|
2001
|
|
|
Bi urte
|
baino
gutxiagoko haur batentzako sehaska behar baldin bada, ezin izango da hori kobratu.
|
|
2002
|
|
|
Elikagai horri buruzko azken ikerketen arabera, eragin antikanigenoak izan ditzake, batez ere koloneko minbiziari dagokionez. «Urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren beherakoa kontrolatzeko eta zuzentzeko erabiltzen da, eta Estatu Batuetan ere baginitisa jogurtarekin tratatzen ari dira». Laktosarekiko intolerantzia izanez gero, jogurta ere kontsumitzea gomendatzen da, baina produktuaren osaerari erreparatuta, markaren batek esne hautsa eransten baitie.
|
|
|
Eta txertoko egutegietan pneumokokoaren aurkako txertoa sartu ahala, Espainiako Pediatria Elkarteak eskatzen duenez, lur gehiago irabaziko du. Aurreko udazkenean pneumokokoaren aurkako txerto berri bat eskura daiteke, eta bi urte
|
baino
gutxiagoko haurrei ere eman dakieke, lehen babesik gabe zeudenei. Gainera, «antibiotikoen okerreko erabilera dela eta, pneumokokoko anduien% 52 erresistente bihurtu dira, eta erresistentzia horiek antibiotiko berriek baino azkarrago doaz», esan zuen Jesús Honorato Inesmeeko lehendakariak eta Nafarroako Klinika Unibertsitarioko Farmakologia Klinikoaren Zerbitzuko zuzendariak.
|
|
2003
|
|
|
Gizakian bitaminaren bi iturri daude, bata exogenoa, dietatik datorrena, eta bestea endogenoa, larruazaleko sintesiz egina, nagusia, klimaren, jantziek estaltzen ez duten azalaren azaleraren, eguzkitan egoteko denboraren eta pigmentazioaren araberakoa. Yeste eta Carrascosa doktoreen azterketak adierazten duenez, atzemandako rakitismo kasuen %35 haurrak 6 hilabete
|
baino
gutxiagoko haurrak ziren, beste 24 sei hilabete eta urtebete bitartekoak, eta gainerakoak 12 eta 36 hilabete bitartekoak. Horrez gain, haurren %61 arraza beltzekoak ziren, %36k azal iluna zuten eta %6, 4 bakarrik ziren arraza zurikoak, eta hamar haur errakitikotik sei neguan diagnostikatu ziren.
|
|
2004
|
|
|
Gainera, bermatzen du “herrialdeek badaezpadako printzipioaren pean, desegokiak iruditzen zaizkien teknologiak baztertzeko eskubidea” eta “genetikoki eraldatutako organismoak dituzten produktuak jan nahi diren ala ez erabakitzeko ahalmena”. Azkenik, Ziegler ek gogorarazi zuen 2.000 milioi pertsonak mikronutrienterik ez dutela munduan, eta horrek atzerapena eragiten duela garapen fisikoan eta mentalean, eta zazpi segundotik behin hamar urte
|
baino
gutxiagoko haur bat zuzenean edo zeharka hiltzen dela gosearen ondorioz.
|
|
2005
|
|
|
Jaioberrien gurasoak gehien kezkatzen dituen konplikazioetako bat da. Duela hamarkada bat baino gehixeago, medikuek gomendatzen dute urtebete
|
baino
gutxiagoko haurrak ahoz gora joatea, umea bat batean eta azalpenik gabe hil ez dadin. “Ez dakigu zergatik gertatzen den, baina arriskua erdira murrizten da”, azaldu du Maite Labayru espezialistak, Espainiako Pediatria Elkarteko Bat bateko Heriotzaren Lan Taldeko idazkariak eta Espainian teoria hori defendatzen lehenengoetako batek.
|
|
|
Gizarte eta osasun kostuek bere horretan diraute urteetan. “Kilo bat
|
baino
gutxiagoko haur bati alta ematen diogun bakoitzean, badakigu gaixotasun gehiago eta gizarte eta hezkuntza nahaste gehiago izango dituela”, dio José María Fraga Espainiako Neonatologia Elkarteko lehendakariak. Gaixo berezi horientzat, neonatologoen presidenteak ekintza bereziak eskatzen ditu:
|
|
2006
|
|
|
Enterobacter sakazakii enterobakterioen familiako bakterio bat da, eta duela gutxi patogenoa deitzen zaio. Mikroorganismo honek kutsadura ekintza argia du, batez ere haur goiztiarrei eta, oro har, edoskitze artifiziala jasotzen duten 6 hilabete
|
baino
gutxiagoko haurrei eragiten die. Biberoien esterilizazio desegokia, higiene txarraren ondoriozko errekuperazioa edo esnearen kutsadura dira arrisku handieneko faktoreak.
|
|
2007
|
|
|
Eta horrek esan nahi du txertoa hartu duten haurren kopurua oraindik ez dela ehuneko horretara iristen. Urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren meningitisa 2001ean 100.000 adingabe bakoitzeko 18,6 zen (aztertutako bost erkidegoetan), eta 2006an, berriz, 7,55, Madrilgo Niño Jesús Ospitaleko Zainketa Intentsiboetako zerbitzuburuak, Juan Casadok, azaldu zuenez. Bi urtetik beherakoetan, 2001ean 100.000 haurreko 13,85 izatetik 2006an 100.000 haurreko 5.57 izatera jaitsi da eragina.
|
|
|
Mozambiken ikertzen ari den malariaren aurkako txertoa, Pedro Alonso espainiarrak frogatu du eraginkorra dela urtebete
|
baino
gutxiagoko haurretan. Afrikan, malaria da bost urtetik beherako haurren heriotza eragile nagusia.
|
|
2008
|
|
|
Europako legediak duela urtebetetik oztopatzen du haurrentzako seguruak ez diren pizgailuak fabrikatzea, baina oraindik merkaturatu daitezke. Hala ere, bihartik aurrera, EBko edozein herrialdetan saltzen diren pizgailuek 51 hilabete
|
baino
gutxiagoko haur bati horiek aktibatzea eragozten duten segurtasun neurriak izan dituzte. Araudiak debekatzen du, halaber, pizgailuek diseinu edo kolore erakargarriak edukitzea txikienentzat.
|
|
2009
|
|
|
Tratamendu farmakologiko keinukaria hiru txandatan ematen da, bi hilabetetik bederatziak arte, eta arrazoi horrengatik sei milioi haur afrikar hiltzeko arriskua dago. Bartzelonako Hospital Clinic ek aurkeztutako sei saiakuntza klinikok erakutsi dutenez, terapia horrek, imalioaren aurkako botika ezagun bat sulfadoxina pirimetamina (SP) ematean oinarrituta,% 30 murrizten ditu urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren gaixotasun aldiak. Ikerketa hori “oso garrantzitsua da, gaixotasuna geldiarazteko modu zuzen, merke eta eraginkorra baita”, adierazi zuen Pedro Alonso zientzialariak, Bartzelonako Nazioarteko Osasunaren Ikerketa Zentroko (CRESIB) zuzendariak eta azterlanaren koordinatzaileetako batek.
|
|
2010
|
|
|
Pizgarri gisa, oparitu iezaiezu haurrentzako ordenagailu bat 1.000 euroko diru sarrera egiten dutenei; Ipod bat, 2.000 euro sartzen badira; eta Play Station III bat, 4.000 euro jartzen badira. bbk k Gaztedi Plana merkaturatu du. 12 hilabete
|
baino
gutxiagoko haur bati plan bat irekitzen bazaio, kaxak eskuoihal sorta oso bat oparitzen du," zure umea" liburua eta 12 euroko opari txekea planean ordaintzeko. Gaztedi Plana duen bigarren semea bada, txekea 24 eurokoa izango da, eta hirugarrena bada, 100 eurokoa.
|
|
|
sindromea duten haurren %20k arnas infekzio akutuaren ondorioz ospitaleratu zituzten, eta horietatik %20, 7k zainketa intentsibo pediatrikoen unitate batean amaitu zuten; %11k, berriz, ez zuten sindrome hori, baina sortzetiko kardiopatia zuten. Ikerketaren arabera, Down en sindromea eta sortzetiko kardiopatia ez adierazgarria duten 24 hilabete
|
baino
gutxiagoko haurrak dira arnas infekzioaren ondorioz ospitaleratzeko arrisku handiena dutenak, ia beti arnas birus sintzitialaren ondorioz. Bihotzaren nahaste hori ez duten haurrek, berriz, arnas infekzio akutuagatik ospitaleratzeko arriskua dute, sortzetiko kardiopatia dutenen antzekoa (%22 eta %23, hurrenez hurren).
|
|
|
Haurraren adinaren, hezkuntza irudiek haurrarengan duten eragin gaitasunaren eta haren lagun taldearen araberakoa da. “Egoera ezin hobean, hamabi urte
|
baino
gutxiagoko haur batean, hezitzaileek pisu handia dutenean eta etxetik haien zeregina baloratzen denean, posible da, gainera, umeak lankide onak baditu”, dio Pérezek. Nerabezaroan nahiko zaila da.
|
|
|
Zaintzaileengandik aldentzeko beldurra ohikoa, osasungarria eta moldagarria da bi urte eta erdi
|
baino
gutxiagoko haurrengan. Haur batek zaintzaileak behar ditu (gurasoak, aiton amonak, anai arreba zaharrak, etab.) biziraupen fisikorako eta garapen psikologikorako.
|
|
2011
|
|
|
Kanpaina horren bidez, “Haurren eta Neskatoen Eskubideen Konbentzioaren Protokolo Fakultatiboa” berretsi nahi da, oro har, 2012ko otsailaren 12rako, orduan 10 urteurrena beteko baita indarrean jarri zenetik. Kanpainaren helburua da 18 urte
|
baino
gutxiagoko haurrak indar armatuetan edo talde armatuetan ez biltzea edo erabiltzea, “indar armatuekin elkartzeak haurrak beren eskubideetatik eta haurtzarotik kentzen baititu, eta eragin fisiko eta psikologikoa suntsitzailea baita”.
|
|
|
Adituek emandako aholkuetako batzuk dira, besteak beste, urtebete
|
baino
gutxiagoko haurrei espinakarik eta zerbarik ez ematea eta hirurak arte mugatzea, haurdunaldian edo edoskitzaroan ezpata arraina edo hegalaburra ez kontsumitzea eta krustazeoen “haragi iluna” ez jatea. Legerian gehieneko mugak finkatzea da arriskua kudeatzeko neurririk eraginkorrena, baina, batzuetan, ez da egokia “arriskugarritzat” jotzen diren biztanle talde batzuentzat; beraz, beharrezkoa da kontsumo gomendio berezietara jotzea, arrisku faktorearekiko sentikorrak diren populazio horietako kontsumitzaileen esposizioa murrizteko.
|
|
|
Baita Jaguar ere Hasierako esne artifiziala edo 1 esnea aldatutako esnea da, haurraren ezaugarrietara egokitua. Urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren organismoa behi esne arruntak duen proteina kantitatea metabolizatzeko gai ez denez, aldatu egin behar da, mantenugai horren ekarpena murrizteko. Hau da, funtsean, 1 esnea:
|
|
|
Haur, haur eta haurdunentzat elikagaiak kontsumitzeko gomendio berriak. Urtebete
|
baino
gutxiagoko haurrei espinakarik eta zerbarik ez ematea eta hirurak arte mugatzea, haurdunaldian edo edoskitzaroan ezpata arrainik edo hegalaburrik ez kontsumitzea eta krustazeoen “haragi iluna” ez jatea dira AESANeko adituek emandako aholkuetako batzuk, elikadura kutsatzaile jakin batzuen arrisku taldeak murrizteko. Arraina, onura gehiago arriskuak baino.
|
|
2012
|
|
|
Garrantzitsua da objektuen erorketak saihestea, eta inoiz ez da bakarrik utzi behar hauspeatu daitekeen gainazal batean. Ana Soriano Bartzelonako Palautorderako Santa Maria Lehen Mailako Arreta Zentroko pediatraren arabera, “urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren kontsultarik ohikoenak aldakuntzatik edo gurasoen ohetik erortzen dira, eta, ibiltzen hasten direnean, altzarien edo lurzoruaren kontra sufritzen dutenak”. Sei hilabetera, jakin mina areagotu egiten da, eta edozein objektu sar daiteke ahoan.
|
|
|
Adituek gomendatzen diete haur horien gurasoei sendagilearengana joatea irailetik apirilera bitartean, prebentzio estrategia bat prestatzeko eta gaixotasunaren debuta gertutik zaintzeko. Ildo horretatik, Kanaria Handiko Las Palmasko Ama Haurren Unibertsitate Ospitaleko Gonzalo Cabrera Rocak urtebete
|
baino
gutxiagoko haur guztien gurasoei gomendatzen die “infekzio birikoaren zeinuak dituztenak, hala nola hoztea, otitisa eta sukarra”, pediatrari kontsulta egitea. Bronkiolitisa nola kutsatzen den Gripean bezala, oso erraza da gaixotasun hori kutsatzea.
|
|
|
Gonzalo Pin pediatrak, Haurrentzako Loaren Valentziako Unitateko zuzendariak, ‘Pediatra lo egiteko arazoak dituen haurraren aurrean’ ikerketan dioenez, sei hilabetetik aurrera izango da haurraren gaueko portaera. Hamaika hilabete
|
baino
gutxiagoko haurren erdiak gauez esnatzen dira Adin horretatik aurrera, gainera, haurraren lo zaintze zikloak ezartzen dira, 24 orduz behin errepikatzen direnak, helduetan bezala. Horrek ez du esan nahi sei hilabetetik aurrera haur guztiek gau osoa jarraian lo egiteko gai direnik.
|
|
2013
|
|
|
Amak amaren edoskitzea zergatik uzten duen Amen %94k nahiago dute seme alabei bularra ematea. Baina, hiru urte bete baino lehen, hiru hilabete bete baino lehen, haurren heren batek bularra emateari uzten dio, Philips Center for Health and Well being ikerketa zentroak hiru urte
|
baino
gutxiagoko haurrekin egindako azterketa baten arabera. Emakumeak zazpi herrialdetakoak ziren:
|
|
2014
|
|
|
Ohikoenetako bat sorbalden distozia da, hau da, haurraren sorbalda amaren pelbisaren atzean trabatzea burutik irten ondoren. Lau kilo
|
baino
gutxiagoko haurretan, distozia intzidentzia %1, 4 baino txikiagoa da, eta pisu hori gainditzen dutenen %5 eta %9 artean dago. Amari dagokionez, erditze kanalean urratzea (erditze baginala denean) eta odoljario aukera handiagoa dira arrisku nagusiak.
|
|
|
Hala ere, txikienen gorputzak modu desberdinean erreakzionatzen du tenperatura altuetan, eta, beraz, neurri horiek areagotu egin behar dira udan. Lehen Mailako Atentzioko Espainiako Pediatria Elkarteko adituek adierazten duten bezala, urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren gorputz tenperatura erregulatzen duen sistema oraindik heldugabea da eta helduak dira, beraz, udan fresko eta erosoak egotea erraztu behar dutenak. Haurra etxe barruan dagoen bitartean, gurasoei errazagoa izango zaie giro tenperatura kontrolatzea.
|
|
|
Lau urte
|
baino
gutxiagoko haurrek doan bidaiatzen dute trenez, baina heldu baten besoetan egin behar dute, arautegiak galarazita baitauka kotxe barruko kotxeei eustea
|
|
|
Erronkari aurre egiteak, hori bai, buruko minak saihesteko neurri eta prestakin bereziak eskatzen ditu. Lehenik eta behin, esan behar da 15 egun
|
baino
gutxiagoko haurrek hegazkinez bidaiatu behar dutela. Espainiako Pediatria Elkarteko Amagandiko Edoskitze batzordeak hala gomendatzen du.
|
|
2015
|
|
|
Fruitu lehor osoak, eztia edo zenbait arrain eta marisk ez dute gomendatzen urtebete
|
baino
gutxiagoko haurrentzat
|
|
|
Ez dira albiste onak: ez da komeni haurrek gatz asko hartzea, giltzurrunek ez baitute ona, eta, beraz, ez da komeni urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren dietan sartzea. Urtetik aurrera, kantitate txikietan sar daiteke, eta hobeto, «iodatua» bada.
|
|
|
Elikadura Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziaren gomendio berezi bat dago haurrari ematen zaizkion barazkiei buruz, bereziki, zerba eta espinaka. Horietan nitratoak daudenez, komeni da urtebete
|
baino
gutxiagoko haurrei ez ematea, eta, gero, hiru urtera arte, egunean errazio bat baino gehiago ez sartzea. Era berean, esan du sukaldean egin behar diren zalantzak hozkailuan gorde behar direla, egunean bertan kontsumitu behar badira edo izoztu egin behar badira.
|
|
|
Ez da ahaztu behar, Espainiako etxeetan ohikoak diren botikak izan arren, beste edozein medikamentu bezala, nahi ez diren ondorioak eta kontraindikazioak ez daudela salbuetsita. AEPtik pediatrarengana joatea gomendatzen da, sukarra hiru hilabete
|
baino
gutxiagoko haur batean agertzen denean; 48 edo 72 ordu baino gehiago irauten du, 40 ºc ra iristen da, txikia oso narritatua edo somnosientea da, disnearekin edo egoera orokorrarekin lotzen da, edo larruazaleko erupzioarekin batera doa.
|
|
2016
|
|
|
hidratatzeko modua esnea da, ama izan, bularra eman, edo formula bat, edo arrazoiren batengatik bularra hartu ezin izan badute. Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordeak azaldu du sei hilabete
|
baino
gutxiagoko haurrak ez duela beste likidorik, urik edo infusiorik behar. Eta, argi gera dadin, gehitu:
|
|
|
Beste substantzia batzuk ere badaude, eta horien artean ohikoena ikaridina (edo pikaridina) da. AEPk adierazi du zenbait erakundek ez dutela gomendatzen sei hilabete
|
baino
gutxiagoko haurretan erabiltzea, ez baita probatu haur txikiengan. Nola aplikatu uxagarria haurrengan?
|
|
2019
|
|
|
Denak dira osagarriak», ohartarazi du Nerea Segura dietista nutrizionistak. Hala ere, ez dira gomendatzen sei hilabete
|
baino
gutxiagoko haurrentzat, amaren esnea edo formula bakarrik jan behar dutenak. Eta arroz edaria ere ez da ona 12 hilabetetik beherakoek «artsenikoa edukitzeagatik».
|
|
2020
|
|
|
Haurrak oka edo listu konstantea badu. Arazo gastrointestinala dela eta, hilabete
|
baino
gutxiagoko haurra bada, larrialdietara ere jo behar da, edoskitzeari uko egiten badio. Haurrak oka segitzen badu edo beherakoa maiz badu 24 orduz baino gehiagoz, pixa gutxi egiten badu; sabeleko min handia eta jarraitua badu; eta, jakina, objekturen bat irentsi badu, batez ere pilak edo imanak.
|
|
2021
|
|
|
Horregatik, haurra lau hankan hasten denetik, sei eta hamar hilabete bitartean, helduek haurrentzako segurtasun neurri ezberdinak hartu behar dituzte etxean. Izan ere, urtebetetik lau urtera bitarteko haurren istripuen %61 baino gehiago etxean gertatzen dira, eta kopuru hori %86ra iristen da 12 hilabete
|
baino
gutxiagoko haurren kasuan. Kontuan izan, halaber, haurrentzako segurtasuna kalean Adin horretan, esploratzaile txiki bihurtu da umea.' Izaki bitxia da berez.
|
|
|
Ez da kasualitatea arnas birus sintzitiala (BE) “haurren birusa” izenez ere ezaguna izatea: urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren ospitalizazioaren lehen arrazoia da. Espainian, batez ere urria eta apirila bitartean erasotzen du, eta, oro har, arnas sisteman infekzio lokalizatua eragiten du.
|
|
2022
|
|
|
#OjOPequiparUra. Izan ere, Espainian, itotzea da 14 urtetik beherako haurren istripu heriotzen bigarren arrazoia: 5 urte
|
baino
gutxiagoko haurren kasuan, berriz, igerileku partikularretan edo komunitate pribatuetan gertatzen da batez ere; haur nagusien kasuan, berriz, uretako jarduera ludikoei lotuta daude lakuetan, itsasoan, ibaietan eta kanaletan, eta, batzuetan, alkoholaren kontsumoarekin. Itotzea saihesteko prebentzio neurriak Horiek saihesteko, hainbat segurtasun neurri daude uretan kontuan hartzeko.
|
|
2023
|
|
|
Baina batzuek udazkenetik aurrera eskainiko dute birus horri aurre egiteko. Izan ere, urtebete
|
baino
gutxiagoko haurretan bronkiolitisaren% 80 eragiten du, eta Lehen Mailako Arreta eta pediatria ospitaleak jartzen ditu martxan neguan. Ondoren, aurre egiteko administratuko den antigorputz monoklonalari (eta ez txertoari) buruzko informazio gehiago emango dizugu, eta zein eskualdetan (oraingoz) doan izango den azalduko dizugu.
|
|
|
Halaber, urtean behin hartzea gomendatzen du arrisku taldeentzat: 2 urte
|
baino
gutxiagoko haur goiztiarrak edo haien azpiko patologiek (sortzetiko kardiopatiak, immunoeskasiak, biriketako gaixotasun kronikoak…) handitu egiten dute BZek eragindako infekzio larriaren arriskua. Izan ere, gaur egun, haurtxoek bost injekzio jasotzen dituzte palivizumabetik, eta orain bat bakarrik jasoko dute.
|
|
|
Biak ala biak behi edo ahuntz esnearen proteinetatik abiatuta erabat egindako produktuak dira, baina bakoitzak bere berezitasunak ditu. “Formula esnea” terminologia anglosaxoiaren egokitzapen bat da, “bularreko haurrentzako esnea” izendatzeko; izan ere, urtebete
|
baino
gutxiagoko haurren elikadura berezirako da, bizitzako lehen hilabeteetan. Etiketa batean 1 jartzen du, eta bere kabuz eman behar ditu haurrak behar dituen elikagai guztiak, elikagai osagarriak sartu arte.
|