|
2008
|
|
|
Horrela, bi dimentsio horiek nagusi moduan agertzen dira, honako lau ongizate tipo edo egoera —koadranteak, irudian— bereiziz: (1) ongizate osoa lortzeko susperraldi egoera, (2) eta (4) egoera egonkor
|
baina
gaixotasun problematikoa adierazten dutenak, (3) gaixotasun larriko egoera kritikoa. Aipatzekoa da euskal kasua Espainian (2). ean sartzen dutela, eta euskal kasua Frantzian (3). ean.
|
|
|
2 koadrantea, egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa: koadrante honetan kokatzen ditugun hizkuntza gutxiengoek demografia bizindar ertaina edo baxua dute oraindik ere, baina suspertzen ari dira babes instituzional ertaina edo handia lortzen ari direlako.
|
|
|
4 koadrantea, egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa: koadrante honetan kokatzen ditugun hizkuntza gutxiengoek demografia bizindar ertain edo handiari eutsi diote, baina haien babes instituzionala ertaina baino baxuagoa edo oso baxua da.
|
|
|
Horrek hizkuntza suspertzeko aukera berriak ekarri zituen. Galesaren aktibistak mobilizatu izanaren ondorioz, eta Ministerio Galesak galesari babes instituzionala ematearen aldeko hizkuntza politikak aplikatu izanaren ondorioz, 4a irudian aurkeztutako diagnosi ereduaren" egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa" koadrantean sar dezakegu egun gutxiengo hori.
|
|
|
" Egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa" diagnosira garamatzan beste testuinguru soziolinguistiko bat 4a irudiko 4 koadranteak azaltzen duena da. Litekeena da geografikoki isolatuta dauden hizkuntza komunitateek demografia bizindar ertaina izatea, hiztunak leku edo lurralde jakin batean kontzentratuta daudelako.
|
|
|
Adibidez, beste hizkuntza talde baten kontrolpean dagoen lurralde jakin batean kontzentrazio demografiko handia izateak (esaterako, erreserbak) konpentsatu egin dezake komunitateak demografia ahula izatea kopuru absolutuetan. Dena den, babes instituzional formal eta informalik ez izateagatik, hizkuntza gutxiengo horiek 4a irudiko" egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa" koadrantean daude. Nahiz eta Bilboko hitzaldian ez ziren kasu horien adibideak aurkeztu, talde horren barruan daude" mun1978an konstituzio espainola sortu zenean, euskaldunak mobilizatu egin ziren talde gisa babes instituzional handia lortzeko beren hizkuntzarentzat, batez ere hezkuntzan, komunikabideetan eta administrazio publikoan.
|
|
|
2 koadranteak, hain zuzen ere, bizindar demografiko zertxobait ahula izateagatik eta babes instituzional ertaina edo altua izateagatik egoera egonkorrean egoteak
|
baina
gaixotasun problematikoa izateak, ongi definitzen du Moncton hiriko frantses hiztunen egoera. Aurreko atalean aipatu dugun moduan, Moncton eskualdeak erakunde frankofono ugari ditu.
|
|
|
Ontarioren iparraldea gure ongizate/ gaixotasun markoaren 4 koadrantean koka genezake: egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoaren koadrantean. Ontarioren iparraldeko frantses hiztunetako asko komunitate frankofonoen barruan bizi dira.
|
|
|
Montérégie eta Estrie eskualdeek osatzen duten" ekialdeko udalerri historikoak" eremuko komunitate anglofonoak gure ereduko 4 koadrantean koka ditzakegu: " egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa" egoeraren barruan, hain zuzen ere. Ekialdeko udalerrietako ingeleshiztunek probintzia barruko bigarren komunitate anglofono handiena osatzen dute.
|
|
|
Quebecetik kanpoko gutxiengo frankofonoen eta Quebeceko gutxiengo anglofonoaren estatusa, bizindar demografikoa eta bizindar instituzionala hobetzeko Kanadan egin diren ikerketak eta hizkuntzapolitikak lagungarri izango dira mundu osoko hizkuntza— eta kulturaaniztasunari eusteko. Arriskuan dauden hizkuntza gutxiengoak" gaixotasun larri" egoeratik" egoera egonkorra
|
baina
gaixotasun problematikoa" egoerara igaro ahal izateko bide egokienak aurkitzea da zeregin horren" zientzia eta artea". Azken helburua litzateke arriskuan dauden hizkuntza komunitateei" ongizate osoa lortzeko susperraldian" egoerara igarotzen laguntzea, kapitulu honetan aipatutako hizkuntza talde batzuek behintzat lortu duten egoera horretara.
|