|
2004
|
|
|
Bizitzatik kanpora dugu euskalzaletasuna. Gauza
|
bat
bide da bizia, ta beste bat euskera. Zer egin dezakegu era orretara jokatuz?
|
|
2006
|
|
|
Joan etorri
|
bat
bidean egin beharrean gara, hortakoz, arazo guztian korapilaturik dabilen historiaren filosofia esplizitatu gabeko hori agerian jartzeko eta xehekatzeko. Izan ere, Unamuno-ren jarrera berria euskarari buruz guztiz ulertzeko, historiaren pentsamendu berriaren barruan ulertu behar da hori, historiak haren diskurtsoan dauzkan lau maila elkarlotuetan:
|
|
|
Legoa
|
bat
bide egina nuen
|
|
2007
|
|
|
Dendari fina da Jimmy. Kartoi kutxa
|
bat
bide ertzean jarri eta denetarik saltzen du hor. Bidetik jaso dituen harritxoak, txotxekin eraikitzen dituen figura zakar samarrak edota etxean, amonaren laguntzaz, akaso?
|
|
2008
|
|
|
Beroki luzedun gizona bakarrik zegoen bazter batean geldi, bakar, eskuan lore sorta zuela, ezkontide abandonatu baten itxurarekin. Aireportuko harrera aretora sartu orduko jakin nuen bera zela Nadiak bezperan besarkatu nahi zuen gizona eta, ni besarkatu baninduen, hutsegite bat tarteko izan zela, egunez edo lekuz nahastu zirelako, edo, auskalo, mezu
|
bat
bidean galdu edo gaizki ulerturen bat izan zutelako.
|
|
|
Beste batzuetan bonbilla bat irentsi balu bezala ekartzen zuen aurpegia, begietatik argia zeriola, eta orduan inguruko guztiak zoriontsu ikusi nahi izaten zituen. Ezagunen
|
bat
bidean aurkitzen bazuen, berdin zion orkestrako zuzendaria edo auzoko dendaria, besotik zintzilikatu eta galdera intimoak edo filosofikoak egiteko ohitura zuen. Askok, nire harridurarako, beren penak eta ondikoak kontatzen zizkioten.
|
|
2009
|
|
|
Leku polita zen olatuei begira egoteko. Puntu kardinalak zeuden markatuak zoruko baldosetan, eta banku estu
|
bat
bide ertzean. Arnasa biriketatik isurtzen sumatu zuen Virginiak.
|
|
|
menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur
|
bat
bidera, pointer jostalari bat zen?, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak?
|
|
|
Izan ere, maldatxoa jaisten hasterakoan, kuadrupleta, gainean zuèn pisuagatik –inertzia ere halakoa–, gero eta arinago hasi zen; Teofilo Maria zihoan buru eta, Gabinori agindua emanda, aparatua balaztatzen saiatu ziren bi anaiak... menderatu ere egin zuten istant batean egoera, baina hara: orduantxe atera behar txakur
|
bat
bidera –pointer jostalari bat zen–, halako eran, non Teofilo Mariak, pointerra ez harrapatzeko, ezusteko maniobra bat egin behar izan baitzuen, kuadrupletari eta bertan zihoazenei oreka galarazi ziena, baita bide ertzeko espaloian erorarazi ere. Istripua ikusgarria izan zen, baina ez hainbestekoak ondorioak... kuadrupletarenak berarenak izan ezik, kateak atera eta tramankuluaren barrak, heldulekuak, pedalak eta gurpilak okertu eta itxuragabetu egin baitziren han eta hemen, burdin nahaspila bat osatzeko.
|
|
2010
|
|
|
nola, bada, etxe bateko laugarren solairuko balkoitik begiratzeak zorabaitzen baninduen?? gauza bat dela arriskuz jositako bide luze bat helburu izatea, iraultzarako bideak halakoak ohi dira?, eta beste gauza
|
bat
bidea ibiltzeko gai izatea?
|
|
|
Garbi izan baitut betidanik —ume nintzenean aireplanoak eta abioiak nituen amets, baina berehala jakin nuen ez nuela inoiz amets hura beteko: nola, bada, etxe bateko laugarren solairuko balkoitik begiratzeak zorabaitzen baninduen? — gauza bat dela arriskuz jositako bide luze bat helburu izatea —iraultzarako bideak halakoak ohi dira—, eta beste gauza
|
bat
bidea ibiltzeko gai izatea...
|
|
2011
|
|
|
Kabulen, eta Laosen, eta Mozambiken... jolas beharrak hebainduak eta hilak. Eta badira, baina hori beste kontu
|
bat
bide da?, beren umeentzat jostailuak bezain alai, inorenentzat hilgailuak fabrikatzen dizkizuten jendeak.
|
|
|
Aurrera segitzen dute, eta gizonaren bi oinen artetik ere pasa omen daitezke. Belar meta
|
bat
bidean suertatuz gero, alderik alde zuloa eginez zeharkatzen omen dute. Harria fortunatzen denean, inguratu eta jarraitzen omen dute aurrera.
|
|
|
–Haren atzetik hasi dira, baina ezin izan dute aurkitu. Ordu erdi geroago, kamioilari baten abisua jaso dugu auto
|
bat
bide bazterrean zegoela erranez, istripu zantzuekin. Patruilak hutsik aurkitu du autoa.
|
|
2012
|
|
|
Oro har, animalia haien jokabidea hain ordenatua eta arrazoizkoa, hain zorrotz eta zentzuzkoa zenez, aztiak, asmo bereziren batez hala itxuraldatuak? izango zirela pentsatu nuen azkenean, eta arrotz
|
bat
bidean ikusi zutenean, berarekin denbora pasatzeko erabakia hartuko zutela; edo, beharbada, benetan liluratuta egongo zirela, bazter haietan biziko zirenen aldean, janzkeraz, itxuraz eta gorpuzkeraz oso ezberdina zen gizaki bat ikustean. Arrazoiketa honen indarraz, ausartu eta honelaxe zuzendu nintzaien:
|
|
2013
|
|
|
Baten bati, edo nonbait, trenak aipatzen entzutean hura datorkio gogora. Berdin da Indian tren
|
bat
bidetik atera eta 68 lagun hil direla dioen albiste lazgarria den, filmaren bateko sekuentzia izan edota esaldi hori den: –Trena behin bakarrik pasatzen da bizitzan; ez galdu?.
|
|
|
Ahalik eta azkarren ibili ziren; eta gau
|
bat
bidean emanda, biharamunean iritsi ziren Longbournera, bazkalordurako. Elizabethek lasaitu bat hartu zuen Janek itxaronaldi luzetan higatu beharrik izan ez zuela ikusita.
|
|
2014
|
|
|
Atseden hartzeko toki bat behar nuen, nire bizitzako beste eremuetan zabuka ibili ostean, ostikoka zabaltzen saiatu ondotik markatutako bidea ezker eskuin trinko blindatzen zuen sasitza murrua; hatsa berreskuratzeko leku bat, hanpatutako orkatila minduak laztantzeko, zauriei zerien zornea miazkatzeko, besaulki amultsu
|
bat
bidearen erdi erdian, erosoa eta erraza lubakietan gupida gabe isurtzen zen odolaz azazkalak zartatu gabe gozatzeko.
|
|
|
–Bai... arrazoi duk. Baditek beren artean gizon maltzur
|
bat
bidean hozten utziko ez dituena. Ivan Ogareff izena entzun duk inoiz?
|
|
|
–Lanera, erran zuen Martinenak?. Nahi duzu makila
|
bat
biderako?
|
|
|
Bazihoazen bi andaluz, bakoitzak zaku bat gainean zeramala, izerdi patsetan, zuhaixka batzuen artean gorderik zegoèn guardia zibil bikote
|
bat
bidera atera zitzaienean.
|
|
2015
|
|
|
Bat batean libre daukan eskua ezker eskuin mugitzen hasi da ama, zoraturiko haizetako garbigailu bat bezala, bi metrora daukagun autobus berdeari keinuka. Tiranosauro
|
bat
bide erdian geraraztea bezala izan da. Autobusak orro izugarria atera du frenatzerakoan.
|
|
|
Itsasoan zegoela adierazten zidan ohartxoaren lehenengo lerroak, ur gaziaren mugagabetasun hura niretzat erreferentzia puntu bilakatu nahi balu bezala. Eta ohar orritxoan lekurik gelditzen ez zitzaiolako, inurri hizkiz konposaturiko bigarren lerro oker
|
bat
bide, Parisen ikusiko genuela elkar ematen zidan aditzera.
|
|
|
Kotxez iritsi, ganbarara igo, margolanak hartu... Irteerakoan, baina, hots gehiegi atera zitean, nonbait, eta bertako langile
|
bat
bidera atera. Baita zaintzailea ere gero.
|
|
|
Etxearen ingurumaritik urrunduz joango dira taldeak, inguruko kamino, xendra, zidor eta estratetan barrena, horietan guztietan ibili baitira goizean goiz jaikita begirale pare bat, bideko hatz eta lorratzak prestatzen: koloretako oihal txatal bat abar batean loturik, pintura arrasto
|
bat
bide bazterreko harri konkor batean markatuta...
|
|
|
Jende multzo handirik ez da inguruetan, bazkaltzeko garaia delako izango da: hondartzara ematen duen bidean bikote bat elkarri eskua emanda, eta autoak toki txarrean utzi dituztenei isuna jartzen ari den udaltzain
|
bat
bide bazterrean. Txolarre bat autobus geltokiko farolaren gainean eta galduta dabilen zakurra, zakarrontzian usnan.
|
|
|
kausi zadin6 gizon
|
bat
bide beraz Azkaingo aldera zohana.
|
|
|
1 Baliatu diagrama, eta idatzi testu labur
|
bat
bide hori azaltzeko.
|
|
2016
|
|
|
Sinesten dizut; ni encore, ausartuko naiz esatera, gure emakumeena ere ez. Baina uztazu igartzen ezen, baldin eta, par hazard, emakumeren
|
bat
bidera irtengo balitzaizu, ikuspenak ez lizukeela zirrararik eragingo.
|
|
|
–Ondo, betiko martxan, berak. Auskalo zertan, eta norekin, dena den, zertarako niri azaldu, hau pentsio
|
bat
bide da, eta ez nire etxea. Sukaldera igaro zen bera, eta hozkailutik zeozer hartzen zuela entzun nuen.
|
|
|
Solaskidearen hitz jarioak kulunkaturik, goxo doa Gorospe, argi izpi mehe bat bezala burutazio
|
bat
bide egiten hasi zaionean gogoaren baitan. Inori entzundako zer edo zer, garrantzirik gabe airean aienatzen dena baina nolabaiteko aztarna bat, hondar bat subkontzientean uzten duena, agidanean zerbaitez ohartarazi nahiko gintuzkeen taupadatxo bat.
|
|
|
Hotzak edo elurrak eraginda agian, txizalarria etorri zaio. Nahiz eta kristaurik ez egon buelta guztian, baztertu egin da pixka
|
bat
bidetik, urrats batzuk soilik, eta bide ertzean dagoen muna baterantz zuzendu du pixa erreka.
|
|
|
«Hizkuntza komunitateetako partaide guztien hizkuntza eskubideak ere unibertsalak direla barneratu dugu», adierazi du Petriatik. Orain hogei urte jarri zuten mugarri
|
bat
bide horretan, 1996an, Bartzelonan: Hizkuntz Eskubideen Deklarazio Unibertsala taxutu zuten.
|
|
2017
|
|
|
Neskatoa uluka ari zen, ogiari bi besoekin helduz. Mutil erdi biluzia jo batetik bestera eta gora eta behera jauzika zebilen, bere galtzei eutsiz, eta norbaitek altxatu egin ninduen beste figura erabat biluzi
|
bat
bidearen bihurgune lasaian korrika azaltzen ikusteko denbora juxtuarekin eta bat batean norabidez aldatu eta basoan barruratzen, atzetik jantzi pare bat oholak bezain zurrun. Juliok indarka segitzen zuen.
|
|
|
Bagoi bakoitzak airea sartzeko zirriztu bat zuen goiko aldean, eta euren arteko bat altxatzen zuten besteen bizkar gainera zirriztu horretatik ikusten zuena kontatuz bidaia egin ahal izateko. Batzuetan paisaia guztiz monotonoak zeharkatzen zituzten, Europa Erdialdeko lautada mugarik gabeak izan zitezkeen, edo baso itxi ilunak, eta kontatzaileak bere aldetik jarri behar izaten zuen irudimena, xehetasun txikienei erreparatu behar izaten zien, etxola zahar
|
bat
bide ertzean tximiniatik kea zeriola edo neskato bat ahuntzak zaintzen edo antzaren saldoa mendi elurtuen gainetik hegan. Aldian aldiko umorearen arabera, ni neu joaten nintzen ezagutzen ez nituen paraje mortu horietako bizitza printzak irudikatu eta bagoi barruko kontalariak egin zitzakeen komentarioak asmatzen, entzuleek ere zirriztutik begira zegoenaren lekuan jartzeko astia izan zezaten, eta literaturak bizi garen leku estu eta itxi honetatik kanpora begiratzeko balio digula ondorioztatzen nuen.
|
|
|
Hizkuntza erkinaren aldeko politikak maizenik kontraesanez josita daude: izan ere, politika esplizituak ez datoz
|
bat
bide batezko politika inplizituekin201 Biziberritzearen aldeko jardun esplizitua bide batezko politika inplizituen mende dago askotan, eta hauen eraginkortasunak haien antzutasuna du ordain. Hizkuntza etnikoen aldeko politika emankorra izango bada, beraz,, ez da nahikoa politika esplizitu batzuk egoki burutzea, politikak integrala izan behar du etekinik emango badu?, dio Zimmermann ek202.
|
|
|
–Frantziari nazioarteko bitartekarien bidez ziurtatu zioten ETAren presentziarik gabe izango zela armagabetzea?. Hori klabea zen Hollanderentzat eta Cazeneuverentzat; klabeetako
|
bat
bidea egiteko. Dena dela, ezker abertzaleak ere hasieran dudak izan zituen desarmatze data ematearekin.
|
|
|
Desarmatzea ere jaso zuten adierazpenean. Ipar Euskal Herriko ordezkaritza
|
bat
bide bat irekitzen saiatzen ari zen Parisen.
|
|
|
gainera, maitale
|
bat
bide zuen ezkondu baino lehen; hark, zapuztuta,
|
|
2018
|
|
|
Intseminazio artifiziala ez da teknika berria inondik ere (1799an lortu zen lehen aldiz gizaki
|
bat
bide horretatik ernaltzea), baina amatasun subrogatua maiz aipatzen da, era nahasgarrian aipatu ere, teknologia berrien ondorioz izan diren bestelako garapen batzuekin batera: in vitro ernalketarekin batera, besteak beste.
|
|
|
Halako naretasun bat jabetu da nitaz, eta, horregatik edo, gero eta astiroago joan naiz, seguruenik, orduko hogeita bost kilometro baino bizkorrago ez?. Horrexegatik, garaiz ikusi dut oilo
|
bat
bidera ateratzen patxada ederrean. Hegaztiarengandik metro erdira edo geldiarazi dut Ford a, eta animaliak segituan eten du bere ibilaldia, hantxe errepidean nire aurrean baraturik.
|
|
|
Gertaerak aurretik harrapatzen bagintuen, tunel erdi eginak hantxe jarraituko zuen, noski, baina ezin zen aurreikusi epaiketak zenbat iraungo zuen eta, batez ere, zer ondorio ekarriko zuen presoen kokapenean. Hasieratik ari ginen tunela epaiketa aurretik amaitzeko asmoz eta ia segurantzaz, baina aurreikusi gabeko traba mordo
|
bat
bide, ia amore emanak ginen helburuaren epe idealaz. –Kamioilaria?
|
|
|
Ez zitekeen izan! Eban sartu zen, sinetsirik lagunak, errakuntza klaustralen
|
bat
bide, ez zuela tunel guztia korritu. Hura ere minutu batera itzuli zen.
|
|
|
Txetxuren azken minutuak ziztatuta, bioidazmahaira itzuli da, espetxetik ekarri zioten eskuizkribuaren bila. Oraindik ez daki lanean zelan txertatu, baina paperok edukitzen utzi badiote, arrazoiren
|
bat
bide dago. Azken multzoei buruzko ondorioak ere atera behar lituzke.
|
|
|
Agure xelebrea, bai horixe. Ideia erradikalak zituen horietako
|
bat
bide zen. Museo batetik aterea, zalantza barik, baina oso atsegina.
|
|
2020
|
|
|
" Azpimarratu genuen ekosistemen suntsiketa dagoela zoonosien jatorrian. Hori ikerketa askotan ikusi dugu, eta, horren ondorioz, komunitate zientifikoaren zati
|
bat
bide berriak ikertzen ari da, ingurumenaren eta osasunaren arteko loturan oinarrituta. Zehazki, planetaren osasuna dute aztergai ikerketa horiek, aintzat hartuz gizakien osasuna ekosistemen osasunaren eta klimaren egoeraren araberakoa izango dela; eta, era berean, gizakien eta animalien osasuna ere –abereena barne– lotuta dagoela".
|
|
|
Etxetik kanpo bazterrik bazter ibiltzen zirenez, ez zuten askotan izaten eltzekaria jateko aukerarik. Gehienetan, zakutoan eramandako puska lehorren
|
bat
bide bazterrean, beti aldean zeramaten labana txikiaz moztua. Eta etxean zeudenean, gozaro egositako baba txiki, babarrun, aza edo zopak jateko pagotxa izaten zutenean ere, eltzekoari ogi puskak botatzen zizkioten askok jaterakoan.
|
|
|
Mugarri apal
|
bat
bide luze batean, horixe baino ez da liburu hau.
|
|
|
Eta kontuz: ez utzi baten
|
bat
bidean, bertzela amatxi dator gibeletik gaizki egindako lana errepasatzera. Badituzte oraindik pataskak, baina emakumea lasaitu da, eta oharkabean istorioak kontatzen hasi zaio lanean ari diren bitartean.
|
|
|
Auto gidari kamikazeen antzera, baina atzeraka eta kontuz. Ibilgailuren
|
bat
bidean agertuz gero, bazterbidean gelditu eta itxaron, hura igaro arte, matxuratuta banengo bezala.
|
|
|
–Hain egun ederra ikusita goiz abiatu eta bakar bakarrik egin dut bide guztia bidexka mehar batetik, gurdirik gabe ibilita ez dago-eta bide nagusitik joan beharrik. Malda pikoan goiti mantso mantso ari nintzela, gizabeteko sasitza dagoen paraje batean zaldun
|
bat
bidera atera eta begira gelditu zait isil isilik –izerditan hasi da gizona gertatutakoa gogora ekarrita– Hezurrak dardarka hasiak nituen jada, eta hark, ni fusilaren tirabidean jarri, eta poltsa emateko agindu dit zapo euskara arrotz batez.
|
|
|
Ez oso tarte luzea, maldan beheitikoan gurdia iraultzen ez bada behintzat. Halako batean, karraska hotsak aditu dituzte bide ertzeko sasitzaren artean, eta, hirurek belarriak ernatu eta burua biratu dutela, hara non atera zaien gizon
|
bat
bide erdira, hanka zuriak dituen zaldi beltz eta dotore baten gainean. Gaztaina koloreko kasaka bat darama soinean jantzita, eta kalitate handikoa dirudien fusil bat du eskuineko eskuan, zerura begira.
|
|
2022
|
|
|
Ertzainak korridorean aurrera joan dira harik eta emakume
|
bat
bidera agertu zaien arte. Xerlo kaliforniarrez apainduriko adatsak inguratzen dio aurpegia, lehen begiratuan angelutsuegia, baina atsegina.
|
|
|
Kilikadura
|
bat
bidea irekitzen hasi zaio urdailean gora atean zain dagoen bitartean. Ez dago ziur ideia ona izan ote den honaino gerturatzea.
|
|
|
Eta etxerako zerbait ekartzen bazenuen, bidean kenduko zizuten. Kafea, adibidez, bi pakete hartzen genituen, jakinda
|
bat
bidean kenduko zigutela".
|
|
|
Jendea hil... Errailak askatu banitu edo zuhaitz enbor
|
bat
bidean alderik alde jarri banu, horrek trena irauliko luke, noski, baina azkoin batek. Ezta hurrik eman ere...
|
|
|
Inoiz eskaini zioten, nahi bazuen, aulki gurpildun
|
bat
bide hura egiteko, edo are urrunxeago zegoen parkera joateko, baina Florealek ezezkoa eman zien, irmo: ez zuela inolako interesik parkera inguratzeko eta bere kabuz joan nahi zuela liburuak erostera, ez zuela bestelako gurarik.
|
|
2023
|
|
|
Txerrama bat, tangaduna, popa kulunkatzen. Animalia erreal
|
bat
bide lokaztu batean urruntzen. Tanga jantzita.
|
|
|
Ez zuen beste beharragorik! Montestreaux jauregiko istiluek buru-hauste franko sortzen diote, lanak geldirik dauzkalako eta auzi
|
bat
bidean. Guti aski du nornahiren gainera jauzi egiteko, katu beltz errabiatuaren gisan, eta hurbilekoenek pairatzen dituzte ezinegon horren ondorioak.
|
|
|
Zakurrari euskaraz eta jende gazteari frantsesez mintzatzen zaizkion horietako
|
bat
bide da emazte hori. Eñautek euskaraz jarraitzea erabaki du:
|
|
|
Bista zorrotza behar da antzemateko zuhaitz genealogiko bat dela; zoritxarrez, izenak ezabatuak dira. Bigarren koadroan bikote
|
bat
bide zen marraztua. Kolorea lekuka joana zaio, hezetasunarengatik.
|