|
2001
|
|
|
Antzerkigintza lanbide baino gehiago afiziotzat hartzen duen teatre ro askok gatza eta piperra jartzen dio gaur egun herriz herriko giro ari. Jarraian adibide
|
batzuk
emango ditugu.
|
|
|
Horren trukean, cree ei 5.589 km2 ko erreserbak (I kategoriako lurrak) aitortu zizkieten euren herrien inguru hurbileko lurretan eta, halaber, beste eskubide mugatu batzuk aldameneko eremuetan —II kategoriako lurrak: 65.086 km2— Orobat, eskolak, osasun zainketa eta beste zerbitzu
|
batzuk
emango zizkien gobernuak cree ei aurrerantzean.
|
|
|
Hemen azaldutakoaren haritik, testu
|
batzuk
emango ditugu. Diskurtso ongi landurikoa baino adierazgarriagoa da askotan testuak bere gordinean ezagutzea, jatorrizko hitz eta tonu propioan.
|
|
|
Orain arte, eta oraindik, euskara galtzen ikustera ohitu gara Ipar Euskal Herrian, ez aurrera ez atzera egiten Nafarroan eta urrats
|
batzuk
ematen EAEn, Estatutuak etaEuskararen Legeak eskaintzen dituzten aukeren eta Gasteizko Jaurlaritza osatzen zuten alderdien arteko adostasun politikoaren araberako urratsak, beti ere euskalgintzaren" aurrera egiteko" lan eskergaren ondorioz.
|
|
2002
|
|
|
ez dut uste baden nahiko masa kritikorik, irakasle eta ikertzaile formatu nahikorik, holako proiektu bat bultzatzeko, berriz ere diot, maila eman nahi badiogu proiektuari. Eskola duin
|
batzuk
eman daitezke, hori bai, baina eskola batzuk emateak ez du unibertsitatea egiten. Baliabideak ere oso eskasak ditugu, ez dago testu nahikorik euskaraz, jakintza arlo batzuetan neketan gabiltza terminologia egoki bat aurkitzeko...
|
|
|
ez dut uste baden nahiko masa kritikorik, irakasle eta ikertzaile formatu nahikorik, holako proiektu bat bultzatzeko, berriz ere diot, maila eman nahi badiogu proiektuari. Eskola duin batzuk eman daitezke, hori bai, baina eskola
|
batzuk
emateak ez du unibertsitatea egiten. Baliabideak ere oso eskasak ditugu, ez dago testu nahikorik euskaraz, jakintza arlo batzuetan neketan gabiltza terminologia egoki bat aurkitzeko...
|
|
2003
|
|
|
Eremu mistoarena ez du gustuko. Gure ikuspuntutik erdipurdiko sasieskubide
|
batzuk
eman, gainerakoak ukatzen dituen banaketa geografikoa bera," euskal nazionalistei eginiko kontzesioa" da eskuin muturraren begietan. (Ez da ahaztu behar UPNrentzako euskaltzale guztiak, denak, euskal nazionalistak direla).
|
|
2004
|
|
|
Argumentu hau ere maiz entzuten da, biblioteka nazionala auzitan jarri nahi denean: aurrerapen teknologikoek zentzurik gabe utzi omen dute biblioteka nazionala, erakunde zaharkitua da egun. Argumentu honen aurka beste
|
batzuk
ematen dira, gai berean oinarrituta. Izan ere:
|
|
|
Premiazkoa da euskara soziologikoki presentzia handi samarra duen eskualdeetan bake bidezko nagusitze prozesua martxan jartzea, Katalunian gertatzen den antzera. Premiazkoa da aginte publikoak prozesu horren alde gutxieneko urrats
|
batzuk
ematea, eta hauen arteko oinarrizkoena eta begi bistakoena, euskara salbuespen egoeratik atera eta beste edozein gai bailitzan, eskubideen jakinarazpena zabaldu eta eskubideak erabiltzera bultzatzeko kanpaina instituzionalak egin. Premiazkoa da aginte publikoak zerbait egitea euskaldunek beren eskubideei uko egiteko duten jarrera endemiko hori zuzentzen saiatzeko.
|
|
2005
|
|
|
Gure artean ere egon zen. 1981eko udan, Parisko Ecole Normale Superieuren irakasle, Derrida Euskal Herriko Unibertsitatera etorri zen filosofia ikasbide
|
batzuk
ematera. Karrikaratuak dira La filosofa como mstitucion liburuan (Bartzelona, Granica, 1984).
|
|
|
Jon Kort azar, Deustuko Euskal Filologian irakasle urte
|
batzuk
eman eta Gasteizko unibertsitatera joan zen. Gaur egunean Euskal Herriko literatura kritikari on onenetakoenartean dago.
|
|
|
Geroztik beste sari
|
batzuk
eman zizkidaten. Lehortean, Azkue saria, 1979 Ipuin bilduma zen.
|
|
2006
|
|
|
Jatorrizko Hizkuntzen irakaskuntza, kasu gehienetan, eskolaz kanpoko ekintza da, astean ordu
|
batzuk
emanez eta zenbait herritan hautazko gaia delarik, Bigarren Hezkuntzan (Luxenburgo, Austria, Finlandia, Suedia eta Erresuma Batuan, esaterako). Jatorrizko hizkuntzen ikasketak, gainera, herri askotan jatorrizko herriaren historia eta kulturarekin elkartuta ematen dira.
|
|
|
Baina abisua ere eman nion: " Hau benetako musikariek grabatuko dutenez, nik haiei pista
|
batzuk
eman besterik ez diat egingo, beraiek orkestratu behar ditek nik egindako oinarri hau". Eta zer egin zuten?
|
|
|
Neuk hartu nuen horrela. Apunte
|
batzuk
eman besterik ez nuen egin. Nik inprobisatu egiten dut guztia.
|
|
|
Ez, ez... Txapartegik eta horiek ideia
|
batzuk
eman zizkidaten eta neuk moldatu nituen hitzak. Eta musika egin.
|
|
2007
|
|
|
Zenbait liburu ere bildu dut bestalde: Non dago Basques’ Harbour poema liburua —soako
|
batzuk
eman dizkiot—, Txomin Agirre apaiz idazlearen Kresala eta Garoa eleberriak —apaizarena komeni da aipatzea, eta haren liburuen ‘usaina’ kontuan hartzea ere bai— Gabriel Arestiren Harri eta Herri hala nola Harrizko Herri Hau poema liburuak ere" erabili" ditut. Halaber edota kasualitatez, alboan dut Jakin aldizkariaren 152 zenbakia.
|
|
2008
|
|
|
Hizkuntzen arteko harreman horiek hizkuntz politika aproposak, inteligentzia eta esperimentazioa eskatzen dute, jakinik euskararen tratamendua ere oso ezberdina dela lurralde eta administrazio bietan eta bere egoera sozialak osasun sintoma oso ezberdinak bizi dituela. Hezkuntza datu
|
batzuk
emate aldera, egun 18.000 inguruko atzerri ikasleria dago, itunpekoan %35 eta publikoan %65 Ereduka, %41 A ereduan matrikulatua, %29 ereduan eta %30 ereduan.
|
|
|
Zientziaren lorpen nagusienetakotzat jo izan da lan hori, medikuntzaren etorkizuna aldatuko zuen aurrerapausoa. Datozen orrialdeetan saiatuko naiz modu erraz batean lorpen horri buruzko zehaztasun
|
batzuk
ematen, aurkikuntza horren zenbait ezarpen interesgarri aipatuz.
|
|
|
Galdera hipotesi horiei erantzuteko, soziolinguistikak pista
|
batzuk
ematen ditu. Badakigu euskaraz egitea ezberdina dela eraztuna ezagutu duenarentzat (alegia, eskolan euskaraz egiteagatik zigortu dutenarentzat) eta batentzat.
|
|
2009
|
|
|
Uste horiek guztiak finkatzeko sen onaren metodologiari heltzen diogu. Ez da lan honen helburua sen onaren metodologia zorrotz zehaztea, baina gutxieneko ezaugarri
|
batzuk
eman behar dira. Sen onaren metodologian oinarrizkoak dira honako baliabideak:
|
|
|
Azkuek ipuin eta esaunda asko bildu zituen; ikertzaile handia izan da. Baina ukitutxo
|
batzuk
ematen zizkion berak bildutakoari, apur bat gozotzeko, apur bat edertzeko. Barandiaranek ez.
|
|
|
Seminario Nagusian Karmelo Etxenagusiaren borondatez eta eraginez hasi ziren euskarazko eskolak. Euskaldunei ikasketa
|
batzuk
ematea bultzatu zuen. Hor ikasle izan zituen, esate baterako, Mikel Zarate, Xabier Amuriza, Lontzo Zugazaga...
|
|
|
Hizkuntza ofizial bien egoeran ere bide onean mugitzen ari da EHU, gabeziak gabezia eta ahuldadeak ahuldade. Datu
|
batzuk
ematearren, ikasle hasiberrien %45ek euskaraz ikastea hautatzen du, irakasleen %40 eskolak euskaraz emateko gai da eta derrigorrezko ikasgaien %90 euskaraz eskaintzen dira. Azpimarratzekoa da 2005/ 06 ikasturtean irakasleen %32, 4 baino ez zela elebiduna.
|
|
2010
|
|
|
Gauzak horrela, etorkinek eurek auzi horri buruz zein iritzi duten ikusi baino lehen, Hego Euskal Herrirako immigrazioaren ezaugarri garrantzitsuenen zertzelada
|
batzuk
emango ditugu, ondoren Hego Euskal Herrian diharduten nazionalismoek immigrazioaren aurrean garatutako jarreraz gako batzuk azpimarratzeko.
|
|
|
Urte pare batean Arantzazun bildu ziren unibertsitatean zebiltzan gazte euskaltzaleak: hitzaldi
|
batzuk
eman, elkarrizketa batzuk egin eta horrelakoetarako. Beti maila kulturalean.
|
|
|
Ikastolen historia ikertzeko ere pauso
|
batzuk
emana zara.
|
|
2011
|
|
|
Manifestazioak, pintadak, mugimendu kulturalak, mintegiak, webguneak... Aurtengo adibide
|
batzuk
ematearren: Korrika 17 hasi da apirilaren 7an Euskaltzaindia omendu delarik, langile euskaldunentzako pinak sortu eta banatu ziren Gasteizen, martxoaren 28an hezkuntza eredua aukeratzeko eskubidearen aldeko ekimena antolatu zen Hernanin, lantokiak euskalduntzeko egitasmo eta ekintza anitz egin da, webguneak —bai tokikoak (bizkaiera.biz martxoan aurkeztu zen), bai orokorrak (aritu.eu ere martxoan aurkeztu zen) — ugari dira.
|
|
|
Euskararen eta bereziki HPSren txostenekin askotan gertatzen den moduan, ondorio
|
batzuk
ematea faltan botatzen da. Txosten osoan zehar ez da balorazio esanguratsurik egiten; lauki eta irudien alboan dauden komentarioak laukietan agertzen diren datuen deskribapen hutsak besterik ez dira, norberak atera behar ditu bere ondorioak.
|
|
2012
|
|
|
Une hartako errealitatea aipatzen zenean, bestetik, orokorrean ikuspuntu kritiko batetik egiten zen, bereziki disidenteen eta erregimenarekin kritikoak ziren idazleen lanak azpimarratuz. Adibide
|
batzuk
emateagatik, antzerkiaz, esaterako, Antonio Buero Vallejo eta Alfonso Sastre gailentzen zaie eta artikuluaren izenburuak ez du zalantzarako izpirik uzten: " Teatro catacumbico", 8" contemplados con recelo por las autoridades y practicamente bloqueados por la prensa" (169).
|
|
2013
|
|
|
Eta, amaieran, terminoen zerrenda labur bat emanez. Fonologia etorri zen ondoren, Euskal fonologia (1980), euskal fonologiari buruzko lehen zatiari, euskal fonologia batuari, oinarri
|
batzuk
eman nahi zizkiona. Berriro ere handik ia hogei urtera eman zituen Euskaltzaindiak Ahoskera Zaindurako arauak.
|
|
|
Liburuz josita dago, zenbaitetan zurak eta liburuek bat egiteraino. Bigarren pisuan idazleek lo egin dezaten txokoa dago, doan, baldin eta liburu dendan lan-ordu
|
batzuk
ematen badituzte. Anabasa nagusi da apaletan.
|
|
|
Eta itxaropen handia sortu ohi du. Azterlan asko egin izan da eskolaren esparruan, eta 2013 urtearen hasiera honetan datu berri
|
batzuk
eman dizkigu Soziolinguistika Klusterrak, Hezkuntza Sailaren eta ISEI IVEIren laguntzaz.
|
|
|
Prinzek deskribatzen ditu, kolore izenei dagokienez, hizkuntzen arteko aldeak. Adibide
|
batzuk
ematen ditu. Zalantzarik gabe alde horiek egon badaude.
|
|
|
Saint Marie eskolan urtearen bukaeran sariak ematen zituzten. Alkatea ere joaten zen eta erdi mailako saritzat kartoi handi
|
batzuk
ematen zituen, soldadutxo marraztuekin, mozteko. Soldadutxo horiek mozten hasi nintzen.
|
|
2014
|
|
|
Euskaldun gehienak Baionako 49 Infanteria Errejimentuan zeuden, baina beste euskaldun andana bat bazegoen Paue, Mont de Marsan eta 18 Armada Gorputzaren parte ziren lekuetako errejimentuetan. Andereen Bidearen inguruetan, beraz, euskara anitz entzuten zen, kantatzen zuten, fandango
|
batzuk
ematen zituzten, musean aritzen ziren edota pilotan. Sorterria maiz izaten zuten gogoan, baina horrek ez zuen adierazten aberri kontzientziarik.
|
|
|
Orokorrean gutxi ezagutzen den bailara bat da Arratia, Gorbeia mendiaren altzoan kokatua dagoena, Bilbotik hogeita hamar kilometro eskasera. Txikitatik gertu gertutik entzundakoei eta norbere irudipenei jarraituta, Elizak zein eten sekularrak Arratian zein eragin izan zuten eta Arratiatik kanpo zabaldu zuenari buruz zertzelada
|
batzuk
emango ditut, argi utzita adibide bat baino ez dela, Euskal Herriaren zabalean ere eman dena.
|
|
|
Eta bada ere ikuspegi kolektiboa. Herriek laguntza
|
batzuk
ematen dizkiete ikastolei. Baina gauzak ez dira sinple.
|
|
2016
|
|
|
Goian agertzen den testu hori Galiziako Semente eskolek banatutako esku-orri batetik hartu eta itzuli dut. Adierazgarria iruditzen zaidalako, bete betean asmatzen duelako eta, gure egoerarako ere, gako
|
batzuk
ematen dituelako. Ez ala?
|
|
|
Han esandakoak paperera ekartzean ohartzen zara analisi anitz eta sakonak, oso sakonak, egin zirela bertan. Eta idatzita jasotzeak hitzak haizeak eramaten baititueta galbahea pasatzeak euskal kulturaren gaia aztertzeko beste helduleku finkoago
|
batzuk
ematen ditu, eta, horrenbestez, norabide eta estrategia zehatzetara iristeko aukera argiagoa. Lan hori Iñigo Astiz eta Miren Rubio kultur kazetariek egin dute, eta artikulu mamitsu, zentratu eta iradokitzaile batera tolestu dute Durangon esan zena.
|
|
2017
|
|
|
Zoru labainkorra. Estereotipoek nortasunaren zantzu
|
batzuk
ematen dituzte, baina, batzuetan, azti ibili ezean kaiola bihurtzen dira.
|
|
|
Horixe baita akademiatik egin daitekeen ekarpena: entzutea, ekarpen isolatuen arteko eztabaidak sortzea eta, ahal bada, erantzun eta irizpide
|
batzuk
ematea.
|
|
2018
|
|
|
Euskal Herrian kultur kontsumo handia dago, baina kontsumo hori ez da euskaraz egiten. Arrazoiak konplexuak izango bide dira, eta hurrengo orrialdeetan kontuan hartu beharreko datu eta analisi
|
batzuk
emateko saiakera egingo da, errealitate hori hobeto ulertzeko asmotan. Faktore asko aztertu lirateke errealitate hau bere osoan ulertzeko:
|
|
|
Nik ez dakit nork eraman ninduen... Garai hartan ez zegoen irakasle eskola ofizial bat, ikasleok erdaraz ikasten genuen eskola normala, baina gero etortzen ziren guri halako klase berezi
|
batzuk
ematera: euskara, euskal kultura, euskal historia...
|
|
|
Gaur egun ezarritako hezkuntza batean gaudela kontsideratzen duzu? Alegia, beste balio
|
batzuk
eman lituzkeela. Hala balitz, hori nondik egiten da, barrutik edo kanpotik?
|
|
|
Arantza Etxeberriak artikulu bat argitaratu zuen iaz Dilemata aldizkarian. Filosofian zergatik dauden emakume gutxiago galdetzen zuen, baita datu
|
batzuk
eman ere. Euskal Herriko Unibertsitateko ikasturtean, filosofian:
|
|
2021
|
|
|
Ehun ikasle izango nituen, asko umeak eskolan utzi eta euskara ikastera etortzen ziren gurasoak. Orduan ere Bilboko Irakasle Eskolan euskarazko klase
|
batzuk
ematen hasi nintzen, goizetan. Eta asteburuetan Bergarara joaten nintzen, irakasletza ikastera.
|
|
|
" Nola ba, ereduarekin?". Eta adibide
|
batzuk
eman nizkien: " Ikastolan irakasleak ez dituzue urtero aldatzen, eta onak badira, bertan edukitzen dituzue.
|
|
|
Gogoratzen naiz, aldaketa martxan jarri eta segidan, mintegi bat egitea tokatu zitzaidala Sestaoko Bigarren Hezkuntzako Institutu erraldoi batean, erdaraz. Hezkuntzak egin zituen berrikuntza horien inguruko saio
|
batzuk
eman behar nizkien irakasleei. Gehienak erdaldunak ziren, baina, hala ere, mintegiaren sarreran adierazi nien ez nuela nik hor egon behar:
|
|
2022
|
|
|
Filosofiaren praktika pedagogikoak ez dira irla feministak kontu honetan. Filosofiak beldurra ematen du; beldurra ematen die gure ikasleei eta beldurra ematen dio tabernako elkarrizketetan ezagutu berri duzun solaskideari ere, Filosofia Fakultatean urte
|
batzuk
eman zenituela aitortzen diozunean. Beldur horrek badu zentzua, filosofiaren mito razionala (oximoronaren erabilera baimentzen badiguzue) gizon bizarzuri (bibotedunak edo bizar marroiak ere onartzen dira), orojakile eta ahalguztidunen ahotik kontatu delako, eta horrek beldurra ematen du.
|
|
|
Baina, benetan hain arbuiagarria al da? Prentsa onik ez badu ere, errepikapenaren aldeko argudio
|
batzuk
eman nahi ditut, argudio politikoak zein existentzialak.
|
|
|
Etorkizuneko profesional horiek euskal ikuspegi batetik formatzea da hurrengo hilabete eta urteetako erronka. Adibide
|
batzuk
emateagatik, herrigintzaren zenbait zutabe (gehiago ere badiren arren) aipatuko dira hurrengo lerroetan.
|
|
|
UEUren Inguma Euskal Komunitate Zientifikoaren Interneteko atariak ia 800 defendatutako euskarazko doktorego tesi jasotzen ditu, eta horietatik gehienak eskura daude Eusko Jaurlaritzaren Hizkuntza Politikarako sailburuordetzaren Tesiker datu basean. Kopuruei erreparatuta, Ingumak berak zifra argigarri eta harrigarri
|
batzuk
ematen ditu: ia hamahiru mila autore, berrogeita bost mila dokumentutik gora, ia hamazortzi mila artikulu zientifiko...
|
|
2023
|
|
|
Zer gertatu da hainbeste lekutan eta aldi berean hizkuntzaren transmisioa bat batean eteteko? Beste azalpen
|
batzuk
eman litezke, baina, zalantzarik gabe, oso faktore garrantzitsua da komunitate tradizional nahiko itxiak zirenak estatuaren eta munduko merkatuen zirkuituetan txertatu izana. Duela gutxi arte, hizkuntza gutxitu gehienetako hiztunek oso esparru geografiko eta sozial txikian eman dute bizitzaren zatirik handiena, eta hor sendo iraun dute.
|