|
2012
|
|
|
ETA (ETA militarra, hori baitzen dagoeneko ETA bakarra) oso indartsu eta aktiboaren garaietan ginen: 1974tik 1982ra, estatuaren aurkako higadurazko gerlan ETAk 300
|
bat
pertsona hil zituen, gehienak militarrak, poliziak, kargudun frankistak, salatariak edo ultra-eskuindarrak; biktima ez inplikatuen kopurua aski mugatua zen, eta ETAk behin baino gehiagotan eman zituen azalpenak (bai eta barkamena eskatu) huts nabarien kasuetan. Bestalde, Lemoizko zentrala gelditua zuten.
|
|
2021
|
|
|
Seiehun
|
bat
pertsona atxilotuak izan ziren, asko torturatuak.27
|
|
|
1974ko abenduaren 11n garaietako greba orokor handiena gertatu zen: bizi garestiaren aurka deitua, arrazoi sozial eta politikoak zirela 200 000
|
bat
pertsona gelditu ziren eta poliziak manifestazio askori egin zien aurre Euskadi osoan, ohiko bortizkeria indiskriminatuarekin, tiroak barne.59
|
|
|
Oro har, hurrengo egunetan ETArekin zerikusia zuten 40
|
bat
pertsona atxilotu zituzten.
|
|
|
Herri Batasuneko zaleek bete zuten manifestazioa. 100 000
|
bat
pertsona, eta oihu asko Erakunde armatuaren alde: AETA, Herria zurekin@ edo AETA, ETA, mas metralleta@.
|
|
|
Hileta elizkizunak hunkigarriak izan ziren eta han ziren hamabost apezek azpimarratu zuten hildakoak ez zirela hiltzaileak, zeren eta, Iparretarrek argitu bezala, ez baitzuten inor hiltzeko borondaterik. Hurrengo egunetan hogei
|
bat
pertsona atxilotu zituzten eta euskal hautetsiek, Grenet eta Marie buru, bortizkeriaren aurka manifestazio bat deitu zuten, hots, IK eta abertzaletasunaren aurka.
|
|
|
Irtenbide golpistaren aldeko ehun
|
bat
pertsona manifestatu ziren" Ejercito al poder"," ETA, asesina"," Gobierno traidor", eta" Muera ETA" oihukatuz. Gazte
|
|
|
Gorenean, 2000
|
bat
pertsona enplegatzen zituen. 1970etik Hego Ameriketan ere sartu zen, hala nola Bogotako Altzairutegietan.
|
|
|
Ostatuan 25
|
bat
pertsona bazen. Oro har, bost hildako eta beste sei zauritu, heldu baita han zirenen kasik erdia ukitua.
|
|
|
Ortin generalaren aurkako atentatu ondoan, poliziak 200
|
bat
pertsona atxilotu zuen. Jende asko eta oso ezberdina eramana izan zen, komunikabideek" ETAren desartikulazioa" aldarrikatu zuten, baina Erakunde militarraren egitura zauri handirik gabe jalgi zen.
|
|
|
Herrian mugimendu handia izan zen militante hilaren omenez. 3000
|
bat
pertsonek bete zuten Uribarriko Santa Maria eliza, eta hildakoa lagundu zuten
|
|
|
Ikertzen ari garen garai eta eremuan, hau da Euskadin eta euskal gatazkari lotuak, talde parapolizialek eta eskuin muturrekoek 60
|
bat
pertsona hil zituzten.
|
|
|
Iluntzean 2000
|
bat
pertsona kaleratu zen, manifestazioan. Kontsignen artean, hauek aipatu zituen garaiko prentsak:
|
|
|
EPK PCEk deitu zuen eta hirurehun
|
bat
pertsona bildu zituen. Han ziren alderdiko idazkari orokorra Roberto Lertxundi eta Ramon Ormazabal, lehendakaria.
|
|
|
Diotenez, 40 000
|
bat
pertsona bildu zen eliza ingurura. Dena bukaturik eta multzo bat asanblada baten egitera abiatu zenean, Guardia Zibila heldu zen denen sakabanatzeko.
|
|
|
‘Union de Centro Democratico’ alderdiko buruzagiak bildu ziren ehorzketetan; artean, Manuel Nuñez, Jesus Maria Viana eta Jaime Mayor Oreja. Haiekin, berrehun
|
bat
pertsona, familiakoak edo lagunak.
|
|
|
Gidariak kontuan harturik, taldeak dozena
|
bat
pertsonek osatzen zuten.
|
|
|
EAJ, PSE PSOE eta Euskadiko Alderdi Komunistak (PCE EPK) k manifestazio bat deitu zuten hilketaren aurka. Bost mila
|
bat
pertsona bildu ziren Elgoibarren. Akusatuaketa auziak:
|
|
|
Lehen aldiz egin zen Euskadin manifestazio ezkertiar bat ETAren aurkako espezifikoki, Portugaleten, PCE EPKak deitua eta 200
|
bat
pertsona bildu zituena:
|
|
|
Zezenketa bukatua, eguzki oholtzetatik ehun
|
bat
pertsona jaitsi ziren zezentokira, amnistiaren aldeko pankarta batekin: " Amnistia Total Presoak Kalera San Fermin sin presos".
|
|
|
109 Ikerle antiterroristek zehazten dute gune iraunkor eta erabakigarri hura 25
|
bat
pertsonek osatzen zutela.
|
|
|
Eskuin muturra, bereziki ‘Fuerza Nueva’, han egon zen ere, 300
|
bat
pertsona, eta Gobernuaren aurkako oihuak bota zituzten: * Suarez, canalla has traicionado
|
|
|
Berrogeita hamar
|
bat
pertsona izan ziren berehala atxilotuak eta bost atxikiak polizia etxean. Ikerketa LKIko gazte taldean, Iraultzan, zentratu zen.
|
|
|
Inkontrolatuek bere kasa eman zioten jendeari ‘merezi zuena’ Iluntzean, Donostian, katez eta burdinagaz armaturik, hogei
|
bat
pertsonek jendeari eraso zioten. Tabernetara sartzen ziren eta jendea oihu egitera behartzen zuten:
|
|
|
Ehorzketetan, Probintziako mandatariak, familia, eta ehun
|
bat
pertsona bildu ziren. Poliziak ETA Militarreko militante ezagun batzuen gainean eman zuen atentatua.11
|
|
|
Lekuan baziren beste armak ere, eta hurrengo egunetan poliziak 12
|
bat
pertsona atxilotu zituen, denak poli-miliak, omen.
|
|
|
* Jurramendin, 1976ko maiatzaren 9an. Gurutze bidetik irten baino lehen, Iratxeko Monasterioaren aurreko zelaigunean, ehun
|
bat
pertsona inguruk osatutako talde bat, aldez aurretik karlisten artean banatu zena, txilibituarekin adostutako seinalea entzun eta, borrekin eta kakoekin eraso egiten zieten han kontzentratutako karlistei, zeinek ukabilak eta mendiko bastoiak ez baitzituzten arma gisa. Alta, defentsa hain gogorra izan zen, non erasotzaileek ihes egin behar izan zuten.
|
|
|
1980an, 130
|
bat
pertsona hil ziren Euskadiko gatazka politikoarekin nahastu ekintzetan.
|
|
|
Ertzaintzak, udaltzainek, Gurutze Gorriak eta DYAk, denek baieztatu zuten inongo mehatxuren berri ez zela izan. Leherketa erlojuz programatua zen.135 Berehala bi mila
|
bat
pertsona bildu ziren manifestazio isil batean. EAJ eta EA buruzagiak han ziren.
|
|
|
Manuel Rivera komandantea eta Angel Ramos gidari zibila hil zituen. Beste 40
|
bat
pertsona zauritu ziren, 27 militar eta 13 zibil.
|
|
|
Jende asko 4000
|
bat
pertsona bildu zen ekainaren 11an Eibarren, bi Udal Batzek deiturik, hilketak kondenatzeko. Urte haietan Euskadiko hiri batean ezohiko zen pankarta zeramaten, zuzen ETAren aurka:
|
|
|
20 000
|
bat
pertsona kaleratu zen protestan, baina iritzi ezberdinak baziren enpresaren erantzukizunaz eta kalte ekologikoen garrantziaz. Hots, bi manifestazio egin ziren.
|
|
|
Beste hogei
|
bat
pertsona gutxi edo azalean zaurituak izan ziren eta hamasei ibilgailu hunkituak haien artean turistak zeramatzan autobus bat.94 Bonba autoak hogei kilo amonal eta berrogeita hamar kilo torloju bazituen, eta ibaiaz bestaldetik aktibatu zuten.
|
|
|
Beti iturri beretik, paper horien araketak ekarri zuen ehun
|
bat
pertsonen atxiloketa.101 Haien artetik, Espainiako poliziaren eskuetan emanak izan ziren 55 militante; beste hamabost deportatuak izan ziren, lau Frantziako kartzeletan sartu eta hiru bizilekuz aldatzera bortxatuak.
|
|
|
Estatu espainiarrean ehun
|
bat
pertsona atxilotuak izan ziren eta lau arma gordailu aurkitu.
|
|
|
Oro har, nazionalitate frantseseko kasik 300
|
bat
pertsona diferente izan dira kartzelatuak konflikto garai osoan. Azkeneko urteotan, haien arteko batzuk iheslarien haurrak ziren.107
|
|
|
Elgoibar eta Soraluzeko Udalek elgarretaratze bat deitu zuten atentatuaren aurka. Hirurehun
|
bat
pertsona bildu ziren, isilean.
|
|
|
Haren atzetik, etxe-bizitzako jabea, Lutxi Hitta, eta beste 10
|
bat
pertsona izan ziren atxilotuak.
|
|
|
59 Egin, 1990/10/12 Deklarazio luze horietan ETAk ez du deus argitzen barne disidentziaz eta Langloisen iniziatiba oinarrizko negoziaketen ondoan ematen du, laguntzailea edo, negoziaketa politiko horien protagonista zuzenak Erakunde armatua eta Estatua (Gobernua) izanik.
|
bat
pertsona erori ziren, haietarik sei gero kartzelatuak. Carabanchelgo galeria berezian ukan zuten, eta euskal gazteriari dei egin zion borrokaren engainutik aldentzeko.
|
|
|
Txurdinagan eta Otxarkoagan droga egiazko izurritea zen; 1980etan Bilbo osotik hara heltzen ziren jonkiak droga keta, eta auzo horietan 400
|
bat
pertsona hil ziren heroina zela kausa. Poliziak eta Justiziak oso gauza gutxi egiten zuten trafikoak gelditzeko, non ez ziren horien baliatzaileak.
|
|
|
Madalena festak hasteko tenorean, arratsaldeko 7etan, etxaferroaren zain mila
|
bat
pertsona ziren Udaletxe azpian bilduak. Banderak altxatzeko tenorean, han ziren 60 bat pertsona, kalez jantzita, borrez eta katez armatuak; egunkari orrietan bilduta, tresna horiek ezkutatzen zituzten.119
|
|
|
Madalena festak hasteko tenorean, arratsaldeko 7etan, etxaferroaren zain mila bat pertsona ziren Udaletxe azpian bilduak. Banderak altxatzeko tenorean, han ziren 60
|
bat
pertsona, kalez jantzita, borrez eta katez armatuak; egunkari orrietan bilduta, tresna horiek ezkutatzen zituzten.119
|
|
|
Errege Guardiaren aurkako ekintza ostean, polizia aztoratua zebilen. Euskadin ehun
|
bat
pertsona atxilotu edo eraman zituen, haien artean Herri Batasuneko hirurogeita hamar kargudun, bai eta ETAko komando bat desegin ere, oso bortizki, non Anjel Rekalde larri zauritua izan baitzen.
|
|
|
Horrela, Donostia eta Pasaiako atentatuen ondoan, azaroaren 26an berrehun
|
bat
pertsona bildu ziren Bilboko Plaza Biribilean.
|
|
|
Basaurin askatu zuten, GEO operazio baten bidez. Hiru aktibista atxilotu zituzten, eta horien gibelean hogei
|
bat
pertsona gehiago. Armak ere dekomisatu zituzten.
|
|
|
Hasteko, poliziak supermerkatua hustu zuen; zortzi mila
|
bat
pertsona ziren
|
|
|
Hamar
|
bat
pertsona gehiago atxilotu zituzten gero.
|
|
|
" ETA (ETA Militarra, hori baitzen dagoeneko ETA bakarra) oso indartsu eta aktiboaren garaietan ginen: 1974tik 1982ra, estatuaren aurkako higadurazko gerlan ETAk 300
|
bat
pertsona hil zituen, gehienak militarrak, poliziak, kargudun frankistak, salatariak edo ultra-eskuindarrak; biktima ez inplikatuen kopurua aski mugatua zen, eta ETAk behin baino gehiagotan eman zituen azalpenak (bai eta barkamena eskatu) huts nabarien kasuetan.
|
|
|
Euskadiko Ezkerrak eta PSOE PSEk, polizia eta Gobernu Zibila salatzearekin batera, bakearen alde eta biolentziaren aurka manifestazio bat deitu zuten. Ehun
|
bat
pertsona bildu zituzten.
|
|
|
1983ko otsailaren 5ean Bilboko Bizkaia Bankuan izan bonba leherketak hil zituen Ramon Iturriondo Garaa, kutxazaina, Anibal Izquierdo Emperador, mandataria eta ELA STVko ordezkaria, eta Benicio Alonso Gomez, enplegatua. Beste hamar
|
bat
pertsona zaurituak izan ziren.
|
|
|
Lekuko prentsak ekarri argazkietan, ehun
|
bat
pertsona ziren ehorzketetan eta berrehun bat elkarretaratzean. Plaza nahikoa biluzi ikusten da.
|
|
|
Bostehun
|
bat
pertsonek lagundu zuten zerraldoa.
|
|
|
Euskadiko leku desberdinetan istiluak izan ziren eta poliziak hogeita hamar
|
bat
pertsona atxilotu zituen.
|
|
|
Poliziak bost ehun
|
bat
pertsona atxilotu zituen bero beroan.
|
|
|
Erasoa gaueko hamarretan gertatu zen, Herriko etxe sozialistan (‘Casa del Pueblo’) hogei
|
bat
pertsona zirenean. Ez ezagun batzuek molotov koktelak bota zituzten aretoaren aurka, barnean sua piztu zen, eta horren eta kearen ondorioz hiru zauritu larri eta beste zortzi bat kolpatu gertatu ziren.41
|
|
|
1981eko otsailaren 4an Zizurkilgo Joxe Arregi Izagirre Brigada Regional de Seguridad Ciudadana poliziako kideek atxilotu zuten, Isidro Etxaberekin batera (hau tiro batez zauritu zuten sorbaldan), Madrilgo hirigunean. Poliziak haien atxiloketa eta beste 15
|
bat
pertsonarena 7an jakinarazi zuen.45
|
|
|
Polizia operazioa zabala izan zen. Bretainian eta beste leku batzuetan ehun
|
bat
pertsona ukituak izan ziren; oro har, 30 atxiloketa udaberri hartan eta etxe asko erreta.
|
|
|
Omen, Frantziak eman azken estradizioen aurka (Mamarru, urriaren 21ean) ekintza bat antolatzen ari ziren. Harekin zauritua izan zen Juan Karlos Tapia, eta honi laguntza eman zioten hamar
|
bat
pertsona atxilotu zituzten segidan.
|
|
|
lehergailu azkar batek autoa airetik igorri zuen, barneko bi poliziak hil eta sartu gabe zena larri zauritu. Hogei
|
bat
pertsona izan ziren arin ukituak, eta inguruan makur materialak ugari.25 ETAren komunikatua:
|
|
|
Bistan dena, denak ez ziren berdin, baino botere espainiarrek oso gogor jo zuten haien aurka;" kale borroka" zela eta, 2007ko su eten haustetik 2011 arte, 500
|
bat
pertsona atxilotuak izan ziren.
|
|
|
Hogei
|
bat
pertsona izan ziren atxilotuak agorrila bukaera arte, ETAkoak zirelakoan.
|
|
|
Zortzi
|
bat
pertsonetako komando batek eraman zituen zortzi tona lehergailu, 5000 detonagailu eta 11 kilometro kordoi berezi. Hasieratik, militante bretoien (FLB ARB) presentzia aipatu zen, eta laster ETAko ekintzaile batzuk atxilotuak izan ziren.15
|
|
|
Hiru mila
|
bat
pertsonen aurrean, Jose Elorrietak eman zituen egunaren klabeak:
|
|
|
Beste hogei
|
bat
pertsona izan ziren zaurituak.30
|
|
|
Jende anitz kaleratu zen atentatua eta menia haustea salatzeko. Madrilen milioi
|
bat
pertsona baino gehiago, prentsak zenbatuta.
|
|
|
Gero, beste hamabost
|
bat
pertsona eramanak izan ziren; haien artean, eta poliziaren arabera, Agurtzane Delgado Iriondo (dokumentu faltsuen arduraduna), Kepa Santesteban Einstein (lehergailu sofistikatuen egilea), Peputo Turillas (logistika) eta Atxurri Pikabea (mugalaria). 66
|
|
|
Gasteizen 5000
|
bat
pertsona bildu ziren Udaletxe aitzinean.
|
|
|
Katalunian jende anitz atera zen kalera, milioi
|
bat
pertsona prentsaren arabera, eta han egin adierazpenetik atera zen PP intrantsigentziari kritika eta elkarrizketa politikorako deia.
|
|
|
Leku askotan (Bilbo, Donostia, Santutxu, Ondarroa, Arrasate, Errenteria, Gasteiz,..) izan ziren elkarretaratzeak, denak jende gutxi bildurik, 300
|
bat
pertsona gehienez; ‘herriak ez du barkatuko’, ‘Arkaitz gogoan zaitugu’, ‘zuek faxistak zarete’ eta ‘Arkaitz ez da terrorista, borrokalaria da’ izan ziren oihuak. Poliziak kargatu eta jendea atxilotu zuen eta Herriko taberna batzuetan sartu ere, argazkiak edo kartelak kentzeko.
|
|
|
Antza ETAko Buruzagi nagusi bezala aurkeztua izan zen, eta Frantziako kargudun nagusiek goresmenak banatu zituzten polizia adar gehienen artean. Haien atzetik, 20
|
bat
pertsona izan ziren ikertuak.59 Besteak beste, Peio Serbielle kantaria, etxeko jabe biarnesak, eta haiekin artekari izan omen zen Lof Lefort, presoen sostengurako elkartearen arduradun ohia.
|
|
|
Hamar
|
bat
pertsona atxilotu zituen Guardia Zibilak, zazpi Bizkaian, gehienak legalak.34 Buruzagien etxe-bizitzako atea leherketaz bota zuen poliziak eta erresistentziarik gabe egin zituen atxiloketak. Entzutegiak" torturaren aurkako protokoloa" erabiltzeko eskatu zion poliziari.
|
|
|
Hari lotu operazio desberdinen artean, 70
|
bat
pertsonak izan ziren atxilotuak: Erakundeko militante armatuak (Herreran ibili Bizkaia taldea) eta kale borroka eta militante berriak erreklutatzeko sareak izan zituen helburu nagusiak.
|
|
|
Kalte materialak handiak izan ziren, 70
|
bat
pertsona zaurituak, larritasun gaberik (haien artean hamar bat guardia), eta modu batez edo bestez hunkituak, 500 bat (etxe-bizitzetan 40 bat haur bazen).
|
|
|
Beste hogei
|
bat
pertsona zaurituak, larritasun handirik gabe, eta 70 bat etxebizitzetan berinak hautsiak izan ziren.
|
|
|
Bestalde, hogei
|
bat
pertsona zaurituak izan ziren eta kalte material garrantzitsuak gertatu.
|
|
|
2002ko hasieran, Euskadin baziren mila
|
bat
pertsona babes pertsonalarekin, poliziak eta antzekoak kontutan hartu gabe.
|