|
2001
|
|
|
Bi eragile horiek, hots, euskararen gizarte erakundeetan diharduten gizon emakumeen lanak eta maila orotako administrazio publikoetako arduradunen jarduerak,
|
bat
egin behar dute, tokian tokiko sare soziala eta lankidetza indartuz. Hirurogeiko hamarkadako euskaltzale haiek urratu zuten bidea, norbanakoena baino indartsuagoa zen komunitarioa, administrazio publikoak oztopatua, gaur egungo errealitatera ekarri beharrean gaude, euskararengizarte kontseilua bezalako erakundeetan eta hemendik sortzen diren proiektuetan indarrak bilduz, baina gizarte erakunde bakoitzak bere herriko edo lurraldeko eremuan lana gero eta kalitate handiagoz eginez ere, eta hautetsi edota agintari politikoek euskalgintzan urratu behar dituzten politika orokor zein sektorialetan eraginez eta, aukera dagoen heinean, elkarrekin jardunez.
|
|
2002
|
|
|
1. Aurrean ditugun arazoei heldu baino lehen, geure erantzunak egokiak izan daitezen, heziketa sistemari buruz gureorganizazioaren jarre ren inguruko gogoeta labur
|
bat
egin behar dela uste dugu. ELA Irakaskuntzan euskal gizartearen beharrei eta eskariei erantzungo dien heziketa sistemapropio baten alde gaude.
|
|
2003
|
|
|
Herritarrak kontzientziatzeko etengabeko lana egin behar da eta, batez ere, motibazio praktiko edo instrumentaletan eragiteko politikak martxan jarri behar dira. Horrekin batera, euskaldunok eta euskaltzaleok guztiok
|
bat
egin behar dugu mugimendu zabal eta eraginkorra sortuz hizkuntz eskubideen aldeko aldarria erabat gizarteratzeko eta gure gizartea ren arlo guztietan kontuan hartua izan dadin. Konpromisoen bidea jorratu behar dugu garbi utziz euskara ikastea eta erabiltzea dela une honetan baliozko konpromiso bakarra.
|
|
|
Nire ustez, hizkuntza politika jakin honen helburuaeuskararen etorkizunerako erabakigarria den" indiferenteen" gizarte sektore zabala da, herritar horiek euskararentzat irabazi ezean oso zail izanen duelako gure hizkuntzak bere etorkizuna eta biziraupena ziurtatzea, eta horiexek direlako egoera gatazkatsu baten aurrean edo aukera
|
bat
egin beharrean suertatuz gero (ingelesa eta euskararen artean, adibidez), erdaren mesederako izanen den praktika batera errazen lerratuko direnak.
|
|
2005
|
|
|
Administrazio publikoa. Arlo honetan beste bereizketa
|
bat
egin beharra dugu: EAEko Administrazioa, alde batetik; Foru Erkidegoko eta Estatuko Administrazioa, bestetik.
|
|
|
Eta gehiago. Baina gizartean leku
|
bat
egin behar du. Hori idazlearen ardura da?
|
|
2006
|
|
|
• 60 eta 70eko hamarkadetan, dudak sortzen hasi ziren immigratuek Europan egingo zuten egonaldiari buruz, eta horregatik eskolen aldetiko egokitzapen espezifiko
|
bat
egin beharra planteatzen zen horien seme alabak ahalik eta modurik onenean hartzeko xedearekin, gero apika beren jatorrizko herrialdeetara itzuliko zirela aurreikusiz.
|
|
|
Ni, artean, Irrintzi taldekoa nintzen, bazkide, bertako koru arduraduna. Antzerki lanen
|
bat
egin behar zutela. Beti lortzen nuen nik haien neurriko musika asmatzea.
|
|
|
Lagun batek Huescako petrikilo batengana eraman ninduen eta, ba al dakizu zer erremedio eman zidan? Goizero, hondartzan, eguzkia irten aurretik zulo
|
bat
egin behar nuen.
|
|
2007
|
|
|
Ibiltaria denez, bidaia luze
|
bat
egin behar luke ondoko hilabeteetan, hala nola Bilbon, Gasteizen, Hendaian, Bordelen, Getxon, Iruñean, Lillen, Korsikan eta Europan gaindi.
|
|
2008
|
|
|
Puntu horretan, dena den, bereizketa
|
bat
egin behar dugu: gaixotasun batzuk gaixotasun genetiko klasikotzat jotzen dira (esate baterako, feniltzetonuria).
|
|
|
ditugun datu guztiak datu base batean sartu ikertzen dugun" mundu" edo" unibertso" ari buruzko datu guztiak aztertu ahal izateko. Gero datuen gutxieneko irakurketa
|
bat
egin behar da. Izan ere, datu hotzak ematea ez da izaten egokiena, bestela datuak jasotzen dituena galduta egoten da.
|
|
|
Ez da erraza izan baina bai aberasgarria, nire ustetan. Ikasketa planak egiteak ezinbestean eskatzen duen elkarlanaz ari naiz, eta gure kasuan, Irakasleen Unibertsitate Eskoletakook elkarren artean diseinu bakar eta bateratu
|
bat
egin beharraz, hain zuzen.
|
|
2010
|
|
|
Beste jauzi
|
bat
egin behar dugu orain. Bigarrena:
|
|
|
Eta batez ere pobreei eta gaur arte baztertuta izan direnei, beren parte hartzerik gabe aipatutako arazoei emango zaizkien erantzunak ez direlako ez egokiak ez bidezkoak izango. Orain arteko joeren kontra, elkarrekin
|
bat
egin behar dugula esango nuke, aipatutako geure interdependentzia berri honek garapen demokratikoaren eta bakearen alde bultza dezan, eta ez alderantziz. Osasunak helburu horren alde joka dezake gizakiok batzen gaituen arlo guztiak inplikatzen dituelako.
|
|
|
Horren osagarri izatea nahi genuke gure ikerketa. Era berean, halako ikerketek balio behar dute aurreusteak ezbaian ipintzeko, alegia, herritarren pertzepzioak irrazionalak ez direla frogatzeko, ezagutza jantzikoen artean daudela posizio anbibalenteak aintzat hartzeko, eta zientzia politiken bilakaeran hausnarketa serio
|
bat
egin beharra dagoela aitortzeko.
|
|
|
Nola ordurako Euskaltzaindian sartua nengoen urgazle bezala, eta Euskal Aditza aterata nuen, bazirudien, kanpotik begiratuta, nire bokazioa filologia izango zela. Aukera
|
bat
egin behar eta erabaki zen filologia klasikoa egingo nuela.
|
|
|
Arantzazura etorri nintzen, historia ematera. Baina ordurako beste bat ari zen historia irakasten, eta, lekuren
|
bat
egin behar eta, aurkitu zen modua erosoa izan zen niretzat: ez neukan ikastaro osoan egunero eskolak eman beharrik, baizik eta mintegiren bat edo beste.
|
|
|
Lanak falta zirelako eta dokumentazioa behar bezala ez zegoelako. Lehenengo artxibo
|
bat
egin behar genuela, hori errazteko. Eta hor aritu nintzen urte pare bat edo.
|
|
|
Argitaratu berri den Soziolinguistika eskuliburuaren arabera, hizkuntza plangintza hizkuntzen erabileran edo egituran eragiteko esku hartze kontzientea da. Aukera bat baino gehiago dugunean, hautu
|
bat
egin behar dugu. Gizarte batean hizkuntza bat baino gehiago, edo hizkuntz aldaera bat baino gehiago dagoenean, hautu bat egin behar da; hautua maila politikoan egiten da, eta ondoren hautatu dena, alegia, etorkizunerako erabaki dena, praktikara eraman behar da.
|
|
|
Aukera bat baino gehiago dugunean, hautu bat egin behar dugu. Gizarte batean hizkuntza bat baino gehiago, edo hizkuntz aldaera bat baino gehiago dagoenean, hautu
|
bat
egin behar da; hautua maila politikoan egiten da, eta ondoren hautatu dena, alegia, etorkizunerako erabaki dena, praktikara eraman behar da. Horretarako plangintza bat abian jartzen da, gure kasuan hizkuntza plangintza bat.
|
|
2011
|
|
|
Urteko soziolinguistikari buruzko topaketen artean zalantzarik gabe mugarri bat izaten da Soziolinguistika Klusterrak antolatzen duen jardunaldia. Hala eta guztiz ere, udaberriarekin jardunaldiak ugarituz doaz eta zaila da guztietan parte hartzea, aukeraketa
|
bat
egin behar da norberaren interesen arabera. Idazten dudan momentuan oraindik burutu gabe daude batzuk eta laburpenik egitea ezinezkoa litzateke, kasu horietan antolatzaileek adierazitakoaren araberako aurkezpena baino ez da egin hemen.
|
|
2012
|
|
|
Emaitzak aztertzen hasi baino lehenago, beste ohar garrantzitsu
|
bat
egin behar da: inkesta soziolinguistikoaren emaitzak hainbat aldagairen arabera aurkezten dira (lurraldea, adina...).
|
|
2013
|
|
|
1 Bereizketa
|
bat
egin behar dugu hasieratik: gauza bat da Euskal Telebista eta bestea euskal telebista.
|
|
|
Ohar
|
bat
egin behar dugu hiztegiari buruz. Aro hori izendatzeko erabiltzen den terminologia ez da guztiz finkoa; aitzitik, jatorriz nahiko anbiguoa ere bada.
|
|
2014
|
|
|
" Eseri hor". Lau edo bost aktore zeuden, eta bakoitzarekin eszena
|
bat
egin behar nuen, inprobisatuta. Lehenengoa Marta May izan zen.
|
|
|
Azkenean, Garaikoetxeak hauxe esan zidan: " Mesede
|
bat
egin behar diguzu. Tarte baterako bada ere, hartu egin behar duzu.
|
|
|
Elizaren inguruan konstatazio garrantzitsu
|
bat
egin behar da: ez dago kataluniar Elizarik, Katalunian dagoen Eliza baizik.
|
|
|
Giza emakumeentzako berdin balio izan duten hitzak ere ba genituen. Legez, bata bestearengandik berextera behartuak gaude ta, konponketa txikiren
|
bat
egin behar. Zuri eta Zuria Erdi aroan gizonezkoena da (Satrustegi, 1973:
|
|
|
Beraz, euskarak antzina izen mistoak baimentzen zituela uste zuen Satrustegik, baina ez zen inola ere eredu horrekin segitzearen aldekoa, eta legeak ezarritako obligazioari heltzen dio sexu bereizketa finkatzeko gogoratu: " Legez, bata bestearengandik berextera behartuak gaude ta, konponketa txikiren
|
bat
egin behar". la 30 urte beranduago, 1999ko otsailaren 26an, Euskaltzaindiak Baionan egin zituen barne jardunaldietan arrazoiketa bera berretsi zuen:
|
|
|
Sortzaileak eta irakurleak/ zaleak/ entzuleak aurrez aurre jartzeko giro horrek interakzioa ahalbidetzen du, sortzailea zein hartzailea estimulatuz, eraldaketa bat sortuz. Baina horrek ez du zertan merkatuko errealitatearekin
|
bat
egin behar, merkatuak bere bide propioa baitu. Hiritartasun aktibo baten hazitegiek egitearen eta ekitearen kultura dimentsio sozial, politiko, ekonomiko zein sortzailera zabal dezakete.
|
|
2015
|
|
|
Ez dut oso ondo gogoratzen, baina uste dut bilera bakarrean egon ginela Garmendiarekin akordioaren ondoren. Nik uste dut oraindik ere segitzen zuela egunkari osagarriaren planteamenduarekin, egunkariak bildu behar zituela euskaldunoi interesatzen zaizkigun lanak, euskaltzaleon interesak, eta, nolabait, produktu kultural
|
bat
egin behar zela, politikatik aparte. Eta gu beti egunkari estandar baten aldekoak izan ginen, beti, eta, benetan, uste dut euskararen salbazioa hortik doala.
|
|
|
Ez da inoiz inongo planteamendu seriorik izan. Orduan, jakina, horren premia sentitzen genuenok edo aldizkarietan genbiltzanok, eta, azken batean, diru-laguntza sistemarekin limosna bidez bakarrik bizi behar genuenok hasi ginen hori salatzen, eta ikusi genuen planteamendu propio
|
bat
egin beharra zegoela, alegia, Eusko Jaurlaritza planteamendu batera eraman behar zela. Kontua da ordurako [Ramon] Labaien bat, esate batera, Eusko Jaurlaritzatik joana zela, eta guri tokatu zitzaigun gogorrenarekin aritzea, Joseba Arregirekin.
|
|
|
Eskaintzen zaizkigun zerbitzu eta gailuen logika ere ulertzea zaila da; konfiguratuta etorri ohi diren bezala, normalean saldu digun horren mesedetan datoz. Horrek dituen eraginaren jabe izateko, kontziente izan behar da; eta, kontziente izateko, esfortzu
|
bat
egin behar da.
|
|
2016
|
|
|
Azken batean, horiek denak ziren aurreko hamarkadetan sortutako kultura eta identitate kolektibo horrek bere bereak zituen ezaugarriak ere. Tribuaren atxikimendua lortu nahi duenak tribuarekin
|
bat
egin behar du. Hori zaindu beharra dauka.
|
|
2017
|
|
|
...ki eta frontoiko jaialdia dekadentzian dagoen hori bera esan nuen duela urte mordoa eta hara!, badakidana da oraindik ere euskal kulturaren hartzaile jakin batentzat babesleku izaten jarraitzen duela, non, lan astearen bukaeran, ez zaion eskatzen parte hartze aktibo bat, non ematen baitzaion euskarazko produktu kultural on bat eta hizkuntza komunitate bateko partaide izateko aukera, ahalegin estra
|
bat
egin beharrik gabe. Ez dezagun gutxietsi aukera hori, kontsumo pasiboarena nolabait esateko, baina erreparatu diezaiogun besteari ere, joera konfirmatzen bada.
|
|
|
Kasinora sartzean, bakar jokoan edo erruletan jokatzeko, beti txartel
|
bat
egin behar da eta nik memento horretan fite fite ene kaierean bezeroen xehetasunak idatzi behar nituen eta gogoan hartu, zeren eta gero jokalariak noiztenka ezagutu behar baitira. Eta bada joko polizia bat, kasinoan berean lan egiten duena; edo kasinoko arduradunek galdegiten zidaten," Aizu, fisionomista, nor da laugarren mahaiko hirugarren jokalaria?".
|
|
|
Etorkirekin kritika onak bildu genituen, baina sosik ez genuen; beraz, ez genuen konprenitzen bizi ginen sistema... Iraultza
|
bat
egin behar zen, dena erdiestekoa zen baina ez genuen fitsik erdiesten! Eta horrek bizitzeko arrazoi bat eman zidan.
|
|
|
Nik uste dut, neurri handi batean, medioa definitzen duela bere binetagileekin duen harremanak, medioa nolakoa den atzematen da askotan ikusita zein binetagile dituen eta zer soka uzten dien. Niri sinergia eta sintonia editorialak beti ematen dit beldur handia, zeren badirudi sortzaileak, edo behintzat kontalariak,
|
bat
egin behar duela ildo editorial horrekin. Eta hori neurri handi batean iruditzen zait kontalaritzari gelditzen zaion autonomia urriaren ukazio erabatekoa, izan idatziz edo marrazki bidez. Alde horretatik, era guztietako adibideak aurkitu ditzakegu; baina, nire ikuspegi periodistiko eta pertsonaletik, marrazkigileei soka luzea uzten dien hedabide bat beti da fidagarriago bere sokako marrazkilariak erabiltzen dituena baino (Nerea Azurmendi, kazetaria).
|
|
2018
|
|
|
Beti ere pertsonaiaren tonuari lotua. Euskara batua ere organikoa da, baina organikoa izateko lanketa
|
bat
egin behar da.
|
|
|
Ahalegin hori gogoeta edo premia baten ondorio izan zen, bistan denez. Aurkezleek, zuzendariak, gidoilariek... norbaitek ikusi zuen zuberotarrekin aparteko esfortzu
|
bat
egiteko beharra. Enpatia edo hurbiltasuna erakusteko ahalegina baino gehiago hurbiltasun keinuak beti dira on baina, komunikazioa euskaraz bideratzeko modu praktiko bakarraren bilaketa izan zela iruditzen zait.
|
|
2019
|
|
|
Maitasunaren ideologia berri baten bila, bi bide hauek batera egin behar dira: batetik, maitasunaren ideologia berri bat eraiki behar da, libreago egingo gaituen gizarte eredu bat planteatzeko; eta, bestetik, maitasunaren ideologiaren sustraietan deseraikuntza
|
bat
egin behar da.
|
|
2020
|
|
|
Gogoratzen naiz, ailegatu nintzenean, neska talde batek eroaten zuela eliza. Andra Mari bezpera zen eta eliz kanten entsegu
|
bat
egin behar zen. Halako batean, hasten naiz organoan fandango bat jotzen, eta neskak harrituta:
|
|
|
Nobela bat edo testu luze bat bada, arkitektura lan
|
bat
egin behar izaten da. Gerta dakizuke egitura hori argi ez edukitzea eta, orduan, ba, hutsunea ez da orrialde zuri batekoa.
|
|
|
" Nobela bat edo testu luze bat bada, arkitektura lan
|
bat
egin behar izaten da. Nik zirriborro horri forma eman arte sufritzen dut.
|
|
|
Nik hori oso argi daukat. Irakurketa mugatu
|
bat
egin behar dudanez gero, ona izango dela suposatzen dudana aukeratzen dut. Eta deskuidatzen banaiz eta interesik ikusten ez badiot, berehala uzten dut.
|
|
|
Hasiera izan zen gaitzena. Baldosak jaso eta zulo karratu
|
bat
egin behar zen, astean behingo dutxetako ura berotzeko galdara baten ondoan. Arketa moduko bat egin eta hura ondo disimulaturik utzi, txirbil eta egur zatien azpian.
|
|
|
Eta miraria aurrera zihoan! Burgosko epaiketa hasi zenean, eten
|
bat
egin behar izan genuen, gure artetik Jon Etxabe eta Julen Kaltzada ere epaiketa hartarako zeuden-eta. Hura pasatu zenean ekin genion berriro, eta, denborarekin, ba, hamazazpi bat metroko tunela egin genuen, barrutiaren azpitik kanpoko harresiaren bestalderainokoa.
|
|
|
Guk bagenekien bera figura bat zena eta miretsi egiten genuen. Arlo kulturalean eta sozialean oso zorrotza, oso beroa zen; euskaratik iraultza
|
bat
egin behar genuela esaten zuen. Berak Elizaren defentsaritzat hartzen gintuen eta eztabaidan ere sarri aritzen ginen.
|
|
|
‘Joan Mari Torrealdai. " Ariketa
|
bat
egin behar dugu, ezer baino lehen, herri bat garela geure buruari sinestarazteko" ’, Hegats 56, 28
|
|
2022
|
|
|
Izan ere, ahozko harremana errazten duten espazioetan ez da automatikoki euskaraz egingo. Gaur egungo soziolinguistika datuek erakusten dute hautu kontziente
|
bat
egin behar dela euskaraz bizitzeko, erabaki pertsonal eta kolektiboa dela. Hala, indibidualizazioa nagusi den gizartean, herritartasun eta euskalduntasun aktiboa begirada komunitariotik eraiki beharra dago, batez ere euskal komunitate gisa.
|
|
|
UNITAri atxiki zitzaion 2021ean. NUPek UNITAn eleaniztasuna sustatzeko eta hizkuntza erromantzeak erabiliz inklusioa bultzatzeko ildo estrategikoarekin
|
bat
egin behar izan zuen. Egoera horretan, gure unibertsitateak daukan erronketako bat euskara UNITAn sartzea da, eta hori UPPArekin landu du nahitaez, hizkuntza erromantzea ez den hizkuntza bat lantzeko estrategia, hizkuntza erromantzeak sustatzeko helburu orokorrean.
|
|
2023
|
|
|
Liburu gehienak frantsesez dira... Indar
|
bat
egin behar dute euskarara lerratzeko, eta ez dute egiten, eta ez dute sentitzen beharra badela.
|