|
2008
|
|
|
Ideologia aldetik Réveil> euskararen kontrakoa ez
|
baina
frantsesaren eta euskaldunak frantsestearen aldekoa baldin bazen, zertako zen erdia edo parte handia euskaraz argitaratu. Duda gabe, Euskal Herriko laborari ia guziak, funtzionario xehe gehienak (guarda, bidegile, tabako saltzaile?) eta errien terrientsa ez gutxi (eta haiek ziren Errepublikaren lehen lerroko soldaduak kanpainetan), hautesle eta are, militante?
|
|
2013
|
|
|
Mezu bera izan zuen Manex Hiriart Urrutik garai bertsuan. Frantziako armadak Charleroi eta Marneko guduetan gauzak eskas izan zituela esplikatu zuen, argituz 44 urtez alemanek gerla ongi prestatu zutela,
|
baina
frantsesak ez zirela hain prest agertu. Baina eskas zituzten horiek ondoko zortzi hilabeteetan bildu zituzten, lubakien garaian.
|
|
|
Bitarte hartan, gudu bortitzenak beste eskualde batzuetan izaten ziren. Adibidez, 1915eko otsailaren 15etik martxoaren 23ra, Champagne eskualdean ofentsiba bat egin zuten,
|
baina
frantsesek 90.000 gizon galdu eta ez zuten lurrik irabazi.
|
|
|
Frantsesen kanoiek egiten zituzten balentriak goraipatu zituen. Kanoi solas, alemanek frantsesen lehen lerroen kontra oldarra nola egiten zuten azaldu zuen,
|
baina
frantsesen kanoiek ere min ematen zietela erranez biribildu zuen artikulua, kutsu baikorrarekin. Halaber, artilleria ere aipatu zuen, Verduneko gudutik landako lasaitasun giroan izaten ziren zenbait borrokaz mintzatzean.
|
|
|
Artikulua idazten ari zelarik, Metzen inguruan Eparges herriaren aitzineko mendixka bat hartu zutela ere gehitu zuen, «nagusitu» zirela goraipatuz. Geroago, 1915eko ekainean, berriz ere Soissons inguruko berri eman zuen, aipatuz Ville au Bois herrian gudu bortitz bat izan zela
|
baina
frantsesek «gaina» zutela.
|
|
|
Jean Etxeparek berdintsu egin zuen urte bereko uztail bukaerako artikulu batean; alemanen aitzinamenduak xeheki esplikatu zituen,
|
baina
frantsesak berriz ere gaina hartzen ari zirela erranez bukatu zuen artikulua. Alemanen ofentsiba uztailaren 15ean hasi zen Château Thierry eta Massiges herrietaraino.
|
|
|
Parisera hurbiltzen ari zirela ere idatzi zuen, baina gero eta zintzur hertsiagoan aitzinatu behar zutela eta haien trabak azaldu zituen. Ekainaren 17an oldartu ziren alemanak,
|
baina
frantsesek Reims inguruan «indar handirik egin gabe», kanoiekin «kalmarazi» zituztela gehitu zuen. Azken hilabeteetako kronologia labur baina zehatz horretan, alemanen aitzinamenduak aitortu zituen, nahiz eta bukaerak kutsu baikorra zuen, frantsesek garaipen txiki bat egin baitzuten.
|
|
|
Horrek erakusten du zerbait berria zela harentzat. Hain zuzen, jakinarazi zuen lubakien egiten ikasi behar izan zutela gerlan zehar; alemanen teknika zela,
|
baina
frantsesek ez zutela ezagutzen. Lubakien eraikitzeari dagokionez, artikulu batean ingeniaritza militarreko soldaduak aipatu zituen, erranez haietaz gutxi idazten zela, baina lan handia egiten zutela, hala nola bideak, harresiak, zubiak eta abar eraikitzeko.
|
|
|
Horren harira, batzuetan guduetako parte hartzaile izan zela kontatu zuen, beste batzuetan lekuko zuzen gisa mintzo zen, eta beste batzuetan urrunago gertatu guduen berri eman zuen. ...ika orokor batean, adibidez, zegoen eskualde inguruetako gorabeherak zerrendatu zituen, laburki, pluraleko lehen pertsona erabiliz, baina ez bere erregimentuaz mintzatzeko, baizik eta bera armada osoaren partaide gisa mintzo zelako, hala nola Paueko eta Tarbeseko bi erregimentu Reimseko aldera joan zirela, beste batzuk Soissonsen aitzinatu zirela, Ville au Bois inguruan gudu bortitz bat izan zela,
|
baina
frantsesek gaina zutela erranik, bere eskualdean une lasaiak zituztela argitu zuen, 1915eko ekainaren 18an.
|
|
2016
|
|
|
Baina garaiko arazoak, gazteen eskakizuna ez ditu baztertu nahi, eta zeharbidea hartzen du horren egiteko. Ez ditu frantsesak aipatzen,
|
baina
frantses presentziarekiko duen ikuspuntua du itzultzen ingelesen tokian. Eta horrela entzumena goxatzen du, hitzen bortizkeriaren zati bat ezabatzen du.
|
|
|
Euskal antzerkiak, manera batez, gerlaren ondotik, beherakada ere ezagutu zuen, baina euskal antzerkigintzak bereari eutsi zion eta indarberritu egin zen. Han, aldiz, antzerkigintzaren lekukoa hartu zuen Elizak,
|
baina
frantsesari lehentasuna emanez. Historiak esplika dezake horrelako jarrera, frantses erresistentziarekiko izandako hoztasunaren nonbait ahanzteko era zitekeen.
|
|
2021
|
|
|
Neurri batean, (t) ar atzizkidun hauek dun atzizkidunek dituzten zalantza berak sortzen dizkigute, kategoriari dagokionez. RAEko hiztegiak adjektibotzat jotzen ditu gaztelaniaz dauden horien pareko hitzak,
|
baina
frantseseko Robert hiztegiak adjektibo eta izentzat.
|
|
2022
|
|
|
Joan II.ari onartzen diodan urrats baikor bakarra da 1449an Frantziako lur armadak Zuberoa konkistatzean, be rak Mauleko gaztelu zaharraren salbatzeko egin zuen entsegua, gazteluzain ze goelarik Luis de Beaumont, Leringo jaun kondea, Bereterretx erail zukeena. Nafarroako errege lapurra sei mila gizonekin etorri zitzaigun,
|
baina
frantsesak hamar mila ziren, eta, gainera, jenerala Gaston IV.a Foixkoa zuten, Bearnoko bizkondea, Frantziako erregearen ordezkaria Guiena/ Akitanian, Joanen suhia. Joan suhiaren biltzera saiatu zen, baina horrek erantzun zion bere subiranoari zin egina ziola, eta hitzemana bete behar zuela.
|