|
2005
|
|
|
Honekin amaitzeko zera esango dugu bakarrik: " giza-formazioa" bultzatu nahi izateak" hizkuntza" ikertzera eta" hizkuntzak" ikastera garamatza eta, zentzu honetan, baita" giza-hezkuntza" eta" giza-hizkuntzaren" arteko elkarreragin
|
batez
hitz egitera.
|
|
|
Gizakiaren formazio prozesua dela eta, bigarrenik, ezin dugu ahaztu honek beste alde bat duela, hain zuzen, gizabanakoaren garapen pertsonalarekin loturik dagoena. Hemen ere oinarrizko desira edota obligazio
|
batez
hitz egin dezakegu, ze pertsonak pertsona izateko bere burua etengabe landu behar du eta, honekin batera, behin eta berriz adiskidetu behar du berau inguratzen duen munduarekin. Azken finean, giza-formazioak ez du bere bidea maila kontzeptualean bukatzen eta, honengatik," aldi berean garaiagoa eta intimoagoa den zerbaiten" beharra du ere, alegia," joera espiritual eta moral guztien ezagutzatik eta sentimendutik sortzen den eta sentsibilitatearen eta karakterearen gainean harmonikoki isurtzen den" zerbaiten beharra117 Guretzat hemen esanguratsuena, gorago aipatutakoaren antzera, hizkuntzak prozesu honetan ere funtzio formatzaile ordezkaezina duela antzematea da.
|
|
|
Giza-garapena, beti ere, gizabanako guztien eta bakoitzaren berezko barne-potentzialitate batetik abiatutako auto-formazio edo auto-errealizazio bat bezala bakarrik da posible: " Gizaki bakoitzak, hau egiaz ona bada ere, gizaki hobeago bat dakar bere baitan, oraindik errealagoa den bere Ni-a osatzen duen bat" 26 Modu honetan iristen da Humboldt gizakiaren" ideal indibidual"
|
batez
hitz egitera: honen haritik," gizakiaren ezagutza" jarduera berezi bezala kontsideratzen du, zeinek" subjektuaren baitan idealerantz hobetzeko gai den hura bilatzen" duen; eta gainera, gizakiaren" formazioa edota hezkuntza" zeregin dinamiko bezala ulertzen du, honen humanizazio prozesua" oinarritzera, garbitzera eta handitzera" zuzenduta dagoena27 Garapen prozesu honetan, beti ere, gizakiak unibertsala denaren eta singularra denaren arteko oreka errespetatuz jokatu behar du, hau da, leial izan behar du bai humanitateak berak dakarzkion exijentzia orokorrekin bai giza-indibidualitate bezala berak bertan dituen exijentzia partikularrekin.
|
|
|
Gizakia izaki linguistikoa dela adierazterakoan, ez dugu bakarrik esaten hizkuntzak orokorrean eragina duenik gizatasunean, baizik eta baita ere hizkuntza bakoitzak eragin zuzena duela giza-talde eta gizabanako bakoitzaren mundua antzemateko eran. Honela, bere hizkuntzalaritzaren ikertzaile ezagunak diren H. Gipper eta P. Schmitter-ek —L. Weisgerber gogoratuz—" munduaren irudi linguistiko"
|
batez
hitz egiten dute: " Komunitatean hazten den orok haren ikusteko forma linguistikoa bereganatzen du, metaforikoki esanda, mundua ama-hizkuntzaren betaurrekoekin ikusten hasten da" 95 Hemendik abiatuz uler daiteke zer-nolako esanahi antropologikoa duen berez aniztasun linguistikoak eta, zentzu honetan, zergatik hark ahal bezain beste hizkuntza aztertzen dituen.
|
|
|
Lehenik eta behin oroitu beharra dago" nazionala" bezala ezaugarritzen duen hizkuntza hori, azken finean, giza-hizkuntza orokorraren eta hizketa-ekintza indibidualen artean kokatzen den eta komunitate linguistiko bat ezaugarritzen duen hizkuntza zehatza dela. Gizabanakoen hizketaren esku dago hizkuntzaren errealizazioa, baina, aldi berean eta ikusi bezala, hizketa hori pertsonala izateaz gain soziala ere bada eta, honengatik, ezinbestekoa da ere horizonte linguistiko komun
|
batez
hitz egitea. Giza-komunikaziorako beharrezkoa den marko hau da, hain zuzen, nazio baten hizkuntzak —historia eta kultura jakin bat duen giza-talde baten mintzairak— ahalbidetzen eta eskaintzen duena, eta honengatik esan dezakegu bi horien artean elkarreragin sakon eta zabala ematen dela105.
|
|
2007
|
|
|
Egiazko elkarrizketak, guretzat, ez du konpromisorik gabeko berriketa bat islatzen, baizik eta —isiltasunaren eremutik nekez ateratako— gauza sakonei buruzko hizketa bat. Hain zuzen hori prestatzeko, gorago, prozesu
|
batez
hitz egin dut, non hitzak isiltasunari nekez irabazitakoak diren. Prozesu hori, baina, ez da posible hutsean; aldiz, horretarako ezinbestekoa da ere besteak nire hitzak modu ulerkorrean onartzea.
|
|
|
Zer da gizakia eta zer izan daiteke gizakia, azken batean, hezkuntzak batera formulatu beharreko bi galdera dira, hain zuzen humanizazio prozesuak berak, sakonean, giza errealitatea idealerantz eta, aldi berean, giza ideala errealitaterantz bideratzea eskatzen duelako. Paideia kontzeptuak, bestela esanda, bide ematen digu hezkuntzaren antropologia zabal
|
batez
hitz egiteko, non berorren dimentsio kulturala eta filosofikoa elkarrekin lantzen diren: egia da, bai, hezkuntzaren zientziak —besteak beste psikologiatik eta soziologiatik bideratutakoak— funtsezkoak direla pedagogian eta, zentzu batean, hezkuntzaren prozesua bera ikertzen hasteko abiapuntu bezala kontsidera daitezkeela.
|
|
|
Baina, esan bezala, ezinbestekoa da aurretik —eta pedagogia orokorraren perspektibatik— hezkuntza bera eta bertan hizkuntzak betetzen duen papera kontsideratzea eta aztertzea. Horregatik, eta euskal hezkuntzaren perspektibatik, oso esanguratsua da ikustea nola teoria pedagogikoak hizkuntzaren berezko funtzio humanizatzaile
|
batez
hitz egiten duen: hizkuntza bera, alabaina, ez da hizkuntza historikoetan baino existitzen —gizakia erreala, egiaz, gizataldeetan bizi diren gizabanakoengan bakarrik den bezala— eta, ondorioz, modu batean edo bestean hitz egin behar dugu hemen ere euskararen berezko funtzio hezitzaileaz.
|
|
|
Horregatik, eta kontzeptu horiek guztiak baztertu gabe," Vasken" 207 hitza proposatzen du, hain zuzen, estatu eta probintzia ezberdinetan banatutako euskaldun guztiak deitura komun baten azpian biltzeko asmoz. Humboldtek, beraz, euskal nazio
|
batez
hitz egiten digu, hain zuzen euskaldun guztiek —muga politikoaren auzia alde batera utzita— jatorrizko euskal hizkuntz komunitate bat osatzen dutelako, alegia, haiek euskara partekatzen dutelako eta partekatzen duten heinean.
|
|
2010
|
|
|
10 Lege naturalaren barruko azpibereizketa
|
batez
hitz egin behar dugu oraindik. Alabaina, hori egin aurretik, komeni da, Platonek ezarritako lege-moten artetik, laugarrenari buruz zerbait esatea.
|
|
2022
|
|
|
Deslotzen du ‘inguru’ baten boterea baieztatzeko jatorria gurtzetik[...] Deslotzen du greziarren mundutik abiatuta Mediterraneoan barrena doazen ihes-lerroak marrazteko egituretatik". 12 Deleuzeren eta Guattariren planteamenduaz geroztik, filosofia ez zen Grezian hasi, baizik eta filosofiarekin zerikusia zuen zerbait garrantzitsua gertatu zen inguru greziarrean. Horregatik proposatzen dute historiografiatik geografiara pasatzea, nahiz eta agian egokiagoa litzatekeen ingurumen filosofiko
|
batez
hitz egitea zuzenean. Espazioan kartografiagarria den geografia batekin baino gehiago, filosofiak ingurumenekin eta horiek denboran zehar espazioan kokatzeko duten moduarekin du zerikusia.
|