|
2004
|
|
|
–Oso darwindarra –onartu zuen Ramírezek, barrez–,
|
baina
zaila da hori neurtzea. Batez ere benetako gudu zelairik ezagutu ez baduzue.
|
|
2005
|
|
|
Edo berdin. Lekuetara igotzea gustatzen zait niri,
|
baina
zaila denean. Ez zait gustatzen eskaileretatik igotzea edo aldats batetik.
|
|
2007
|
|
|
Giro berekoa,
|
baina
zailagoa ere bai, Edgard Elbaz en Cosmologie. Paris, 1992?
|
|
2008
|
|
|
Ez irudikatu munduko leku turistikoetako enpresa handiak, Malin turismoaren maila apalapala da oraindik, baina Afrika mendebaldean, Ghana edo Senegalgo kostaldeak salbu, bisitari gehien jasotzen duen herrialdea da ziur aski. Dozena bat lagun gaude kanpamenduan, esan ziguten legez herrixka hauek ez daukate ez argindarrik ez urik,
|
baina
zaila da zeinen gustura gauden azaltzea. Banbuzko hesi baten atzean kalabaza erdi batekin jasotzen da ura metalezko bidoi batetik, eta horixe dutxa; afaria berriz, kerosenozko lanparen argitan.
|
|
2009
|
|
|
Horregatik lotsagorritu zen, beharbada, Maria Bibiana, Alberto tango bat kantatzeko prest azaldu zenean, eta horregatik poztu Ada, buruaren baiezko keinuari irri pikaro bat eransten ziola, amari zuzendua ere egon zitekeena, keinu harekin esan nahi balio bezala: . Ama, etxeko irratia noiznahi itzalaraziko didazu,
|
baina
zailago izango zaizu. Alberto irratia, isiltzea??; Domingok, beraz, Alberto eta Adaren arteko elkarrizketaren lekuko izan zen neurrian, bazekien biek ala biek elkarri esandako hitzen berri, baita elkarri egindako keinuen berri ere, eta horrek kezkatzen zuen, bai baitzirudien ezen Alberto eta Ada, bi pertsona, bi plano?, aurreko elkarrizketetan ez bezala, zeinetan gutxieneko distantzia bat, begirunezkoa, nolabait esatearren?
|
|
|
Urteak pasatu arren, haserrearen keinua geratu zaigu Carmen eta bioi,
|
baina
zaila da neurtzen zein neurri duen gure haserrearen mamiak. Haizeak denboraren poderioz harkaitza moldatu eta husten duen bezala, horrela lantzen gaitu denborak, eta haserreak eta jarrerak geratzen dira, baina zergatiak eramaten ditu, haserreak hustu egiten ditu, kobazuloz betetako mendiak bailiran.
|
|
|
Horregatik lotsagorritu zen, beharbada, Maria Bibiana, Alberto tango bat kantatzeko prest azaldu zenean, eta horregatik poztu Ada, buruaren baiezko keinuari irri pikaro bat eransten ziola, amari zuzendua ere egon zitekeena, keinu harekin esan nahi balio bezala: " Ama, etxeko irratia noiznahi itzalaraziko didazu,
|
baina
zailago izango zaizu ‘Alberto irratia’ isiltzea..."; Domingok, beraz, Alberto eta Adaren arteko elkarrizketaren lekuko izan zen neurrian, bazekien biek ala biek elkarri esandako hitzen berri, baita elkarri egindako keinuen berri ere, eta horrek kezkatzen zuen, bai baitzirudien ezen Alberto eta Ada –bi pertsona, bi plano–, aurreko elkarrizketetan ez bezala, zeinetan gutxie... " Kontuz, Enrico...!", txantxa hark garbi erakusten baitzuen, itxura batean, Adaren barne aldaketa, begirunezko jarreratik konfiantzazkora; baina konfiantzazkoa baino gehiago ere bazen, agian, sentimendu hura, Ada eta Alberto orduantxe lotu zituena, Domingok susmo hori zuen:
|
|
2011
|
|
|
Lehengusuak berotu zizkion kaskoak, han dirua bazegoela, eta inork pareta bat altxatzen ez zekiela esanez. Ez zekien hargin lanik egiten,
|
baina
zaila izango ez zelakoan lehengusuari kasu egin eta trena hartu zuen azkar aberasteko asmoz. Iritsi orduko han dirua zegoela errepikatzen zion lehengusuak, eta gainera, hitz egindakoaren erdia ulertzen ez zitzaienez, kasurik txarrenean ezjakinarena egitea ere bazegoela esan zion hark orduan.
|
|
|
–Aniztasuna agertzen denean ez dadila batasunik desagertu, eta alderantziz gauza bera. Hori erraz ulertzen da,
|
baina
zaila da integratzen, zeren eta gure gogamenak disjuntzioan erortzen dira, gure kulturaren altzoan ezaguera modu hori nagusitzen delako?. Edgar Morin, El método, 2003, 73 or. Auzi honen harian:
|
|
|
–barre egin zuen ile gorridunak?. Bai, halako zerbait utzi zuen,
|
baina
zaila gertatuko zaizu karrika hori aurkitzea.
|
|
2013
|
|
|
Eserita egon naiz, terminaleko izkina batean, hango harrabotsetik aldendu nahian, han ez banengo bezala. Sentitu dudana deskribatzeko hitz asko etortzen zaizkit burura
|
baina
zaila egin zait esaldi esanguratsuak sortzea: beltza, korapiloa, eztarri lehorra, malkoa, galderak, tristura, zalantza, ukoa, baieztapena, korapilo handiagoa, galdera gehiago, erantzun gutxiago.
|
|
2014
|
|
|
Ez dut jada etxean lo egiten, ez naiz apenas handik agertzen... Berarekin hitz egiten saiatu naiz,
|
baina
zaila jartzen dit. Berriro saiatuko naiz.
|
|
|
Bi itsasontziren orban lausoak igaro ziren ondotik, baina urrun, haien deiari ezin erantzuteko moduan. Mendebaldean, zeruan, itsasargi batek dir dir egin zuen,
|
baina
zaila zen jakiten hurbil pasatuko ziren ala ez.
|
|
|
Haien portaera, zeina ez baitzen beren zereginetara segurantza osoaren ziurtasunean joaten diren gizabanako arrunten portaera baizik, iraingarri zitzaidan, ulertezin gertatzen den arrisku baten aurrean erakutsi ohi den ergelkeria nabarmen laidogarria bezala. Haiei argia emateko gogo berezirik ez nuen,
|
baina
zail samarra gertatu zitzaidan beren aurpegien aurrean barre egiteari eustea, hain zeuden harrokeria ergelez beteak. Ni, seguru asko, ez nenbilen oso ondo aldi hartan.
|
|
|
Patxirekiko elkarrizketa xehetasun handiagoz kontatu zion. Tenienteak arretaz entzun zion,
|
baina
zaila zen igartzea noraino sinesten zion. Leirek amaitu zuenean, jendarmeak begirada bota zien bere oharrei.
|
|
2015
|
|
|
Eztabaida gehiago izan dute mozorro egokia aukeratzeko: piratak proposatu ditu batek,
|
baina
zailegia omen da, begiko partxea kenduta, atrezzo txukun bat eskuratzea.
|
|
|
Hala eta guztiz ere, ikusiko zenuen bezala, dikotomiak apurtzearen aldeko kontsignak erraz berbaliza ditzakegu,
|
baina
zaila da horiek gauzatzea. Segurtasun uhala oso lodia izaten da gehienetan, gogorregia, indar zentripetuez beterikoa.
|
|
|
Uste dut hortxe amaitzen dela diskurtso horrek proposatzen duen bidea; euskara suspertzeko gizakiaren borondatea bakarrik onartzen baitu, nazionalismoak eta euskaltzaletasunak inposa zezaketen presio sozialetik at. Baina aurretik euskal gizartearen kultur aniztasuna ere onartu duenez, euskara ikasteko bidea ixten dela ematen du, hizkuntzari onartutako balio funtzionalaren aitzakian, euskal kulturaduna ez dena desenkusatua geratzen baita euskara ikasteko. Euskararekiko nahitasuna landu daiteke, eta agian nolabaiteko ezaguera maila lortu ere,
|
baina
zaila da horrela erabiltzeko beharra sentitzea.
|
|
2016
|
|
|
Geldirik dagoenean ere mugimendua sumatzen zaio gorputzean. Bere mamien artean estutzen nauenean, ito egin nazake,
|
baina
zaila da heriotza mota gozoagorik irudikatzen. Begiak itxi eta bere arnasestuak entzun ditzaket, ireki eta zakur bat bezala ikusten dut nire gorputzean zerbaiten bila.
|
|
|
Edozein liburuk dauka bere irakurlea, antza. Historiagile lana egiten nenbilen berez, nire ofizioa ez izan arren,
|
baina
zaila ere ez zuen ematen.
|
|
|
Baina Bilbora etorri da Alsina gero, eta hor ere hizketan aritu da: Carltoneko maitrearekin, zuzendariarekin, taxistarekin... euskaraz eman ditugu horien arteko solasak,
|
baina
zail samarra dirudi hizketaldi horiek denak euskaraz izatea; zail samarra halaber denak ingelesez izatea; errazagoa dirudi, inondik ere, gaztelania erabiltzea elkarrizketa horietan; Alsinak gaztelaniaz jakitea ez da horren harrigarria, eta esana dugu, gainera, Alsinak Madrilen Alberto zeritzan galai harekin topo egindakoan, honen gaztelania ulertu arren ez ulertuarena egiten zuela.... Alabaina, mintzatzailearen espainolaren itzultzaile automatiko bihurtu dugunez gero gure euskara, oraingo honetan pentsa liteke, Bergarako Olaso dorreko amona xaharrak. Zer behar duzu??
|
|
2017
|
|
|
hauxe da: bada eternitate bat, are gure bizitza laburrean ere,
|
baina
zaila zaigu geuk bakarrik aurkitzea. Eguneroko ardura txipiek espiritua barreiatzen digute.
|
|
|
Ez da apustu makala Ipar Afrikan, baina ahaztutako pasartea da amazigena Libiako herrialde ahaztuan. Ados, Gaddafiren lintxamendua telebistan ikusi genuen,
|
baina
zaila da esaten Libiako gerra noiz bukatu den, edo bukatu ote den. Urriak bezain nahasiak dira handik iristen diren albisteak, eta zulo beltz bat baino ez da amazigen auzia albisteen iturrian.
|
|
|
Irudimen handiko pertsona denik ezin uka,
|
baina
zail, ezinezko ez bada, egiten zaio irudimenaz bakarrik baliatzea, eskuartean beti zerbait izan duen edonori. Hau berau dela eta, bere onetik ateratzen hasi zitzaion Micaelarekiko amodioaren errealtasunik eza, berak, morroi hutsa izaki, kontesaren aurrean inolako aukerarik ez zuelakoan.
|
|
|
gogorregi ari ote nintzen, samurregi ari ote nintzen... Objektibotasun hotz bat gordetzen saiatu nintzen,
|
baina
zaila zen, aurreko kapituluetan gure herriko abertzaletasunaren txapeldunari egundoko loreak bota eta gero, orain harexen traizioa modu neutro eta neutral batean kontatzea, txitxare espezie berri baten deskubrimendua balitz bezala, ez niri ez irakurleei axola ez zitzaiguna.
|
|
|
Zairaren mahai gainean kutxa txiki bat dago. Badakit ez nukeela egin behar,
|
baina
zaila da, behin hemen egonda, behin nire erreinuaren mugak pasa eta Zairaren erreinuaren hiriburuan nagoela, turismoa egiteari uztea. Oraindik orduak falta dira bere itzulerarako.
|
|
|
Ezta metaforekin ere. Utzi nahiko lukeen zerbait besterik ez da, tabakoa bezala,
|
baina
zaila egiten zaio, tabakoa uztea bezain zaila; ordu pare batez desagertzen da, tabakoa egun pare batez uzten du, eta azkenean berriz itzuli, etxera eta estankora. Konplikatua dela esaten du, senarra, eta senarra uztea.
|
|
2018
|
|
|
Espazioa estu baina eguna luze, Alotz eta Eban ihes ariketak egiten hasi ziren. Artean ere saiatuak ziren,
|
baina
zaila zen ezkutupe lasai bat aurkitzea, eta horixe zen, hain zuzen, zigorrak erraztu zuena. Castell katalanak edo zirkuetako giza zutabeak gogoan, Alotz zaldi jartzen zen, eskuak eta burua hormara bermaturik, eta Ebanek bizkarrera igo eta oinak haren sorbaldetan finkatu behar zituen, gero biak batera, hormaren laguntzaz, altuera hartzen joateko.
|
|
|
Eta horrela izatekotan, entregatzea nuke onena. Azter liteke amarruren bat berriz baflean kanpora nadin,
|
baina
zaila da norabide baterantz lagundu dizun zorteak kontrarantz ere laguntzea. Entregatuko naiz, mundua deskojonatuko da, diktadoreari esango diote, izokin eme bat?
|
|
|
–Hala behar luke, Jainkoa bat eta bera izanik, azaldu zuen Lakusek?,
|
baina
zaila da kontsekuenteak izatea. Nahiz patio batek asko unifikatzen duen.
|
|
|
–Bai,
|
baina
zailagoa dute biofitxarako puntuak pilatzea... Bestela, egin zeure aldaretxoa, txinatarrek bezala, eta esan budista edo halako zerbait zarela.
|
|
2019
|
|
|
Beti erakarri nau,
|
baina
zaila egiten zait zergatia jakitea. Erakarpen fisikoaren gainetik beti egon da beste zerbait, begiratzen zidan modua.
|
|
|
San Migueleko dorreari begiratu diozu ondoren. Handik gertu, alde zaharreko etxe batean bizi izan zinen urtetan Jasone eta alabekin,
|
baina
zaila egiten zaizu etxea aurkitzea altuera ezberdinetako hainbeste teilaturen artean, tontorretik zure alabak non dauden ikustea ezinezkoa egiten zaizun bezalaxe. Irten dira koadro horretatik jada, irten dira mapa horretatik.
|
|
|
Orain hamar egun Berrian eginiko elkarrizketa mamitsuan arreta eman zidan, BA k JS oso poeta ona zela esan ondoren, zehazteak poema onak idaztea erraza dela,
|
baina
zaila poeta ona izatea. Ez dakit halakorik esan daitekeen bestelako diziplinez edo poesiaren ezaugarri esklusiboetako bat den.
|
|
|
Ez nuen sekula honela irakurri, alegia, nik neuk ere beti miretsi izan dut familiaren jarrera, ez heriotzan bakarrik, lehenago eta ondoren ere bai,
|
baina
zaila egingo litzaidake halako jazoera baten aurrean dauden jarrerei (hasi Aimarren erabakitik eta minaren aurrean familiak hartutako jarreraraino), ahaldundu, edo, burujabe?
|
|
|
Mazetti andereak seme alaba asko zituen, eta beti kexaka ibiltzen zen batek eta besteak ematen zizkioten nekeak zirela-eta; laguntza eskatzen zuen,
|
baina
zaila zen hari laguntzea, uste baitzuen gainerako guztiak baino gehiago zela, batez ere senarra eta seme alabak baino gehiago; neurritasun eta arrandia handiz jokatzen zuen familiatik kanpo, baina etxe barnean aztoraturik egoten zen oso, eta sesio bortitzak izaten zituen. Giro pobre eta ezjakin batean hazia zen, eta, gora egiteko?
|
|
2020
|
|
|
Nik ez dut matxirulo bat eduki nahi etxean eta argi daukat nola ahaldundu alaba bat, eta eredu moduan giltzarri den aita bat dauka, baina ulertu behar du beste maskulinotasun modu batzuk daudela. Amatasunarekin ere gustatzen ez zaizkizun rolak erreproduzitzen dituzu
|
baina
zaila da horiek aldatzea. Lortu behar duguna da sindikalismoa espazio gero eta erosoagoa izatea guretzat.
|
|
|
Baina hor gaude, gutxi gorabehera. Bi norabideetan egiten da ahalegina,
|
baina
zaila da, segregazio profesional handia dugulako. Batez ere industria bezalako sektoreetan jartzen da indarra, zeinean, adibidez, 300 langiletik 26 neskak diren, eta ordezkari bat lortzea zaila den, baina garrantzitsua.
|
|
2021
|
|
|
XXI. mendeko 40ko hamarkadan eman zitzaion behin betiko kolpea garai bateko familia ereduari, familia pribatuak eta publikoak bereizi ondoren, mendebaldeko kulturan herritarrak lehenengoak baztertzera bultzatuta. Errazena izan zen aita ekuaziotik kentzea, aspaldi hasitako lana,
|
baina
zailagoa izan zen ama ere alde batera uztea, etsi arte. Ehun urte baino gehiago, pixkanaka, haur gehienak haur etxeen eskuetan uztea lortzeko.
|
|
|
" Margoak falta" pentsatu du Oihanak. Badu arkatz bat mendira ekarri duen motxilan, beti eramaten du bat gainean,
|
baina
zaila litzateke, gaur ezinezkoa, arkatzaren grisarekin kolore joko hain berezia lortzea. Oihana pentsatzen ari da zergatik den bizitza den bezalakoa.
|
|
2022
|
|
|
Orain irri egiten dut,
|
baina
zaila da lehoiari aurre egitea. Espazioa utzi eta hartu nahi horretan sortzen da askotan talka.
|
|
|
bateria bat, bere danbor, txindata eta makilekin. Damutuko zen gero,
|
baina
zaila zen jakiten zer ote zen indartsuagoa: lagunen aitzineko harrotasuna ala asteburuetako siestak.
|
|
|
–Lutxoperka eta karpa ere onak dira tomatez eta barrengorriz eginiko saltsan,
|
baina
zaila da arrainarekin asebetetzea, Stepan Franzitx; sustantzia gutxiko janaria denez, otorduko platerik garrantzitsuena ezin da izan ez arraina, ezta saltsa ere, ezpada gisatua. Zein da gehien gustatzen zaizun hegaztia?
|
|
2023
|
|
|
–Horrela uste dut, bai. Aukera bat da beste nonbait ezarri eta, puzten hasi delarik, ur mugimenduen eraginez honaino ailegatu izana,
|
baina
zaila da. Hemen ez dago ur korronte gogorrik, txiki eta lasaia dirudi urmaelak, gainera azken egun hauetan ez da ekaitzik sentitu inguruotan.
|
|
|
|
baina
zaila da
|