|
2007
|
|
|
Nolanahi den ere, Espainiako antolamendu juridikoa, zuzenbide konparatuari jarraituz, harago joan da, eta lehentasuna eman die ordezkaritzarik handieneko sindikatuei eta ordezkaritzarik handiena duten enpresa elkarteei; izan ere, horiei kideen interesen defentsa
|
baino
harago doazen eginkizunak eman dizkie, hau da, lan edo enpresa kolektibo osoaren interesen babesa eta ordezkaritza gauzatu behar dituzte. LANEren testuek eta 87 zenbakiko hitzarmenak ordezkaritzarik handiena duten erakundeei buruz hitz egiten dute.
|
|
|
EKren III. kapituluan, «Gizarte eta ekonomia politikaren printzipio artezkariak» izenburupean, EKren 1.1 artikuluan Espainiari buruz egiten den definizioarekin («zuzenbideko estatu sozial eta demokratikoa») lotutako eskubideen multzoa biltzen da. Eskubide horietako batzuei «hirugarren belaunaldiko eskubide» esaten zaie, esparru pribatuko eskubideak/ esparru publikoko eskubideak dikotomia klasikoa
|
baino
harago baitoaz. Kontua ez da estatuak jarrera pasibo edo abstentzionista hartu behar duen, hau da, eskubide horiei kalterik ez diela egin behar edo ez dituela murriztu behar, besteak beste, adierazpen askatasunarekin edo intimitaterako eskubidearekin gertatzen den moduan; horren ordez, estatuari jarrera aktiboa eskatzen zaio, hau da, zerbitzuak ematea.
|
|
|
Lehenengo eta behin, eugenesikoa: fetua tara fisiko edo psikiko larriekin jaioko dela uste denean, Konstituzio Auzitegiak ulertu zuen abortua zigortzea gurasoei jokabide bat ezartzea dela, bereziki amari, eta jokabide hori arrazoiz eska dakiokeena
|
baino
harago doala.
|
|
|
Horrek guztiak eskatzen du, adibidez, legearen aurreko berdintasun hutsa gainditzea, hau da, berdintasun formala
|
baino
harago joatea, berdintasun materiala erdietsi ahal izateko (uztailaren 20ko 27/ 1981, abenduaren 6ko 114/ 1983, urtarrilaren 31ko 19/ 1989, eta azaroaren 14ko 216/ 1991 KAE); eskubide ekonomiko eta sozialak aitortu behar dira, eta horietako batzuek babes indartua dute, oinarrizko eskubideek eta askatasun publikoek bezala (hezkuntzarako eskubidea? 27 art.?, sindikatu kide egiteko eskubidea, greba ...
|
|
|
uztailaren 20ko 254/ 1993; maiatzaren 9ko 143/ 1994; urtarrilaren 13ko 11/ 1998; maiatzaren 4ko 94/ 1998; azaroaren 8ko 202/ 1999). Hori dela eta, pertsonaren bizitza pribatuaren eta horren izen onaren bermeak, gaur egun, dimentsio positiboa du eta dimentsio hori intimitaterako oinarrizko eskubidearen berezko esparrua
|
baino
harago doa; norberari buruzko datuak kontrolatzeko eskubidea izango litzateke. Modu horretan, EKren 18.4 artikuluak hitzez hitz eskubide hori eta intimitaterako eskubidea lotu arren, Konstituzio Auzitegiak, azaroaren 30eko 292/ 2000 epaian, DBLO aztertzen duen horretan, argi eta garbi bereizi ditu datuak babesteko oinarrizko eskubidea edo informatika askatasuna eta intimitaterako eskubidea.
|
|
|
Irizpide horri jarraituz, Konstituzio Auzitegiak HSBLOren 21.1 artikulua Konstituzioaren aurkakoa zela adierazi zuen (azaroaren 18ko 341/ 1993 KAE); izan ere, auzitegiaren ustez, artikulu horretan ageri ageriko delituaren kasuaren barruan sartu zen segurtasun indar eta kidegoek delitu bat egiten ari dela edo delitu bat egin berri dela ziurtatzeko duten ezagutza oinarriduna. Auzitegiaren arabera, «ezagutza oinarriduna» eta «ziurtasuna», nahitaez ezagutza edo hautemate nabaria ez direnez, «ageri ageriko delituaren» funtsa
|
baino
harago doaz, eta termino horiek erabiltzean, deuseztatutako manuak etxebizitzetan sartzea eta horiek erregistratzea baimentzen zuen, usteak eta susmoak oinarri hartuta, azken horiek, berez, ageri ageriko delituaren egoera zehazteko nahikoa izan ez arren. HSBLOren 21.2 artikuluko adierazpen anbiguo eta zehaztugabe horiek manuari Konstituzioan onartzen ez zen irismena ematen zioten eta, horren ondorioz, artikulu hori Konstituzioaren aurkakoa zela ezarri zen.
|
|
|
lege lerruneko araua da, eta lege lerruneko arauen gaineko eskumen esklusiboa Konstituzio Auzitegiari dagokio. Legegintzako Dekretua eskuordetza legeak baimendutakoa
|
baino
harago joan daiteke, eta hori dela eta, konstituzioaren aurkakoa dela adierazi daiteke, baina ezin da bihurtu lege izaerakoa ez den beste arau bat (kasu honetan, erregelamendu bat), auzitegi arruntek kontrolatzeko modukoa. Edonola ere, auzitegi arruntek konstituzio aurkakotasun arazoa aurkez dezakete Legegintzako Dekretu baten aurka, lege lerruneko beste edozein arauren kontra bezala, baina inola ere ezin dute ez ezagutu, aplikatzeari utzi, deuseztatu edo erregelamendu lerrunekotzat jo.
|
|
|
Printzipio demokratikoarekin eta askatasunen bermearekin batera, Konstituzioaren laikotasuna ere azpimarratu behar da, 1869ko Konstituzioa
|
baino
harago doa eta. Hain zuzen ere, modu irekian aldarrikatu nahi zen kultu askatasuna (34 artikulua), Elizaren eta Estatuaren arteko banaketa (35 art.), Federazioak, erregio estatuak eta udalerriek kultu bat zuzenean zein zeharka diruz laguntzea debekatu zen (36 art.), eta agintari zibilek jaiotzak, ezkontzak eta heriotzak erregistroan beti jasotzea agindu zen (37 art.).
|
|
|
hezkuntza, tokiko araubidea, legegintza zibila (Konstituzioaren 15.1 artikuluan Estatuari erreserbatutako arloak izan ezik), herri lanak eta nekazaritza araubidea. Ordena publikoari dagokionez, Estatutuaren proiektuan ezarritako araubidea polemikoa izango zen Gorteetako eztabaidan, halakorik egin izan balitz (Kataluniako Estatuturako onetsitakoa
|
baino
harago zihoalako). Azkenean, eta Ogasunari dagokionez, Kataluniako Estatutuaren ereduari jarraitu zitzaion, hobekuntza batzuk eginda, besteak beste, diru sarrerak arautzeko aukera Galiziako sistema fiskalean nagusi ziren ohiko nahierakeriari eta ustelkeriari aurre egiteko (20 art.) edo erregio banku baten sorrera (26 art.). Dena den, dakigunez, Estatutuaren proiektua, Galiziako herritarrek plebiszituan onartu eta Gorteetan aurkeztu zen arren, ezin izan zuten eztabaidatu eta, beraz, inoiz ez zen aldarrikatu ez indarrean sartu.
|
|
|
Lurralde ereduari dagokionez, eztabaidako gai latza hau ere, botere banaketan sistema deszentralizatua bultzatzearen alde egin zen, sistema unitariotik erabat aldenduta zegoena, II. Errepublikako Konstituzioaren erregiosistema
|
baino
harago zihoana, baina federalismora iritsi gabe. Azkenean, lurralde eredu irekiaren alde egin zen, apurka apurka garatuko zena kasuan kasuko autonomia erkidegoetarako Autonomia Estatutuak idatzita, jarduera politikoa eta Konstituzio Auzitegiaren eginkizuna zirela bide.
|