|
2023
|
|
|
Aurrekoaz gain, arau haustea emaitzakoa da, bestelakoa ezin baita izan (itzurpenaren aurkako klausula definitzean 14 artikuluak jaso duenez, klausula dago zerga egitatea ez bada osorik edo zati batean gauzatzen edota oinarri zein tributu zorra gutxitzen bada, egintza eta negozio artifiziosoen bidez aurrezpen fiskala lortzeko asmo bakarrekin). Arau haustea gauzatzeko, beraz, honako egoeraren
|
bat
dagoela egiaztatu behar da: a) Tributu zor osoa edo zati bat tributu bakoitzaren arauketan ezarritako epean ordaindu ez bada (kasu tipikoa:
|
|
|
Esan bezala, Bizkaiko Lurralde Historikoan soilik erantzukizuna azkentzeko beste kari
|
bat
dago: iraungitzea.
|
|
|
Jakin badakigu zehapena ez dela tributu zorraren osagaia; hala ere, soilik ondorio hauetarako subjektu urratzailea zordun nagusi bezala kalifikatuko da. Beste hitzetan esateko, tributu zorraren ordainketa betetzeko zordun nagusi
|
bat
egon daiteke eta beste zordun nagusi bat zehapena ordaintzeko. Horrela esaten du TFAOen 186.2 artikuluak (eta TLOren 181.2 artikuluak).
|
|
|
Jokabide honen bidez, beraz, kontabilitaterik eza tipifikatu nahi da, bai halakorik ez dagoelako, bai kontabilitatea ez delako erakutsi nahi; gainera, modu absolutuan definitu da, eta kontabilitateko idazpenen %5 edo gutxiago izanez gero tipoa ez litzateke gauzatuko, lerrokada honetako tipoa behintzat, artikulu bereko c) letran aipatutakoa agian bai gauzatuko litzatekeelako. b)" Kontabilitate bikoitza eramatea". Halakoetan, kontabilitate" ofizial"
|
bat
dago, Ogasunari erakusteko eta tributu betebeharrak betetzeko, eta beste kontabilitate bat eramaten da," egiazkoa", bi biak pertsona edo erakunde berarenak eta zergaldi berekoak, enpresaren benetako egoera ezkutatzeko asmoarekin. c) Kontabilitateko idazpenik ez egotea edo idazpen faltsuak izatea. Jokabide tipikoa, beraz, idazpenik ez egitea eta idazpen akastunak edo benetakoak ez diren zenbakiekin egitea da. d) Kontabilitateko gezurrezko idazpenak egitea.
|
|
|
Nolanahi den ere, hiru Lurralde Historikoetatik ezeinetan ezin daiteke behin behineko likidaziorik eman baldin eta aurreko likidazioa behin betikoa izan bada ezta egiaztapen mugatuko prozeduraren objektu izan diren elementu edo tributu49 Gero esango dugun moduan, halakoak egiaztapen mugatuko prozeduran edota, hala denean, ikuskapen prozeduran aztertuko dira. Gipuzkoako TFAOn salbuespen
|
bat
dago: betebeharpekoak motu propio kontabilitateko agiriak ekarri baditu aurretiazko errekerimendurik gabe.
|
|
|
Nolanahi den ere, interesen eta zehapenen arteko tertius genus
|
bat
dagoela onartu da, hortaz errkarguek ez dute nahitaez kalte ordainaren izaera ala zigor izaera izan behar, inori bere asmoa kentzeko helburua duten arren (zehatzailea
|
|
|
Kontabilitateko liburuak eta gainontzeko agiriak enpresan soilik aztertu daitezke, betebeharpekoa edo berak izendatzen duen pertsona aurrean dela. Salbuespen
|
bat
dago: betebeharpekoak azterketa bulego publikoetan egitea onartzea.
|
|
|
Puntu honetako izapideak alde batera utzi ahal izango dira baldin eta erreklamazioa jartzeko idazkian dauden alegazioen bitartez edo interesdunak erantsitako agirien bitartez egiaztaturik geratzen badira ebazpena emateko behar diren datu guztiak, edo datuok egiazkotzat eman ahal badira, edo argi ikusten bada erreklamazioa ez onartzeko arrazoiren
|
bat
badagoela.
|
|
|
Elkarren laguntzaren esparruan, zerga bilketako prozedura ere etengo da, errekerimendua egin duen Estatuak nazioarteko erakundeak edo nazioz gaindiko erakundeak ala betebeharpekoak auzi
|
bat
dagoela komunikatzeagatik, erakundeok betearazpenarekin jarraitzeko borondatea adierazi ezik edota alderdien artean prozedura adiskidetsua hasteagatik kreditua osorik ala zati batean kobratzeko.
|
|
|
Sail bakoitzak bere aurreproiektua eta beraren menpe dauden organismo autonomoena prestatu behar ditu. Horretarako, Sail bakoitzean aurrekontuetako bulego eta batzorde berezi
|
bat
dago. b) Aurreproiektu osoa. Zatikako aurreproiektuak oinarritzat hartuta, Ogasun eta Finantzen Sailak Bizkaiko Lurralde Historikoaren Aurrekontu Orokorren aurreproiektuko Foru arauaren aurreproiektua aurkeztu behar dio Aldundiari.
|
|
|
Organo ekonomiko administratiboak zenbait kasutan betearazpenaren aurkako errekurtsoa ez onartzeko erabakia har dezake, hain zuzen: errekurtsoan planteatutako gaiak betearazi beharreko ebazpenean dagoeneko erabakita dauden arazoekin lotuta daudenean; gai horiek planteatu zitezkeenean erreklamazioan, erreklamazio horren ebazpena betearazi behar baita; eta erreklamazioa ez onartzeko arrazoiren
|
bat
dagoenean (TFAOen 244.4 artikuluko).
|
|
|
Interesdunek eta Ogasuneko Zuzendari Nagusiak aparteko berrikuspen errekurtsoa aurkeztu ahal izango dute Tributu administrazioaren egintza irmoen aurka eta ebazpen ekonomiko administratibo irmoen aurka (TFAOen 246 artikulua), honako arrazoiren bat soilik ematen denean: a) gaia erabakitzeko funtsezkoak diren agiriak agertzen direnean, baldin eta agiri horiek aurkaratu den egintza edo ebazpena baino gerokoak izan badira, edo, bestela, haien garaian ezin izan baziren aurkeztu, eta okerren
|
bat
dagoela agertzen badute; b) egintza edo ebazpena ematean funtsezko eragina izan duten agiri edo lekukotza faltsuak badira, eta egintza edo ebazpen hori baino lehen edo geroago epai irmo bidez horrela adierazi bada; eta c) prebarikazio, eroskeria, indarkeria, iruzurrezko azpikeria edo zigortzeko moduko beste jokabideren baten ondorioz emana bada egintza edo ebazpena, eta epai irmo baten bidez horr... Errekurtsoa hiru hilabeteko epean aurkeztuko da, agirien berri dagoenetik edo epaia irmo bihurtzen denetik zenbatzen hasita.
|
|
|
Aurreko kasuan bezala, sailkapen ekonomiko nagusiaren barne beste azpisailkapen
|
bat
dago: kapituluak artikulutan zatitzen dira.
|
|
|
Ikusi dugun moduan, interpretazioaren bitartez nahaspilatsuak edo ilunak izan daitezkeen aldeen esangura zehazten da. Horrenbestez, interpretazioa burutzeko, nahitaezkoa da aldez aurretik arauen
|
bat
egotea, esanahi iluna edo nahaspilatsua duen araua, alegia. Integrazioa, aldiz, beharrezkoa da zuzenean aplikatzeko moduko araurik ez dagoenean; halakoetan, analogia erabili eta kasu zehatz baten arauketa antzeko beste bati hedatzen zaio.
|
|
|
SAINZ DE BUJANDAk adierazi zuenez, zerga pertsonaletan, pertsona jakin
|
bat
dago zergaren baldintza objektiboen barruan; beste hitz batzuez esateko, zerga hori ezin daiteke pertsonarik gabe eratu. Pertsona Fisikoen Errentaren gaineko Zerga, esaterako, pertsona bakarraren errenta osoaren gainean ezartzen da beti, baldin eta pertsona hori ohiko egoiliarra bada.
|
|
|
Horixe gertatzen da dirutan adierazten diren zerga oinarriekin: PFEZ, SZ, ODZ, BEZ eta abarrekin; beste kasuetan, ostera, loturaren
|
bat
egoten da, baina ez hain zuzenekoa.
|
|
|
Hori erabiltzen da Sozietateen gaineko Zergan, edozein zerga oinarriri portzentaje bera aplikatzen baitzaio. Karga tasa progresiboen kasuan, tasen tarifa
|
bat
dago eta, zerga oinarria handitzen den heinean, tasa ere handiagoa da. Demagun, oinarri likidagarria 1.000 eurokoa denean, karga tasa %5 dela; karga tasa aurrerakorra denetan, zerga oinarria 2.000 eurokoa izango balitz, karga tasa %5 baino handiagoa izan litzateke, adibidez, %7 Karga tasa progresiboen artean bi motatakoak daude:
|
|
|
Jauzi hori saihesteko, egun erabiltzen diren tarifa progresiboak tarteetan edo eskala mailetan zatitzen dira, eta tarte bakoitzean hurrengo sistema erabiltzen da: tarte bakoitzaren gutxieneko zenbatekoari eskalan ezarritako kuota
|
bat
dagokio; gutxieneko zenbateko hori gainditzen duen oinarriaren zatiari eskalak zehaztutako tasa handiagoa aplikatzen zaio. Horrela, oinarria handitzen denetan, gehikuntza oso txikia izan arren, ordaindu behar den portzentajea ere handitu egiten da.
|
|
|
ehuneko 44, Administrazio Zentralarentzat; ehuneko 13, autonomia erkidegoentzat, eta ehuneko 3, toki erakundeentzat. Baldin eta, Europako erregelamenduak ekarritako betebeharren ondorioz, ehuneko 60 ez beste zor muga
|
bat
egongo balitz, Administrazio Zentralaren, autonomia erkidegoen eta toki erakundeen arteko banaketak aurretik azaldutako proportzio berak izango ditu. Autonomiaerkidego bakoitzaren zor publikoaren muga ez da haren eskualdeko barne produktu gordinaren ehuneko 13koa baino handiagoa izango".
|
|
|
Hauta daitezke 10 langiletik 49rainoko enpresa edo lantokietan. Era berean, langileen eskuorde
|
bat
egon daiteke 6 langiletik 10erainoko enpresa eta lantokietan, baldin eta langileek halaxe erabakitzen badute gehiengoz.
|
|
|
Edozein arrazoiren bidez enpresaedo lantoki batzordeetan hutsuneren
|
bat
egonez gero, hutsune hori zuzenean beteko du ordeztuaren zerrendan dagoen hurrengo langileak. Hutsunea langileen eskuordeen artean dagoenean, hutsune hori zuzenean beteko du botazioan azken hautatuak baino boto kopuru txikiagoa lortu duen hurrengo langileak.
|
|
|
(a) Gomendatzen da txandak antolatzen direnean txanda horiek txandakatzea, langile
|
bat
egon ez dadin beti txanda bakar bati atxikita. Halaber, langile bat ere ez da egon behar gaueko txandan bi aste baino gehiago jarraian.
|
|
|
Egia esan, definizio hori oinarri, ez da beti erraza kirolari profesional
|
bat
dagoen ala ez erabakitzea kasu zehatz bakoitzean. Horrela, jurisprudentziaren arabera, kirolari profesional dira, analogiaz bada ere, kirol teknikari eta entrenatzaileak [1985eko maiatzaren
|
|
|
(b) Miaketa egitean langileen lege ordezkaria edo, lantokian halakorik ez dagoenean, enpresako beste langile
|
bat
egotea aurrean, baldin eta hori ahal bada.
|
|
|
(e) Bezeroei dagokienez, lurralde, mugape edo kategoria jakin
|
bat
dagoen ala ez, lan zerbitzuak emateko. Hala bada, langileari esklusibotasuna eratxiki zaion ala ez, mugape jakin horretan aritzeko.
|
|
|
Epaileak emantzipazioa eman diezaieke 16 urtekoak baino nagusiagoak diren seme alabei, horiek hala eskatzen badute eta horien gurasoei entzun eta gero. Gainera KZren 244 artikuluan jasotako inguruabarren
|
bat
egon behar da: a) guraso ahala egikaritzen duena beste gurasoa ez den pertsona batekin ezkotzea edo horrekin ezkondu bizimodua egitea; b) gurasoak bananduta bizitzea; c) guraso ahala egikaritzea modu larrian oztopatzen duten arrazoietatik edozein gertatzea.
|
|
|
Printzipioz, enpresa kontratari eta azpikontratariei aplikatuko zaie kontratan edo azpikontratan zein jarduera gauzatu eta jarduera horri dagokion sektoreko hitzarmen kolektiboa, kontuan hartu gabe enpresa horien sozietate xedea edo forma juridikoa zein den, salbu eta estatutu izaerako sektoreko beste hitzarmen kolektibo aplikagarriren
|
bat
dagoenean.
|
|
|
Praktikan, behin ukitutako langileek hala eskatuta, epaiketan adierazi behar da horiek finko bihurtu direla. Horretarako, demanda aurkeztu behar da enpresa hartzailean zerbitzuak ematen diren bitartean; izan ere, hala ez balitz, lan kontratu berri
|
bat
egongo litzateke [ikusi 2003ko uztailaren 8ko (2885/ 2002 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa; 2009ko irailaren 14ko (4232/ 2008 db. errek. zk.) AGE, 4 Salakoa]. Orobat, ustezko kontratariak (benetan faltsua denak) langileak lagatzen dituenean, lagatako langileek kaleratzea erreklama dezakete bi enpresaburuen aurka.
|
|
|
" Berme hori, udal autonomiaren kasu zehatzean, EKren 137, 140 eta 141 artikuluetan jasota zegoen. Horrela," Konstituzioak berme instituzionalaren bidez bermatzen duen funtsezko nukleo
|
bat
dago"; izan ere," Hain zuzen ere, legegilearen aurrean autonomia babesteko beharra da berme horri izateko arrazoia ematen diona"" 76.
|
|
|
Ekonomia Itunak EAEko finantza harremanen gaineko arauketa ezartzen du eta horren barnean sartzen ditu toki erakundeen finantza harremanak. Esangura horretan, 1981eko Ekonomia Itunetik 2002ko Ekonomia Itunera bilakaera
|
bat
dago eta azkenengo horretan Ekonomia Itunaren 3 xedapen gehigarria kontuan izanik, harreman horietan barneratzen dira finantza harreman guztiak (diru sarrera izaerakoak eta gastu izaerakoak). Harreman horien barnean dago finantza zain tza.
|
|
|
Beraz, ez dira betebeharrak berriro ere hemen azalduko. Dena den, ezberdintasun
|
bat
dago: EAEko toki erakundeek informazioa Foru Aldundietara bidaliko dute eta ez Estatu administraziora, finantza zaintzako organo eskuduna lurralde historikoa delako.
|
|
|
Aurrekontu egonkortasuna eta finantza jasangarritasuna ez dira AEFJLOrekin lehenengoz adierazitako kontzeptuak, ezta 2008ko krisiarekin sortutako kontzeptu berriak ere. Pentsamendu aldaketa
|
bat
dagoela ere adieraz daiteke. Vega Felguerosok horrela adierazten du:
|
|
|
Esanahi horretan Castells ARTECHEren hitzak erabilita: ".. laugarren botere
|
bat
egotea, lurralde historikoei eta haien foru organoei dagokiena, tradizioz zeresan handia izan duena beren lurraldean kokatutako udal erakundeei buruz, eta logikoki protagonismo nahiari eusten ziotenak" 589.
|