|
2007
|
|
|
Iruñerrian Nafarroako populazioaren erdia
|
baino
gehixeago bizi da. Eskualde honetako udalerriak tipologia soziolinguistiko beretsukoak dira:
|
|
2008
|
|
|
Vianako ekitaldira etorritako guztien erdiak
|
baino
gehixeago adiskideekin iritsi dira (%51, 5). Beste erdiak, ia bere osoan, familian etorri dira (bikotekidearekin soilik —%21, 1— edota seme alabekin —%21, 9); %43, zehazki.
|
|
|
16 egunero berritzen dira8; 9 ziberkomunikabide astero berritzen dira; 10 hilero; 2 komunikabide bi hilero; 4 hiru hilero; 2 sei hilero eta beste 2 urtero. Izan ere, erdia
|
baino
gehixeago egunero berritzen dira behintzat.
|
|
|
Badago gutxiengo bat, zarauztarren %10 inguru, nagusiki (edo soilik) euskarazko hedabideak ikusten eta irakurtzen dituena. Beste muturrean, Zarauzko herritarren herenek
|
baino
gehixeagok ez dute inolako ohiturarik euskarazko hedabideak ikusteko eta irakurtzeko. Azken astean ETB1 behin ere ikusi ez dutenak zarauztarren %43, 9 dira.
|
|
|
Badago gutxiengo bat, zarauztarren %10 inguru, nagusiki (edo soilik) euskarazko hedabideak ikusten eta irakurtzen dituena. Beste muturrean, Zarauzko herritarren herenek
|
baino
gehixeagok ez dute inolako ohiturarik euskarazko hedabideak ikusteko eta irakurtzeko. Azken astean ETB1 behin ere ikusi ez dutenak zarauztarren %43, 9 dira.
|
|
2010
|
|
|
Iturriek eurek ere badakite medioen garrantzia zenbaterainokoa den. Gipuzkoan topikoa
|
baino
gehixeago da, hiltzekotan, Diario Vascon argitaratu dela zure eskela. Eta herrialde horretakoa ez dela salbuespena esango nuke.
|
|
|
1990ez geroztik nafarroako demografian aldaketa nabarmenak gertatu dira. hasteko, 20 urteotan nafarrak 527.318 izatetik 636.038 izatera pasatu dira (%21eko hazkundea). populazioa handitzeaz gain, gizartearen zahartze prozesua, jaiotza tasak behera egin izana eta immigrazioa dira nafar jendartearen mudantzarik eragingarrienak. izan ere, 1990etik 2010 bitartean adinekoen multzoa %65 inguru handitu da eta 15 urte bitarteko gazteena aldiz, ia laurden bat gutxitu. bertzalde, bitarte horretan Foru komunitatean bizi diren etorkinak nafarren %2 eskas izatetik %15 inguru izatera pasatu dira3 halere, atzerriko populazioak ez du banaketa homogeneorik: Mendialdean etorkinak %3, 4 baizik ez diren bitartean, iruñerrian %8, 6 dira eta tutererrian %11, 6 (zenbaiten artean 2009). oro har, populazio gaztea da eta horrek azken urteotan apal apal zegoen jaiotza tasari positiboki eragin dio. nafarroako biztanleen banaketari dagokionez, nafarren erdia
|
baino
gehixeago iruñerrian bizi da (eremu mistoan, batez bertze %8, 3 euskaldun), heren luzea hortik behera (eremu ez euskaldunean, %1, 9 euskaldun) eta hamarren bat eskas Mendialdean. nafar euskaldunak, hala kopuruan nola ehunekoan, Mendialdean, legez ezarritako eremu euskaldunean daude kontzentratuta (%60 euskaldun), baina azken bi hamarkadetan Mendialde euskaldunak nafarroa osoarekiko zuen pisu erl...
|
|
|
XiX. mende erditik aurrera, jada ohartu ziren horretaz gizon emakumeak. horrenbestez, galdera hori erroldan sartzen lehenak izan ziren oinarri demokratiko sendoak zituzten herrialdeak —hala nola erresuma batua— eta beren mugen barruan hizkuntzaaniztasunaren ehuneko handia zutenak —hala nola belgika, Suitza eta austria hungariako inperioa— hau da, eta ezin zen bestela izan, hizkuntza horiei legezko aitortza edo, gutxienez, kultura mailako aitortza handiena eman zieten estatuak izan ziren lehenak, erroldetan bertako hizkuntzen ezagutza mailaz herritarrei galdera egiten. harritzekoa da, ordea, espainiak, hizkuntza aniztasun hain handia izanik, inoiz ez txertatzea erroldan inolako galdera demolinguistikorik. ...rik gabe, ondorio hori zuelako, ez zuen espainiak ofizialki egiaztatu nahi izan zer hedapen geografiko eta demografiko zuten bere berezko hizkuntzek. ez da zaila imajinatzea euskarari buruzko zer datu emango zituen XiX. mende erdialdean egindako hizkuntza erroldak, hegoaldean. ladislao Velascoren lanen arabera5 (1867 urte ingurukoak), 780.000 pertsona inguru zeuden lau lurraldeetan, eta horien %50
|
baino
gehixeago ziren euskaldunak; eta badirudi euskaldun gehienak elebakarrak izango zirela. edonola ere, kaltea eginda dago, eta 125 urtean zehar bildu ahal izango liratekeen datu demolinguistikoak betirako galdu dira. bada beste datu bat, espainiako demolinguistika oraindik gaztearen adierazgarriago dena. europako berrogeita hamar estatu ingururen artean, badira zortzi beste guztiengandik bereizten ... biztanleen ahozko nahiz idatzizko mailaz, familiaren bidezko transmisioEspainiak bere baitako hizkuntzaaniztasunarekiko historikoki izan duen jarrera izan da hura ukatzea eta hizkuntza bakarra inposatzea.
|
|
2011
|
|
|
a) Norbanakoon alorrean elebitasun partziala, gehienetan erdal elebitasuna, zabalduz joan da eAen azken hamarkadotan. Norbanako asko (lehen baino hagitz gehiago eAen, lehen bezainbat edo lehen
|
baino
gehixeago Nafarroan, gutxiago Iparraldean) elebidun da. Nolabaiteko elebidun:
|
|
2013
|
|
|
Oro har, gazteok ez dute taberna bat ere lotzen bete betean euskaraz hitz egiteko ohiturarekin, nahiz eta erdialdean kokaturik daudenetan beste zonalde batzuetakoetan
|
baino
gehixeago egiten delakoan dauden. Edozelan ere, erdialdeko taberna ingurua jarrera abertzalearekin lotzen dute orokorrean eta, hortaz, koherentzia ideologikoagatik, litzatekeena baino gutxiago entzuten dela irizten diote.
|
|
2016
|
|
|
Aurreikusitako lekuetan ezin izan ditut elkarrizketak egin pentsatu bezala: kaskoan, Andatzan eta Urdanetan nahikoa ondo jaso ditut, eta aurreikusi
|
baino
gehixeago atera arren —kaskoan eta Urdanetan— emaitzan isla izugarrik izango ez duelako, mantentzea erabaki dut. Kontrakoa Santion gertatu zait (28tik 17).
|
|
|
Unibertsitate aurreko ikasmaila guztiak kontuan hartuz, hiru ikasletik bi inguru ereduan ari dira beraz EAEn, eta beste herenaren erdia
|
baino
gehixeago ereduan dabil; A (edo X) ereduan dabiltzan ikasleak seitik bat baino gutxixeago dira. Begiak LLHH zutabean pausatzen baditugu, bestalde, 0 eta 16 urte arteko ikasle guztien %72 inguru ereduan dabil, eta beste %28aren parte nagusia (%22) ereduan.
|
|
|
ereduan ari dira beraz EAEn, eta beste herenaren erdia
|
baino
gehixeago ereduan dabil.
|
|
2021
|
|
|
Eten gabeko aldaketa horien harira, esaterako, euskararen erabilerak atzera egin du, hori adierazi zuen, adibidez, euskararen kale erabileraren inguruan Soziolinguistika Klusterrak egindako azken ikerketak. Bertan, 90eko hamarkadatik 2016 urteraino euskararen erabilerak bizi izandako gorakadak puntu oso bat
|
baino
gehixeago behera egin zuela ondorioztatu baitzen, hots: 2006 urtean, hiztunen% 13,7k erabiltzen
|
|
|
Egungo errealitatetik urrun dago helburu hori. Europako herritarren erdiek
|
baino
gehixeagok diote bigarren hizkuntza batean hitz egin dezaketela. Lautik batek bakarrik hitz egin dezake lehen hizkuntza ez diren beste bi hizkuntzatan, eta hamarretik batek daki hiru hizkuntza baino gehiago.
|