|
2000
|
|
|
—Joanikot, koadro
|
bat
zor nian eta uste diat ezen iritsi zaidala zorraren kitatzeko parada...
|
|
|
—eta eni beha berriro—: Baina Pedrok bertze koadro
|
bat
zor zidak. Izan ere, ba al dakik zer erran zidan, Italiarat joan zenean?
|
|
|
Handik itzultzean erranen diat gurekin etortzea merezi duan ala ez —eta, behakoa zorrozten zuela, erran zion—: Eta, baldin gurekin bahator, igurikitzen dudan bezala, ez ahantz ezen koadro
|
bat
zor didaala —eta, nola Pedrok ez baitzion ulertu, osaba Joanikotek oroitarazi zion nola Urbiaindik adio egin baino lehen present bat egin zion, koadro bat, txakur batena, zeinari Leonardo baitzeritzan, eta nola orduantxe Pedrok promes egin zion ezen Urbiainerat itzultzean bertze koadro bat eginen ziola: erretratu bat —eta, behakoa are zorrotzenago zuela eta hatza goratzen, akabatu zuen—:
|
|
|
—Zergatik? —errepikatu nuen, itsuak hartuta— Azalpen
|
bat
zor didak.
|
|
2001
|
|
|
Eta horregatik idazten diat orain, Anartz, berandu eta kobarde, dagoeneko urruti hagoenean, alde egin huenetik ia bost egun pasata. Agur
|
bat
zor nian. Gutxienez hori.
|
|
|
Agur
|
bat
zor nian
|
|
2002
|
|
|
Baina kakazteko arrisku handia duena. Eta nik opari
|
bat
zor nizuen. Guztiok elkartzea Imanolen ekimena izan dela pentsatuko duzue, agian.
|
|
|
Harrituta begiratu zidaten biek. Eta, nola esplikazio
|
bat
zor bainien, osaba Lazaroren historia kontatu nien, automobila zegoen lekuraino iritsi eta trasteak maletategian sartu bitartean.
|
|
2003
|
|
|
Azken egiteko horrek kezkatzen ninduen gehienbat eta jartzen ninduen urduri, iruditzen zitzaidan munduan ez zegoela maite nuela esanez Monikari uzitako gutunarena baino arazo larriagorik. Oharrik utzi izan ez banio gutxienez, ertzainak gela miatzera joan eta liburua aurkitu zutela esan niezaiokeen, baina momentuko urduritasunean Monikari argibide bat, desenkusa
|
bat
zor niola pentsatu nuen. Kartazalean sarturik zegoen orrialde sorta eskuetan hartu eta aliritzira ipuin bat gainetik irakurtzen hasi orduko ikusi nuen idazlearenak zirela.
|
|
|
–Azpildar desleialok, atzo hor ibili zineten bertso zaharrak kantatzen, eta ez al zarete lotsa? Ez al dakizue, bada, don Paulino Urkidi apaiza elizako ministroa izan zela, eta elizako ministroak garenoi errespetu
|
bat
zor diguzuela. Azpildar bilauok, zuen odolak ez du balio ezta odolkirik egiteko ere!
|
|
|
Antzeko zerbait gertatzen zait agian eraikuntza horren aurretik pasatzen naizenean. Oharkabean bezala, ez ditut onartzen gertatuak gertatu ziren moduan... eta aldatu egin ditzakedala iruditzen zait, edo esplikazioren
|
bat
zor didatela.
|
|
2005
|
|
|
–Ama, emakume egin naiz, eta uste dut esplikazio
|
bat
zor didazula, aitari buruz?
|
|
2007
|
|
|
–Oraindik tango
|
bat
zor dio?
|
|
|
Gretak bakarrik. Oraindik tango
|
bat
zor dio.
|
|
2008
|
|
|
Kultura honen ezaugarririk azpimarragarriena ezaugarri horixe bera baita, izatez: gizarte etniko edo nazional bati kultura etniko edo nazional
|
bat
zor zaio berez, eta hainbestez, identitate politiko berezitua izateko eskubidea daukate munduko herri guztiek. Gainerakoa, ageriko etnozidioa da, edo egungo demokrata askoren asimilazio-politika.
|
|
|
Hitzaurre hau amaitu baino lehen, ohartxo
|
bat
zor diot irakurleari. Saio honen ezaugarriak kontuan hartuta, aipuen iturriak ez ditut inon jaso iturri horiek prentsa idatzikoak zirenean.
|
|
2009
|
|
|
–Xomorroak?, hautsi zuen bat--batean isiltasuna. Eta esplikazio
|
bat
zor zuela akordatuz, begira gelditu baikintzaizkion,, txingorrie, jarraitu zuen poliki, bere buruarentzat hizketan?; txingorrie baino haundîgoa, eulie; eulie baino haundîgoa, xague; xague baino haundîgoa, muxarra; muxarra baino haundîgoa, katue; katue baino haundîgoa, zakurre; zakurre baino haundîgoa, ahuntze; ahuntze baino haundîgoa, ardie; ardie baino haundîgoa, behie; behie baino haund... Danok, bakoitze bere txandan, desagertuko garan xomorroak?.
|
|
|
Alferrak ez du alferrik lan egiten. Kolpe okerra joz gero, badaki beste
|
bat
zor duela. Holakorik gerta ez dakion, aurreneko kolpea oso xuxen jotzen du.
|
|
|
Iruri, María A., María L-D., Garazi, Iñigo eta Anabeli, ogibideak lapurtzen uzteagatik. Miren Agurri, zuzenketengatik (gin-tonic
|
bat
zor dizut). Amaiari, ahizpa eta irakurle fina izateagatik.
|
|
|
–Apustu egin zidan. Erreal
|
bat
zor diot.
|
|
|
Irribarre ere egiten nion, min hartzen nuenean ohi nuen bezala, ezpainak gehiegi behartuz. Bai baitaude pertsona batzuk munduari irribarre
|
bat
zor diotela uste dutenak, ez diotenak beren buruari sehaska formako keinu hori aurpegitik kentzen uzten. Irribarrez erantzuten diotenak traizioari, beldurrari eta dezepzioari, minaren gainetik baleude bezala, itsasoan bitsa legez.
|
|
|
Bere ilusioak, bere zalantzak, bere porrotak, dena. Baina beno, hileta ospakizun
|
bat
zor zidan, kontuak kontu. Eta gainera, ardo eta ardo tartean, elkarren arteko antzekotasunak ere topa genitzakeen, nahi izanez gero.
|
|
|
–Begira Gabinori: hortxe begien egiak eta hortxe egien begiak!?, baina hura zen justu besteek berarengandik espero ez zutena, guztien gainean zegoèn etxekoandreak halako inpartzialtasun bat eta halako objektibitate
|
bat
zor baitzizkien guztiei, faboritismorik gabe, hura bezalako auzi batean; azkenean, segundo batean erabaki behar zuena lauzpabost segundotan luzatu zen, jakina, eta, hala eta guztiz ere, hainbeste gauza zeuzkan Reginak buruan, non ezin erabaki izan baitzuen, harik eta, aspaldi ikasitako erreflexu baldintzatu batez, Ernestinari so egin zion arte, laguntza bila:
|
|
|
" Begira Gabinori: hortxe begien egiak eta hortxe egien begiak!", baina hura zen justu besteek berarengandik espero ez zutena, guztien gainean zegoèn etxekoandreak halako inpartzialtasun bat eta halako objektibitate
|
bat
zor baitzizkien guztiei, faboritismorik gabe, hura bezalako auzi batean; azkenean, segundo batean erabaki behar zuena lauzpabost segundotan luzatu zen, jakina... eta, hala eta guztiz ere, hainbeste gauza zeuzkan Reginak buruan, non ezin erabaki izan baitzuen, harik eta, aspaldi ikasitako erreflexu baldintzatu batez, Ernestinari so egin zion arte, laguntza bila: so zorrotz bat zen, inkisitiboa, berehalako iritzia eskatzen ziona, zeinari Ernestinak keinu ezaxola batekin ihardetsi baitzion, harekin zera esan nahi balio bezala:
|
|
2010
|
|
|
Atzo esan zenidanaz. Pentsatzen aritu naiz eta... azalpen
|
bat
zor dizudala uste dut. Entzun nahi badidazu".
|
|
2011
|
|
|
Baina badago nire arimak kitatu ezingo duen zor bat: istorio
|
bat
zor dizut.
|
|
|
–Azalpen
|
bat
zor dinat.
|
|
|
Arrazoiz pentsatzen jartzen naizenean, eta ez da borondate kontu bat arrazoiz pentsatzen duzunetan lortzen den ondorioa, ulertzen dut absurdoa dela ikuspegi global batetik ETAren hilketek kezkatzea, adibidez, Mikel esposatu baten argazkiak egunkariaren azalean, alegia, kopuruan oso gutxi dira, eta hemen ez da inor libratzen lehenengo mundutar izatetik, horrek esan nahi duen guztiarekin. Baina nik ondorio horien arabera nire neurosi horrekin jarraitzen dut, nire nerabezaroak mendeku bat merezi balu bezala beste ezein injustiziak baino gehiago, monumentu
|
bat
zor didazue eskatuko banu bezala neure sufrimendutxoentzat. Hortxe jarraitzen du Sudanek, goseak hiltzen, baina suposatzen dut gurea bezalako burmuin humanista eta onbera ez dela kontraesan handienei aurre egiteko gai, kontraesan askagarriagoek obsesionatzen gaituzte, hain leku txarrean uzten ez gaituztenak, eta gehien kolpatu nauen hipokrisi ekintzarekin itsuturik nago ni ere beharbada, neurekoikeriaz, eta ez ETAk ezer egin didalako, ez baitit egin, niri ia inork ez dit ezer egin, gutxiago ari garen eskalan, dena kulpa sentimendua da, intranszendentea, hutsala, handiustea.
|
|
|
Lurren amaren begiratua ikusita ulertu nuen azaldu egin behar niola gertatzen ari zena, baina bloody mary bat behar nuen eta ezin nintzen bat prestatzera jarri, edo etxean utzi nuenaren bila abiatu, ohartzen nintzen batere graziarik gabe mugitzen ari nintzela. Lurrek porro bat zuen eginik hautsontzian, iristen zenerako ziurrenik; bere amari begiratu nion Lurren platerak konketara zeramatzala, azalpen
|
bat
zor nion, bizpahiru agian, bat lorategitik lorategira bere etxera sartzeagatik, bi bere hozkailua arakatzeagatik, hiru Martinia baimenik gabe hartzeagatik, porroarena baino ideia hobea iruditu zitzaidanez gero, hasieran; Lurrek ez zuen bermutik hartzen, botila hark amarena behar zuen beraz, konpartitu genezakeen zerbait, berea zen ordea, ez nirea, ez zegokidan niri hozkailutik ateratzea:... satinezko batan seguruago sentituko nintzateke, txandalaz eta halakoak eginez antzeztezina da elegantzia.
|
|
|
–Euskaldunen zabarkeria egiazkoa da. Baina azalpen
|
bat
zor zaion jokaera da. Zabarkeria, kausa izan aurretik, bere kausak eduki dituen ondorioa izan da?.
|
|
|
Agerikoa denez, berdintasunaren adiera bikoitzari azalpentxo
|
bat
zor diogu: a) betor berdintasuna, nola ez bada, berdintasunak eskubide, duintasun eta ahalmenetan mundutar guztiok berdintzen edo parekatzen baldin bagaitu, eta diskriminazio-iturriak gainditzeko balio baldin badu; b) utikan!, ordea, berdintasuna, berdintasunaren izenean guztiok berdinkeriaren uztarriko bihurtu nahi bagaituzte, eta diferentea eta bestelakoa izatea, hots, hizkuntza eta kultura desberdineko herritar eta mundutar berezi izatea, bereizkeria dela irizten badiote. Eskubideen eta ahalmenen berdintasunari bai, pertsonen eta herrien berdinkeriari ez.
|
|
|
Ederrago esaterik ba ote? Gainera, poema
|
bat
zor nion apaizari, begia galdu zuenekoa. Beraz, esan nuen karrankarik gabe:
|
|
2012
|
|
|
Edota, azken finean, horretxegatik etorri zarelako ezagutzen ez duzun bainuetxe honetara asteburu pasa. Ahizpari eskutitz
|
bat
zor diozulako.
|
|
|
Hitz egiten hasi ginen. Azalpen
|
bat
zor nion egindako guztiaren inguruan. Gloriak buruarekin baietz egiten zuen?. Aspaldiko garaiez hitz egin genuen, bizi izandako momentuak gogoratu genituen, zeinen zoriontsuak izan ginen?
|
|
|
Igande arratsaldean, Nerearekin jarritako hitzordua noiz iritsiko zain dagoela, Xatok Pipiri kanta
|
bat
zor diola gogoratu du.
|
|
2013
|
|
|
–Bai, arrazoi duzu. Agian azalpenen
|
bat
zor nizun.
|
|
|
–Itxaron, esan zion Libiak, burua atzera eroaten saiatzen zela?. Aurrekoan ez ninduan gustura gelditu, eta esplikazio
|
bat
zor zioagu elkarri, nik uste.
|
|
|
–Itxaron –esan zion Libiak, burua atzera eroaten saiatzen zela– Aurrekoan ez ninduan gustura gelditu, eta esplikazio
|
bat
zor zioagu elkarri, nik uste.
|
|
2014
|
|
|
Iparraldeko jende hauek ongi gizon gogorrak dira! Aitor ezazu azalpenen
|
bat
zor diogula geure bidelagunari! Korpanoff edo Strogoff, batek hainbat balio du besteak!
|
|
2015
|
|
|
Julene Mendiolari; eskertza honetan sartzeagatik, bidaia
|
bat
zor didazulakoan.
|
|
|
–Ez dizuet ezer zor. Ari Magnussoni balea
|
bat
zor diozue, eta hark eman dit niri harenaren zati bat. Kitatuta dago, beraz, zuekin neukan zorra.
|
|
|
Irribarre egin nuen. Egia esan,
|
bat
zor nion. Berak ez zeukan kontzertura joateko asmorik hasiera batean, musika mota hura ez zitzaion askorik gustatzen?, eta baldin bazetorren nik eskatu niolako zen, ez beste ezergatik.
|
|
|
Pixka bat gehiago egin dute barre hirurek. Mek, lasaitzen doan bitartean, Xri gutxienez beste garagardo
|
bat
zor diola pentsatu du. Sarak ere baretuago dirudi orain eta poltsatik zigarro paketea atera du.
|
|
|
–Gizajoa... ez al diogu bigarren aukera
|
bat
zor??
|
|
|
Hilerri berriko horma zuloak baino gehiago gustatu zitzaion hura. Anaiaren hilobira itzuli zuen begirada eta haren aurrean ez zuela ezer berezirik sentitzen konturatu zen; idatzitakoa irakurri zuen eta, bat-batean, agian otoitz
|
bat
zor ziola iruditu zitzaion, baina berak ez zekien otoitz egiten eta, aitaren egin ondoren, hilerritik irten zen.
|
|
2016
|
|
|
Batez ere, zoriontsua izan eta zure ametsak jarraitu. Bizitzak irri handi
|
bat
zor dizu. Maite zaitut ttiki.
|
|
|
–Azalpen
|
bat
zor dizugu, Roque maitea, esan zuen Camilak?. Beharbada, horren beharrik ere ez da izango:
|
|
|
–Gogorarazi behar dizut, Joanes, jarraitzen du agenteak?, fabore
|
bat
zor didazula. Ez ahaztu komisariara etorri behar zinela.
|
|
|
hegazkineko emakumearen aitona-amonak inoiz baserrian bizi izan baziren, oso dudatzekoa den gauza, baserritar behintzat ez ziren, baserritarrak ez du inoiz baserria uzten atzerriko bidea hartzeko, eta nolanahi ere zahartzaroa behinik ez zitzaien baserrian egokitu, bistakoa denez. Halarik ere, hegazkineko emakumearen aitita-amamak izan ez baziren ere, izan zitezkeen birraitona-amonak, edo herenaitona-amonak edo dena delakoak, guri berdin zaigu, esan nahi duguna da ulertu beharko genukeela, konprenitu eta desenkusatu emakume honen ikuspegi apur bat faltsutua, apur bat edo erabat, azken batean nork bere ametsak izateko eskubidea du, aberri
|
bat
zor zaigu denoi, egiazkoa baldin bada erreala, ametsezkoa baldin bada alegiazkoa; gainera, egia osoa aitortzen hasita, gutako nork ez du bere aberriaren irudia mito, amets, irudipen zenbaiten gainean eraiki. Eta gureaz gain, zein aberri ez da mitoen, gezurren, faltsutze argien oinarrietan finkatu?
|
|
|
Ez zuten ulertzen poesia-antologiaren apailatzaileak horrela jokatzea liburua Frankfurteko azokan aurkeztu behar zen egunean bertan. . Apur bat paseatzeko beharra daukat, besterik ez?, esan zien aitzakia
|
bat
zor balie bezala. Aurkezpenagatik urduri zegoela pentsatuko zuten agian, lotsatia edo koldarra zela, baina ez zitzaion piperrik inporta.
|
|
2017
|
|
|
–Eta eskerrak eman nahi nizkizuke horregatik, Graciela. Dena den, azalpenen
|
bat
zor dizudala uste dut.
|
|
|
Haizea gelditu egin zen eta isiltasun susmagarri batek hartu zuen eguratsa. Ez dakit zenbat denbora egingo nuen han, gizentzen ari zen lainoari begira, jakitun bidenabar neskari itxoiten nengoela, azalpenen
|
bat
zor zidala pentsatzen bainuen, edo aitorpenen bat egin beharko zidala gutxienez, edo gertatuari buruzko argibideren bat eman. Ez dut uste norbaitekin larrutan oharkabean egin daitekeenik, gutxiago birekin ari bazara.
|
|
|
Hala bada, hortxe gauzkazu gu hirurok mahai jiran. Janariak bedeinkatu eta ohizko otoitzak egin ondoren, gosarian huts egin dudala-eta bidezkoa iruditu zait zer edo zer esatea, inoren aurrean ezer zuritu beharrik ez badut ere azalpenen
|
bat
zor nuelakoan, gizalegez besterik ez balitz ere, eta hala, esan diet ondoeza izan dudala bart gauean, lorik egin ezinda ibili naizela. Ondo ote nagoen, ezer berezirik nahi ote dudan eta horrela hasi zait berehala serora.
|
|
|
–Uste dut azalpen
|
bat
zor dizudala.
|
|
|
–Azalpen
|
bat
zor dizut, esan zion gero.
|
|
2019
|
|
|
–Horixe hitz egingo duzula! Oso kezkatuta egon naiz, azalpen on
|
bat
zor didazu!
|
|
|
Ondoren telefono bat erostera joan beharko zuela pentsatu zuen. Azalpen on
|
bat
zor zien gurasoei.
|
|
|
Segituan atera dira hainbat gai, hainbat oroitzapen. Argi dago Anderrek baduela zer kontatua, eta leku
|
bat
zor diola liburu honek. Hala ere, gaurkoan grabagailurik ez dut atera; prozesuan ikasten ari naizenez, hizketaldiez bere horretan gozatzen ere jakin behar da, eta inpresio eta emozioak etxeratzen, ez apunteak.
|
|
|
Haren hitzek gogora ekarri zidaten nola, zartagin berora barazkiak botatzean, hauek intzirika mugitzen hasten diren, bertatik ihes egiteko aukerarik balute bezala. Norbaitek azalpen
|
bat
zor zion.
|
|
|
Evak ez du gaizki hartu halako galdera zuzena, eta badaki itxurazko erantzun
|
bat
zor diola. Hortaz, ordura arteko pasadizoak oro kontatzeari ekiten dio:
|
|
2020
|
|
|
Edo halakotzat dituzte behintzat emaztearen adiskide batzuek. Lanarekin, senarrarekin eta seme-alabekin aspertu egiten dira eta bizitzak emozio gehigarri
|
bat
zor diela uste dute. Isilkako ibilerek, leku arrotzetako hitzorduek, deskubrituak izateko arriskuak ematen diote askotan harremanari berez ez duen xarma.
|
|
|
Fernandoren masaila sudurrarekin ukitu eta xuxurla batean belarrira eskatzen zion Cristinak bere bulegora joan zedin. EGA atera nahi zuela eta Cristina oso irakasle ona zela esan zigun behin Fernandok, ahulune batean azalpenen
|
bat
zor zigula iritzirik. Kronometratzeraino ere iritsi izan naiz bulego barruan zenbat denbora ematen zuten jakiteko:
|
|
2021
|
|
|
Interesgarria izango zen aurrerantzean zer egingo zenukeen ikustea, baina ezin dugu arrisku hori hartu, ezin dizugu aurrerago iristen utzi. Azalpen
|
bat
zor dizugu, ordea.
|
|
|
Baina esan egiten dugu, besteak beste, geure iritzien garrantzia etengabe gainbaloratuz. Gure literaturak garrantzi bat duela uste badugu, errespetu
|
bat
zor zaiola eta prestigio bat merezi duela, ez dut uste besteena tratatu beharko genukeenik boxeoan ikasi duten kanguruak bagina bezala.
|
|
|
– Pertsonaiaren aita edo ama. Tipo honi pertsonaia
|
bat
zor diogu. Pertsonaia horri lotuta egongo da betiko, pertsonaia horrek zerbait dauka, berria da, berezia da, baina existitu egin liteke, batzuetan pertsona bereziak existitzen direlako.
|
|
|
Badira Espainiako literatura ezagutu duten idazle, analista eta kritiko miresgarriak, jakina. Nik, adibidez, bertako poesiaren ikuspegi berritu
|
bat
zor diot poesiaren katedral unibertsalak sentitu duen hotzikara poetiko gogoangarrienetako baten autoreari, Luis Cernuda poetari, eta ez dakit nola moldatzen nintzen Gerald Brenan irakurri baino lehen. Korapiloak ikusten nituen, baina hispanisten arteko Harold Bloom honek eman zidan arte, ez nuen soka osorik ikusten.
|
|
|
Ama Nagusiaren lidergo teknika lehenengo ezetz esatean datza, azken orduko baiezkoarekin fabore
|
bat
zor diozun sentipena izan dezazun. Lourdesek aspaldian ikasi zuen hori.
|
|
2022
|
|
|
–Ogerleko
|
bat
zor didazu –erran zidan lotsagabeak– Nik nioen bezala, Bogie ez da agertu kapelaren bila.
|
|
|
Ehorzketan ikusi zaitut, milesker etortzeagatik. Uste dut azalpen
|
bat
zor dizudala. Kafe bat hartzeko gelditu nahi bazenu egun hauetakoren batean...
|
|
|
Uko egin dio semearekin liskartzeari. Azken batez, auto
|
bat
zor dio. Afari gisako batez gozatzeko aukerak puskaz handiagoak dira, bestalde, amarenean, berean baino.
|
|
|
–Ni akabatzeko asmoa duzue. Zigarro
|
bat
zor didazue, behintzat.
|
|
|
Azal
|
bat
zor didak, Imanol. Maite haut.
|
|
2023
|
|
|
–Bisita
|
bat
zor didazu Grenoblera. Ez zaitut kasik nehoiz ikusten, ez nauzu sekula deitzen...
|
|
|
–Barkatu horrela agertzeagatik, baina azalpen
|
bat
zor dizut.
|
|
|
–Egia esanda, azalpen
|
bat
zor dizuet. Lehenago konpondu behar nuen kontu hau...
|
|
|
Eta zuloan sartu naiz. Ez daukat ez neure buruari ez inori ausarta naizela erakutsi beharrik, baina azken saiakera
|
bat
zor diot nire historiari.
|