|
2007
|
|
|
1979an egitura guztia Eusko Jaurlaritzaren esku geratu zen, eta han kokatu dira, besteak beste, NEIKER Tecnalia eta Itsasmendikoiren hainbat laborategi eta ikerketa talde. Hasierako bideari eta helburuei eusten diete, baina ikertzaile belaunaldi berri
|
bat
sartu da, eta zientziaren eta teknologiaren etengabeko aurrerapenak txertatuz joan dira iritsi ahala.
|
|
2008
|
|
|
Gaixotasun infekziosoek indarra galdu zuten, gizartearen neurri epidemiologikoek eta antibiotikoen garapenak hesia jarri zieten mikrobio artalde haiei eta, nahiz eta 1918 urteko gripe epidemiak oroimenerako irakasgai bat eman zigun, gizakiok koloretako arraintxoen gisako oroimena dugunez, konturatu baino lehenago, oharkabean, birus
|
bat
sartu zitzaigun gure lurretan, galkorregiak ginela gogorarazteko.
|
|
|
Gradiente horrek astinaldiak eragiten ditu hodian, eta astinaldiek mugiarazten dute hodi garraiatzailea hurbilen duen muturrerantz. Mutur batetik lotuta dagoen soka batean aro
|
bat
sartuko bagenu efektu bera lortuko genuke, soka astinduz gero: barruan duen aroa beste muturrerantz abiatuko litzateke.
|
|
|
Higgs-en mekanismoa komiki baten bidez azalduta. Fisikariz betetako gela batean (1) fisikari ospetsu
|
bat
sartzen bada (2), miresleak erakarriko ditu, eta horrek fisikari ospetsuaren pausoa mantsotuko du (3). Era berean, zurrumurru batek ere (4) bilduko ditu fisikariak, baina zurrumurrua azkar mugituko da gelan zehar (5).
|
|
2009
|
|
|
Aurreko egunean, 1940ko maiatzaren 25ean, Howard Floreyren taldeak esperimentu bat jarri zuen martxan. Larunbat hartako goizeko hamaiketan zortzi saguri Streptococcus bakterioen dosi
|
bat
sartu zieten; eta erdiei penizilina ere bai. 16 ordu eta erdiren buruan, penizilinarik jaso ez zuten laurak hilda zeuden; beste laurek, bizirik jarraitu zuten.
|
|
2010
|
|
|
Eta kronikek diotenez, bizaldikoa ikuste hutsak barrea eragin zien kritiko askori. Kazetari amerikar batek, adibidez, galdetu zuen prezioan lata irekigailu
|
bat
sartuta ote zegoen.
|
|
|
Alegia, lipidoak sintetizatzen dituen bidezidor metabolikoko entzimei eragiten dieten gene eraldaketak ikertzen ari dira. Oinarria da entzima horiek sortzen dituzten geneetan beste generen
|
bat
sartzea, geneak neurriz gain espresa daitezen.
|
|
|
Taungeko haurraz ahaztuta, unibertsitateko laborategian lanean ari zen egun batean, gizon
|
bat
sartu zen arrapaladan. Inori kasurik egin gabe, zuzenean joan zen garezurra zegoen tokira.
|
|
|
Esperimentu batean, kontzentrazio handiko gatz disoluzio
|
bat
sartuta mina eragin zieten parte hartzaileei Jon Kar Zubieta neurozientzialariak eta haren taldekideek Michigan Unibertsitatean. Ondoren, plazeboa emandakoan mina prozesatzen duten hainbat eskualderen jarduera jaitsi egiten zela behatu zuten, positroien igorpen tomografia (PET) bidezko eskanerrak eginda.
|
|
|
Hamabost obozito erauzi zizkioten haurrik izan ezin zuen emakume bati, obarioak hormonekin estimulatu eta gero. Obozito bakoitzari espermatozoide
|
bat
sartu zion Mandiolak, mikroinjekzio bidez. Bada, hamabost haietatik bederatzi enbrioik egin dute aurrera. Eta, orain, bederatzi horietatik hiru aukeratu behar ditu emakumeari ezartzeko.
|
|
|
Esate baterako, terapia genikoetarako erabili ahal izango direla aipatu du Alkortak. Terapia genikoetan, oinarrian, DNA zati
|
bat
sartzen da zelula jakin batzuetan, DNA horri esker zelulan gertatzen ari den prozesuren bat ekiditeko edo, alderantziz, gertatzen ari ez den zerbait bultzatzeko. Hainbatetan, eraldatutako birusak erabiltzen dira bektore gisa, zelulen barrura sar dezaten DNA.
|
|
|
Itsas hondora jaistean, arnasa faltaz gain, pisuzko beste faktore
|
bat
sartzen da jokoan: urak eragiten duen presioa.
|
|
2011
|
|
|
Beste batzuetan, berriz, toxiko bat kodetzen duen gene
|
bat
sartzen diote birusari. Hartara, zelulara sartutakoan, toxikoa ekoizten dute, eta zelula modu aktiboan hiltzen dute.
|
|
|
Metodoak odol hodietan eragin bera ote duen probatzeko, beso bat edo zango
|
bat
sartzeko moduko gailu bat diseinatzen ari dira orain ikertzaileak.
|
|
|
Esnaolak azaltzen duenez, horrez gain, oholaren mugimenduak ezagutzea interesatzen zitzaigun, jakiteko zer zatik funtzionatzen duten maniobra bakoitzean, adibidez, cut back bat egiten duzuenean (olatua lehertzen den aldetik ihes egin ondoren, aparrera itzultzeko egiten den biraketa), edo abiadura hartzean, olatua jaistean... Horretarako, azelerometroak, giroskopioa, itsasorratza eta GPSa integratuta dituen elektronika
|
bat
sartu diogu.
|
|
|
behin anestesiatuta, eta irudia egin aurretik, animalia arnasgailu batera konektatzean datza. Horretarako, saguaren trakean, zeina milimetro bat baino estuagoa baita, kateter
|
bat
sartu behar da. Operazioa errazteko, kateter barnean zuntz optiko bidezko argiztapena erabiltzen dugu.
|
|
|
New York eta Tokyo. Handik 25 urtera, hirugarren
|
bat
sartu zen hiri handienen zerrendan: Mexiko Hiria.
|
|
|
Callolek azaldu duenez, arrainetan era askotako eraldaketa genetikoak egiten dira. Normalean, arrainen genoman beste espezie baten gene
|
bat
sartzen da beste arrain batena, zein alga batena edo beste bizidun batena. Horrekin, ikertzaileak arrainaren organismoan gertatzen dena hobeto ikustea bilatzen dute.
|
|
2012
|
|
|
Edonola ere, enpresek beren informazioa ezertarako ere ez gorde eta erabiltzea nahi dutenek ere horretarako eskubidea dutela deritzo, eta enpresek hori errespetatu behar dutela; horretarako, W3Ck proposatu du HTTP protokoloa n aukerako do not track goiburu
|
bat
sartzea: webgune batek hori duen eskaera bat jasotzen duenean, ez luke gorde bezeroaren inongo daturik.
|
|
2014
|
|
|
Egutegi gregoriarra eguzki egutegia da: 365 egunez eta 12 hilabetez osatua, eta bisurteetan egun gehigarri
|
bat
sartzen du. Urte bat bisurtea da lau zenbakiaren multiploa denean.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, egutegi gregoriarrak ere ez du eguzki urtearen iraupen zehatza ematen; bien arteko diferentzia 3,110 egun da. Hau da, egutegi gregoriarrak eguzki urtearekiko egun gehigarri
|
bat
sartzen du gutxi gora behera 3.225 urtean behin. Egutegi horren errorea txikituko duen beste egutegi batean pentsa al dezakegu?
|
|
|
Hau da, baldin eta bisurtea 4 zenbakiaren multiplo bada, baina 100en multiplo denean bakarrik 400en multiplo ere badenean, baina 3.200 zenbakiaren multiplo ez denean, eguzki urtera hobeto hurbiltzen den egutegia dugu. Ez da arraroa 3.200 zenbakia agertzea, aurretik esan den bezala egutegi gregoriarrak 3.225 urtean behin egun gehigarri
|
bat
sartzen baitu.
|
|
|
Atea irekitzen dio, nolabait. Ez du arautzen, hidrokarburoen legea aldatzen du, eta artikulutxo
|
bat
sartzen du, teknika baimentzen duela esanaz.
|
|
2016
|
|
|
Astero sartzen da familiaren batek ematen digun piezaren bat, dio Arrietak. Orain gutxi esaterako Pasaiako familia batek emandako Aguirre piano
|
bat
sartu zen. Ez genuen ezagutzen halakorik; Ibarran omen zegoen lantegi bat, milaka piano egin zituena.
|
|
2017
|
|
|
Gene jakin bat bere funtzioa betetzeko gai ez den kasuetan, saiakerak egin dira zenbait pazienteren material genetikoan ondo funtzionatzen duen gene bat txertatzeko (3 irudia). Horretarako, gene funtzional
|
bat
sartzen da birus eraldatu batean, gaixoari birusa tratamendu moduan ematen zaio, eta gene hori pazientearen zeluletako material genetikoan txertatzen du birusak. Estrategia hori immunoeskasia konbinatu larria zuten paziente batzuetan erabiltzen hasi ziren 1990 urtean, baina haren eraginkortasuna epe laburrekoa zen.
|
|
2020
|
|
|
baditugu sarean babestutako zenbait argazki eta fitxategi, gailu anitzekin estekatutakoak, zeintzuen bidez konexio konplexuak eraikitzen baitira. Eta biltegiratzeko gailu (USB)
|
bat
sartzen dugunean, erraz sar liteke birus bat, IT barne sare horretan. Hori bera gerta daiteke guztiz digitalizatu eta konektatuta dagoen lantegi batean.
|