|
2002
|
|
|
Gura dozuna esango dozu,
|
baina
lurreko ixiltasun hori papaokeria besterik ez dozu. Munduan ez dago inor muturik.
|
|
|
Beste edozein elikagai landareek behar duten neurrian jaten denez, komeni da aldian behin gure lorategiko zoruetan manteloa zabaltzea. Udaberriaren amaieran ematen da garairik onena,
|
baina
lur bustiaren gainean egitea komeni da, xurgapena hobea izan dadin. Ez da gauza bera, hainbat motatakoak daude, baina, oro har, honela hitz egin dezakegu:
|
|
2003
|
|
|
Batzuk Andy Warholen pop artean inspiratu ziren, eta lanparak Campbell zopako potoetan diseinatu zituzten (edo apainduak balira bezala). Lorontziak, berriz, lorategian bizi daitezke,
|
baina
lurretik urrun: argiztapen iturri baterako ontzi gisa.
|
|
|
Borroka horretan don Justiniano dugu etsai. Ez dakit hemen Azpilen Luzifer inoiz ehortzia izan zen,
|
baina
lur azpian baino gehiago, lur gainean dugu deabru berria, eta gizon baten itxura hartu du.
|
|
2004
|
|
|
Normalean ez dugu ale bakarra topatuko, sortatan baizik. Eta hori guk lur gaineko ikuspegia dugulako,
|
baina
lur azpian ibiltzen diren satitsuak bagina, azkar konturatuko ginateke ale guztiak elkarren artean komunikaturik daudela sustrai luzeen bidez.
|
|
|
Gehienak zohikatzez edo haren ordezkoez osatuta daude, hala nola koko zuntzaz. Lurrik gabeko mantiloak garbiak, arinak eta erabiltzeko errazak dira,
|
baina
lurrez egindako haien baliokideek baino elikagai gutxiago dituzte. Gehiegi ureztatuz gero, urpean sartzeko joera dute, eta behar baino gutxiago ureztatuz gero, txikitzeko joera; gainera, lehortzen utziz gero, nekez berregin daitezke.
|
|
2005
|
|
|
Ur mineraltzat jotzen da, osaera berezia duen eta osagai horiek denboran nahiko egonkor mantentzen duen ura. Espainiako arautegiak ez ditu ur mineralaren ezaugarri guztiak arautzen,
|
baina
lur azpiko uraren ezaugarriei buruz ari da eta dio batez besteko giroko tenperatura baino lau bat gradu goitik azaleratzen den ura ur termala dela. Euskal Herrian, ur termal horiek, batez beste, 12 graduko giroko tenperaturan daude, hortaz, 16 gradutan egoten dira ur termalak, gutxienez.
|
|
|
Erabiltzeko garbiak, arinak eta errazak dira,
|
baina
lurrez eginiko beren baliokideek baino mantenugai gutxiago dute.
|
|
|
Pantailan erakutsi dieten bezala, hegazkinak iparrera jo du, eskandinaviar penintsularantz, hango itsasertzean gaindi hegan egin ondoren Errusia gainetik abiatzeko. Bitxia da, edonork esango luke puntu biren arteko distantziarik laburrena lerro zuzena dela,
|
baina
lurrak dituen gauzak, Frankfurtetik Tokiora bide laburrena, parabola. Orain ilunpetan murgilduta dagoen lur zati honetan eguna nekez iritsiko zaiela pentsatu du, ez daki kalkulatzen iritsi ere egingo zaien.
|
|
2006
|
|
|
Nire bulegoa hankaz gora zegoen. Makinak eta ez zituzten txikitu
|
baina
lur jota nengoen. Atarira irten eta errekete batailoia ari zen pasatzen orduantxe.
|
|
|
Arditurri gure herri musikaren baitan osteratxoa egitea bezala zela esan nuen, txokorik txoko ibili eta dauzkagun perlak ikusi... Oraingo honetan ez dakit osteratxoa ala hegaldia den, txoria baita tituluaren protagonista,
|
baina
lurrera ere jaisten gara. Beraz, gonbidapena aurrekoaren berdintsua da.
|
|
|
[OFF] Guztiz gorrak dira narrastiok,
|
baina
lurreko bibrazioak
|
|
|
Bala punta zorrotz baten itxura zuen, baina ilunpe hartan zaila zen zehaztea. Anek tira egin zuen,
|
baina
lurrak ez zuen misterio txiki hura askatu nahi izan. Eta pala erabiliz gero apurtzeko arriskua zegoen.
|
|
|
–Arrantxoan oso pozik bizi ginela esan diat,
|
baina
lurra ez zuan esker onekoa. Ez horixe, bazirudian txu egiten zigula aurpegira.
|
|
2007
|
|
|
Zizurkil herri txikitzat dugu,
|
baina
lur sail handiak dauzka. Aiton amonek bailaraz bailara egiten dute errepasoa eliza atarian igandeko meza osteko tertulian.
|
|
|
Kasu horretan, Gobernu zentralaren eta Generalitatearen arteko eskumen gatazka planteatu zen. Kataluniako Parlamentuak errentamenduak eraldatzeko Legea onetsi zuen, errentariei euren jabetza eskuratzea baimentzen ziena,
|
baina
lur jabe katalanak ez zeuden horren alde. Gobernu zentralak horren aurkako errekurtsoa aurkeztu zuen Konstituzio Bermeen Auzitegian, eta Auzitegi horrek konstituzio aurkakotzat jo zuen.
|
|
|
Geroago jakin da uste baino arruntagoak direla. Ez daude ustiatuak izateko moduko kontzentrazioetan, hori egia da,
|
baina
lur arraroetan arraroena ere, lutezioa, urrea baino 200 aldiz ugariagoa da lurrazalean.
|
|
|
Miramonetik lurretara 40 minutuko bidea dago,
|
baina
lurretako langilebatzuek, beharbada, ez dute sekula Miramongo platorik ikusi, EITBn hogei urteeraman arren. Euren eguneroko lana lurretan dago, lana amaitu eta etxera doaz, denok bezala.
|
|
|
Cros sover autoak segmentu nahasketa bat dira: karrozeria familiarra duen turismoa da, lau gurpiletan trakzioa du, alboetan eta behealdean kolpeen aurkako babesak ditu,
|
baina
lurrerako altuera libre txikia du. Orduan, zer funtzio du?
|
|
|
Hegaztietan denboraldi txarra
|
baina
lurrekoetan nahiko ona
|
|
|
Ibairantz jo aurretik, motorra itzali eta autotik irten zen. Paisaiak arreta eskatzen zion, txopera aldeko muinoa deika ari zitzaion, xut, galsoro moztuaren zedarri?,
|
baina
lurrera begira begira pauso txikitan egin zuen pista bazterreraino, ezer zapalduko ote zuen beldurrez. Agureak gutunean jarritakoa gogoan zerabilen:
|
|
|
Lisak Winston bat atera zuen poltsatik. Argi kontra zegoenez, ez zion agureari aurpegia ongi ikusten,
|
baina
lurrera begira zegoela iruditu zitzaion, lotsatu antzean, hitzak aurkitu nahi eta ezinean.
|
|
2008
|
|
|
Joan den urteko urrian Azpeititik Zestoako Lasao auzora doan errepide batean sekulako luizia gertatu zen hondakindegi bat behera erori zenean. Zorionez, ezbeharrak ez zuen ondorio larririk ekarri,
|
baina
lur mendi horren tamaina ikusgarria zen. Zer egiten zuen lur horrek guztiak errepidearen ondoan?
|
|
|
Txaden iparraldean dago, eta azkeneko 11.500 urteetan ura izan du. Orain, eremu hiperlehor batean dago, eta urtean ur asko galtzen du lurrunketaz,
|
baina
lur azpiko akuifero zahar batek urez hornitzen du, eta horregatik ez da lehortu. Hortaz, sortu zenetik, inguruko lurretatik jasotako materialak pilatzen joan da.
|
|
|
Lehen hegaldia du gaurkoa. Ez da gehiegi beldurtu hegaldian zehar,
|
baina
lur hartzeko momentuan katu bat sentitu du erraietatik biriketara mugitzen. Gainera, bere atzealdean dagoen taldeak etengabe begiratzen diola iruditzen zaio, eta horrek gehiago urduritu du.
|
|
|
Ene ustez, emakumeak bere sabela du lur bakar, eta beraz, sabela du amets eta sabela errealitate. Gizonak, ordea, ez du lurrik,
|
baina
lur gose da; horregatik, animalia alderrai bat da, amets duen lurra bere ez duen neurrian. Eta lurra hartzen du, ernaldu ere egiten du, hartu eta ernaldu orduko ohartzen den arren lurra ez duela inoiz bere izango ez bera izango.
|
|
|
beharrezkoa da laborari modernoentzat,
|
baina
lurren
|
|
|
XVIII. mendean zehar kapitular karguak bete zituzten 110 lagunetatik soilik 22 ziren armaginak, 1762ko zerrendaren arabera. Udala lur jabeen esku zegoen,
|
baina
lur jabeen artean handiak eta txikiak zeuden. Kapitularrak lur jabe handien artetik aukeratzen baziren ere, ezin zuten erabaki garrantzitsurik hartu auzokide guztien batzarraren onespenik gabe.
|
|
|
udala, ikastetxeak, osasun zentroak, farmaziak, dendak, merkataritza guneak, liburutegiak eta kirol eta aisialdi eremuak. Egia da, halaber, ez dela beldurrik izan behar hiri batetik urrun dagoen lursail bat erosteko (baldin eta lurzoru urbanizagarria bada edo inolako babesik ez duen lurzoruan badago),
|
baina
lur horiek zabaldu egiten dira denborak aurrera egin ahala. Gomendagarria da zerbitzu propioak dituen partzela bat aurkitzea, herritik edo hiritik hurbil dagoena Lurzatia hiritarra bada, eraikitzeko orduan lurzorua eraldatzeko betebeharrak bete direnez, lurraren tipologia kontuan hartu behar da.
|
|
|
Bilakaera hori aberasgarri izan du, eta historia aztertzeko ardatz: «Lurra esaten dugu,
|
baina
lurraren azpian dena da harria. Urrutira eramaten gaituen aztarnak dira harriak.
|
|
|
Izaki mitologiko guztien nagusi edo amatzat ere badaukate leku askotan, eta dama deitzen diote. Mari ere lur azpian bizi da,
|
baina
lur azalarekin kontaktu zuzenean dago leize eta kobazuloen bitartez (hor daukagu Anbotoko damaren kobazulo ezaguna, adibidez, baina ez da bakarra). Emakume eder baten itxuraz azaltzen da normalean, baina batzuetan animalia itxura ere hartzen du:
|
|
|
Ene ustez, emakumeak bere sabela du lur bakar, eta beraz, sabela du amets eta sabela errealitate. Gizonak, ordea, ez du lurrik,
|
baina
lur gose da; horregatik, animalia alderrai bat da, amets duen lurra bere ez duen neurrian. Eta lurra hartzen du, ernaldu ere egiten du, hartu eta ernaldu orduko ohartzen den arren lurra ez duela inoiz bere izango ez bera izango.
|
|
2009
|
|
|
Eskala horretako gobernagarritasunak berrikuntzarako gaitasun politikoa eskatzen du,
|
baina
lurraren okupazioa helburu duten ekimen pribatuek, elkarri lagundu edo traba egiten dioten botere guneen fragmentazioak eta bestelako faktore batzuek, berrikuntzarako jauzia oztopatzen dute. Alderdi politikoetako ordezkariek, instituzioetako karguak betetzeko hauteskunde makineria bilakatuta, nekez gaindi ditzakete traba horiek.
|
|
|
Landareen elikagai nagusienetakoa nitrogenoa da. Hau airean ugaria da,
|
baina
lurrean eskasa. Bakterioak sustraietan itsatsi eta aireko nitrogenoa zain eran jartzen dio trukean izerdi gozotik emango dionari.
|
|
|
Jatabeko umerik gehienak eliza aldeko herri eskolara joaten izan dira. Goieta edo Marutxeaga auzoak, berriz, bai elizaz Lemoiz ziren etxeetako umeak, bai elizaz Jatabe
|
baina
lurrez Lemoiz askoz hurrago zuten etxeetakoak, Lemoizeko eskolara joaten ziren.
|
|
|
Bilboko erdigunetik zihoan Martin eta, Moiua plaza zeharkatzen ari zela, ezustean izugarrizko mina sentitu zuen gerri inguruan, aitonak ezpainak batu eta esku biak gerriaren alde batean jarriz sufrimendu aurpegia ipini zuen, gero begira gelditu zitzaidan une batez, ulertu nuela ziurtatzeko?. Minak eta ezusteak lurrera bota zuten Martin,
|
baina
lurrean ez ziren minak joan eta bertan jarraitu zuen, zoruan bueltaka eta orroka. Isilik zegoenean ere jendeak haren ondotik ez pasatzeko ahaleginak egiten zituen.
|
|
|
–Baina?
|
baina
lur horietan gerran fusilatuen gorpuak daudela jakinez gero, baimena kentzeko arriskua izanen lukete, ezta?
|
|
|
Atetik kenduko balitz. Ez dizkio begiak ikusi nahi
|
baina
lurrera ere ez du begiratu nahi. Itzala ikusten badio, Berlinen bezala ikusten badio?
|
|
|
Eliza berritzean azaldutako denario erromatar batzuekin ere bai, agian. Eta han iraungo zuen higanotaren altxorrak, auskalo non jasoa eta ze bedeinkapenen azpian lotua,
|
baina
lur sakratuan gutxienez. Harik eta, hamalau urte beranduago, Bartholomeus Cassano izeneko erromesak, txanponek Santiagoko lur are sakratuagorako bidea egin behar zutela erabaki zuen arte.
|
|
|
gibel asmoren batek gidatzen zuenik, Miryamek ere halatsu? bai baitzirudien ezen neskak, Domingok eskainitako hitzezko makuluarekin nora ezean zebilenak, orduantxe aurkitu zuela lurra, lur ezegonkor bat ziurki,
|
baina
lur bat gutxienez?, begiak itxi eta ezker eskuin mugitu baitzuen burua, keinu harekin Domingori esan nahi balio bezala: –Lasai?; mutilak neskaren keinu hura ikusi zuen, jakina, hasieran begia alaitu eta halako lasaitasun bat eman ziona; edo inozo baten moduan jokatzen ari zen orduan ere Domingo?, zeren beste gauza bat esaten ari baitzitzaion Miryam, ausaz, keinu haiek, begien ixtea eta buruaren ezezkoa?
|
|
|
erreformatorioa, goitik behera ezarritako bere diziplina zurrunarekin, okerrak zuzentzeko aukera bat izan baitzitekeen, azken batean, zirkua ez bezala, non norabide guztiak nora ezean galtzen baitziren? ez hemengoa eta ez inongoa ez zèn jendeak jende galdua behar baitzuen, definizioz, eta halaxe ibiltzen baitziren, itxura batean, nomada haiek, lur batetik bestera
|
baina
lurraren jabetzarik gabe, baita herriz herri saltoka ere, bizitza festa bat balitz bezala; bizitza, ordea, festa bat baino gehiago zen:
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo,
|
baina
lur eme haiek, gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan, etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak:
|
|
|
baita oihu ere, oihu luze ozena?, abioiaren atzetik abiatzen zen bitartean, giharretan pilatutako tentsioari ere ihesbidea emanez, harik eta, azken pausoa eman zuenean, ukabila jaso zuen arte, garaipen sinbolo gisa; gero, bat batean, Domingok bere bihotza aurkitu zuen, oharkabean aurkitu ere, pozezko taupadak bular kaiolan taup eta taup, airea bezain aske sentitzen zelarik, tiro hotsetatik ihes egitea lortu duen erbiaren antzera; Domingok ez zuen jada dudarik: aita espiritualak iragarri bezala, pilotua izango zen noizbait, izango ez zen, bada?!; gero, pilotuak airean bizpahiru bira egin ondoren, orbetarrek behetik agurtzen zuten eskuz, mila garrasiren artean?, pista berean lur hartu zuen; Domingok bazekien, bai, lur hartzea aireratzea baino arriskutsuago zela, pilotuak ere ederki baieztatu zion hura ordu laurden bat lehenago,
|
baina
lur hartzerakoan ez zuen antzeko emoziorik sentitu, aireratzerakoan emozio guztiak sentitu zituelako, beharbada; azkenik, monoplaza gelditu eta pilotua aparatutik irten zenean, orbetar guztiak inguratu zitzaizkion txaloka eta bibaka, pilotuak eskua jaso eta buruarekin esker oneko keinuak egiten zituen bitartean; gero, abioiari begiratu eta guztiek entzuteko moduan esan zuen: –Eskerrik asko, Rosanna?, eta fuselajean musu bat eman zion.
|
|
|
Babestu egin behar dugu. Badakizu nolakoa den eta gogor plantak egingo ditu,
|
baina
lur jota dago.
|
|
|
Flexioak egiten jarri zuten bigarren egunean. Gehiago ezin zuenean lurrera erortzen zen,
|
baina
lurra ukitzeaz ziztada sentitzen zuen bularraldean. Elektrodoak ote ziren ere pentsatu zuen.
|
|
|
Nazariok konbentzituta esaten zuen hura: erreformatorioa, goitik behera ezarritako bere diziplina zurrunarekin, okerrak zuzentzeko aukera bat izan baitzitekeen, azken batean, zirkua ez bezala, non norabide guztiak nora ezean galtzen baitziren... ez hemengoa eta ez inongoa ez zèn jendeak jende galdua behar baitzuen, definizioz, eta halaxe ibiltzen baitziren, itxura batean, nomada haiek, lur batetik bestera
|
baina
lurraren jabetzarik gabe... baita herriz herri saltoka ere, bizitza festa bat balitz bezala; bizitza, ordea, festa bat baino gehiago zen: lana zen, batez ere, Jainkoak ongi esana baitzuen gizonak kopetako izerdiarekin irabaziko zuela eguneroko ogia; eta jabetza ere bazen, zerbaiten jabe zen neurrian baitzen bera ere –Nazario– zerbait eta norbait:
|
|
|
...n barrutik eta hain egiazkotasun handiz atera zitzaizkion Domingori hitz haiek, non nekez pentsatuko baitzuen inork –balizko behatzaile desinteresatu batek, esate baterako– gibel asmoren batek gidatzen zuenik, Miryamek ere halatsu... bai baitzirudien ezen neskak, Domingok eskainitako hitzezko makuluarekin nora ezean zebilenak, orduantxe aurkitu zuela lurra –lur ezegonkor bat ziurki,
|
baina
lur bat gutxienez–, begiak itxi eta ezker eskuin mugitu baitzuen burua, keinu harekin Domingori esan nahi balio bezala: " Lasai"; mutilak neskaren keinu hura ikusi zuen, jakina, hasieran begia alaitu eta halako lasaitasun bat eman ziona; edo inozo baten moduan jokatzen ari zen orduan ere Domingo?, zeren beste gauza bat esaten ari baitzitzaion Miryam, ausaz, keinu haiek –begien ixtea eta buruaren ezezkoa– ukoaren adierazpideak ere izan baitzitezkeen, Domingoren beraren aurkako ukoarenak; baina eta orduan, Miryamen aurrean zuritzeko zuèn gogoa Domingori are zuriagotu zitzaiolako, beharbada, honela mintzatu zitzaion neskari:
|
|
|
haietako bat Ada eta Maria Bibianarekin noizean behin irteten zèn lagun ilehori bat, Diana; Madrildik itzuli zenetik, armada halabeharrez utzita, Domingok ez zien neskei begia gainetik kentzen, egia esan, gehienei ikusten baitzien merezi zuèn zerbait, itxura batean: honi bi zeru begien urdintasunean, horri marrubi zelai bat ezpainen gorritasunean, eta hari arriskuz jositako bihurguneak, eskua luzatzeko irrika pizten ziotenak; beste mila lur eta beste mila mundu ezagutzeko asmoarekin joan zen, bai, Domingo,
|
baina
lur eme haiek –gozo bezain eztiak behar zutenak, antza, probatu bitartean ezin esan– etortzen zitzaizkion behin eta berriz burura, beste lurrik ez balego bezala; edo bai, baziren beste lur batzuk, inoiz urratu ez zituenak: goizean goiz itzarri eta ontziaren bizkarrera joaten zenean, adibidez, itsas haizearen laztana sentitu eta, laztanarekin batera, askatasun sentimendu handi bat bereganatzen zuen, are handiago egiten zitzaiona ohartzen zenean ezen alde guztietatik –ipar eta hego, eki eta mendebalde– urak inguratuta zegoela –fabrikatik eta aitaren proiektuetatik urrun–, zeru biribila muga; Ianua Coelli –zeruko atea–:
|
|
|
arnasa hartu ez ezik, korrika ere egin zezakeen, apika, mirari baten atzetik egin daitekeen moduan –zuhaitz bat airean jartzeak ez baitzuen, ausaz, beste izenik merezi! –, eta orduan, akzio bati bere neurriko erreakzioa darraiolako edo, hotsek inguratua egon zenak –adrenalina ere uholde bat zen jada, odolbideetan hedatua eta barreiatua– hots egin zuen... baita oihu ere –oihu luze ozena–, abioiaren atzetik abiatzen zen bitartean, giharretan pilatutako tentsioari ere ihesbidea emanez, harik eta, azken pausoa eman zuenean, ukabila jaso zuen arte, garaipen sinbolo gisa; gero, bat batean, Domingok bere bihotza aurkitu zuen, oharkabean aurkitu ere, pozezko taupadak bular kaiolan taup eta taup, airea bezain aske sentitzen zelarik, tiro hotsetatik ihes egitea lortu duen erbiaren antzera; Domingok ez zuen jada dudarik: aita espiritualak iragarri bezala, pilotua izango zen noizbait, izango ez zen, bada...!; gero, pilotuak airean bizpahiru bira egin ondoren –orbetarrek behetik agurtzen zuten eskuz, mila garrasiren artean–, pista berean lur hartu zuen; Domingok bazekien, bai, lur hartzea aireratzea baino arriskutsuago zela, pilotuak ere ederki baieztatu zion hura ordu laurden bat lehenago,
|
baina
lur hartzerakoan ez zuen antzeko emoziorik sentitu, aireratzerakoan emozio guztiak sentitu zituelako, beharbada; azkenik, monoplaza gelditu eta pilotua aparatutik irten zenean, orbetar guztiak inguratu zitzaizkion txaloka eta bibaka, pilotuak eskua jaso eta buruarekin esker oneko keinuak egiten zituen bitartean; gero, abioiari begiratu eta guztiek entzuteko moduan esan zuen: " Eskerrik asko, Rosanna", eta fuselajean musu bat eman zion.
|
|
|
Banoak behetik gora. Dena elur,
|
baina
lurra ez zagok gogorregia, hasieran behintzat; botak ongi sartzen dituk elurrean.
|
|
|
Ur tantak eroriak ziren aldera eraman ninduen eskutik tiraka. Ez zen entzuten jada jariorik,
|
baina
lurra bustirik zegoen. Arreba lurreko buztina biltzen hasi zen.
|
|
|
Aloñan gora iritsitakoan, eguzki gozotan, haize bixiaren hatsetan, burua Artasorantz, bi begiak ia itxian... naizen guztiz etzan natzaio lurrari... hats leun xumez barrua beterik...
|
baina
lurra ez zait ur egin. Halere, lurraren magala leun laztan topatu dut beste behin.
|
|
|
Halako nazio aszetikoak? Zuk diozuna, beharbada, mundua aldatu eta salbatu nahian dabiltzanek aintzat har lezakete,
|
baina
lurra zapaltzen dutenek, ez. Are gutxiago ETAk.
|
|
2010
|
|
|
Anestesiarako joera du giza arrazak, irautea bilatzen du, eta akaso noizean behin bizirik sentitzea, baina ez da derrigorra egunero izatea, bizitzea gehitxo litzateke, horretarako borroka egin genuke, arriskuak hartu, min hartzeko bidea jarri, eta horrek ez gaitu batere lasaitzen. Hasiko du lurmentzen,
|
baina
lurrak lo jarraituko du denbora luzez, eta geuk ere bai, haren gainean, geldo geldo.
|
|
|
Momentu horretan, Jessicak Daniren taldekidea eta laguna zen Corominasi dei egin zion gertatu zena azaltzeko. Corominas eta taldeko medikuak segituan Jarqueren gelara joan ziren,
|
baina
lurrean botata aurkitu zuten talde perikitoko kapitaina eta ezin izan zuten ezer egin heriotza eragozteko.
|
|
|
horrek ere bere esplikazioa izan dezakeen arren: bazirudien, izan ere, amak burua lainoetan zuela, bai,
|
baina
lurrari lotutako globo baten moduan, oinak lurrean baitzituen, amatasun zentzuak edo barruraino iltzatuta; bestela esanda: amak Ama Birjinari begira zuen begi bat, eta bestea etxeko martxari?
|
|
|
Sinestunek zeru bat asmatzen dute, lurreko errealitatearekin zerikusirik ez duena; iraultzaile sinesgabeek, are sinestunagoek???, aldiz, lurrean kokatzen dute zerua?
|
baina
lurrean ez dago zerurik, mundu mugatu batetik ezin espero baitaiteke mugagabeko mundurik, ametsetan ez bada; ametsek, ordea, are muga estuagoetara eramaten gaituzte, gogoratu Li Poz?
|
|
|
Mariok Emiliano hartu zuen esku gainean eta ama seinalatu zion, oharra entregatzeko argibideak ematen zizkion bitartean. Bidexkan gora, laster desagertu ziren hiru emakumeak, eta haien atzetik joan zen Emiliano,
|
baina
lurretik joan beharrean, emakumeak bezala, zuhaitzen adarrak aukeratu zituen berak.
|
|
|
Harrigarria da,
|
baina
lurraren abiadura aldaketa horien arrazoia
|
|
|
amak, Lourdesko Ama Birjina lanean jarri ondoren, ez baitzuen inongo errepararorik medikuari deitzeko, don Zoilo maiz baino maizago pasatzen baitzen gure etxetik... horrek ere bere esplikazioa izan dezakeen arren: bazirudien, izan ere, amak burua lainoetan zuela, bai,
|
baina
lurrari lotutako globo baten moduan, oinak lurrean baitzituen, amatasun zentzuak edo barruraino iltzatuta; bestela esanda: amak Ama Birjinari begira zuen begi bat, eta bestea etxeko martxari... eta etxea ongi gobernatutako ontzi bat zen, ama zuena lemazain sendo, egunerokotasunaren itsasoan; don Zoilo, hala ere, umore fineko gizona zen, eta etxera etortzen zenean, halaxe mintzatzen zitzaion amari:
|
|
|
gure ezintasunak paper zilarreztatu batean biltzearen pareko ekintza. Sinestunek zeru bat asmatzen dute, lurreko errealitatearekin zerikusirik ez duena; iraultzaile sinesgabeek —are sinestunagoek...? —, aldiz, lurrean kokatzen dute zerua...
|
baina
lurrean ez dago zerurik, mundu mugatu batetik ezin espero baitaiteke mugagabeko mundurik, ametsetan ez bada; ametsek, ordea, are muga estuagoetara eramaten gaituzte, gogoratu Li Poz...
|
|
|
Bat batean, bai beso haiek eta bai burua abaildu egin zitzaizkion. Oinaze antsiekin ahalegindu zen berriro tentetzen,
|
baina
lurrera erori zen. " Zer duzu, Toshiro?", esan nion beragana hurbilduz.
|
|
|
Lurpeko izaki ttipiek haziaren heriotzaz soilik ohartzen ditun,
|
baina
lurretik ateratzen den hozia, kimua, ez diten ikusten.
|
|
|
Ez gehiago hondarkinik, ez eta zikinkeriarik,
|
baina
lurra, zuhaitz orlegia berriro hazten duena.
|
|
|
Arroka ere lurra baizik ez da
|
baina
lurretik altxatzen den Indar miragarria goi goian indar trinko eta bilzaile da.
|
|
2011
|
|
|
iruditik aldendu ezinik zebilen, bueltaka, ikuspuntu bakar bat ere ez galtzeko. «Ez dakit zergatik den,
|
baina
lur jota dago gizon hau! Ni neu txarto sentitzen hasi naiz...». Heriotzaren bilaJatorrizko eskultura sei irudik osotzen dute, oin berean elkarrekin, baina Gasteizen irudien brontzezko erreplikak aleka daude ikusgai; bost baino ez daude, eskultura bat. Jean de Fiennes handikiarena?
|
|
|
Bestalde, Agintaritzak kudeatzen du portua,
|
baina
lurrak udalerriarenak dira eta udalek ere badituzte hor eskumenak. Portuan dauden enpresek udalaren baimena behar dute jarduteko.
|
|
|
Hirugarren erreaktorean ura sartzeko helikopteroak erabiliko ditu Defentsa Ministerioak. Laugarren erreaktorean operazio berdina egingo dute,
|
baina
lurretik, nazioarteko erakundeak jakitera eman duenez.
|
|
|
Hoztasun edo urrutiramendu halako batekin jarraitzen zituen nire joan etorriak. Ez zen ausartzen ezer esaten,
|
baina
lurrean eseri eta, nire gauzak biltzen nagi samar ari nintzela ikusten bazuen, urduri jartzen zen, ordulariari begiratzen zion tarteka eta ezpain ertzean dardara doi bat sumatzen nion. Nire lekua betetzera etorritako bizilagunak iristeko zorian zirela adierazi nahiko zidan.
|
|
|
Arratsaldean hiru lagun daude ziegan kafea edaten. Jose Luzaidek leihotik ikus dezake apirila neguarena dela oraindik, elurrak zuriz koloretu nahi luke planeta, maluta handitan jausirik,
|
baina
lurra ukitzean urtzen da. Ez du inork biltzen elurrik, harresi gainean geratzen da bakarrik urtu gabe, kartzelaren inguruko harresian halako soka zuria marrazturik.
|
|
|
–Dauzkagun linternekin moldatu behar,
|
baina
lurrera begira eduki.
|
|
|
Talde antisistemen ohiko diskurtsoa aletu die Ainhoak: desarrollismo kapitalistak etengabeko hazkundean oinarritzen duela bere logika,
|
baina
lurraren baliabideak mugatuak direla berez, eta ustiatze maila une kritiko batera ari dela iristen.
|
|
|
Kolpe gogorra sentitu zuen sabelean, eta lurrean ikusi zuen bere gorputza. Min izugarria sentitzen zuen, barruan zerbait hautsi izan baliote bezala,
|
baina
lurrean kolpeek jarraitu egin zuten. Zerbaitekin jotzen zuten, gogor, zerbait pertsonala balute bezala bere aurka.
|
|
|
Berak aurkitu zuen German hil zorian. Ez zaio sufrimendua adieraztea gustatzen,
|
baina
lur jota dago, ezagutzen dut. Defentsa moduan erabiltzen du jarrera hotz hori.
|
|
|
ITXASO. Ez,
|
baina
lur jota egongo da. Pobrecita?
|
|
|
LEO. Ok. Heldu bai,
|
baina
lurrera bota ez! ¡ Éso seguro que no!
|
|
|
Japoniako egoerak okerrera egin du, tenperatura jaitsi egin delako eta hornidurarik ez dutelako. Hondamendi natural bat drama bat da biktima guztientzat,
|
baina
lurrak dardarka eta itsasoak milaka bizitza irentsi zituen unea igaro ondoren, edozein adinetako kaltetuek aurrera jarraitu behar dute. Japoniak uste zuen lurrikara bati aurre egiteko prest zegoela, baina gertatutakoaren magnitudea ez zen haren iragarpenetan sartzen.
|
|
|
Barruan, haizeak abiadura handian biratzen duen sektoreak sortzen dira, eta lurreraino jaisten diren “tronpa” batzuk eragiten ditu. Oro har, tornadoek ez dute hogei minutu baino gehiago irauten,
|
baina
lurra behin baino gehiagotan jo dezakete hainbat eremutan. Hamar eta hogei kilometro arteko erradio tipikoa du, eta ia ikusezina izan daiteke, arrastaka eramaten dituen hondakinek bakarrik markatua.
|
|
|
Janek eraso egiteko imintzioa egin zuen,
|
baina
lurretik altxatzera zihoanean, TomᨠNováki laguntzen zion txanodunetako bat aurreratu zen eta sekulako ostikada eman zion aurpegian. Jan bili bolaka erori zen, sudurretik odola zeriola.
|
|
|
Anne irakurtzen ari den bitartean, atzean, pauso batzuen kirrinka entzun da zoruko oholetan. Salto batean zutiturik, mugimendu izu eta ez oso trebe bat egin du liburua ezkutatzeko,
|
baina
lurrera erori zaio. Izebak, zalaparta batean, liburua jaso eta, ahots txistukariz errietan ekin dio:
|
|
|
Nongoa naizen hiruzpalau aldiz esandakoan, nire grina zein den botatzeko tenorea zela iruditu zait. Ez dakit zergatik,
|
baina
lur honetan nongotasunak garrantzi ikaragarria dauka. Txepetx izeneko ikerlari baten kasua aipatu dit.
|
|
2012
|
|
|
Iruñerrian islatzen da arazoa batez ere. Udal batzuk biztanle gutxi dituzte, eta, ondorioz, zerbitzu gutxi eskaintzen dituzte,
|
baina
lur eremu handia duten hirigintza proiektu ugari dituzte: Galar, Aranguren, Berriobeiti.
|
|
|
Hezetasuna da gure lur atlantikoetako landareen arazo latzena. Oro har, urzaleak dira,
|
baina
lurreko eta aireko urak bere tamainatik gora egiten duenean, landareak kaltetzen dituzten onddoak erruz ugaritu eta erasokorrago bihurtzen ditu. Aurtengo uda lehorrak beste aldekoa ekarri du.
|
|
|
Hiltzaileak logela batean ezkutatuta itxaron zuen, biktima eta horren bikotekidea iritsi arte. Etxean sartu zirenean, lehenik gizonari egin zion eraso katana batez,
|
baina
lurrera erori zitzaion eta orduan 32 zentimetroko sukaldeko labana bat atera zuen eta lepoan sartu zion. Gizonak ihes egitea lortu zuen eta laguntza eskatu zuen.
|
|
|
Ekidnak sugegorri esan nahi omen du grekoz, baina Ekidna deitutako izaki beldurgarria munstro izugarri bat zen, Zilizia aldean ezaguna egin zena, erdia suge erraldoi, erdia emakume. Tartaroren eta Lurraren alaba, infernuaren erdian bizi zen gehienetan,
|
baina
lurrera etortzen zen bakoitzean kalte handiak eragiten zituen lur, azienda eta pertsonen artean.
|
|
|
Hori bai, argi esanda lurraren mugak guk definitzen ditugula, arbitrarioki eta kontingenteki?
|
baina
lurra definitu eta menderatu ezin dugunez, Ama Lurraren kontzeptuan, aspaldiko euskaldunok sorturiko kontzeptu labainkorbezain emankor horretan, barneratzen saiatuko gara.
|
|
|
Hori bai, argi esanda lurraren mugak guk definitzen ditugula, arbitrarioki eta kontingenteki?
|
baina
lurra definitu eta menderatu ezin dugunez, Ama Lurraren kontzeptuan, aspaldiko euskaldunok sorturiko kontzeptu labainkorbezain emankor horretan, barneratzen saiatuko gara.
|
|
|
Laborariek, ordea, ordudanik aitzina" zelai antzua" iritzi diote, hantxe ez baitago belarrik edo lilirik,
|
baina
lur idorra, han hemenka erdi estaliriko hezurrak erakusten dituena.
|
|
|
Handik urrunera gabe,
|
baina
lur goitiagoetan, mendi baten magalean laborari bat negarrez ari zen bere etxe aztarna errei so. Hura zen Orestes, adineko gizona, etxetik landan egona zelako bizirik zirauena; ez, ordea, Tomasicok, agurearekin bizi zen beltz gazteak; haren gorpu kiskalia bazter batean zetzan, ahoa zabal zabalik, oihu zegiela iduri.
|
|
2013
|
|
|
Kazetaritza baldin bada errealitatearen interpretazioa eta zabalpena, gau hartan ehunka gazte eta helduen artean zegoen egia. Ordubete luze nire eskuineko besoari lotuta beldurrez negar batean igaro zuen,
|
baina
lurretik arrastaka eraman arte eserita iraun zuen, neska oiartzuarraren aurpegian zegoen. Lau ertzainen artean lurretik arrastaka eraman ostean sabelean ukabilkada jaso zuen berrogeita hamapiku urteko auzipetuaren amaren amorruan atzeman nuen nire ezkerrean metro gutxitara.
|
|
|
Bidea garbitzen ari dira oraindik. Bien bitartean, bide alternatibo bat ireki dute,
|
baina
lur orotariko ibilgailua behar da bertatik pasatzeko.
|
|
|
Elizabethek bekainak zubitu zituen harrituta,
|
baina
lur jota zegoen arraposturik emateko. Maryk, hala ere, bere burua kontsolatzen jarraitu zuen euren ezbeharretik halako ondorio moralak ateraz.
|
|
|
Lehertzeko arriskua dagoen giroetan erabiltzeko etengailuak Arautegi berariazko bat bete behar dute aparatu hauek (ATEX direktiba). Kanpotik ikusita, aurrekoak bezalakoak dira,
|
baina
lurrera jartzeko torloju bat dute kaxaren kanpoaldean.
|
|
|
Arnasa hartuz, prestatu ariketa egiteko, eta, arnasa botaz, egin beheko zangoaren adukzioa, gorantz eramanez. Arnasa botaz, itzuli zangoa behera,
|
baina
lurrean erabat bermatu gabe.
|
|
|
4 Lurralde batetik gertu itsaslaster hotzak baldin badaude, itsasoan prezipitazioak sortuko dira,
|
baina
lurrera ez da ia prezipitaziorik iritsiko.
|
|
|
Talde honetan emakumeak nabarmentzen dira. Herrialde pobreenetako batzuetan, elikagaien% 80 ere ekoizten dute,
|
baina
lurraren gaineko eskubideak «are ahulagoak» dira. Jabe portzentajeak oso txikiak dira, eta lurra kentzen diete, eta zuzeneko eragina dute diru sarrerak lortzeko eta beren burua behar bestekoak izateko dituzten aukerei dagokienez; gainera, haien familiei eta, bereziki, haurrei eragiten die.
|
|
|
urtarril edo otsail aldera txanda bat, eta gero, maiatz aldera, beste bat. Bat atzeratzen bada, beharbada txanda bakarrarekin geratuko gara,
|
baina
lurrak beti ematen digu jateko zer edo zer, eta urtero pasatzen da zer edo zer. Aurten euria egin du eta onartu egiten dugu etorri dena; udaberrian, aurrerago, beharbada txingorra egingo du".
|
|
|
Jarrera optimista horren aurrean azken hiru iruzkin. Lehenik, sentiberatasun hori kristautasunean presente egon da betidanik; postmodernitateak, beharbada, hori birgogoratzeko balio dezake,
|
baina
lur berriaren aurkikuntzarik ez dago planteamendu horretan. Bigarrenik, postmodernitatearen ekarpena sentiberatasun hori bizitzeko moduan egon liteke; baina susmatzen dugu postmodernisten bizimoduan ez dagoela bizitza burgesetik kanpoko proposamen sinesgarririk.
|
|
|
—Gure gazte denborako festa guztietan borrokak izaten hituen,
|
baina
lurrera botatzera, ukabilik gabe —esan zuen poliki eta garbi hitz eginez. Pastilla lasaigarriek lagundu egiten zioten— Uzcudun horrek, ordea, iraindu egiten zian kontrarioa," hire ama putatzar bat duk" eta horrelakoak esanez, eta kontrarioa bere onetik atera eta mutur joka hasten zenean, egurtu egiten zian.
|
|
|
Ehun eta berrogeita hamar urtetik gora joanak ziren Fortun Ximenezek Ximenez BertandonakoakBaja Californiako lurra zapaldu zuenetik. Hainbat esplorazio bidaia eginak ziren geroztik; hamaika fortuna bilatzaile hurbilduak ziren itsasbazterreko perla haztegietara, batzuk behar zen baimenarekin eta beste asko sekretupean;
|
baina
lurra okupatzeko ahalegin guztiak alferrikakoak izan ziren ordura arte. Hala ere, bertan kokatzea lortu ez arren, lurraldea ezagutzeko bidean asko aurreratu zen Ximenezen garaitik Atondoren San Brunoko garaira, 1534tik 1686ra.
|