|
2008
|
|
|
Hola, adibidez, Ardi galdua eleberriko istorioa, oinarri folkloriko gabeko sorkuntza literarioa bada ere, han hemenka osagai extraliterarioz hornituta ageri da: musika partiturak, hiztegitxoak, testua ereduzko gipuzkera osotuz idatzita egotea, etab. Beinda betiko kontakizunean zegoen nahasketa murriztu egin da
|
baina
ez guztiz desagertu. Hau guztiau, hein batez, euskararen eta euskal kulturaren egoera ez normalizatuari lotuta zegoen, hiztegitxoak, adibidez, ia ezinbestekoak baitziren literatur lanak ulertu ahal izateko.
|
|
|
Garaiko kolaboratzaileei zegokionez asko apaizak ziren
|
baina
ez guztiak. Izatez Hego Euskal Herri osoko hainbat idazlek izan zuten Bilboko aldizkari honetan argitaratzeko aukera:
|
|
2012
|
|
|
Verba dicendi edo komunikazioko edo esatezko aditzak, oro har, gizakien hitzezko egitateak azaltzen dituzten aditzak dira,
|
baina
ez guztiak: bereziki komunikaziokoak diren haiek baizik; hau da, zerbait transmititzeko edo helarazteko intentzioa duten haiek.
|
|
|
Komunikazioko aditzei edo verba dicendi motako aditzei adimenari lotuago agertzen direnak erantsi dizkiegu(, iruditu, gogora etorri, aditu, susmoa izan, ixilpean gorde, jakin, zuzen egon, aitortu, barkatu, etab.?). Azken batean, gizakiaren hitzezko egitateak azaltzen dituzten aditzak dira,
|
baina
ez guztiak: bereziki komunikaziozkoak diren haiek baizik; hau da, zerbait transmititu edo helarazteko intentzioa duten haiek.
|
|
2021
|
|
|
Badira horien antzeko beste izen elkartu batzuk,
|
baina
ez guztiz modu berekoak: afari merienda, errege profeta, hego ekialde, hego mendebalde, hargin meatzari, bertsolari poeta motakoak.
|
|
|
afaldu da/ du, borrokatu da/ du, dantzatu da/ du, saltatu da/ du. Eman ditugun adibideetako asko aditz mailegatuak dira; egia da maileguz hartutako aditz asko intrantsitibo ergatibodunak direla euskaraz,
|
baina
ez guztiak. Intrantsitibo hutsen artean ere ikusi ditugu batzuk eta ez dira gutxi maileguzko aditz trantsitiboak ere5.
|
|
|
aldaezintasuna hitzek edo hitz multzoek perpausean betetzen dituzten zereginen arabera hartzen dituzten muga hizkiei, erlazio hizkiei eta gradu markei eta antzekoei badagokie, honako hau esan daiteke: ...ugatzailerik hartzen, ikusi bezala; adberbioa batzuetan nominalizatu daiteke, izenkiei dagozkien kasuetara eramanez (Iruñetik zerbait urrutian bizi da), adberbioa izen bihurtuz alegia; adberbioa izenlagun ere bihur dezakegu ko markaz baliaturik (atzoko lagunak); adberbioek ez dute kasu marka gramatikalik hartzen(* atzok), baina bai leku denborazkoak (atzotik) batzuetan; azkenik, adberbio batzuek,
|
baina
ez guztiek, gradu markak har ditzakete (beranduegi,* atzoegi). Argumentu horiek erakusten dute euskal adberbioa, guztiz aldaezina ez bada ere, badituela eranskinak hartzeko gainerako izenkiek ez dituzten mugak.
|
|
|
37.4.4d Izenlagun adjuntu horiek izenak adierazten duenaren funtzioa ematen dute aditzera: Emadazu leihoak garbitzeko zapia; Lo egiteko pilulak hartzen ditu; Uda igarotzeko etxea erosi dut —zapiaren funtzioa ‘leihoak garbitzea’ da, pilulena ‘lo eragitea’, eta etxearena ‘uda igarotzea’— Esanahiari dagokionez, bada, helburuzko perpausen antzekoak dira izenlagunok,
|
baina
ez guztiz errankideak, borondatedun egilerik ez baitago hauetan; hortaz, esan bezala, funtzioa adierazten dute, ez helburua. Egitura ere desberdina dute, bistan da, eta ahozkoan gauzatze diferentea dute.
|
|
|
37.7c Esanahiari dagokionez, berriz, antzekoak dira, bai, perpaus mota bi hauek,
|
baina
ez guztiz berdinak, hala ere. Helburuzkoek, behin eta berriro azaldu denez, berariazko egile baten asmoa adierazten dute, eta tzera osagarriek, berriz, mugimendu baten jomugako gertakaria ematen dute aditzera.
|
|
|
42.21.8c Alabaina diskurtso markatzaileak balio bikoitza du,
|
baina
ez guztiz berdin euskararen eremu osoan. Aurkaritza DM gisa Iparraldeko testu zaharragoetan ageri da batez ere; balio esplikatiboan, berriz, geroago ageri da Hegoaldeko testuetan eta Iparraldeko batzuetan.
|