|
2015
|
|
|
eta literarioki, onenak? formek, berriz, superlatibo erlatiboak direnez, erkaketa
|
batetik
eratorritako iritzia adierazten dute. Hautatutako objektuak jasoak izan diren osotasuneko ederrenak, onenak, dira.
|
|
2021
|
|
|
Bestetik, hizkuntza batean kategoria bati egozten zaizkion ezaugarriak, beste hizkuntza batzuetan ez dira beti kategoria bereko aleetan aurkitzen. Bestalde, hizkuntza batean oinarrizkoa dirudien kategoria batek, beste
|
batetik
eratorria irudi lezake beste hizkuntza batean. Laburbilduz, kategoria gramatikalen zerrenda unibertsal bat egitea lan zaila (edo ezinezkoa) dirudi.
|
|
|
Osagarri bikoitzeko egituran, aldiz, gaia bera baino lehenago ageri da, aditzaren ondoan eta ez du preposiziorik erakusten. Ingelesez, egile batzuen ustez, lehenbiziko perpausa(... gave John) perpaus postposiziodunetik(... gave... to John) sintaktikoki eratorritakoa da, eta euskaraz ere, batzuen ustez, postposizio sintagma bat duen egitura
|
batetik
eratorri da. Hau da, Sarak Joni surf ohola ekarri dio perpausa beste honetatik eratorria litzateke:
|
|
|
344), Aneren genitibo sintagma ordezkatzen duela dirudi. Izan ere, hizkuntzalaritzan proposatu izan da, ñabardurak ñabardura, Aneri bezalako jabe datiboak genitibo
|
batetik
eratortzen direla sintaktikoki. Ez da hau xehetasun teorikoetarako leku aproposa, baina bai, gaiaren inguruko beste ñabardura bat gaineratzeko:
|
|
|
Holakoen mugagabetasunaren berri emateko, onartu dugu adberbio edo postposizio eratorritzat hartzea litzatekeela biderik sinpleena eta, beharbada, zuzenena. Hori zilegi bada, jakina, barnean izen bat duten postposizioak izango lirateke, izen
|
batetik
eratorriak: buruz ikasi; erruz edan; kontuz gidatu.
|
|
|
ebagi, edegi, jagi) bukaturikoak. Badira, halaber, aditz
|
batetik
eratorriak iduri ez dutenak, hala nola adjektibo itxura dutenak (hil, erre, ase, busti, bete) eta izen postposiziodunak (atera, lehorrera, lurrera, itsasora). Germanikoari mailegatutako gorde, bota aditzek ere forma bera dute partizipioaren eta aditzoinaren testuinguru arruntetan.
|
|
|
6 Adjektiboak aditz
|
batetik
eratorriak ez direnean ela menderagailua duten subjektuak debekatuak daude. Baina aditzetikoetan, jatorrizko aditzak ela menderagailua duten osagarriak onartzen baditu, adjektiboak ere onartuko ditu (de Rijk 2008:
|
|
|
25.1.1c Badira beste kategoria
|
batetik
eratorritako aditzoinak ere. Hauetarik batzuek kategoriazko anbiguotasuna dakarte, eratorpen oinarriaren homonimoak baitira:
|
|
|
25.1.1d Alabaina, beste kategoria
|
batetik
eratorri aditz guztiek ez dute kategoriazko anbiguotasunik sortzen beren aditzoina eratzean. Mota horretakoak dira zora, goza, urezta aditzoinak; hauen kasuan, Euskaltzaindiak ez du tu partizipio atzizkia duen formarik onartzen (ikus 28 araua).
|
|
|
(i) aditz eratorria izanik, oinarria t duna bada (oroit, laket, bat, ausart) —baina tu partizipio atzizkia duen forma ere onartua da azken hiruen kasuan: laket/ laketu, bat/ batu, ausart/ ausartu ditugu Euskaltzaindiaren Hiztegian—; (ii) literatura tradizioan jokabide bakarra izan badu (ezagut, lot, ohart, lant); (iii) di bukaerako oinarri
|
batetik
eratorria bada eta semantikoki forma laburtugabetik bereiz bada (hant, hert...). Gainerako kasu guztietan, partizipioa erabiltzea onartua da, eta aditzoina erabiltzekotan t gabeko forma erabiltzea gomendatzen da: urrun nahiz urrundu (baina ez* urrunt), lagun nahiz lagundu (baina ez* lagunt), neur, ezkon.
|
|
|
[DS [Perlat hemen erosi dugun] etxea] (‘hemen etxea erosi dugu eta etxe hori’). Betiere, AdbSen aurrean gaude, bitartean, arte (an) eta holakoak adberbiotzat har baititzakegu, inesibo
|
batetik
eratorriak izan arren (bitarte an, arte an). Dena dela, oraingoan ere burua sintagma osoaren eskuinaldean ikusiko dugu gehienbat.
|