakeguna da, zentsura politikoaren nahia ageri zela prefetaren eskaeren gibelean. Hots, gure begiekin ikusi dugu prefeta eduki politiko jakin
|
batzuk
zituzten artikuluak zentsuratzearen alde zegoela.
|
|
|
Hala ere, nabarmendu zuen galtze edo herio horren gainetik, alemana ez zela irabaztekotan, Frantziak oraino beste gidari on
|
batzuk
bazituelakoan:
|
|
2016
|
|
|
Batetik, hemen amateurrak dira eta han profesionalak. Profesionalek buruan beste erronka
|
batzuk
dituzte. Gauza bat muntatzen dutenean, honenbeste data ziurtatu behar dituzte.
|
|
|
Hau da lehen problematika. Lehenago ikusi dugu zergatik amateur gelditzeak beste abantaila
|
batzuk
dituen horrez gain. Baina errentagarritasuna aipatu beharbada, emanaldi gehiago da, lan gehiago profesionalak ez direnentzat.
|
|
|
Antzerkiak ezagutu dituen proposamen eta esperientzia berrien garaia bai Euskal Herrian bai kanpoan eta bereziki interesatzen zaizkigun ondoko herrietan Frantzian eta Espainian alegia. Ikusi dugu euskal antzerkiak ezaugarri
|
batzuk
bazituela dagoeneko. Historia bat eta forma desberdinak ere bazituen.
|
|
|
Ez zuen horrekiko interesik azaldu, publiko mugatu horrentzat idazten zuen. Beste helburu
|
batzuk
bazituen, besteak beste problematika berriak publikoan azaltzea, hizkuntza publikoa egitea, aukera ematea hizkuntzaren aberasteko, aldatzeko, egokitzeko, hizkuntzara gai modernoen ekartzeko.
|
|
|
Gaztaroko inguruari ere zion atxikimendua kontatzen du testu horietan, Larhun mendiari. Haatik, beste gai
|
batzuk
ditu eskaintzen, sorginei alegia, Lapurdiko sorginei, irakurlea de Lancre inkisidorearengana darama. Baina, noski ikuspuntua ez da historialarien begietatik hartua, entzunak eta sentimenduak ditu aipatzen.
|
|
2017
|
|
|
Bistan da, beste helburu
|
batzuk
bazituen euskara batuaren sortzeak, aipatuena behar bada euskalkidun ezberdinen arteko ezin ulermena gainditzea6.
|
|
2021
|
|
|
Lehenik eta behin, beraz, gizon orok jokabidearen deskribapen orokorraren ideal jakin
|
batzuk
ditu, abere arrazional batek bizitzan duen egoera bereziari egokitzen zaizkionak eta bere izaerarekin eta harreman guztiekin hoberen bateratzen direnak. Baieztapen hori oso nabarra dela pentsatzen baduzu, esango dizut, zehazkiago, arrunki hiru bide erabiltzen dituztela ideal horiek euren balioa erakusteko, eta arrazoi osoz egiten dute (Uribarri).
|
|
|
kategoria lexikoek bezala eratorpena jasan dezakete eta lexema berriak sortzeko oinarri moduan erabil daitezke. Bestalde, kategoria funtzionalei egozten dizkiegun ezaugarri
|
batzuk
dituzte: zerrenda mugatua osatzen dute eta zenbaitetan funtzio sintaktiko garbia izaten dute.
|
|
|
Beste aditz
|
batzuk
du (dio) motakoak dira: erabaki, erakarri, iraindu, lagundu, tentatu, zulatu.
|
|
|
–" Aztertu ditugun lau hizkuntzetan GEN egituraren bidez eratu diren terminoek hitz jakin
|
batzuk
dituzte bigarren osagaitzat, eta dagokion pertsona izenak emandako edo haren izenean bataiatutako" esakune" motakoak dira. Argi eta garbi, lege, printzipio eta teorema dira multzo horretakoak (mota bereko batzuk:
|
|
|
bigundu, edertu, gorde, gogortu, indartu, luzatu, ondu, sendatu, edo tapatu. Beste gutxi
|
batzuk
du motakoak (gantzutu) edo da motakoak dira, hala nola bizi, jostatu, oroitu (nahiz bi argumentu izan, zertaz/ zerekin postposizio sintagmaren bidez adierazten dugu oroitu aditzaren barne argumentua, ‘gaia’, eta sintagma absolutiboaren bidez esperimentatzailea). Estekatu, berriz, du/ zaio motakoa da.
|
|
|
Beste osaera
|
batzuk
dituzten hitzak ere erabil ditzakegu modua adierazteko. Adibidez, batzuetan adjektiboak adberbializatzen ditugu, inolako atzizkirik —ez mugatzaile, ez postposizio— ezarri gabe, eta adberbio lanetan jarri:
|
|
|
40.4.2a Beste batzuetan, ordea, moduzko adberbioek eta perpausek erabilera predikatiboa izaten dute, ezaugarri jakin
|
batzuk
dituzten egituretan edo aditz konkretu batzuekin azaltzen direnean (ikus 24 kapitulua). Hala, zenbaitetan lehen mailako predikazioan azaltzen zaizkigu, predikatu nagusi gisa (Amona espero genuen bezala zegoen), eta beste zenbaitetan bigarren mailako predikatu modura (Barrua sutan zuela hurbildu zitzaien nagusia grebalariei).
|
|
|
Tradizioan ere holakoak erabili izan dira: Eta eskainiko dio Jaunari bere dohaina, urtebeteko bildots mantxa gabeko bat holokaustoan, eta urtebeteko ardi mantxa gabeko bat bekatuagatik (Uriarte); Ordea nola hasten baitzen malizia gabe, urte batetako haurraren pare, eta egoitza hartan iraun baitzuen bi urtez, eta ez gehiago (Axular); Esku ttipiño
|
batzuk
zituen, hamabi urteko haur baten eriak, dena hezurra (J. B. Etxepare); Eta ireki zuen bere diruko kutxa eta armadari eman zion urte bateko soldata (Duvoisin).
|
|
|
Horrela, badakigu perpaus horretako Jonek hitza izena dela, izen berezia (§ 12.3.2), hain zuzen. Funtzioari dagokionez subjektua da, baina Joneri eman diogu esango bagenu, edo Jone ikusi dut, kategoria berekoa izanik ere, izen berak beste funtzio
|
batzuk
dituela ikusten dugu berehala.
|
|
|
Eta gauza bera gertatzen da arras (nahiz XX. mendearen erdialdetik Hegoaldera hedatzen den), biziki, eta arrunt ekin ere (hau adjektiboa ere). Aise ere sail honetakoa da, beste erabilera
|
batzuk
baditu ere (§ 22.6.7b): Artobero jauna, kanpo horietan oso ardozaletu zen (Urruzuno); Neutralak guztiz gutxi izanik (Erkiaga); Gaur aditu gauza horiek orok nahasi naute arras (Barbier); Biziki erraz baita hamabortz urteko mutiko baten atakatzea (Etxebarne).
|
|
|
Miren bizkorra da;* Betaurrekoak bizkorrak dira; Josune lerdena da;* Liburua lerdena da; Leire goibel dago;* Txirrindua goibel dago. Adibide hauetan atributuak (bizkorra, lerdena, goibel) erabakitzen du ezaugarri
|
batzuk
dituzten subjektuak onargarriak izango direla, eta beste ezaugarri batzuk dituztenak ezin direla perpaus horren subjektu izan. Atributuaren eskakizunen arabera izaten da subjektua era batekoa edo bestekoa, eta horregatik esan ohi da perpaus kopulatiboetan predikazioaren ardatza atributua dela, ez aditza.
|
|
|
Miren bizkorra da;* Betaurrekoak bizkorrak dira; Josune lerdena da;* Liburua lerdena da; Leire goibel dago;* Txirrindua goibel dago. Adibide hauetan atributuak (bizkorra, lerdena, goibel) erabakitzen du ezaugarri batzuk dituzten subjektuak onargarriak izango direla, eta beste ezaugarri
|
batzuk
dituztenak ezin direla perpaus horren subjektu izan. Atributuaren eskakizunen arabera izaten da subjektua era batekoa edo bestekoa, eta horregatik esan ohi da perpaus kopulatiboetan predikazioaren ardatza atributua dela, ez aditza.
|
|
|
Etxerako barazkiak merkatuan erosiz gero, baserritarrei laguntza ematen zaie. Baina atzetik beste elementu
|
batzuk
dituela agertzeko ere ez dago eragozpenik: Merkatuan erosiz gero etxerako barazkiak...
|
|
|
Ezaugarri jakin
|
batzuk
dituzte perpaus hauek, predikatuaren kanpoko osagai direnetatik bereizten dituztenak: a) Zergatik galderari —zertako, zerendako, ekialdean— zuzenki erantzun diezaiokete:
|
|
|
16.2.5a Bi zenbatzaileak, bakarrik doanean (zehaztugabeko izenordain gisa erabilia, hortaz), aldaera
|
batzuk
ditu: bi, bia, biga, bida, betiere Nafarroako eta ekialdeko euskalkietan ageri direnak:
|
|
|
Izenordain indartu horiek direla eta, bi arazorekin egiten dugu topo: izenordainen forma aldatu egiten da euskalki batetik bestera, eta forma horien erabilerak ere muga sintaktiko
|
batzuk
ditu.
|
|
|
Maiz ageri da hori ekialdeko euskalkietan. Mendebaldean haur ongi ikasi
|
batzuk
dugu. Pentsa daiteke fededun gizona, lekeitiar arrantzalea edo erruso presidentea gisako egitura dugula holakoetan.
|
|
|
42.8d" Edukiari dagokionez —esaten du EGLU III liburukiak sarreran—, lokailu deitu ditugun zer gramatikal
|
batzuk
ditu aztergai. Ez dakigu asmatu ote dugun izen honekin.
|
|
2023
|
|
|
Ideia berriei irekiak ziren apezak gaztetatik ezagutu zituen, eta horiei sinesgarritasuna ematen zien. Horretaz ere hitz egin nahi zion erregeari, baina erregeak beste interes
|
batzuk
zituen, Erresumaren mugak zabaltzea zuen gogoan, Frantziako aitzineko erregeak bezala, Italiara gerlak eramatera joan nahi zuen, be re eskubide dinastikoen defendatzera. Horrek, helburu horrek, sekulako tentsioak sortu zituen maila askotan, dirua behar baitzen gerlen ordaintzeko.
|
|
|
Baina beste proiektu
|
batzuk
zituen Frantziako erregeak, enperadore eta Elizaren seme nagusia izatea. Lorpen horrekin, bakea ekarriko zuela agindu zuen, orduko zen kristau guztien munduan eta horretarako zergak igo zituen eta ar mada handiak antolatu zituen.
|
|
|
Hazkuntzak garrantzi handia zuen, kabalek laborari etxeak inguratzen zituz ten. Baina hazkuntzak indar gehien zuen eremua Zuberoa zen. Beste herrial deek beste errekurtso
|
batzuk
zituzten. Notarioen etxeetan egin ikerketak erakusten du diru beharretan ibiltzen dena laboraria dela, eta dirua mailegatzen due na aldiz noblea edo merkataria dela.
|
|
|
Kontuan hartzen dugu, bestalde, curriculum hizkuntza horien ondoan badirela beste hizkuntza batzuk, familian erabili eta ikasleek bere dituztenak. Ikasgeletan gero eta gehiago dira bestelako hizkuntzak
|
batzuk
dituzten ikasleak: batzuetan, hizkuntza bat (errumaniera, arabiera, portugesa...), eta beste batzuetan, bat baino gehiago (arabiera eta amazigera, wolofera eta frantsesa, ingelesa eta urdua...).
|