|
2002
|
|
|
begi indartsu haren ikusmenak sasiak zeharkatu eta ikusi egingo zituela uste zuen. Beldurgarria zitzaion, benetan, halako begi indartsu
|
baten
begirada jasan beharra!
|
|
2008
|
|
|
Ziur zegoen, bai, baina egin zuenaz ziur bazegoen ere, goian dagoenak, halaber, ziurtasun itxura eman behar du, baita ziur ez dagoenean ere?, Nazario pentsatzen hasi zen, halako batean? baita, pentsatzearen pentsatzeaz, buruan halako kezka bat agertu ere. Nazariok gogoan zuen, agian, langile
|
baten
begirada iheskorra, anaiarekin izan zuèn jokabidea gaitzetsi ziona, edo ekintza zuriezinari arrazoi bat bilatu nahi zion, besterik gabe, ekintza zuriezina zuribidean jar zezakeena, neokortexaren exijentziaz?, lankideen aurreko azalpen bat eskatzen ziona, eta hala, handik ordubetera langileak biltzen zituela, esan zien:
|
|
|
Lotsati itxurako neska argal bat zen. Sufritzen ari den pertsona baten irribarrea zuen, maiteminduta dagoen pertsona
|
baten
begirada. –Garibaldirekin maiteminduta dago?, pentsatu nuen begiratzearekin batera.
|
|
|
Nazariok, beraz, narrasti batek bezala jokatu zuen –ehizan dabilen narrastiak ez dio bere buruari galderarik egiten–, segur bezain itsu, zalantzari tarte txikienik utzi gabe. Ziur zegoen, bai, baina egin zuenaz ziur bazegoen ere –goian dagoenak, halaber, ziurtasun itxura eman behar du, baita ziur ez dagoenean ere–, Nazario pentsatzen hasi zen, halako batean... baita, pentsatzearen pentsatzeaz, buruan halako kezka bat agertu ere –Nazariok gogoan zuen, agian, langile
|
baten
begirada iheskorra, anaiarekin izan zuèn jokabidea gaitzetsi ziona... edo ekintza zuriezinari arrazoi bat bilatu nahi zion, besterik gabe, ekintza zuriezina zuribidean jar zezakeena, neokortexaren exijentziaz–, lankideen aurreko azalpen bat eskatzen ziona, eta hala, handik ordubetera langileak biltzen zituela, esan zien:
|
|
2009
|
|
|
bere tentsioa areagotu behar zuen; Adak zuèn itxurari erreparatuz gero, haatik, fusilari kementsu eusteaz gain, bere begirada hura zuen, urduritasunaren gainetiko irmotasuna erakusten zuena, kaskoaren presentzia astun bezain zurrunak areagotua, beharbada?, erasoari ekiteko gogoz zegoela baiezta zitekeen, ez gogoak eragindako gogoaz, jakina, baina bai beharrak eragindakoaz?, barne indarraren eta erabakitasunaren jabe; motiboak ere bazituen, antza? eta ez memento txarrak egokitu izan ez zitzaizkiolako. Adak eguneroko ogi zituen bai gabeziak eta bai eguraldiak eragindako nekeak eta oinazeak, gorputzaren goseak eta bakardadearen aldikako aseak, gaueko martxak eta gaueko guardiak, batailoiaren behin behineko desegigoak eta bidean utzitako lagun hilak, baita kide lerde jario
|
baten
begirada begirunerik gabeak ere?, baizik eta, memento txar haien parean, memento onak hobesten zituelako: adiskidetasunezko adierazpen egiatiak, sexutik harat zihoazenak, sexurik sublimatuenak ere sexua duela abiapuntu ahaztu gabe?
|
|
|
Emakume haietako
|
baten
begirada lasaia dut gogoan, bizi bizia. Ile luze urdintzen hasia, arropa beltz erosoa jantzita, irribarre triste baina zabala erakusten zuen maiz.
|
|
|
" Ez! ...arraren eta erabakitasunaren jabe; motiboak ere bazituen, antza... eta ez memento txarrak egokitu izan ez zitzaizkiolako –Adak eguneroko ogi zituen bai gabeziak eta bai eguraldiak eragindako nekeak eta oinazeak, gorputzaren goseak eta bakardadearen aldikako aseak, gaueko martxak eta gaueko guardiak, batailoiaren behin behineko desegigoak eta bidean utzitako lagun hilak, baita kide lerde jario
|
baten
begirada begirunerik gabeak ere–, baizik eta, memento txar haien parean, memento onak hobesten zituelako: adiskidetasunezko adierazpen egiatiak, sexutik harat zihoazenak –sexurik sublimatuenak ere sexua duela abiapuntu ahaztu gabe– eta sentiarazten ziotenak, muinean sentiarazi ere, askatasuna eta anaitasuna oinarri zituèn gizartea eraikitzea posible zela, desertuak oasia posible egiten duen bezala... ideal etikoen mintzo eta estetika berrian –" Munduko langile guztiak, elkar zaitezte!" –, ukabil jasoen eta esku lotuen harat honatak bitarteko, bihotzen tinbal ezkutuak ere zuzentasunaren eta solidaritatearen martxa harmonikoarekin bat eginda; Ada, izan ere, beste norbait sentitzen zen... nekez uler baitaitezke, bestela, Domingori egun batzuk lehenago zuzendu zizkiòn hitzak –egun lasaietakoa izan zen hura, Adari gogoetarako tartea eskaini ziona–, bere gogo aldartearen erakusgarri:
|
|
2010
|
|
|
baina nik hartu nuen poza, aldi berean, irakaslea bere lekutik atera nuelako, ikusi besterik ez zegoen haren aurpegia, ogro batena iduri! Nik banekien orduantxe isildu behar nuela, arriskua saihestekotan, baina, isiltzera nindoanean, beste ikasle
|
baten
begiradarekin egin nuen topo, primeran oroitzen naiz xehetasun hartaz?, eskua ukabil bihurturik ere ez ote zuen. Ikaskidea, beraz, nirekin bat egiten zuela esaten ari zitzaidan, edo hori interpretatu nuen nik behintzat, eta are gehiago esaten ari zitzaidan:
|
|
|
Hauxe da zoologo eta entomologoaren begirada, sentimendurik gabeko anatomista edo medikuarena, kasik autopsietan gorpua aztertzen duen medikuarena, gorputegiaren aztertzailearena, hots, naturalista
|
baten
begirada estoiko eta hotza gizon emakumeen grinetatik at. Gerra galdutakoan, ordea, dohakabetasunean eroritako herrikide germaniarren aurrean ez zuen medikuaren begirada laket. Sobietarrek okupatutako Alemanian oharturazitako pasartean (Kirchhorst en, 1945/VII/30), aberkideen sufrimendua sortarazi zuen, emakumeen bortxaketena hain zuzen:
|
|
|
Nik arriskua ikusten nuen, jakina... baina nik hartu nuen poza, aldi berean, irakaslea bere lekutik atera nuelako, ikusi besterik ez zegoen haren aurpegia, ogro batena iduri! Nik banekien orduantxe isildu behar nuela, arriskua saihestekotan, baina, isiltzera nindoanean, beste ikasle
|
baten
begiradarekin egin nuen topo —primeran oroitzen naiz xehetasun hartaz—, eskua ukabil bihurturik ere ez ote zuen... Ikaskidea, beraz, nirekin bat egiten zuela esaten ari zitzaidan, edo hori interpretatu nuen nik behintzat, eta are gehiago esaten ari zitzaidan:
|
|
2011
|
|
|
Eraman zuten Paloma erizaindegira; sartu zuten gela berezietarik batean, etorri zen apeza, hasi zen errezotan? itzarri zen, bat batean, gaixoa, eta honek, apezari begira, ezin serioago, esfinge
|
baten
begirada ere bazirudien Palomarenak, bertze mundutik ariko balitz bezala, erran zuen:
|
|
|
Secretos del corazón (1997). Nerabeak utzi, drogak, gaua, biolentzia, eta ume
|
baten
begirada sakonean pausatu zuen arreta. Sekretuz, zurrumurruz eta itxurakeriaz inguratuta, Javiren begirada garbi eta inuzenteak anaiaren gezurrekin, helduen sekretuekin, irakasle apaizen eskolastikarekin eta izebaren erretolikarekin eraikitzen du bere mundua.
|
|
2012
|
|
|
Irudiak ditu buruan, bata bestearen atzetik pasatzen zaizkion irudiak, gelditu ezinik: Josu autoan euri zaparradaren pean, haren emaztea odoletan errepidearen ertzean zain eta negarrez, ume bat ohetik jaikitzen eta gelatik irteten bere aitari deika, gela ilun bat, korridore ilun bat, koadro baten markoa, alfonbra baten ertza, Josuren zakil tentea pijamaren azpian, gizon bat atzetik segika, gizon baten eskua sorbaldan, kale iluna, oihu bat, beste oihu bat, panpina
|
baten
begirada gela ilunean, tximista panpinaren begiak argitzen, tximistaren isla ispiluko gelan, eta ama, ama, ama oihua, indar guztiekin.
|
|
|
Esaldi honen ezusteko tunpakoaz, berunezko bala bat zilarrezko erretilu batean bezala bere pentsamenduaren gainera erortzean, Emmak ikaraz burua altxatu zuen, hark zer esan nahi ote zuen sumatzearren; eta elkarri so egin zioten isilean, elkar ikusteaz ia txunditurik, hain baitzeuden beren kontzientziaz elkarrengandik urrun. Charlesek gizon hordi
|
baten
begirada uherraz so egiten zion, aldi berean entzunez, soraio, hankamoztuaren azken garrasiak zeinak jarraikako modulaziotan herrestatzen baitziren, sakada zorrotzez etenik, lepo egiten ari zaizkion piztiaren baten urruneko alarauaren gisa. Emmak bere ezpain zuhailak ausikitzen zituen, eta, hautsia zuen marmokarriaren printza bat bere behatzen artean jirakatuz, Charlesi buruz finkatzen zuen bere betseinen punta suhartua, garrezko bi gezi bezala tiratzeko prest.
|
|
|
–Hemen, nire bizitza zaratatsu, oharkabean eta arin igaroko da, basatien balen artean, eta jainkoak urtero bidaliko balit emakume
|
baten
begirada distiratsua, halako begirada bat...
|
|
2013
|
|
|
Ondoren, bat batean isildu eta, semearen begitartea eskuaz behin eta berriro ferekatzen zuela, zerumugara begira paratu zen Raissa, begiak lekutik atereak: harena, izan ere, ama
|
baten
begirada basatia zen, bere baitan mundu osoko maitasun gorrotoak bilduta zeuzkana, maitasuna seme galduarenganako eta gorrotoa auskalo norenganako: hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera zezakeen bere gorroto hura, tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina?, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona?
|
|
|
Ondoren, bat batean isildu eta, semearen begitartea eskuaz behin eta berriro ferekatzen zuela, zerumugara begira paratu zen Raissa, begiak lekutik atereak: harena, izan ere, ama
|
baten
begirada basatia zen, bere baitan mundu osoko maitasun gorrotoak bilduta zeuzkana, maitasuna seme galduarenganako eta gorrotoa auskalo norenganako: hartan baitzuen Raissak, beharbada, bere problema, bere gorrotoak ez ziola itu irmorik ez norabide finkorik erakusten, eta haiek behar beharrezkoak zituela gorrotoak bere betea eman zezan; Allahren aurka bidera zezakeen bere gorroto hura –tentazio gisa ere sentituko zuen behin baino gehiagotan, handik aitzina–, baina nola egotziko zion Allahri bere gorrotozko gezia, baldin eta Allah bazuen aterabide bakar, Yazîd biziberritu batekin Paradisuan elkartzeko aukera zabaltzen ziona?
|
|
2014
|
|
|
Arrapaladan atera zen gelatik, baina ez zen komunera iritsi. Korridorean hustu zuen urdaila, haur taldetxo
|
baten
begirada harritupean. Asiainek komuneraino lagundu, eta korridorean gelditu zen gizona berriz atera arte.
|
|
2015
|
|
|
Zelaitik gora, ez zen inor ikusten. Zerua urdin eta hotz goian, alargun
|
baten
begirada bezala, txolarre batzuk ihesian bazterretan. Ezer gehiago ez, etxearekin aurrez aurre topo egin zuten arte.
|
|
|
Autoa ez zen bere lekutik mugitu ordea. Distantzia luzerako jarritako faroek bere aurrean zutena argitzen zuten gupidarik gabeko intsektu
|
baten
begirada berberaz. Hiru agure, pintura sprayak eskuan, lantoki bateko pareta aurrean zur eta lur.
|
|
|
Eta horrek ematen zidan adorea, aurrera egiteko kemena, jendeari laguntzeko indar moral eta sendotasun fisikoa. Ume
|
baten
begirada eztia, zahar saridun baten eskupeko eskuzabala, ez dago giza larruazalarentzat horrelako tonifikanterik. Ez nuen beste saririk behar, ez beste soldatarik, ez beste erresonantzi kutxa edo oihartzunik:
|
|
|
–Kontua ez da Charlot arlote errukarriaren baitan bere maitea aurkitu uste duen lore saltzailearen kulebroi merkeari txalo egitea; ikuslea legitimoki hunkitzen bada, zineari osoki dagokion zerbaiten aurrean hunkitzen da: emakume
|
baten
begirada, gizon baten keinu patetikoa, kale eszenatokiaren argazki griskara, planoaren eta kontra planoaren arteko tartekatzea eta aurrez aurre jartzea. Citylights filmaren emaitza, edozein filmen emaitza bezalaxe, pantailan dagoena da, eta ez beste ezein, ez gidoia behintzat, inondik ere.
|
|
|
Historia horrek, jakina, hausnarketa kritiko eta sakona eskatzen du, eta horretarako ikuspuntu askotatik heldu behar zaio. Liburu honek eskaintzen duena ez da historialari akademiko
|
baten
begirada; oroitzapen pertsonalak dira, azken batean. Baina aipatu historia hori, alderdi bat, behintzat?
|
|
|
–Emaiozu errukirik gabe?, entzun du bere alboan,, zain daukazu eta?. Burua jiratu eta traje urdin eta gorbata gorriko gizon lodikote
|
baten
begirada konplizearekin egin du topo. Pentsu saltzaile bat seguruenik.
|
|
|
Angelaren eskuak botila apalategi hautseztatu baten gainean utzi eta, nire ondotik igaroz, aurrera jarraitu zuen, sonanbulu baten ibileraz, kondenatu
|
baten
begirada galduaz. Eskuan zeraman kandelak haren soslai luzanga marraztu zidan, bera labirintoan barrena urrundu bitartean.
|
|
|
Gasnaz gainera, gizarteaz eta bere buruaz atseden hartu eta norberaren baitako hutsean sartzeko beste bide bat maitasuna da. Narratzailea maiteminez oroitzen da emazte
|
baten
begiradaz, eta orduan, ez nintzen ezer, euskalduna are gutxiago, nortasun ezpalak ezabatzen ziren bat batean eta huts handi horretan aldi berean dena nintzen, iragana eta geroa, azala eta mamia, haragia eta hezurrak, gasna eta azken egoitzako har malatsak. Zergatik behar nuen derrigorrez, besteetarik bortxaz eta indarrez bereizten ninduen identitate finko partikularista bat, hizkuntza ezpainetan neukan ber?
|
|
2016
|
|
|
Elkarrizketa luze horiei esker jakin dezaket beren munduaren berri. Horrela jakin nuen behin, esate baterako, emaztearen lagun
|
baten
begirada basatia dela eta beste batena zigortzailea, hori zer den oso garbi ez badut ere, edo alabarena probokatzailea dela edo emaztearen ahizparena beroa edo emaztearenak 40 urte bete zituen arte argiaren distira izan zuela, nahiz eta geroztik makillaje ukitu batzuk behar dituen argitasun hori lortzeko.
|
|
|
Iratik ere han aparkatu zuen, haren eskuin aldean baina tarte handia utziz. Josebak leihotik begiratu eta Xabierren kotxearen atzeko eserlekuetan zegoen neskatxa txinatar
|
baten
begiradarekin egin zuen topo, aldi berean berari jakin minez eta harriduraz begiratzen ziona sudurra kristalari itsatsita. Eurak baino lehen atera zen autotik Xabier, eta kopilotuaren atea irekitzera joan zen azkar.
|
|
2017
|
|
|
–Ez dago tximitxarik, Jesus, ez dago tximitxarik! , erantzun zuen, chanteuse zaharkilun
|
baten
begirada kitzikagarria niri zuzenduz.
|
|
|
ematen ote zuten zaintzearren. Mojek ere galarazita zuten mutikoekin bakarka egotea, etxeko langile edo apaizen
|
baten
begiradatik kanpo. Gilek idatzitakoaren arabera, ez zegoen formazio erlijiosorik,, obligazio erlijiosoak?
|
|
2019
|
|
|
Bertigo deigarri eta erakargarria zaigu oraindik hori, eta gure artean gero eta maizago solasgai bilakatzen doa, hasieran modu erdi parodikoan, zahar gisara mintzo den gazte kuadrilla garelakoan. Baina egun batean benetako gazte
|
baten
begiradan kritika literario zorrotza sumatzen duzu (orain duenaz aprobetxatzeko aholkatzen hasi eta zeure kasua eredu jartzea bururatu zaizunean), elipsiaren eta batez ere hiperbolearen erabilera topikoa egiten ari zarela aurpegiratuko balizu bezala, nori eta zuri, egun hau iritsiko zenean, errealismora, errealismorik gordinenera, jotzeko asmo egiatia zenuenari, zurekin inork egin ez zuen bezala.... (IX)
|
|
2020
|
|
|
Arbolarik okerrenak ere ematen ditu fruituak. Amaiak harrituta eta aldi berean onespenez begiratu dio, ordura arte inoiz ez bezala, eta Teresak aurrenekoz sentitu du amatzat hartzea zer den, alaba
|
baten
begiradak zer islatzen duen.
|
|
2021
|
|
|
Aurreneko aldiz aspaldiko urteetan, eskuak aurpegira eraman eta negar egin zuen Helenek, itzulia baitzen bakea, itxaropenez gainezka. Begiak lehortu eta gelan barrena abiatu zen astiro, buruei irribarre eginez animalia bakoitza nola hil zen ez zekien arrotz
|
baten
begirada indiferenteaz. Gelak beste bat ematen zuen eta beste giro bat zuen.
|
|
|
gizona besterik ez, egiazko gizona, akatsik gabekoa eta inoren mendean ez dena. Burua altxatzean langile gazte
|
baten
begirada topatzen nuen, berehala aldentzen zituen begiak. Hautsez beteriko mantalaren azpian nire tweed argiko trajea asmatzen zuen; berba egiten saiatu banintzaio probokatzailetzat hartuko nindukeen.
|
|
2022
|
|
|
Aise ezagut daitezke: herrialde oso
|
baten
begirada harrituaren aurrean orduak daramatzan argazkikoak dira.
|
|
|
Gisako beldurra sentitu izan zuen hamalau urterekin Mercedesek ere. " Lanean hasi nintzenean, bazegoen Jose Mari ‘Eroa’ deitzen zioten gizon bat, ero
|
baten
begirada zuena, eta sekulakoak botatzen zituena. Ez zen zaharra, baina gu baino hamar bat urte gehiago izanen zituen, eta guretzat gizon heldu bat zen hura.
|
|
|
Kasu handiz egin beharreko langintza. Oker adituak pizteko aukera handiak ditu bere adineko gizon
|
baten
begiradak askoz ere gazteagoko emakumeengan finkatuta. Alfer lana, dena dela.
|
|
|
–bota zion haserre Bakarneri. Eñautek Birbidasoa izar ibaiko amoniozko izokin
|
baten
begirada hilarekin begiratzen zien, zirkinik ere egin gabe.
|
|
2023
|
|
|
AITZINEKO aldian ez bezala, hilerria eguzkipean dago, oraingoan. Ez da ongi oroitzen non dagoen Théodore Vermandoisen hilobia, horregatik denbora poxi bat iragan du itzuli mitzuli, hobiren bateko lore sortak aldatzera etorritako atso pare
|
baten
begirada mesfidatia jasateraino.
|
|
|
Bidean, Euskal Filmategiko Maite Lopetegik filmak eskura jarri eta informazio baliagarria eman zidan. Ismael Manterolak errakuntzak ikusarazi zizkidan, eta Aiora Kintanak pintore
|
baten
begirada eskaini zidan. Bilboko liburutegietako langileak gertu eta laguntzeko prest agertu dira beti.
|
|
|
Tuju tuju txar bat," tuberkulosia edo" esan dio bere buruari. Mahai artetik doa aurrera, gizon talde
|
baten
begirada lizunak bereganatuz, eta berak berdin begiratzen die, berbekin ere gozatuz kalaka sutsuak entzun ahala: " Nagusiak behera, beharginok nagusi"," Egin gaitezan fabriken eta meategien jabe"," Banandu daigun haien aberastasuna, hobetu daigun gure bizimodua".
|
|
|
nireak ere titiak ziren, beste zeinahirenak bezalakoxeak. Hamalau urterekin, armairuko ispiluaren aurrean atzera aurrera nenbilela, mutil
|
baten
begirada baino ez zitzaidan falta; neronen begietara ere, itxura soil bihurtua nintzen jadanik. Zortzigarren mailan, idazketako klasean, Marie Thérèse leiho irekiko bere islari beha zegoen, keinu ia hautemanezinak eginez:
|
|
|
Maitasuna zegoen haren begiradan, argi eta garbi. Gizon hura une hartan ez zen zakarra, berekoia edo harroa; maitale
|
baten
begirada nabari zitzaion.
|
|
|
Hala ere, aldatua zegoen, seguru nengoen. Lehen minbera zen, galgo
|
baten
begiradari eusteko erabateko ezintasuna zeukan. Azalpenak eskatu eta" triste ditu begiak" ziostan.
|