|
2000
|
|
|
Bere lagunik onena zen. Hori argi geratu zen heriotzaz geroztik, Txemak ez
|
baitzuen
beste inor bere konfiantza eskaintzeko. Jabi ez bazen, baina hori beste kontu bat zen.
|
|
2002
|
|
|
Eta Sarak ere ez zuen hura begi txarrez ikusten. Batik bat mutilak mendi gailurrean Gora Euzkadi, bizi bedi kantatu zuenetik, bere tenore ahots irmoarekin, zeren, kanta hura entzuten ari zelarik, ezin baztertu izan baitzuen Sarak aitonaren irudia, Euzkadiren alde bizia eman ondoren iraindua eta desohoratua izan zen gizonarena, eta aitona imajinatu
|
baitzuen
beste munduan irriz, kantaren hitzek eta notek pozturik eta ohoraturik.
|
|
2005
|
|
|
Harrezkeroztik behin baino gehiagotan itzuliko zen ikuskizunaz gozatzera, baina lehen eguneko zirrara hura ez zen berriro errepikatu, ikusitakoa gogoan izarak behin baino gehiagotan busti arren, orduantxe egin
|
baitzuen
beste aurkikuntza bat ere: berak ere jostailu ezin hobea zuela bere gorputzean ezkutatua, klasekoei entzun arren inoiz ikertzera ausartu ez zena.
|
|
2006
|
|
|
Kondairak dioenez, Saindua Egiptora ihesi zihoala –astotxo batekin–, gurutzatu beharreko basamortuan ez zuten landare bakar baten babesik eta itzalik izan. Erromeroaren itzalean geratu omen zen Ama Birjina Jesus haurrari titia emateko, ez
|
baitzuen
beste lekurik topatu. Ama Birjinak zeraman zapi urdina jarri zuen erromeroaren gainean, eta, handik abiatu zenean, erromeroa lore urdinez beterik geratu zen.
|
|
2008
|
|
|
Solas haietan kontsula eta markes jauna, adinean helduak ziren arren, pasioz aritzen ziren, sutsu, nork nori aurrea hartuko, zein baino zein etorri handiagokoak baitziren. Biak egonak ziren Parisen, kontsul jauna bizpahiru aldiz, eta markes jauna behin bakarrik, emaztea eta alabak lagun zituela?, eta ikustekoa zen nola aritzen ziren pinturari buruzko elkarrizketetan, batak Monet aipatu orduko aipatzen
|
baitzuen
besteak Manet, honek Cezanne eta hark Van Gogh, batak Degas eta besteak Pissarro. Inpresionismoak zurrunbilo bat sortu zuen artearen munduan XIX. mendearen azken laurdenean, eta bazirudien ezen zurrunbilo hark harrapatuak zituela biak, oro su eta oro keinu?
|
|
|
bai, hura Gerardoren letra zen, eta irakurri beharra zuen? lehenbailehen irakurri behar zuen, gainera!, zegoèn egoeran ez
|
baitzuen
beste ezertarako aukerarik; ez al zuen egun batzuk lehenago esan, bada, ez zuela ezer egingo Gerardoren albisteak jaso arte. Hantxe zituen, baina, albisteak!
|
|
|
–Zergatik erabaki zenuen kapitala jartzea? Nekez jarriko
|
baitzuen
beste inork??, honela erantzun zion Zosimok: –Lau arrazoi emango dizkizut:
|
|
|
Solas haietan kontsula eta markes jauna, adinean helduak ziren arren, pasioz aritzen ziren, sutsu, nork nori aurrea hartuko, zein baino zein etorri handiagokoak baitziren. Biak egonak ziren Parisen –kontsul jauna bizpahiru aldiz, eta markes jauna behin bakarrik, emaztea eta alabak lagun zituela–, eta ikustekoa zen nola aritzen ziren pinturari buruzko elkarrizketetan, batak Monet aipatu orduko aipatzen
|
baitzuen
besteak Manet, honek Cezanne eta hark Van Gogh, batak Degas eta besteak Pissarro... Inpresionismoak zurrunbilo bat sortu zuen artearen munduan XIX. mendearen azken laurdenean, eta bazirudien ezen zurrunbilo hark harrapatuak zituela biak, oro su eta oro keinu... jaurti ere, halaxe jaurtitzen baitzituzten hitzak beroenean zeudenean, tiroak balira bezala, gaiak edo gaiarekiko zaletasunak –Eiffel dorrearen eraikuntza ere, paristar askoren eta artista ez gutxiren aurkakotasunarekin eraiki zena4, noiznahi izaten zuten eztabaidagai, nahiz eta auzi hartan erabatekoak ziren desadostasunak, markes jauna burdinazko dorrearen alde agertzen baitzen eta kontsula aurka– eragindako entusiasmoaren menera.
|
|
|
" Zergatik erabaki zenuen kapitala jartzea? Nekez jarriko
|
baitzuen
beste inork...", honela erantzun zion Zosimok: " Lau arrazoi emango dizkizut:
|
|
|
Gero, ordea, berriro hurbildu zuen bere begietara: bai, hura Gerardoren letra zen, eta irakurri beharra zuen... lehenbailehen irakurri behar zuen, gainera!, zegoèn egoeran ez
|
baitzuen
beste ezertarako aukerarik; ez al zuen egun batzuk lehenago esan, bada, ez zuela ezer egingo Gerardoren albisteak jaso arte. Hantxe zituen, baina, albisteak!
|
|
2009
|
|
|
Adak bazekien, bai, Maria Bibianak nekez salatuko zuela, Adak gogo gogoan behar
|
baitzuen
beste historia hura, Maria Bibianaren eskrupuluekin lotua, bi ahizpek Arte eta Ofizioetako eskolan bigarren urtea egin zutèn garaian, Maria Bibianak hamasei hamazazpi urte zituela eta Adak hamalau hamabost; bolada hartan, egia esan, sarritan joaten ziren bi ahizpak elkarrekin mezatara, auzoko parrokiara, gainerakoak, izeba Ernestina izan ezik, goizeko zazpietako meza entzuteko ohitura zuena, gir... hiriko katedralera joaten ziren bitartean; hala, bada, elkarrekin zihoazen bi ahizpak, elizarako bidean, eliza baino bi kale lehenago atso zahar bat ikusi zutenean, plaza txiki batean, usoei artale batzuk ematen.
|
|
|
biharamunean hartuko zuen mendekua, bai horixe, astelehenean bertan! ...ematen ziola, irrintzi egiteko gogoa etorri zitzaion, hura irrintzietarako mementoa ez zen arren, goizeko lehen klasea hastear; irrintzi egin gabe ere, baina, gustura baino gusturago sentitzen zen Damaso, itxura guztien arabera, hain zegoen pozez gainezka; horrela egin zituen bi ordu, pozak hartuta, baita antsietateak ere, jolas-garaian anaiari erakutsiko baitzion erakutsi beharrekoa eta buruan ez
|
baitzuen
beste konturik jada; halaxe egin zuen, liburua ireki eta hatzaz seinalatzen ziola bere iritzia berresten zuèn esaldia.
|
|
|
nahiz ete nirea lehenagotik datorren, armadan sarjentu putakume hura egokitu zitzaidanetik? barkatu horrela hitz egitea, Ada, gizonak ez
|
baitzuen
beste izenik merezi. Egun bat dut gogoan batez ere:
|
|
|
Domingok bazekien, gainera, egia zela, ongi etorria zela, alegia?, izebak abildade hura baitzuen, hurkoari leku bat egitekoa, halako eran, non, hartarako premia ikusten zuen bakoitzean, pauso bat atzera egiten
|
baitzuen
besteak pauso bat aurrera egin zezan; edo isilik egoten zen, hitz egiteko beharra zuenaren hitzak bere lurra eta bere izaera aurki zitzan; atzean zituen Domingok, baina, bi arrebak ere, aurretik, halere, Gabinogatik galdetu zuen Domingok, eta amak: –Meza entzutera joan da frantziskotarren elizara??, bata bestearen ondotik etorriak:
|
|
|
Adak bazekien, bai, Maria Bibianak nekez salatuko zuela, Adak gogo gogoan behar
|
baitzuen
beste historia hura, Maria Bibianaren eskrupuluekin lotua, bi ahizpek Arte eta Ofizioetako eskolan bigarren urtea egin zutèn garaian, Maria Bibianak hamasei hamazazpi urte zituela eta Adak hamalau hamabost; bolada hartan, egia esan, sarritan joaten ziren bi ahizpak elkarrekin mezatara, auzoko parrokiara, gainerakoak –izeba Ernestina izan ezik, goizeko zazpietako meza entzuteko ohitura zuena...
|
|
|
–Bai, sinesten dut, Ada, baina ni ere asko aldatu naiz. Eta, gezurra badirudi ere, Damasok ere izan zuen parterik nire erabakian... nahiz ete nirea lehenagotik datorren, armadan sarjentu putakume hura egokitu zitzaidanetik... barkatu horrela hitz egitea, Ada, gizonak ez
|
baitzuen
beste izenik merezi. Egun bat dut gogoan batez ere:
|
|
|
Domingok bazekien, gainera, egia zela –ongi etorria zela, alegia–, izebak abildade hura baitzuen, hurkoari leku bat egitekoa, halako eran, non, hartarako premia ikusten zuen bakoitzean, pauso bat atzera egiten
|
baitzuen
besteak pauso bat aurrera egin zezan; edo isilik egoten zen, hitz egiteko beharra zuenaren hitzak bere lurra eta bere izaera aurki zitzan; atzean zituen Domingok, baina, bi arrebak ere –aurretik, halere, Gabinogatik galdetu zuen Domingok, eta amak: " Meza entzutera joan da frantziskotarren elizara" –, bata bestearen ondotik etorriak:
|
|
|
biharamunean hartuko zuen mendekua, bai horixe, astelehenean bertan! ...ematen ziola, irrintzi egiteko gogoa etorri zitzaion, hura irrintzietarako mementoa ez zen arren, goizeko lehen klasea hastear; irrintzi egin gabe ere, baina, gustura baino gusturago sentitzen zen Damaso, itxura guztien arabera, hain zegoen pozez gainezka; horrela egin zituen bi ordu, pozak hartuta, baita antsietateak ere, jolas-garaian anaiari erakutsiko baitzion erakutsi beharrekoa eta buruan ez
|
baitzuen
beste konturik jada; halaxe egin zuen, liburua ireki eta hatzaz seinalatzen ziola bere iritzia berresten zuèn esaldia.
|
|
2010
|
|
|
Bigarrengoz 1843an, bere maitale Juliette Drouetekin uda oroz egin ohi zuen txangoan. Les Pyrénées liburuan bildu zituen bidaia hartako apunte eta oroitzapenak, tartean gure herriari dagozkionak: Baiona, Biarritz, Iruñea, Irun, Donostia, Hernani, Tolosa, eta batez ere Pasaia, herri honek liluratu
|
baitzuen
beste guztien gainetik.
|
|
|
Haren xehetasunik ez dizut hemen adieraziko, baina susmoa baino gehiago dut nahi beste bizi izan barik joan zela mundu honetatik, gustura egingo zituzkeen hainbat gauza egin gabe, pozik ikusiko zituzkeenak ikusi gabe, tartean zu nola hazten zinen. Gure aitaren izaera espartar horrek izango du zerikusia, baina ez diot aitari ezer leporatuko, amak huraxe aukeratu eta huraxe maite izan
|
baitzuen
beste inor ez bezala; bakarrik esan nahi nuen, amaren goiztiar hark pentsarazi zidala, beharbada, bizitza bakarra daukagula eta bizialdi honetan egiten ez ditugunak egin gabe joango garela; Fernandoren egia da esaten ari naizena, ondo asko dakit, baina jakiteaz gainera sentitu ere egin nuela esango nuke nik.
|
|
2011
|
|
|
Hutsik sentitu zen Maria herrira heltzean: zientziak ezin zuena,
|
baitzuen
beste ezerk ezta inork ere.
|
|
2013
|
|
|
Begoña kafetegiko aterantz abiatu zen, agur hitzak esanez eta Josuren gaineko kezka adierazpenak ahotan hartuz; hura joandakoan, Gorospek bost minutu igaro arte itxaron zuen handik irteteko, ez
|
baitzuen
beste hitz zaparrada baten biktima izan nahi.
|
|
|
Garai hartantxe hasi baitzen mezatara egunero joaten, Jainko gurutziltzatuari bere minak eskaintzen zizkiola, ezohiko debozioz eskaini ere, sublimazio ariketa zalantzarik gabean. Bide hartan barrena, kontzientziak bere adostasuna adierazten zion ahots ezin eztiagoaz?. Jainkoak beretzat gura hau, eta eman eman beharreko pausoa, ez haiz damutuko eta???, baina ez beti, kontzientziak bai
|
baitzuen
beste ahots bat, zakarra eta iluna, akusatzailea, tarteka beste ahotsari gailentzen zitzaiona: –Hire tokia Paularen ondoan egotea dun, eta ihesi al habil orain ere???.
|
|
|
Garai hartantxe hasi baitzen mezatara egunero joaten, Jainko gurutziltzatuari bere minak eskaintzen zizkiola, ezohiko debozioz eskaini ere, sublimazio ariketa zalantzarik gabean. Bide hartan barrena, kontzientziak bere adostasuna adierazten zion ahots ezin eztiagoaz –" Jainkoak beretzat gura hau, eta eman eman beharreko pausoa, ez haiz damutuko eta..." –, baina ez beti, kontzientziak bai
|
baitzuen
beste ahots bat, zakarra eta iluna, akusatzailea, tarteka beste ahotsari gailentzen zitzaiona: " Hire tokia Paularen ondoan egotea dun, eta ihesi al habil orain ere...?".
|
|
2015
|
|
|
Dantza eskatzea izaten zen erritoaren hasiera, barnago ezagutzeko sarbidea, eta horraino bai, ausartzen nintzen, baina, ez dakit dantzari traketsa edo hizlari motela nintzelako, hortik gora ez nuen batere aurrerapiderik lortzen; hobeto esanda, ez nintzen elkarrizketa hura giro goxoago edo gai intimoagoetara eramaten ausartzen. ...lakok ibiltzeko eskatu ziola halakori, ni beti harrituta gelditzen nintzen eta inbidiatan, nola egiten ote zuten, nola ausartzen ziren, nik ez bainuen inori eskatzeko balorerik izan; batik bat ezezkoaren beldurrez, baina, baita ere, inoiz ez nuelako inorenganako aparteko desira eta maitasunik sentitu, eta zain nengoen, edo esperantzan bederen, zerbait berezi hori noiz sentituko, horrek esan nahiko
|
baitzuen
besteak ere, neskak, antzeko sentimenduak izan zitzakeela nirekin. Edo halaxe nahi nukeen izatea.
|
|
|
Zuzendariak, hala ere, irtenbideren bat egon zitekeela adierazi zidan, bertan egoniko irakasle batek, Monsieur Staze zelako batek edo, bere ardurapean hartu
|
baitzuen
beste barnetegi bat Parisen hegoaldeko herrixka batean, eta litekeena omen zen norbaiten beharra edukitzea. Bitan pentsatu gabe bere telefonoa hartu, deitu eta baietz, joan nintekeela esan zidan Staze jaunak, pion lana izango nuela Saint Lambert des Bois izeneko leku batean, Pensionnat Silvyn.
|
|
2016
|
|
|
Mutilak libra bat gastatu zuen Parisen arabazozoarentzako kaiola txiki bat erosten, eta nola ez
|
baitzuen
beste zeregin hoberik aurkitu bere ugazabak han igaro zituen bost hilabeteotan, bere ama hizkuntzan irakatsi zizkion hiru hitz sinple horiek (eta ez gehiago), zeinen zordun handia nintzela aitortu bainuen.
|
|
|
Nik neuk ez ditut ikusi irudi horiek, epaitegitik zuzenean ziegara ekarri bainaute, baina antzerkiak iraun duen ordu horietan zehar zirrara eragin dit idazlearen itxura eroriak, bere literatura miresgarria izateaz gainera bera pertsona atsegina iruditu izan baitzait beti. Ahots apalez hitz egiten zuen eta inork horretara behartu gabe kontatu du nik aldez aurretik nekiena edo sumatzen nuena, alegia, adiskide batek emanik nire testua irakurri zuenean hunkitu egin zela, eleberria galtzeko beldurraren berri berak
|
baitzuen
beste inork baino hobeto, loa galarazteraino torturatzen zuelako, hitz hori erabili du epailearen aurrean, eta berari hain gogoko zaizkion digresioetako bat eginez, esan du horixe dela literatura onaren ezaugarrietako bat, gauza bat irakurri eta hori zeure bizitzara eramateko gogoa sentiaraztea. Nire testuko protagonistak bezalaxe gorde zituela, erantsi du, kopiak han hemenka eta joan zela Gorbeiako gailurreraino bere semearekin eta langelako mahaiaren gainean utzi zuela gordelekuen planoa, emazteak hala eskaturik, bera hain despistatua izanik, beldur baitzen kopiak non utzi zituen ahaztuko ote zitzaion, eta lapurrak etxera sartu zirenean planoa aurkituko zutela, horretaz seguru dago, papera desagertu egin baitzen langelako mahaitik.
|
|
|
Egundoko zartada izan zen Alsinarentzat. Edonorentzat da kolpe latza amaren heriotza, baina Alsinarentzat ama baino gehiago zela esan liteke, eta zartakoa bortitzagoa, ez
|
baitzuen
beste inor munduan: aita jaio aurretik hil zitzaion; beste neba arrebarik ez zuen; aitona amona eta osaba izebarik ere ez, amaren aldetik behintzat, aitaren aldetik ez baitzuen inoiz jakin ba ote zuen ere; lehengusu lehengusinez, beste horrenbeste.
|
|
2017
|
|
|
Bizitza osoan une horren zain egona zela ematen omen zuen. ...dungoaren zati handi bat ezagutzen baitzuen, bertsolari guztiek bezala bestalde, baina ez omen zituen aipatu ere egin, Mararen adinekoen ohiturak eta zaletasunak interesatzen baitzitzaizkion, zer musika entzuten zuten, nora joaten ziren dantzara, zer ikasten ari zen eta zer asmo zituen, eta bere ibilerak tartekatzen omen zizkion, bereak eta bere bertsokideenak, hauenak bereziki, gaitasun izugarria
|
baitzuen
besteren kontuak, ateraldiak eta pasadizoak kontatzen, batak besteari botatako bertso xelebreren bat eta emandako erantzuna kantatuz.
|
|
|
Gainera, eritu zen. Baina, buruan zuena ez
|
baitzuen
beste nonbait, Pilar joan zen Elizondoko komentu batera eta hango serorek laguntza eman zioten. Eztei bezperan izan ziren senar emazteak haien bila, eta guk, Benedicte eta nik, kalostrapean, gomitatuei banatu genizkien.
|
|
2018
|
|
|
Eta benetan ari zen, ez
|
baitzuen
beste ezer erantsi. Erikek atzera bota zuen burua, gehiago nahi ez zuen seinale, eta, edoskitze sujetadorearen estalkia itxi ondoren, sorbaldan paratu nuen, pasilloan gora eta behera, flatulentzien desfileari?
|
|
|
Urrunena zen, handiena, Hego Polora iristen zen, luzeena zen geltokien artean, Zeilan eta Somalia artean. Hain egoten zen batzuetan bare ozeano hura eta hain garbi eguraldia non, zeharkatzerakoan, iduri
|
baitzuen
beste bidaia bat zela eta ez itsasoan barnako hura. Zabaldu egiten zen orduan barku osoa, saloiak, gelarteak, maratilak.
|
|
2019
|
|
|
Ez zen sekula hain ikaraturik sentitu. Isiltasunean entzuten ahalegindu zen, baina bihotz taupadek halako indarrez egiten zioten burrunba lokietan, non ezin
|
baitzuen
beste ezer aditu. Hezetasunaren usain garratzaren artean ukitu gozoago batzuk nabari ziren, lurrinduak ia.
|
|
|
Berez, Trikik oso argi zeukan nor izan zitekeen, baina pentsatze hutsak hainbeste izutzen zuen, non nahiago
|
baitzuen
beste edozein aukera aztertu.
|
|
|
–Eta lantegiari su eman zion kabroia. Eta gizarte osoa, nahiago izan
|
baitzuen
beste aldera begiratu, guk sutea nahita eragindakoa izan zela salatzen genuen bitartean, xuxurlatu zuen Trikik.
|
|
2020
|
|
|
–Afarian –xuxurlatu zidan, Aimarri sabaian ibilarazteari utzi gabe, mutikoak ez
|
baitzuen
beste jolasik nahi.
|
|
|
Halakoetan neure burua madarikatzen dut. Baina oraingoan berdin zitzaidan, amestutakoak merezi
|
baitzuen
beste bizpahiru amnesia kolpe eta neurona galtze gehiago.
|
|
2023
|
|
|
Inolako eskrupulurik gabe aritu zen. Azkenean, aukera baliatu zuen kate luzeaz lotutako zilarrezko ordulari ederra lapurtzeko, ez
|
baitzuen
beste ezer aurkitu.
|
|
|
Horregatik jarri bide zion Ekain Arte Lanak izena bere bizitzako azken urteetan zabaldu zuen arte galeriari. Ez zuen hori izan, baina, kobazuloetako artearekiko estreinako keinua, lehenago ere, 1983an, Altxerri galeria zabaldu
|
baitzuen
beste bazkide pare batekin, lehenengo Abenidan eta ondoren Reina Regente kalean. Madeleine aroko pintura paleolitikoa eta abangoardiako artea:
|