|
2001
|
|
|
Ilunpetan gordeta, barregura pixka bat ere eman dio bere buruak, pareko etxebizitzako bizilagunen batek ikusi badu burutik zer pasa ote zaion pentsatzean. Gaueko hamabietan tipo
|
bat
leihotik larru gorritan zelatari. Perbertitu bat.
|
|
|
Gauez ailegatu naiz Andoniren etxera. Atea daun daun jo eta laster sumatu dut itzal
|
bat
leihoan.
|
|
2005
|
|
|
lehenengo oinaztua ikusten da, eta oinaztua ikusten denean, segundoak zenbatu behar dira, bat bi hiru. Oinaztua da argi handi
|
bat
leihoetatik sartzen dena. Eta oinaztua ikusten denean, segundoak zenbatu behar dira trumoia entzun arte, bat bi hiru lau.
|
|
|
Egurrezko zutabeak eta gapirioak ageri, etxeak badu halako" baztandar" kutsua, nolabait erretikula sare molde hori zer den nik hemen azaltzeko. Dozena
|
bat
leiho; baita hauetako baten azpian eskualdearen erliebe mapa bitxia ere.
|
|
2006
|
|
|
aurpegi hotz
|
bat
leihoaren ondoan
|
|
2008
|
|
|
–leiho guztietan esan duzu? Eta soto
|
bat
leiho txiki batekin. Ez da posible?
|
|
|
Zentralera deitu genuen berehala, eta anbulantziarekin etorri ziren arte ez zen arimarik ere azaldu. Orduantxe piztu ziren argi batzuk eta ireki hiru lau
|
bat
leiho. Zer gertatu ote zen galdetzen zioten elkarri, inork ezer ez zekiela erakutsi nahiz.
|
|
2009
|
|
|
Oskarrek hatzak gurutzatu zituen etxean inor egon ez zedin, baina argia ikusten zen pare
|
bat
leihotan eta ke hari bat zerion tximiniari. Oskarrek hasperen egin zuen:
|
|
|
–Izeba, seguru nago nik ere egun batean hegan egingo dudala: ez ahaztu nire jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantuan hasi zitzaidala sehaskaren ertzetik, eta hori Jainkoaren seinalea ez bada?
|
|
|
–Izeba, seguru nago nik ere egun batean hegan egingo dudala: ez ahaztu nire jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantuan hasi zitzaidala sehaskaren ertzetik, eta hori Jainkoaren seinalea ez bada??, izebak ez zuen mutikoa ispiluaren aurrean jarri nahi izan?. Barka, Domingo, baina txoria leihotik sartu eta horma jota hil zen??; aitzitik: egiaren erlatibotasunaz ohartuta, hura ez baitzen egiazko egiaren aldia, ausaz, amak asmatutako gezurrarena baizik?, isilik geratu zen; Domingok, baina, zerbait gehiago nahi zuen?
|
|
|
ongi zekien hori Domingok, joan ere, joan ez zitzaion, bada? nahiz eta behin ere txartelik erosi ez!, ez zaintzaile kanarioen arteko jolasa atsegin ez zuelako, burutsua ez ezik, erakargarria ere egiten zitzaion, bestela ez baitago esplikatzerik nola egoten zen inguru hartan jakin minez, txartel erosleek zer esango??, gogoan beste historia hura zeukalako baizik, gezur iruzurrekin lotua, bere jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantan hasi zitzaionekoa, halako eran, non, jakin zuenetik historia hura amak asmatua zela, abioi bat pilotatu nahi zuèn garaian jakin ere?, adur txarreko txoritzat hartu baitzuen kanarioa, are gehiago armadan egindako egonaldian eskua moztu zuenetik; Domingok, beraz, ezin bereizi zituen kanarioa eta bere eskumotza, bataren irudiak bestearen irudira baitzeraman, ia ezinbestean... horregatik hartu zuen, beharbada, jolas hartan ez jolasteko erabakia, inkontzienteak piztutako eta inkontzientearen lurretan garatutako ariketa magiko susperstizioso baten ondorio ere izan zitekeena; Domingo, baina, lanean eta bizitzan zentratuta, aspaldi ez bezalako oreka psikologiko baten jabe, gorabeherak gorabehera?, bere superstizio hura gainditzeko tenorean zegoen, ausaz; bera, ume umetatik hain txorizalea izan zena, kanario baten irudiarekin trabatua!; zer kulpa zuen, baina, txori hori polit hark?; esan nahi baita Domingok halako barne bultzada bat nabaritu zuela, txartel bat bereganatzeko; giroak ere hartara zeraman, beharbada, kanario zaintzailearen inguruan gazte batzuk baitzeuden, lagunarte berekoak, itxura batean, bakoitzak bere txartela nahi zuena, eta txartela eskuratu orduko ozenki irakurtzen zuena, gainerakoen iruzkin eta irrien artean?
|
|
|
Jokabide hark bazuen bere arrazoia. Izan ere, Regina Domingoz erditu zenean, txori
|
bat
leiho zabaldutik sartu, aurrez aurreko horma jo, lurrera erori, eta bertan luze gelditu zen, zerraldo; amari, baina, historiaren lehen zatia zitzaion atsegin, eta horregatik, haurra ulertzeko adinera iritsi zenean, honela kontatzen zion Reginak gertatua:
|
|
|
Arrazoi horiek, egia esan, Domingorentzat gordeak nituen, baina, nola arestian zakar jokatu baitut guztiekin, erantzuna guztiei zor dizuedala iruditzen zait. Mila bider kontatu izan dizuegu nola Domingo jaio zen egunean kanario
|
bat
leihotik sartu, sehaskan pausatu eta kantatzen hasi zen. Bada, hori gezur hutsa da, egia guztiz bestelakoa da-eta:
|
|
|
baina Regina ez zegoen festetarako; aitzitik, oso kezkatua zegoen, pilotuaren azken esaldiak are gehiago kezkatu zuen, beharbada?, nahiz eta hari ez zion halakorik erakutsi, irri zabal batean disimulatu baitzuen bere kezka, zorionak ematearekin batera; Reginak, izan ere, gogoan behar zuen Hubert le Blonen istripua, izango ez zuen, bada, bera lekuko zuzena izan bazen!?, pilotu ezaguna beste mundura eraman zuena; Reginak, gainera, ikusi zuena ikusi zuen. Domingoren intentsitatea, baita Domingoren lasterketa ere, abioiaren atzetik, ukabila goratua?, eta ez zuen zalantza egiten zer zetorkion gainera; Reginak, beraz, ikusten zuena ikusten zuen eta oroitzen zuena oroitzen zuen: esan nahi baita ezin kendu zuela burutik Domingori jaiotegunean gertatua, noiz eta txori
|
bat
leihotik sartu eta hormaren kontra lehertu baitzen: gertaera hura ez al zen premonitorioa, bada?; egia zen, oro har, Reginak sabelarekin buruarekin baino gehiago pentsatzen zuela seme alabei zegozkièn kontuetan, baina, sabela alde batera uzten saiatzen zen bakoitzean ere, berdin pentsatzen zuela ohartzen zen, sabela eta burua bat eginda, Domingori jaiotegunean gertatuak Jainkoaren ohar nahastezina behar baitzuen, inondik ere?
|
|
|
Kanpo aldean bat batean sortu zen zalapartak ez gintuen geldiarazi. Doi doi jabetu nintzen neskatoetariko
|
bat
leihora aterea zela, zer ote. Haren boza entzun nuen, handik labur.
|
|
|
Jokabide hark bazuen bere arrazoia. Izan ere, Regina Domingoz erditu zenean, txori
|
bat
leiho zabaldutik sartu, aurrez aurreko horma jo, lurrera erori, eta bertan luze gelditu zen, zerraldo; amari, baina, historiaren lehen zatia zitzaion atsegin, eta horregatik, haurra ulertzeko adinera iritsi zenean, honela kontatzen zion Reginak gertatua:
|
|
|
Feriante hura 1929ko festetan agertu zen lehen aldiz hirian, bi urte lehenago: ...an ere, joan ez zitzaion, bada... nahiz eta behin ere txartelik erosi ez!, ez zaintzaile kanarioen arteko jolasa atsegin ez zuelako –burutsua ez ezik, erakargarria ere egiten zitzaion, bestela ez baitago esplikatzerik nola egoten zen inguru hartan jakin minez, txartel erosleek zer esango... –, gogoan beste historia hura zeukalako baizik, gezur iruzurrekin lotua, bere jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantan hasi zitzaionekoa, halako eran, non, jakin zuenetik historia hura amak asmatua zela –abioi bat pilotatu nahi zuèn garaian jakin ere–, adur txarreko txoritzat hartu baitzuen kanarioa, are gehiago armadan egindako egonaldian eskua moztu zuenetik; Domingok, beraz, ezin bereizi zituen kanarioa eta bere eskumotza, bataren irudiak bestearen irudira baitzeraman, ia e... horregatik hartu zuen, beharbada, jolas hartan ez jolasteko erabakia, inkontzienteak piztutako eta inkontzientearen lurretan garatutako ariketa magiko susperstizioso baten ondorio ere izan zitekeena; Domingo, baina –lanean eta bizitzan zentratuta, aspaldi ez bezalako oreka psikologiko baten jabe, gorabeherak gorabehera–, bere superstizio hura gainditzeko tenorean zegoen, ausaz; bera, ume umetatik hain txorizalea izan zena, kanario baten irudiarekin trabatua!; zer kulpa zuen, baina, txori hori polit hark?; esan nahi baita Domingok halako barne bultzada bat nabaritu zuela, txartel bat bereganatzeko; giroak ere hartara zeraman, beharbada, kanario zaintzailearen inguruan gazte batzuk baitzeuden, lagunarte berekoak, itxura batean, bakoitzak bere txartela nahi zuena, eta txartela eskuratu orduko ozenki irakurtzen zuena, gainerakoen iruzkin eta irrien artean...
|
|
|
–Izeba, seguru nago nik ere egun batean hegan egingo dudala: ez ahaztu nire jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantuan hasi zitzaidala sehaskaren ertzetik, eta hori Jainkoaren seinalea ez bada...
|
|
|
Arrazoi horiek, egia esan, Domingorentzat gordeak nituen, baina, nola arestian zakar jokatu baitut guztiekin, erantzuna guztiei zor dizuedala iruditzen zait. Mila bider kontatu izan dizuegu nola Domingo jaio zen egunean kanario
|
bat
leihotik sartu, sehaskan pausatu eta kantatzen hasi zen... Bada, hori gezur hutsa da, egia guztiz bestelakoa da-eta:
|
|
|
Gero, Reginaren txanda izan zen... baina Regina ez zegoen festetarako; aitzitik, oso kezkatua zegoen –pilotuaren azken esaldiak are gehiago kezkatu zuen, beharbada–, nahiz eta hari ez zion halakorik erakutsi, irri zabal batean disimulatu baitzuen bere kezka, zorionak ematearekin batera; Reginak, izan ere, gogoan behar zuen Hubert le Blonen istripua –izango ez zuen, bada, bera lekuko zuzena izan bazen! –, pilotu ezaguna beste mundura eraman zuena; Reginak, gainera, ikusi zuena ikusi zuen –Domingoren intentsitatea, baita Domingoren lasterketa ere, abioiaren atzetik, ukabila goratua–, eta ez zuen zalantza egiten zer zetorkion gainera; Reginak, beraz, ikusten zuena ikusten zuen eta oroitzen zuena oroitzen zuen: esan nahi baita ezin kendu zuela burutik Domingori jaiotegunean gertatua, noiz eta txori
|
bat
leihotik sartu eta hormaren kontra lehertu baitzen: gertaera hura ez al zen premonitorioa, bada?; egia zen, oro har, Reginak sabelarekin buruarekin baino gehiago pentsatzen zuela seme alabei zegozkièn kontuetan, baina, sabela alde batera uzten saiatzen zen bakoitzean ere, berdin pentsatzen zuela ohartzen zen, sabela eta burua bat eginda, Domingori jaiotegunean gertatuak Jainkoaren ohar nahastezina behar baitzuen, inondik ere...
|
|
|
" Izeba, seguru nago nik ere egun batean hegan egingo dudala: ez ahaztu nire jaiotegunean kanario
|
bat
leihotik sartu eta kantuan hasi zitzaidala sehaskaren ertzetik, eta hori Jainkoaren seinalea ez bada...", izebak ez zuen mutikoa ispiluaren aurrean jarri nahi izan –" Barka, Domingo, baina txoria leihotik sartu eta horma jota hil zen" –; aitzitik: egiaren erlatibotasunaz ohartuta –hura ez baitzen egiazko egiaren aldia, ausaz, amak asmatutako gezurrarena baizik–, isilik geratu zen; Domingok, baina, zerbait gehiago nahi zuen... izebaren berrespena nahi zuen, eta hitzez nahi zuen, gainera:
|
|
2010
|
|
|
Beste zigarro
|
bat
leihotik begira, kanpoaldera bizi den erdi honek pipatua. Han, alde horretan, hostoak eta kleenex erabiliak dira mugitzen diren bakarrak.
|
|
2011
|
|
|
hamabi bat urte zituela (orain berrogeita hamar ditu) sarritan joaten zen Goia baserrira arreba Ixaskunekin, bertako neska mutilekin olgetan. Behin batean, katu beltz gaxte
|
bat
leiho baten bestaldean egotera derrigortu zuten. Kristalak gelara sartzea eragozten zion.
|
|
|
–Hondartza bat ikusi zuen, eta haren alde batean etxe txuri
|
bat
leiho urdinekikoa, mende hasierako villa bat edo. Bertan, bere irudimenak barrura eramandakoan jakin zuen?
|
|
2012
|
|
|
Ezer ez zebilen ongi: hezetasun zetakak sabaian, isurbideak erdi butxaturik, pare
|
bat
leiho gaizki ixten ziren... eta orain logelako lanpara.
|
|
|
Euren bizitoki berriaren aurrez aurre zeukaten etxean soilik suma zitekeen bizi arnasa pixka bat: pare
|
bat
leihok kontraleihoa irekita zeukaten eta gauez argia irteten zen batere argiztatu gabeko kanpoalde ilunerantz. Etxe hura izan zen lehen unetik Julen eta Arantxaren arreta piztu zuena.
|
|
|
Asteazken batez, hiruretan, Bovary jaun andreak, beren landoa harturik, Vaubyessard alderantz abiatu ziren, arropa kutxa handi bat atzean loturik eta aurrean ginbail kaxa
|
bat
leihoko oihalaren aitzinean ipinia. Charlesek, gainera, kartoizko kaxa bat zeraman hanken artean.
|
|
2015
|
|
|
Iragarkietan ez zen kotxea ikusi ere egiten. Errepide hutsa, esku
|
bat
leihotik aterata, haurtzaroko oroitzapenak, ezarian piztuz doazen hirietako argiak ilunabarrean. Arrakasta berehalakoa izan zen.
|
|
|
Berehala ohartu ginen ibiltari haiek gerarazi zituen ikuskizunaren sendoaz. Jada ondo ezagutzen nuen Maeght galeriaren aurrean garabi handi bat ari zen ezinean, alabastrozko bloke handi
|
bat
leihotik sartzeko ahaleginean. Gehiegi pentsatu gabe hasia zen, antza, han lekua izango zuelakoan, baina arte lanaren izkina eta angelu arraroek jarduna zaildu zioten.
|
|
|
Hormak paisaia fantastiko eta ia sabaira iristen ziren ispilu ederrekin hornituak. Haritzezko mahai zabal
|
bat
leihoaren ondoan. Hura zen, antza, bulego gisa hartua zuen txokoa.
|
|
2016
|
|
|
Ehun eta berrogoita hamar egunen buruan, oraino, senideak, abere sanoak eta Noe untzi barnean zeuden, uholdea bukatu zenetik hilabete t, erdi pasatu arren. Urak ez zirela lekutu lehenik, lurra oraindik hezea zegoela gero, beste arrazoi ezezagunarengatik azkenik, hantxe omen zeuden; eta senideak aspertzen hasi omen ziren, piztiei ase ondoko gosea berriro azaltzen zitzaielako, eta Noek, hortxe, aginduak betetzen, bele begirale
|
bat
leihotik bota zuen lehenik, uso bakezale bat inguruak miatzerat igorri zuen gero, denak kartzela hartatik behingoan atera nahiz.
|
|
|
Gurina bukatu zitzaidanean, andere mahats hostoa leihotik behera bota nuen, eta gauza bera egitera nindoan paper zaharrarekin; baina lehenbiziko orria irakurtzearren baratu nintzelarik, lehenbizikoak bigarrenera eraman ninduen eta bigarrenak hirugarrenera. Eta hartan pentsatu nuen uste baino balio handiagoa zutela; beraz, aulki
|
bat
leiho ondora eraman eta papera irakurtzera eseri nintzen.
|
|
|
Eskelen orrian ditu pausaturik begiak eta, minutuak joan minutuak etorri, ez ditu handik aldentzen. Esku poltsa larruzko handi bat dauka aldamenean eta euritako sendo
|
bat
leihoko apaltxoan kirtenetik eskegita.
|
|
2017
|
|
|
Horregatik fiskal arrunta da berriz ere Calparsoro gaur egun.. Agian zarata handiagoa egin behar izan nuen bere momentuan, baina jada ez du merezi, berandu da?. Bilboko Justizia Jauregian dauka bere bulegoa, bulego segida luze baten erdian, eta barruan, liburuz betetako apalategiak, lanerako mahaia paper meta batzuekin, eta besaulki horizta
|
bat
leiho ondoan, irakurtzeko. 30 urte daramatza ofizioan, eta hainbatean behin suertatu izan zaio adingabekoen aurkako sexu abusu kasuak ikustea, baina familia barruko kasuak eta eskoletakoak izan dira gehien gehienak.
|
|
|
Irakurtzen ez, leihotik begira ari da, kalean behera, urruneko puntu batera. Agian anaia ikusi du ni agurtzen, agian nonor ezagutu du eta zertan dabilen ikusi du, agian katu bat ari da kalea zeharkatzen, agian
|
uso
bat leiho batean, agian pentsakor dago, urrunera begira, ni ere egoten naizen moduan, agian lehen bazegoen zeozeri begira baina zeozer horrek alde egin du eta bista galdua dauka orain, agian bueltatuko delakoan, edo agian niri begira egon da eta orain despistatuarena egiten ari da, edo agian... hara, sartu da, leihoa itxi du, gortina ere bai, argia itzali da. Ohiko bakea gela hartan, berriro ere.
|
|
2018
|
|
|
Eta oso garbi ikusten nuen norbaitek ume bat hilko nahiko balu lassaiz faire batekin nahikoa zukeela: kanika batzuk jostailuen artean, aulki
|
bat
leiho irekiaren ondoan, detergente kutxa sukaldeko mahaiaren azpian. Denbora kontua baino ez zen.
|
|
|
Baserritarrek ez zuten bere gorputz okertuak begiratzeko premiarik sentitzen. Aski zuten ispilu txiki
|
bat
leiho ertzean, bizarra egiteko gizonezkoek eta euren buruari begiratzeko emakumeek, begirada horiek susmagarriak baziren ere. (?)
|
|
2019
|
|
|
Kauen dios! jaurti dio zapata zahar
|
bat
leihotik. Eta itsumustuan irten da atartetik,, sororaino:
|
|
|
–Hemen ez gara apaingarriak eramatekoak, oihanean gure presentzia salatu besterik ez dute egiten, eta gure etxeetan gordeta ere aukera guztiak daude mika
|
bat
leihotik sartu eta ostu ditzzan. Kutxatila hau, ordea, erabilgarria izan daiteke.
|
|
|
...zein drama edo fikzioren eszenatoki edo osagarri, eta luzamendu honek, lo egiteko ordu eta esna aldiko orduei buruzko ikerketa egiteko xedez hasi zenak, bizitzaren laburraz eta esperantzen bizitza luzeaz gogoeta higatua egiten bukatu denak, luzamendu honek, buka dezagun, justifikazioa edukiko luke baldin eta, bat batean, geure buruari galdetuko bagenio zenbat aldiz, bizitzan zehar, badoan pertsona
|
bat
leihora, zenbat egun, aste eta hilabete pasatu zituen leihoan, eta zergatik. Gehienetan zer eguraldi dagoen jakiteko joaten gara, zerua arakatzeko, hodeiak laguntzeko, ilargiarekin denbora pasatzeko, deitu zuenari erantzuteko, auzokoak behatzeko, eta, baita ere, begiak lanean jarri eta distraitzeko, irudiak jaiotzen diren bezala, horrelaxe, jaiotako pentsamenduaren jarioak irudiei laguntzen dienean.
|
|
|
Alfonbra
|
bat
leihoan astintzen ari den soldadu horren iritziak ederki islatzen du soldaduteria gehienaren egonezin nekez eutsia. Izan ere, gerran sinesten dutenei ere, ohorerako aukera ere ez diete eman nahi hango buruek:
|
|
2021
|
|
|
Mimatua sentitu naiz. Kafetegia ia hutsik dago, lagun talde gazte bat barrenean eta hirurogeita hamar urte pasatxoko izango duen bikote nagusi
|
bat
leiho ondoan. Bikotean jarri dut arreta.
|
|
2022
|
|
|
Berokia jantzi nuen pijamaren gainean. Zapatak lotutakoan, aulki
|
bat
leihora hurbildu eta kanpora irten nintzen. Ez zen lehenbiziko aldia teilatura ateratzen nintzela.
|
|
2023
|
|
|
Ez hori bakarrik: pare
|
bat
leiho ere bazeuden, albo banatan, argi ahul bat egiten zutenak. Sarreran, eguzkiaren argitan eserita, bi gizon zeuden.
|
|
|
Eguzkia nagiak ateratzen hasi eta oraindik errainua ere ez den atzamar
|
bat
leiho eskuraezinetik luzatzen hasi denerako hartu du loak Iraultza, eta hormarik gabeko mundu zabalago batera eroan. Eta orduan, edo zenbait ordu geroago, agian, baina Iraultzaren buruan une horretan bertan, ametsetako mundu pribatuan infiltratu den soinu batek lau hormen arteko mundura ekarri du neska berriro.
|
|
|
ARGI berde arin batek bereizten ditu, beltzez eta gris ilunez, bezperako pizza kartoia telebista aurreko mahaian, bi egun lehenagoko hanburgesaren kutxa ondoan, hiru egun lehenagoko ogitartekoaren paper koipetu erdi zimurtua gainean, zazpi garagardo lata dantzan, aldizkari pornografiko bat lurrean, galtza beltzak aulkian trabeska, bota beltz
|
bat
leihoaren hegian, beste bota ohe azpian... Argi berdeak 04:59 itxura du.
|