|
2000
|
|
|
Lurraren eta lurraldearen gainetik dagoen kontzeptu politiko eta sozial garrantzitsua da lurraldetasuna.Lurraldetasunak medio fisikoarekin harreman zuzena duen arren, batez ere, eremufisiko batean bizi den jendearekin du harreman zuzena: jende talde horrek kolektibitate
|
bateko
partaide sentitzearen sentsazioarekin, argiro esanda.
|
|
2001
|
|
|
Baina, eginkizun horiek guztiak ez dira era objektiboan edo neutroan egingo.Egitarauaren diseinatzailea, irakasle izan zein hezkuntzaren teorizatzaile izan, hizkuntzen irakaskuntzan diharduen profesional lantalde
|
bateko
partaide da. Etatalde horrek ikuskera jakin batzuk izango ditu:
|
|
|
Jakina denez, euskalesparru literarioak jaraunspen murritza jaso du aurreko lau mendeetatik, etahandicap historiko hori kontuan hartuta ari da borrokan, eszenatoki unibertsaleantokitxo bat lortzearren. Zenbat eta eskualde literario zentralagokoa izan, zenbat etakapital literario gehiagoren jabe den eskualde
|
bateko
partaide izan, hainbat etaerrazagoa da idazle batentzat bere lanek irakurketa unibertsal bat jasotzea. Idazlefrantses batek ez dauka automatikoki nortasun kolektibo frantsesaren bozeramailegisa irakurria izateko arriskurik; idazten duen guztia, magiaz bezala, unibertsalada.
|
|
|
1 Subjektuaren etnizitateak arrazoietan eragin dezake, 2Hrekiko interesa lagunduz. Talde etniko
|
bateko
partaide izateak talde horretako beste kideekin hizkuntza komun bat, ohiturak, baloreak eta bizimodua konpartitzeainplikatzen du. Komunitate handi baten barruan talde etnikoko kideek bestetaldeetako kideekiko jarrerak eta jokabideak ere baldintza ditzakete (Giles, Bourhis eta Taylor, 1977; Tajfel, 1974).
|
|
2002
|
|
|
Lehen, AhaideNagusi baten bezero edota senide izatea aski eta beharrezkoa zen gizarteratuaizateko, baztertua ez izateko. Orain, bazterrean ez gelditzeko, ikusezina ez izateko, universitas
|
bateko
partaide izan behar zen eta, gainera, aitoren seme.
|
|
|
izeneko gizartetik, bertan erabat txertatzea ez baitzuten inoiz lortu. Ez zituzten jatorrizko taldetik banatu, beste giza multzo
|
bateko
partaideak zirelako.
|
|
|
Egokitzapena proposatu izan da goiko artegatasunaren antidototzat. Kultura desberdinek topo egiten dutenean, integrazioa eskatu ohi zaie
|
bateko
partaideei. Integrazioa eta adaptazioa, hala ere, de facto normalean, kanpotarrari exijitzen zaizkio, kanpotik datorren migranteari, eta ez bertoko biztanleari.
|
|
|
Batzuetan, kontsumitzaileak erabilpen testuinguratzailea bilatzen du produktu mediatuan; alegia, kontsumitzaileak inguruaren berri izateko egiten du berea hedabideen jarduna. Beste batzuetan, kontsumitzailearentzat erabilpen gizarteratzailea da garrantzitsua; alegia, gizarte
|
bateko
partaide dela sentitzeko eta sinesteko egiten duen erabilpena da hori, erabilpen auto sozializatzailea da hori. Inoiz, kontsumitzaileak argumentuak gura izaten ditu inguratzen duen gizartea onartzeko, aitormen zilegiztatzailea da hori.
|
|
|
«Espazio geografiko jakin batean bizi den talde
|
bateko
partaideek konpartitzen duten ohitura multzoa, aztura piloa»; era horretan defini daiteke kultura zer den.
|
|
2005
|
|
|
Baina, barrura begira ere, barne taldeak zehazten ditu erabat: Alardearen inguruko gatazkaren araberako jarrerak definitzen baitu bakoitzaren identitatea eta talde jakin
|
bateko
partaide izatea. Oso zabalduta dago ikuspegi tradizionalaren aldekoa herrikoaeta emakumearen parte hartzearen aldekoa kanpotarra delako topikoa.
|
|
|
Gai honi dagokionez, ezin da ahaztu gizarte demokratikoetan hiritarra delabizitza politiko eta sozialaren subjektua. Horrela izanik, banakoa da eskubide etaaskatasun demokratikoen jabe; banakoari dagozkio eskubide hauek, ez datozkiokomunitate jakin
|
bateko
partaide izateagatik. Hiritartasunaren printzipioak askatasuna eta berdintasuna dira eta horien bidez ezartzen da modernitatearen gizartehitzarmena.
|
|
2006
|
|
|
– Gehiengoa ez den talde etniko
|
bateko
partaide izatea.
|
|
|
Beste lan batzuek (Fensbo, 2004; Fernandez eta Fuentes, 2001) honakoarrisku faktore nagusiak finkatzen dituzte: haurrak urte asko izatea adopzioa hastendenean, tratu txarrak pairatu izana, instituzionalizazio luzea eduki izana, porrot eginduten familia harreretan egon izana, neba arrebekin batera adoptatua izatea edogutxiengo etnia
|
bateko
partaidea izatea. Brodzinsky eta laguntzaileekin (1992/ 2002) bat etorriz, behar bereziak dituen haur bat adoptatua izateko mementorik zailena, sei hilabete eta hiru urte artekoa da, zeren garai hori bereziki sentibera baita lehenmailako lotura afektiboa sortzean.
|
|
|
– Familia
|
bateko
partaide izatearen eta familian irautearen sentimendueskasa.
|
|
2007
|
|
|
Noiz iristen da umeafamiliaren sena izatera? Giza multzo
|
bateko
partaide izatera. Herri bateko partaideizatera?
|
|
|
Piztu ondorenelikatu behar da, baina piztu arte igurtzika egon behar duzu denbora luzean garraargitu arte. Ezaguerek eta gertaerek bizipen bihurtuta moldatzen dute gure barneansena, herri
|
bateko
partaide izatearen sentimendua.
|
|
|
Hizkuntza baten mundu irudia oinarrizko fenomeno antropologikoa da, hizkuntza komunitate
|
bateko
partaideentzat munduaren giza ulermenaren eta munduan izate izpiritualaren abiapuntu komuna(...). Gizaki bakoitzak(...) bizitza esperientzia eta konbentzimendu pertsonalek determinatutako mundu ikusmoldea (Weltanschauung) du.
|
|
2008
|
|
|
Herri diputatuaren abizenek adierazten digutenez, Jusue ez genuen Eibarren sustraitutako familia
|
bateko
partaidea. Beharbada horrexegatik, askatasun gehiago izango zuen Eibarko handikiak bere salaketaren ikusmiran jartzeko orduan.
|
|
|
Helburu horiek lortzeko, ezinbestekoa da kontuan izatea faktore askok izan dezaketela eragina giza garapenean, besteak beste: espezie
|
bateko
partaide izatearen eragina, kultura, une historikoa, taldea eta ezaugarri pertsonalak. Ondoren, faktore horiek guztiak izango dira aztergai.
|
|
|
Hasteko, espezie
|
bateko
partaide izatearen eragina azpimarratu behar da. Espezie guztiak plangintza biologiko batekin jaiotzen dira eta plangintza horrek organismoa eta hura osatzen duten atal guztiak nola garatuko diren zehazten du sorkuntza garaitik.
|
|
|
Hala ere, espezie
|
bateko
partaide izatea ez da garapenean eragina izan dezakeen aldagai bakarra. Ezin dugu ahaztu aldaketa psikologikoak testuinguru kultural, historiko, sozial eta ekologiko jakin batean gertatzen direla (ikus 13 gaia).
|
|
|
Aipatutako bitekin datuen babesa nahiko zurruna da eta ezin da batzuetan behar dugun malgutasuna lortu. Adibidez, fitxategi baten eskubideak talde
|
bateko
partaide gehienei eman nahi badizkiegu, baina ez guztiei, talde berri bat sortu dugu, fitxategiari esleitutako taldea aldatuz eta taldearen baimenak zehaztuz. Hau aspergarria da maiz egin behar denean, eta gainera beste sistema batzuetan sistemak berak eskaintzen du aukera hori.
|
|
2009
|
|
|
Finean, kazetaria prozesu
|
bateko
partaide da, non zuzendari, publizitatesaltzaile, maketatzaile/ editore eta banatzaileen katean, kate maila bat bera den etaherrian egiten duen lanaren ondorioz, erreferente bilaka daiteke jende askorentzat, onerako edo txarrerako.
|
|
2014
|
|
|
Zentzu horretan, Elizabeth V. Spelmanekadierazten du (1988) klase eta arraza zapalkuntza barnetik lotuta daudela sexu zapalkuntzarekin, etaadierazpen horrekin bat natorren arren, iruditzen zait ez duela bere xedea jotzen: gakoa da gizonak ezdaudela gizon gisa zapalduta; gizonak zapalduta dauden heinean, eta argi dago nahikotxo gizon daudelazapalduta, baliteke, gizon gehienak egotea zapalduta?, ez daude zapalduta gizonak direlako, ezpada«koloredun»ak direlako, edo klase jakin
|
bateko
partaideak direlako, edo beraien joera sexualengatik, edo erlijio jakin batekoak izateagatik daude zapalduta.
|
|
|
Helburu horiek lortzeko, ezinbestekoa da kontuan izatea faktore askok izan dezaketela eragina giza garapenean, besteak beste: espezie
|
bateko
partaide izatearen eragina, kultura, une historikoa, taldea eta ezaugarri pertsonalak. Ondoren, faktore horiek guztiak izango dira aztergai.
|
|
|
Hasteko, «espezie»
|
bateko
partaide izatearen eragina azpimarratu behar da. Espezie guztiak «plangintza biologiko» batekin jaiotzen dira eta plangintza horrek organismoa eta hura osatzen duten atal guztiak nola garatuko diren zehazten du sorkuntza garaitik.
|
|
|
Hala ere, espezie
|
bateko
partaide izatea ez da garapenean eragina izan dezakeen aldagai bakarra. Ezin dugu ahaztu aldaketa psikologikoak testuinguru kultural, historiko, sozial eta ekologiko jakin batean gertatzen direla.
|
|
2019
|
|
|
Gure KonstituzioarenHitzaurrean kulturaren bi kontzepzio aurreikus ditzakegu: 1) laugarren paragrafokoa, non esatenden kultura Espainiako herri
|
bateko
partaide edo osagai gisa hango herritarren nortasunaren atalosatzen duen elementua dela1 eta; 2) bosgarren paragrafokoa, non kultura termino dinamiko etainstrumentaletan aipatzen den, etorkizunekoan, eta, ondorioz, kultura sorrerarekin eta guztioibizi kalitate duina bermatzeko tresna den (gure sistema politikoaren kalitate demokratikohobea). Ruiz Robledoren hitzetan (Ruiz Robledo, 1998), lehena kulturaren nozio, etnikoa, litzateke, eta bigarrena, aldiz, nozio orokorra.
|