|
2000
|
|
|
Munduaren ikusmoldea edota sistema zientifiko bat sortu nahi duenak ezbaiko premisekin aritu du. Tabula rasa
|
batetik
abiatuz eta egiazko lez onarturiko enuntziatu multzo bat finkatuz, munduaren irudia sortzeko ahalegin bakoitza nahitaez iruzurrez beterik dago.125
|
|
|
kontzeptu problematiko bat, iluna, beste batera, aproblematikora, murriztu badaiteke, orduan lehendabizikoa ezabatu eta bigarrena, sinpleena, bere ordez onartzen da. Aufbau a, beraz, ez prozesatuak ez analizatuak izan ez diren hautemate datuen oinarri
|
batetik
abiatuz, gure kontzeptu esanahidunak eraikitzeko moduaren lagina besterik ez zen. Kontuan izan behar dugu hura izan zela Vienako Zirkuluaren tesi nagusienetakoa.
|
|
|
Beraz, ezagutza eta esanahiaren analisia, logikoki arazorik ematen ez duten enuntziatuez osaturiko oinarri
|
batetik
abiatu behar da. Humekin batera, esperientziara murriztu daitezkeen enuntziatuek osatu behar dute oinarri hori.
|
|
|
Egoera horretatik aldendu nahian, urte batzuk geroago, 1748an, Humek arazoa birmoldatu egin zuen bere Ikerketan. Lan honetan, ikuspegi kritiko
|
batetik
abiatuz, giza ulermena analizatzeari ekingo zion, natur zientziekin erkaketarik agertu gura barik. Helburu zehatza giza ezagutzaren gaitasunaren mugak finkatzea izan zen, hura lortzeko gertakari auzien eta ideien arteko erlazioen arteko bereizketa landuz.
|
|
2001
|
|
|
Kritika honek gaizki ulertu batean du jatorria. Kantek ez du inoiz printzipioren
|
batetik
abiatuz kategorien dedukzio logikoa egiteko asmorik. Idatzi zuen, bai," adigai hutsen taula osoa dela eta honek adimen hutsaren alor osoa erabat jasotzen duela" (A64/ B89 (E108)).
|
|
|
Pentsamendu berri horren lehen emaitza Kritika n aurkeztutako epistemologia da. Bertan, Kantek ezagutzaren izaera aztertzen du ikuspuntu iraultzaile
|
batetik
abiatuz, eta jarrera berri horren ondorioz ezagutzaren mugak zehazki zedarritzen ditu, zeren arrazoimenaren interes nagusia ez baita epistemologia, filosofia praktikoa baizik. Beraz, Kanten pentsamendu orokorrean epistemologia ezinbesteko lehen urrats iraultzailea da, ezagutzaren eremua argitu eta era berean ekintza praktikoari bidea irekitzen diona.
|
|
|
Kzaki gorenaren izateari buruzko froga hauek hiru mota nagusitan biltzen ditu Kantek (ez legoke besterik), eta zorrozki kritikatzen ditu: 1) Froga fisiko teologikoa, esperientzia determinatu
|
batetik
abiatzen dena. 2) Froga kosmologikoa, esperientzia indeterminatu batean oinarritzen dena (existentziaren bat).
|
|
|
zerbait existitzen bada, orduan absolutuki beharrezkoa den izakia ere existitzen da; ni behintzat existitzen naizenez, izaki beharrezko horrek ere existitu du. Hemen esperientzia
|
batetik
abiatzen gara, hortik kosmologikoa izena, eta gero beharbadakoa denaren eta halabeharrezkoa denaren arteko lotura bilatzen da.
|
|
|
Froga hau izadiaren erregulartasunean oinarritzen da eta, beraz, esperientzia determinatu
|
batetik
abiatzen da. Izadia modu erregular batean helburu batzuetara zuzentzen dela dirudi.
|
|
2003
|
|
|
...ako anomaliek sortu zuten gero eta interes handiagoaren erdian garatu zen.22 Termodinamika, aurrerago zientzia guztien gainegitura baten itxura hartzera iritsi baitzen, haren aurretik paradigmatikoa zen teoria kalorikoari uko egitearen truke bakarrik ezarri zen.23 Mekanika kuantikoa gorputz beltzen erradiazioaren, bero espezifikoaren eta efektu fotoelektrikoaren inguruko zailtasun sorta askotariko
|
batetik
abiatuta jaio zen.24 Kasu zerrenda hori gehiago ere heda liteke, baina auzitan zegoen puntuak argi egon luke honezkero. Teoria berriak beste zahar batzuek bideratutako lanetik abiatuz sortzen dira, eta zerbait gaizki doala ikusi denean bakarrik gertatzen da halakorik.
|
|
2004
|
|
|
Platonek razionaltasuna ideien mundu horretara murrizten zuen, mundu sentigarria, materiala, bere ukazio modura ulertuz, eta Descartes mundu material hori ere bertan txertatzen ahaleginduko da. Horrek eramango du bere Meditazioetan metafisika berri
|
batetik
abiatuz fisikaren arazoei sakoneko erantzuna ematera.
|
|
2005
|
|
|
Amaieran berriz, eta aurrekoa osatu edo laburtu nahian, ideia garrantzitsuena azpimarratu dugu, alegia, hizkuntzari esker bakarrik dela posible maila kognitiboan zein pertsonalean ematen den giza-formazioa. Horrela, bada, gure autorea gizakiaren erabateko garapenari buruzko hausnarketa
|
batetik
abiatzen da eta, hau zehazterakoan, hizkuntzak prozesu horren alde guztietan betetzen duen rola onartu eta azpimarratu beharrean ikusten da.
|
|
|
aztertu egin behar du, batetik, nola" giza-errealitatea idealizatu" (nola lagundu gizabanakoari bere izaera erreala bere izaera idealera hurbiltzen) eta, bestetik, nola" giza-ideala errealizatu" (nola lagundu gizabanakoari bere izaera ideala bere izaera errealean gauzatzen). Giza garapena, beti ere, gizabanako guztien eta bakoitzaren berezko barne potentzialitate
|
batetik
abiatutako auto formazio edo auto errealizazio bat bezala bakarrik da posible: " Gizaki bakoitzak, hau egiaz ona bada ere, gizaki hobeago bat dakar bere baitan, oraindik errealagoa den bere Ni-a osatzen duen bat" 26 Modu honetan iristen da Humboldt gizakiaren" ideal indibidual" batez hitz egitera:
|
|
|
Hala ere garrantzitsua iruditzen zaigu, oso labur bada ere, pertsonaia hau urte askotan eta profesioz" politikari" eta" diplomazialari" izan zela gogora ekartzea, bertan hainbat ekarpen teoriko zein praktiko egin zituelarik. Teoria mailan, adibidez, ekintza politikoari berari buruzko erreflexio sakonak eskaintzen dizkigu eta, planteamendu humanista eta liberal
|
batetik
abiatuz, ahalegin serio bat egiten du Estatuaren jardueraren ahalmenak eta mugak zehazteko. Praktika mailan, eta beste gauza askoren artean, gogoratu beharrekoa da baita ere bera izan zela Prusiako hezkuntza sistema osoaren erabateko berrantolaketaren arduraduna eta, aldi berean, baita Berlingo unibertsitate berriaren ideologoa eta sortzailea.
|
|
|
" hizkuntza berri orori, gehiago edo gutxiago, batek edo besteak duen mundua ikusteko eta baita hizkuntza ulertzeko era propioa gainezartzen zaio" 143 Zentzu batean bederen saihestezina da hau, ze, bestelako gauzetan gertatzen den bezalaxe, gizabanako bakoitzak bere erara eskuratzen du hizkuntza arrotz bat, hau da, ez da hutsetik hasten baizik eta egoera historiko konkretu batetik. Gizakiaren ikas irakas prozesuak, orokorrean, ez dio inoiz" tabula rasa" moduko eskema bati jarraitzen eta, honen haritik, hizkuntzen jabetzea halaber gehiago da ikuspuntu jakin
|
batetik
abiatutako" espontaneitate aktibo" baten emaitza," errezeptibitate pasibo" baten ondorioa baino. Antzeko zerbait gertatzen da, ere, gizabanakoak bere lehen hizkuntza ikasten duenean:
|
|
|
Karta honetan" hizkuntza" antropologikoki kontsideratzen da: " aldi berean gizakiaren obra eta munduaren espresioa" den zerbait bezala," gizakiak bere burua eta baita mundua ere osatzeko erabiltzen duen bitarteko" bezala eta, gainera," gizakiari munduarekiko bere distantziaz kontziente izaten" laguntzen dion tresna bezala59 Bere hizkuntzarekiko interesa, hala ere, ez da beronen kontsiderazio orokor
|
batetik
abiatzen ezta horrelako batera zuzentzen ere; alderantziz, hizkuntzaren dibertsitatearen eta aniztasunaren onarpenean oinarritzen da60 Azken finean hizkuntza, giza-fenomenoarekin gertatzen zen bezalaxe, hizkuntza historiko ezberdinetan bakarrik da erreala eta, beraz, hemendik abiatu da ikerketa linguistiko oro.
|
|
2008
|
|
|
Printzipioen partikulartasun vs unibertsaltasun gaiaren inguruko formulazio berri
|
batetik
abiatuta, XIII 10 atalean Aristotelesek bederatzigarren aporia jasotzen du: Ideia platonikoak eta gauzen printzipioen existentzia banandua ukatzen du eta, bide batez, ezagutzaren inguruko arazoari irtenbidea ematen saiatzen da.
|
|
2009
|
|
|
Kultura indoeuroparren mitoak ez dira adimena aurre logikoa izan zatekeen estadioa. Ez dira aztertu behar, beraz, estreinako herentzia komunaren hedarazle eta sorburu den espazio edo denbora
|
batetik
abiaturik, transmisio kronologikoan kate linealean ere. Egin behar dena, aitzitik, gizartearen gaineko jakintza tradizional baten mugetan, mitoen corpus heterogeneo hori antolatzen duen eta praktika instituzional eta errituen inguruan atontzen dituen kontzeptu sistema arakatzea da.
|
|
|
Ezin da, beraz, bere gainean kontzepturik objektiboki ezarri, beharrezkotasunez, natur zientzietan gertatzen zen bezala. Baina printzipio ez razional
|
batetik
abiatuta ere, ondoren logikoki eta razionalki pentsa daiteke gauzen osotasuna, gauzen" barneko aldea", berbaitango gauzak.
|
|
|
Ez, bestela animalia zer den eta razionala zer den aztertu nuke. Horrela, galdera bakar
|
batetik
abiaturik, oharkabean, hamaika galdera zailagotan murgilduko ginateke[...]. Horren ordez gehiago arduratuko naiz nire adimenean (nire naturari buruz gogoetatzen hasten naizenean), bat batean eta berez sortzen zaizkidan pentsamenduez.6
|
|
2011
|
|
|
Parmenides iradokizun mistiko
|
batetik
abiatzen da eta pentsamenduz biltzen eta kateatzen hasten da izate hori; bitasuna ez dena bat bihurtzen du eta bat hori, izate eta izate hori, pentsamendu.
|
|
2012
|
|
|
Horren arabera," komunismo" hitzak Ideia baten estatutua du; hots, bat egite
|
batetik
abiatuta, eta, beraz, subjektibazio politiko baten barnetik, hitz horrek politikaren, historiaren eta ideologiaren arteko sintesia adierazten du. Ideia komunista norbanakoaren bilakaera subjektua politika eratzen duena da, aldi berean norbanakoak historian duen proiekzioa ere badelarik.
|
|
|
Teoria Kritikoa bera ere demokrazia formalen eskakizunetara bildu zen Habermasen eskutik. Habermas, kutsu hegeliarreko marxismo
|
batetik
abiatuta (bere lehen aldian defendatu zuena), benetako proposamenak joera kantiarra duen pragmatismo batera murrizten zituen formalismo kantiarrerantz zihoan atzerako bidea eginez joan zen. Urte dezenteren buruan, ezkerreko teorialari batzuk programa komun moduko bat egiten saiatu zirenean, euren arteko urruntze handiagoa ekarri zuten desadostasunak azalaraztea baino ez zuten lortu; baina sarreran, aldiz, ados daudela dirudi:
|
|
2013
|
|
|
Pertsonaiak, egoerak eta munduak sortzen ditugu fikzioan. Kontakizun
|
batetik
abiatuz, pertsonaia, egoera eta mundu horien gaineko usteak, sinesmenak, nahiak eta abarrekoak garatzen ditugu. Horiei lotuta emozioak eta sentimenduak sortzen dira.
|
|
|
Gogo egoerak eta gorputz egoerak aipatuz, izaki biziduna ikuspegi desberdinetatik deskribatzen dugu, baina, zalantzarik gabe, gero eta gehiago dakigu bien arteko erlazio horretaz. Dualismo klasikoak edo mistikoak, ustez misteriotsua den erlazio
|
batetik
abiatuz, jauzi harrigarri bat ematen du. Jauzi hori ez da derrigorrezkoa.
|