|
2008
|
|
|
Oro har, maiztasuna aipatzen da [Henzen (1947), Marchand (1960), Guilbert (1971, LXXIII), Euskaltzaindia (H E/ 4)?]. Elementu horiek beste izen edo izenon doak baino askoz maizago darabiltzagu beste kategoria lexiko
|
baten
eskuinean hitz eratu bat osatzen. Honek, ordea, delako elementuaren jokamoldearen berri eman dezakeen arren, ez du arrazoia argitzen, ez digu esaten zergatik erabiltzen den horren maiz hitz eraketan.
|
|
|
– Orrialde batean marra
|
baten
eskuineko eta ezkerreko objektuen ariketa egin.
|
|
|
Dena den, ekintzetan baldintzak zehatz daitezke, beraz, batzuetan helburu bera lortzeko bi aukera daude: ekintza patroi
|
baten
eskuinean zehaztu, edo patroi hutsa eta baldintzapeko ekintza erabili.
|
|
2009
|
|
|
Militar itxurako gizon hura aski ezaguna zen zirkulu ezkertiarren artean, hiriko komunisten goi kargu
|
baten
eskuin eskua baitzen, edo ezker eskua, zehatzago, beharbada?, Stalinen miresle sutsua; langileen arazoei lotutako ekintza jakin batzuengatik bi aldiz giltzapetua, batean, lankide batzuekin batera, nagusia bahitu zuelako, greba luze baten ondorioz, eta bestean, manifestazio batean hainbat saltokitako erakusleihoak hausten ibiltzeagatik?, langileriaren egun handiarekin egiten zuen amets:... proletarioen diktadurarekin, alegia; esan nahi baita gizonak bazekiela bere egitekoaren berri, zer nahi zuen eta nora nahi zuen?, eta hargatik erabaki zuela, beharbada, zorrotz jokatzea hasieratik beretik, egunean zehar hirian izandako borrokatxoetan eta liskarretan parte hartuz, kontrolgune hura jarri aitzin; igarri ere, igartzen zitzaion jarreraren irmotasuna, bere agintzeko modua eta bere mugimenduak ere halakoak baitziren, zalantzarako tarterik uzten ez zutenak; horregatik, ohartu zenean ezen Nazario ez zela agindua nahi bezain azkar betetzen ari, agiraka egin zion:
|
|
|
Militar itxurako gizon hura aski ezaguna zen zirkulu ezkertiarren artean, hiriko komunisten goi kargu
|
baten
eskuin eskua baitzen –edo ezker eskua, zehatzago, beharbada–, Stalinen miresle sutsua; langileen arazoei lotutako ekintza jakin batzuengatik bi aldiz giltzapetua –batean, lankide batzuekin batera, nagusia bahitu zuelako, greba luze baten ondorioz, eta bestean, manifestazio batean hainbat saltokitako erakusleihoak hausten ibiltzeagatik–, langileriaren egun handiarekin egiten zu... proletarioen diktadurarekin, alegia; esan nahi baita gizonak bazekiela bere egitekoaren berri –zer nahi zuen eta nora nahi zuen–, eta hargatik erabaki zuela, beharbada, zorrotz jokatzea hasieratik beretik, egunean zehar hirian izandako borrokatxoetan eta liskarretan parte hartuz, kontrolgune hura jarri aitzin; igarri ere, igartzen zitzaion jarreraren irmotasuna, bere agintzeko modua eta bere mugimenduak ere halakoak baitziren, zalantzarako tarterik uzten ez zutenak; horregatik, ohartu zenean ezen Nazario ez zela agindua nahi bezain azkar betetzen ari, agiraka egin zion:
|
|
2014
|
|
|
Helduek, berriz, esku hartze terapeutiko zabala eskatu ohi dute galdutako gaitasunen zati bat gutxienez berreskuratzeko. Lennenbergek azalpen erraza ematen dio hizkuntza ikasteko erraztasunean dagoen adin desberdintasunari; ezker hemisferioa kaltetu zenean galdutako funtzio linguistikoak onartzeko moduan dago gutxi espezializatutako garun
|
baten
eskuin hemisferioa. Aitzitik, jada nerabezaroa pasatu duen pertsona baten garuna erabat espezializatuta dago hizkuntzan eta beste funtzio neurologiko batzuetan.
|
|
2017
|
|
|
Jainko
|
baten
eskuinean nago
|
|
2019
|
|
|
Bertan esaten denez, Lezkizutik hasi eta Launtzan barna Urdinbideraino, dena zen laneko ganaduentzat gordetako bazkalekua(" dehesa boyaral"). Urdan bidea(" senda que dicen de Urdan bidea") Dermiotik zihoan (horregatik, soroak bere ondoan) eta Launtza zabalago
|
baten
eskuin aldetik gero.
|
|
2021
|
|
|
Eskola opor guztiak Saint Germain en Layen ematen ditugu anaiak eta biok[...] basoa mugakide duen urbanizazio batean (Erro). Eta badira izen
|
baten
eskuinean ageri direnak ere, adjektiboari dagokion kokapenean: Bera ez zen inoiz Lurretik atera, ez zuen inoiz aukerarik izan planeta mugakide batean zer bizitza mota eraman zitekeen egiaztatzeko (Gorrotxategi).
|
|
|
ume eta kume. Azken honek ‘animalien umea’ adiera hartzen du, eta, gizaki adierako izenei askotan gutxiespenezko ñabardura ematen die; gehienetan beste izen
|
baten
eskuinean ageri da. Ume, ostera, askoz maizago erabiltzen da izen beregain gisa, bai ‘haurra’ esanahiarekin eta bai ‘hazteko adinean dagoen animalia’ adierarekin ere.
|
|
|
8 Sarri beste osagai
|
baten
eskuinean ikusiko dugun arren, izen balioan ere erabiltzen da ‘zale dena’ adieran: Pistatxo koloreak ere gero eta zale gehiago zituen (Cano); Aditu eta zale askok[...] arazoa saihestu eta prozedurak zerrendatzeari ekin diote (Arranz).
|
|
|
Hala ikusi dugu ari bidezko eratorriak aztertzean. Eta hala gertatzen da le/ tzaile duten eratorriekin ere, bizigabea ere izan daitekeen beste izen
|
baten
eskuinetara ager daitezke izen horren ezaugarri bat adierazteko, adjektiboek egin ohi duten modura (seme hondatzaile, asmo eragile, mihi enganatzaile, emakume saltzaile...) (§ 7.1.3c). Ohart gaitezen asmo eragile edo mihi enganatzaile diogunean ‘eragiten duen asmoaz’ eta ‘engainatzen duen mihiaz’ ari garela; hots, tzaile atzizkiak bat egiten du ezkerrean ageri den izenarekin, biek biltzen baitute ‘agentea’ Halakoak dira beste hauek ere:
|
|
|
Izan ere, Euskaltzaindiaren Hiztegiak bi kategoria ematen dizkio erdi lexemari. Izena da batetik, beste izen
|
baten
eskuinean ageri dena, eta" mutur edo ertzetatik distantzia berera dagoen puntu edo aldea" adierazten duena: erdi prezioan (saldu), erdi lanak, erdibide.
|
|
|
Gazte oro larunbatero ateratzen da; Gazte orok uste du...; Gazte ororekin joaten da. 2 Artikulu plurala hartzen duen izen sintagma
|
baten
eskuinean: Gazteak oro larunbatero ateratzen dira; Gazteek oro uste dute...
|
|
|
– Izen
|
baten
eskuinean edo ezkerrean: Aita Sainduak berak larderiatzen ahal duela laiko nornahi (Xarriton); Azken batean, nornahi emakume delarik ere, hemendik at dago (Larrañaga).
|