|
2000
|
|
|
Bai, hurbiltzen ari naiz. Hau ez da nahi dudan Irlanda birjina,
|
baina
ez nago urrun.
|
|
|
—Beti gabiltzak geure bekatuak estali nahian,
|
baina
ez zagok bekatu bat bekatu handiago batekin estaltzerik. Error non corrigitur per errorem!
|
|
|
Eta, ai, nola eskertu nion amari egun haietan ene ondoan egon izana! Zeren osaba Joanikotek bakarrik utzi baininduen,
|
baina
ez nengoen bakarrik bizitzan, han berean bainuen, neure alboan, ama. Eta, sukarra zertxobait jaitsi zitzaidàn goiz haietarik batean, geure jaun Jesu Kristoz oroitu nintzen, noiz eta apostoluek bakarrik utzi baitzuten, hura hil hurran zegoela... baina ez, ez zuten guztiek, halarik ere, bakarrik utzi, zeren han berean baitzuen gurutzearen azpian ama Maria, semearen sufrimenduarekin bat eginik!
|
|
|
Eta bakarrik nengoen,
|
baina
ez nengoen jada bakarrik, zeren eta, aita Bartolomek ene imajinazinotik alde egin bezain fite, neska beltz hura hurbildu baitzitzaidan, Nenbo zeritzana eta Gunberen arreba zena... Eta Nenbok dei egin zidan bere sufrimendutik eta bere bizigogotik, baita bere gorputz zati bakoitzetik ere... eta gero eskua luzatu zidan, eta nik ez nion ezezkorik erran, zeren ez bainuen urka bilur batez ito nahi haren alde sentitzen ari nintzen amorioa... eta zeren ene lehen manamendua —lehenetan lehena— bertzeen maitatzea baitzen, nork bere burua bezainbat.
|
|
|
—Orain dela urte batzuk aditu izan banik hori, mahaitik altxatu eta alde eginen nian, haserre, zeren katoliko suhar bainintzen... Eta orain ere katolikoa nauk,
|
baina
ez nagok akort Eliza Katolikoak egiten duen guztiarekin, zeren Kristoren eliza eta Asiskoaren eliza pobreen eliza duk, eta Erromakoa ez duk, egun, pobreena... Eta Tomas Mororen liburuak, berriz, arras aldatu nindian.
|
|
|
Biribilguneko aferaz geroztik umoretxartua nintzen harekin. Buru erneagoa ere bai,
|
baina
ez nengoen eskertzekotan.
|
|
|
Hotzikara bat abiatu zitzaidan bizkarrezurrean beheiti. Ez nekien zehazki zertan zen begizkoa edo dena delakoa,
|
baina
ez nengoen frogatzeko irrikan.
|
|
2001
|
|
|
Nik ere badut gogoa, onartu du Tasiok,
|
baina
ez dago horren azkar joan beharrik. Jode.
|
|
|
Ez zekien nola hartuko zuen Mariak, zelako aurpegiz. Beldurrez ireki zuen atea,
|
baina
ez zegoen inor. Sukaldera jo eta, ilun zegoen arren, gauza arraroren bat ikusi zuen mahai gainean.
|
|
|
Lekuak benetakoa emanen du,
|
baina
ez zaude ziur, musikak eta argi jokoek eraginiko ekaitz eta irrealitate giroan.
|
|
|
Sala zabal batean egingo dut lo. Bederatzi ohe daude,
|
baina
ez dago beste inor emakume bisitarientzako logela horretan lo egiteko. Edifizioa kanpotik zuria den bezala, eta pasilloak zuriak, logelak ere zuriak dira, eta izarak, eta burukoak.
|
|
2002
|
|
|
Mirarik zakiletik erdi heldu zion. Koadrilako beste neskek esanda, bazekien eskua mugitu behar zuela, gora eta behera edo,
|
baina
ez zegoen seguru, ez zekien nola, eta gainera ez zen ausartzen. Hala ere hobeto heldu zion.
|
|
|
Etxean sartu bezain laster, afarian errezitatutako poema aintzakotzat hartzen zuelarik, esaldi bat parafraseatu zuen Emmanuelek: " Erbestean nago bakarrik,
|
baina
ez nago jada bakarrik: zu, Sara, ene jainkosa...".
|
|
|
Hasieran, noraezean geratu nintzen. Amorrazioa sentitu behar nuen,
|
baina
ez nengoen amorratuta. Bat bateko kolpeak jota utzi ninduelako, beharbada, erreakzionatzeko aukerarik gabe.
|
|
2003
|
|
|
Hiritik atera zirenean ere, hizketan jarraitu zuen agureak,
|
baina
ez zegoen farolarik ordurako, eta Matiasek beltza baino ez zuen ikusten leihotik, gaueko hamarrak laurden gutxiagotan, eta iruditzen zitzaion leku txikia zela hura; are gehiago, iruditzen zitzaion errepidea baino ez zegoela bertan eta beste guztia beltza zela, egunez ere bai. Baina agureak azalpenak ematen jarraitzen zuen, gero eta ilusio handiagoz, eta leku beltz hura deskribatzen zuen egunez bestelakoa balitz bezala.
|
|
|
Plaza batean jaitsi zen Matias. Plazak ere farola ugari zituen
|
baina
ez zegoen bertan inor. Izan ere, astelehena, gaueko hamarrak.
|
|
|
Egurrezkoak zituen hankak eta egurrezkoa zuen koltxoia. Ohe gainean jesarrita, pentsatzen ari zela zirudien,
|
baina
ez zegoen pentsatzen, pululatzen ari zen. Kontua da buruari eragiteko modu bi bereizten zituela Matiasek, pentsatzea eta pululatzea.
|
|
|
Beharbada artista sentitzen dira beren pintzel txikiak hartzen dituzten bakoitzean. Sophie ere hanka puntetan eta ipurmasailak tente ikusi nuen bere aurpegiari begira,
|
baina
ez zegoen biluzik. Bere ile naroa kokotean bildu eta lizunki laztandu zuen bi eskuekin.
|
|
|
Bere sorbalda biluziak ezin nitzakeen miretsi baina zangoei erreparatu niezaiekeen debozioz. Meharrak ziren
|
baina
ez zeuden umezurtz, mamiz hornituak baizik. Hondamendi batetik onik atera den pertsona bakarra zirudien komisariako itxarongelan, komisarioak arrapaladan bildu zituen lekuko eta ezagunen artean.
|
|
|
–Pentsatu dut horretan ere –jarraitu omen zuen gizonak, eta barre haize bat marraztu omen zitzaion aurpegian–, baina gustatzen zaizkidanak erabiliak daude: Goethe, esate baterako, edo Shakespeare edo Musil bera, Svevo ere gustatzen zait, edo besterik ezean Bernardo Atxagarekin konforma naiteke,
|
baina
ez dago zer eginik, goitizen horiek guztiek beren jabeak dituzte.
|
|
|
Ez zuten arazorik izan etxeetako liburutegiak miatu edo etxekoen ohiturak aztertzeko. Ikertzaile talde horrek egin zuen lehen txostenean idazten zuen jendearen zerrenda bat agertzen zen,
|
baina
ez zegoen, noski, idazlearengana eramango gintuen aztarnarik. Gehienak egunerokoak idazten zituzten emakumeak ziren.
|
|
2004
|
|
|
Oso lotsatia naizelako da. Orain bertan nire gelara ama sartzen bada, gorritu egingo naiz,
|
baina
ez nago nire amarekin maitemindua.
|
|
|
–Hausnarketa falta izugarria dago euskal gizartean, eta norbaitek geure totem ukiezinen aurka ahotsa goratzen badu, kritikak eta irainak eta mespretxua besterik ez ditu jasoko. (...) Nik ez dakit euskara desagertzeko zorian den,
|
baina
ez dago gaizki sartua akuilua. Hara:
|
|
|
–Bai, ailegatu naiz, eta mataderora joan naiz,
|
baina
ez zegoen bizikletarik.
|
|
|
–Nahi baduk, galdetuko zioat nik –esan dio Lucak– Bere etxetik pasatu nauk,
|
baina
ez zegoan, eta pentsatu diat hirekin egongo zela.
|
|
|
Pistola metrailadore bat zuen eskuan. Ezinezkoa zirudien poliziak Weberrenean sartua nintzela jakitea,
|
baina
ez zegoen dudarik: hantxe ziren.
|
|
|
Bakarrik bizi naiz –esan zuen; eta, isilune baten ondotik–: Bakarrik bizi naizela esan dizut,
|
baina
ez dago bakarrik, etxetik ihes egiten dugunean ere oroimenean itsatsita geratzen baitzaizkigu etxeko fantasmak...
|
|
|
–Barkatu,
|
baina
ez nago ongi –erantzun zidan.
|
|
|
–Hemen zagok,
|
baina
ez zagok... –erantzun zidan amonak goibel samar; haren goibeltasuna, ordea, berehala urtu zen irri batean–:
|
|
2005
|
|
|
Eta orduan konturatu nintzen neure barruan zerbaitek krak egin zuela. Izan ere, ongi jantzita joatea gustatzen zait, hori ez dizuet ukatuko,
|
baina
ez nago inoren lorontzia izateko prest?
|
|
|
–Bai, laztana," zerbero", horrekin saiatu naiz,
|
baina
ez dago modurik. Eta ate hau ondo babestuta dago.
|
|
|
Poliziarengana jo nahi zuen, eta nik ezetz eta ezetz. Horrek bizitza hondatuko liguke,
|
baina
ez zegoen berarekin arrazoitzerik. Azkenik Azuarengana jo nuen, honek lokalarekin edo presionatuko zuelakoan, baina nik ez nekien hil egingo zuenik.
|
|
|
Barre egin zuen,
|
baina
ez zegoen pozik.
|
|
|
–Beno, normalean osagilea izaten da, autopsia nola egiten den jakingo duena –lagundu nahi izan zuen poliziak,
|
baina
ez zegoen zereginik. Ezin nion ezetzik esan arrebari, ez egoera hartan.
|
|
|
Martina ahizpak" Zelan Erroman?" galdetu zion;" Ondo ez" erantzun zuen. Tomasek ulertu zuen hobeto zegoela aita,
|
baina
ez zegoela oraindik guztiz ondo. Martinak, berriz, ulertu zuen askozaz okerrago zegoela Erroman eta erremedio txarra zeukala harenak.
|
|
|
Ez zuen jartzen nork irabazi zuen, nola amaitu zen kontua. Don Ferminek aurrera eta atzera egin zuen liburuan,
|
baina
ez zegoen beste anotaziorik konpetizioari buruz. 1928 eta 1929ko liburuak ere jaitsi zituen don Ferminek apaletatik, baina konpetizioaren arrastorik ez inon.
|
|
|
Uste dut atletismoko pistan jaso zituzten tximeletak hurrengo egunean esnatu zituztela berriro eta Australiako baso batean utzi zituztela,
|
baina
ez nago oso ziur.
|
|
|
Ostikada pare bat eman eta, azkenik, burrunbaz askatu zen. Ingurura begiratu nuen
|
baina
ez zegoen inor, hala iruditu zitzaidan bederen.
|
|
2006
|
|
|
Gaur ere ez dio makinak dirua itzuli. Norbaitek teknikariari deitu lioke,
|
baina
ez dagoenez horretarako arduradunik, eta denak lanez gainezka daudenez, ez du inork egiten. Kafeari zurrutada bi eman ondoren, erretzeko gogoa piztu zaio berriz.
|
|
|
Gaur bezala. Gaur ere etzanda dago, bere aurrean,
|
baina
ez dago hamakan, ospitaleko ohean baizik. Amari erakusteko ekarri duen argazki zaharra poltsan gorde, eta honen eskuei begira geratu da, geldi, ospitaleko aulki zurian eserita.
|
|
|
Listuaren lubrikazioak erraztu egiten zuen operazioa, bai. Beste teknika batzuk ere aditu izan nizkien koadrilakoei,
|
baina
ez nengoen oso seguru, eta higuina ematen zidaten, egia esan. Eskuarekin jarraitu nuen beraz, gora eta behera.
|
|
|
A: Nahi baduzu bai,
|
baina
ez zaude zorretan.
|
|
|
Zergatik ez nituen nik ere belarrietako tapoiak erabiltzen? Probatu, probatu nuen inoiz,
|
baina
ez nengoen batere gogara: alde batetik, deserosoa egiten zitzaidan neure anatomian gorputz arrotz bat sartu behar hori:
|
|
|
Badira batzuk, barruko patiorik ez badute, bainugelan bertan alderik alde zabalduko dutenak, edo sukaldean bestela, bertako epeltasunean azkarrago lehortzeko; inola ere ez kalean, jendearen bistan. Gure etxean ez gara horren herabeak ere, baina bai diskretuak, euskaldunon bataz besteko neurrian behintzat, eta, nola leiho guztiek kalera jotzen duten, bada, esekitokiaren atzeko aldean ipini ohi ditugu barruko arropak, maindire eta alkandoraz inguratuta; ez dut esango ezkutatuta jartzen ditugunik, ez baitaukagu zer ezkutaturik,
|
baina
ez dago herri osoari kontatzen ibili beharrik ere zer koloretakoak diren nire galtzontziloak, zer modelotakoak nire andrearen kuleroak.
|
|
2007
|
|
|
Esan dizut baietz. Asko maite zaitut,
|
baina
ez nago zurekin maiteminduta. Pasatu egin zait.
|
|
|
Taxi bat dator kontrako norantzan. Tabbara dela uste du, autoagatik,
|
baina
ez dago ziur, agian gertuagotik... Baina taxia bere parera iritsi denean eskuinera jiratu du bortizki Tabbarak.
|
|
|
Arrain hil okagarri bat. Amuarraina dela esango nuke,
|
baina
ez nago ziur. Nazkagarriena da burua falta zaiola, eta buruak behar zuen aldetik barruko tripa eta erraiak ikusten zaizkiola.
|
|
2008
|
|
|
Gero, jiratu, eta alde egin duzu. Badakit zuk ere zerbait gehiago esan nahi zenidala,
|
baina
ez zegokizun. Niri zegokidan atzetik jarraitzea.
|
|
|
Zehazki genekien parke hura zein pasabidetatik utziko zenuen eta han geunden gu. . Zorte txarra!?, pentsatuko zenuen,
|
baina
ez dago zorterik. Zortea egin egiten da.
|
|
|
–Zer gertatzen zaizu, senartxo? Hemen zaude,
|
baina
ez zaude? –galdetzen zion markesa andereak.
|
|
|
Zakur Beltzek alde egin izana deitoragarria iruditu zitzaien bi jaun haiei;
|
baina
ez zegoen ezer egiterik, horretan bat geunden, eta John Luxeak, behin zorionak jasota, makulua hartu eta joan egin zen.
|
|
|
Guztiarekin ere, zilegi bekit Barandiaranen gogoetaren gainean pixka bat maiseatzea. Xehetasun hutsala iritziko dio agian irakurleak egitera noanari,
|
baina
ez nago erabat ados horretan. Izan ere, ustezko xehetasun zirtzil horretan bertan igartzen baitut hizkuntzari buruz daukagun kontzeptuaren okerra eta makurra.
|
|
|
Tarteka erdiko marra daukan eta tarteka ez daukan bide hau da Maliko bizkarrezurra, Bamakotik ia ia Gaoraino doan errepidea. Lehen herrixkan kontrola ikusi dugunean, bidean nonbait gelditu beharra pasa zaigu burutik,
|
baina
ez gaude Mauritanian. Herri guztietako sarreretan daude upel bi eta egur batekin egindako polizia kontrola, edo besterik ezean harri handi bi elkarren ondoan jarrita.
|
|
|
Asmatzen hasi naiz istripua hemen bertan gertatu balitzait bezala,
|
baina
ez dago barkatzeko. Beste gida-baimen bat egin behar nuela, eta orain berandu dela.
|
|
|
–Barkatu, jauna,
|
baina
ez dago saltzerik, badakizu.
|
|
|
Afari oparoa izarren pean, oihaneko eta gaueko hotsak, lainotu samar, ilargiak tarteka egiten digu kuku, eta lagunarteko solas ederra, garagardo eta marihuana apur batekin. Ez da perfektua,
|
baina
ez dago oso urrun.
|
|
|
Askorik ez, egia da, beherapenen lehen egunak ziren eta jendetza baitzebilen kalean, emakumeak bereziki, esku bietan poltsa andanak eta ume negartiak zintzilik zituztela. Gogoan dut bidean edaritegi baten atean gelditu ginela,
|
baina
ez zegoela mahairik libre. Aurrez aurre eseri izan bagina, gure erosketak lurrean utzi eta elkarri begiratu izan bagenio, ohartuko ginen, noski, deskuidoaz, nahiz eta Nadiak ere beroki marka bera erosia zuen eta orrazkera guztiz antzekoa zeraman.
|
|
|
Arrantzaren gainbehera azaltzen duen esaldia, zalantzarik gabe. Teknika bai egongo dela
|
baina
ez dagoela arrainik, gehiegi arrantzatu delako. Osabak dio ikusmenarekin egiten zela garai batean arrantzan.
|
|
|
–Zer gertatzen zaizu, senartxo? Hemen zaude,
|
baina
ez zaude... –galdetzen zion markesa andereak.
|
|
2009
|
|
|
zein zen Jainko bitxi hori, bat batean filosofia eta zientzia modernoen fundamentu absolutu bilakatua goizean, eta arrastian zientzia eta filosofia moderno horietxek jipoitua? ...lbazioaren fede batekoak espezifikoki), modernitateari luzaro temati kontra egin eta gero, berandu batean bera ere ilustratu eta, bereganatu egin duela Jainko hori (filosofoak hasiak zirenean abandonatzen), ez, arbasoen Jainkoa?, baizik munduaren existentzia eta ordena razionalki esplikatzeko printzipio metafisiko eta logikoa; alegia Jainko bat, munduaren esplikazio gisa pentsatzea bai, badagoena,
|
baina
ez dagoena hari errezatzea, Bergsonek noizbait formulatu bezala. Arrazoi hau gero Heideggerrek errepikatu du, Bergson aipatu gabe noski (Identität und Differenz, 1957, 70).
|
|
|
Natura den bezalakoa izanik ere, guk badugu nondik bizitza luzatu eta hobekitu, nola sofrimenduak jabaldu eta eriak piztu. Hori, behintzat, kontsolagarria da; azkenean deus ez gara,
|
baina
ez gaude arrunt indarge eta pasiboak: loteria kosmikoak utzi digun zirrikitua ahalik eta hobekien hornitzeko parada badaukagu.
|
|
|
Urteen kopurua bereizten ez den biziaro ondu horretan zegoen Mr. James,
|
baina
ez zegoen zalantzarik gorako bidea utzi eta oraindik urrutian zegoen zahartzarorako beherakada hasia zuela, astiro eta era ia ikusezinean bazen ere. Matrailezur bizkorra nabarmentzen zitzaion begi gris txikien saihetsetan.
|
|
|
Lankideek kafea eskaintzen didate? nekatua dirudizu, Nora?,
|
baina
ez dago kaferik sentsazio hau kenduko didanik. Nire bizitza osoa ikusten ari naiz, existitzen zenik ere ez nekien beste kontinente batetik.
|
|
|
Perezen kidea dela gure bizardun hau? . Isilik egon zen ordura arte Miel,
|
baina
ez zegoen lotan.
|
|
|
–XVII. mendearen azken hondarretan, ustekabeko bisitari bat ekarri zuten ekaitzak eta itsasoak gurera?. Hasiera apur bat nobeleskoa zen,
|
baina
ez zegoen gaizki. Azken batean, gainera, ezinbestekoa zen.
|
|
|
Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar zuen izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena?. Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu??, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi, eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai?, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen, ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak, beste ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu? Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest?,
|
baina
ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten?; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino: horregatik egiten zitzaion minutu bakoitza bost minutuko, eta Adak irakurtzen zuen orri bakoitza hamar orriko.
|
|
|
Domingoren bultzada gero eta bortitzagoek, ordea, are tentsio handiagoa barneratu zioten Adari, harik eta balantza barneratzearen aldera makurtu zen arte, orekaren muga hautsita: pozik zegoen, beraz, Ada,
|
baina
ez zegoen jada pozik, jarraian egindako garrasiak egoera aldaketaren adierazgarri: geldituuu, geldituuu?!
|
|
|
Domingori kosta egiten zitzaion ikusten ari zena sinestea, arestian bizi izandakoa sinestea kostatzen zitzaion bezala, Adaren aurkako borrokan. Adaren aldekoan, halere, bere ikuspuntutik? gogorregi aritu baitzen,
|
baina
ez baitzegoen beste erremediorik, nolakoa egoera, halakoa irtenbidea; baina Domingok beste xehetasun batzuk ere behar zituen gogoan eszena hari buruzkoan: Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere,. Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu?!?,. Ixo, ixo, ixo!?; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen. Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez?; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean:
|
|
|
–Zer gertatzen zaizu, Gabino? Hemen zaude,
|
baina
ez zaude hemen.
|
|
|
–Oraintxe esan duzu Jainkoak ikasgelatik bota zaituela denbora baterako,
|
baina
ez zaude egurats gorrian. Bada, izan ere, beste gela bat?
|
|
|
Eta, halere, Regina enean gurasoak ez zeuden pozik; edo bazeuden, bai, nola ez ziren Teofilo Mariarekin pozik egongo, baldin eta mutilak ezin kementsuagoa zela erakutsi bazuen, baita fabrika zuzentzeko ezin gaiago ere??,
|
baina
ez zeuden, eta horregatik zirikatzen zuten aldika: beti zure lagun horiekin zabiltza, baina noizbait familia osatu duzu, seme, horretan ere erantzukizun izugarria duzu?
|
|
|
–Barkatu, Domingo,
|
baina
ez nago hain seguru? –Rebecak.
|
|
|
urtebetean ahalegindu zen Cupertinoko Jose bezala hegan egiten, eta berdin ahaleginduko zen aurrerantzean ere, bere ametsari eutsiz, urtebetean, bi urtetan, hiru urtetan? abiazio zibilean edo armadan bere aukera aurkitu arte, ametsetik errealitaterako jauzian;. Ez diogu uzten!?, esan zuen amak,
|
baina
ez zegoen dena galduta, arestian lur jota zegoena zutik baitzegoen jadanik, borrokarako eta bere armarik onenak erabiltzeko prest, etorkizuna irabazteko asmoz: esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen:
|
|
|
Biek ala biek zituzten, sakoneko tristura batek eraginda edo, begiak heze,
|
baina
ez zeuden etsita; aitzitik: bazegoen hezetasunaren erdian gorrotoak piztutako su txiki bizi bat, bat batean handiago eta biziago egin zena, amorruaren amorruz; amorru hark, baina, leiho bat behar zuen, edo tximinia bat behar zuen, suzkoa ere bazen neurrian, bere bidea behar bezala egin zezan?
|
|
|
Teofilo Mariak eskertu zion Tasiori ahalegina,
|
baina
ez zegoen gustura. Berehala ohartu zen Tasio hartaz, baita lagunari jakinarazi ere, besteei biktimak ehorzteko agindua eman, han fusilatuek hobi komun bat zuten helmuga?
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere, beste lur batzuen esperantzan,
|
baina
ez dago trenik beste lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik. Anak.
|
|
|
Kendu zizkien Grigorik katiluak, jaitsi ziren zaintzaileak, geratu ziren aita semeak bakarrik, begiratu zioten elkarri segundo luze batzuetan, eta hara: sutan behar zuten,
|
baina
ez zeuden sutan; are gehiago: irri itxurako bat eskaini zioten elkarri, animo eta animo?
|
|
|
Grabagailua amatatu du baten batek gero (Tizmanek seguruena). Musonek aurrerantz eragin dio zintari,
|
baina
ez dago beste ezer grabazioan.
|
|
|
Tizman doktoreak Joseph Conrad idazleari buruz hitz egiten du batez ere, baina desagertuak ere aipatzen ditu. Phineasek uste du Sorari buruzko erreferentziaren bat egon daitekeela grabazioaren amaieran,
|
baina
ez dago ziur.
|
|
|
Zelaiaren beste muturreraino lasterka egin beharra dago. Hotzak eta nekeak ahulduta, askok hanketakoak galdu dituzte elurraren azpian, eta oinetakoak galtzea, Lager ean, larria da,
|
baina
ez dago gelditzerik. Arintzen ibiltzen ez direnak, trabatu edo erortzen direnak, horiek denak lerrotik baztertzen dituzte guardiek, kako batekin.
|
|
|
Lepotik zintzilik, zenbaki bat dute, Auschwitzen bezala. Presoak direla garbi dago,
|
baina
ez dago inongo kezkaren arrastorik. Irribarretsu daude preso asko, Higinia Luz esaterako.
|
|
|
Ez zegoen gizartearen erreakziorik, hori garbi dago. Informazioa ematen genuen,
|
baina
ez zegoen matxinadarik. Diktadura batetik atera berriak ginen, eta oraindik hor zeuden piztuta frankismoaren txingarrak, zuzenak zein zeharkakoak.
|
|
|
–Behin hartu nuen, baita bitan eta askotan ere, beste lur batzuen esperantzan,
|
baina
ez dago trenik beste lur batera eramango zaituenik, kendu hori burutik –Anak.
|
|
|
Biek ala biek zituzten, sakoneko tristura batek eraginda edo, begiak heze,
|
baina
ez zeuden etsita; aitzitik: bazegoen hezetasunaren erdian gorrotoak piztutako su txiki bizi bat, bat batean handiago eta biziago egin zena, amorruaren amorruz; amorru hark, baina, leiho bat behar zuen, edo tximinia bat behar zuen, suzkoa ere bazen neurrian, bere bidea behar bezala egin zezan...
|
|
|
Kendu zizkien Grigorik katiluak, jaitsi ziren zaintzaileak, geratu ziren aita semeak bakarrik, begiratu zioten elkarri segundo luze batzuetan, eta hara: sutan behar zuten,
|
baina
ez zeuden sutan; are gehiago: irri itxurako bat eskaini zioten elkarri, animo eta animo... aita semeek ulertu balute bezala, edo modu inkontzientean isilpean hitzartu, aski eta sobera zitzaiela, baldintza haietan, begi begiratuen esparru apalagoa, hitzik gabekoa, bai, baina ez esanahirik gabekoa, zeren eta, muturreko egoera hartan, nahikoa baitzen hitz desegoki bat, aitak edo semeak desgaraiz jaurtitakoa, hitz desegokien jasa eta uholdea eragiteko, baita beren arteko bakea eta harmonia hausteko ere:
|
|
|
–Barkatu, Domingo,
|
baina
ez nago hain seguru... –Rebecak.
|
|
|
Teofilo Mariak eskertu zion Tasiori ahalegina,
|
baina
ez zegoen gustura. Berehala ohartu zen Tasio hartaz, baita lagunari jakinarazi ere, besteei biktimak ehorzteko agindua eman –han fusilatuek hobi komun bat zuten helmuga– eta Teofilo Mariarekin bakartzen zela:
|
|
|
Nahiz eta jakin nahi ez izateak halako jakin min berezia piztu behar zion, eta nahiz eta, kontrapuntu gisa, Maria Bibianak gogoan behar zuen izeba Ernestinak inoiz eman ziòn irakaspena –" Jendea estutzen baduzu, jendeak estutuko zaitu" –, erdibidea bilatzera bultzatu zuena, bide estutik ihesi –eskrupuluak ez zituen jada garai bateko etsai–, bi emakumeei elkarri idazten utziz baina elkar ikusten ez; hala, bada, Maria Bibiana lasai zegoen –ahizparen eta Txaroren arteko bitartekaritzak maila bateko arazoak (moralak) zekarzkion arren, ez ote zuen Jainkoak, beste ikuspuntu batetik, jardun hartarako aukeratu? Zeren, baldin eta gauzak bere bidetik ateratzen baziren, bera hantxe egongo baitzen, balizko okerrak zuzentzeko eta berbideratzeko prest–,
|
baina
ez zegoen lasai; atea zaintzen egon behar izateak, gainera, baita Adaren barre txikiek ere, tentsio puntu bat erantsi behar zioten bere nerbio sistemari; afalordua ere gainean zuten...; esan nahi baita Maria Bibianak askoz arrazoi gehiago zituela lasai ez egoteko lasai egoteko baino: horregatik egiten zitzaion minutu bakoitza bost minutuko, eta Adak irakurtzen zuen orri bakoitza hamar orriko.
|
|
|
Eta, halere, Regina enean gurasoak ez zeuden pozik; edo bazeuden, bai –nola ez ziren Teofilo Mariarekin pozik egongo, baldin eta mutilak ezin kementsuagoa zela erakutsi bazuen, baita fabrika zuzentzeko ezin gaiago ere? –,
|
baina
ez zeuden, eta horregatik zirikatzen zuten aldika: beti zure lagun horiekin zabiltza, baina noizbait familia osatu duzu, seme, horretan ere erantzukizun izugarria duzu... baina Teofilo Mariak beti aurkitzen zuen aitzakia bat betebehar hura atzeratzeko:
|
|
|
–Oraintxe esan duzu Jainkoak ikasgelatik bota zaituela denbora baterako,
|
baina
ez zaude egurats gorrian. Bada, izan ere, beste gela bat... gela barrukoago bat, alegia, Jainkoaren bihotzean dagoena, eta ez ahaztu Jainkoak harako nahi zaituela.
|
|
|
–Zer gertatzen zaizu, Gabino? Hemen zaude,
|
baina
ez zaude hemen.
|
|
|
lur jota zegoen, bai, baina, etsipenak gonga jo aurretik altxatuko zen, bai horixe, bihotza altxatu zuen bezala altxatuko baizituen zangoak, altxatuko zituen begiak –bere begi heze itzalietan izar bat piztua zen jada– eta altxatuko zuen gorputz osoa!; Domingok hegan egin nahi zuen, eta hegan egingo zuen noizbait, era batean ez bazen bestean: urtebetean ahalegindu zen Cupertinoko Jose bezala hegan egiten, eta berdin ahaleginduko zen aurrerantzean ere, bere ametsari eutsiz, urtebetean, bi urtetan, hiru urtetan... abiazio zibilean edo armadan bere aukera aurkitu arte, ametsetik errealitaterako jauzian;" Ez diogu uzten!", esan zuen amak,
|
baina
ez zegoen dena galduta, arestian lur jota zegoena zutik baitzegoen jadanik, borrokarako eta bere armarik onenak erabiltzeko prest, etorkizuna irabazteko asmoz: esan nahi baita zuhurtasuna ez zela Domingoren bertutea, baina zuhur arituko zen hil edo biziko joko hartan, zuhur eta tinko, mutilari iragan baitzitzaion, itxuraz, pausoa inork baino lehenago emateko garaia, jokoari ekin baino lehen kartak agerian uzten zituenekoa; une hartan, adibidez, gorputzak errabiazko oihu bat egiteko eskatzen zion, hain iruditu zitzaizkion amak erabilitako hitzak ankerrak eta bidez kanpokoak, baina ez zuen oihu egingo; une hartan, halaber, egoera analizatzen hasi eta, amak jotako mailukaden ondotik, aita isilik geratu zela ohartu zen:
|
|
|
Domingoren bultzada gero eta bortitzagoek, ordea, are tentsio handiagoa barneratu zioten Adari, harik eta balantza barneratzearen aldera makurtu zen arte, orekaren muga hautsita: pozik zegoen, beraz, Ada,
|
baina
ez zegoen jada pozik, jarraian egindako garrasiak egoera aldaketaren adierazgarri: geldituuu, geldituuu...!
|
|
|
Domingori kosta egiten zitzaion ikusten ari zena sinestea, arestian bizi izandakoa sinestea kostatzen zitzaion bezala, Adaren aurkako borrokan –Adaren aldekoan, halere, bere ikuspuntutik– gogorregi aritu baitzen,
|
baina
ez baitzegoen beste erremediorik, nolakoa egoera, halakoa irtenbidea; baina Domingok beste xehetasun batzuk ere behar zituen gogoan eszena hari buruzkoan: Adaren oihu histerikoa, adibidez, zabua gelditzera behartu zuena; bere jarrera oldarkorra, Ada lurrera botatzera eta etzatera behartu zuena, baita haren gainean ipintzera ere," Ez ukitu, ez ukitu, ez ukitu...!"," Ixo, ixo, ixo!"; Domingo nerabea asmorik onenarekin ari zen, bere onera ekarri nahi baitzuen arreba, baina helmugara zeramàn bide ustezkoak bere goxokiak eskaintzen zizkion bidean zehar eta, helmugaz ahaztuta edo, goxokietan galtzen zen –Domingok arreba etzanarazi zuenetik ama etorri bitarteko eszenak hamazazpi segundoko iraupena izan zuen, balizko kronometro batek zehatz mehatz islatuko zuenez–; goxoki haien artean, gainera, bazegoen bat, neurona guztiak iratzartzen zizkiona, haragiaren mugimendu ezin atseginago batean:
|
|
2010
|
|
|
Galduta. Leku berean nahi zuen, aitonaren pistola zen berak bizi zuèn espazioaren ikurra?,
|
baina
ez zegoen leku berean jada. Ama, aita ez bezala, elizkoia genuen, auzoko luterotar elizako fededuna?, eta Jainkoaz mintzatzen zitzaion, niri bezalaxe, zauritu nindutèn garaian?, baita, tarteka, elizako artzaina ekartzen ere:
|
|
|
hezur hura ere irentsi egin behar izan bainuen, ongi irentsi ere; nirea, ordea, egun gutxitako haserrea izan zen, ama, nire erialdian ezin hobeto portatu zena? ama baitzen eta Felipe lagun bat, eta Jainkoaren laugarren agindua nuen, amaren alde egitera behartzen ninduena?; guztiaz ere, nire dasadostasuna azaltzeko, etxetik ihes egiteko moduan ere ez nengoen, egia esan?, banuen, bai, kontzientzian ahots akusatzaile bat, maiz oroitarazten zidana Feliperi traizioa egin niola; amaren alde egin nuen, zer erremedio!?,
|
baina
ez nengoen pozik; aitzitik: halako egoera malenkoniatsu batean amildu nintzen, ezinegon existentzial bat nagusi, Bibiri bakarrik jakinarazten niona; arreba ni animatzen saiatzen zen:
|
|
|
(Idi orgaren karranka, Koldo Izagirrek euskaratua). Ez du meritu makala, herri baten berezitasuna batik bat bere hizkuntzan dagoela ohartzea, bertakoak Don Karlosen aldeko auzi dinastiko alferrikakoan odolustu berri zirenean; errealitatea baino ederrago margotu gintuen apika,
|
baina
ez dago gaizki, beste askok hain zatar irudikatzen gaituztenean.
|
|
|
Dinamika batean sartuta zegoen, filtrazioak filtrazioen atzetik eta, bai, esan nuen: . Egia da, agertu dira,
|
baina
ez daude ondo dataturik?. Eta esan nuen azaroan esango genituela gauza batzuk ganoraz.
|
|
|
Zeramiken eta bestelako euskarrien estratigrafia berean agertutako material organikoa datatzeko erabili ohi da. Karbono analitika, beraz, zeramiken ondoan agertutako hezurren edo beste hondakinen datazioa frogatzeko erabil daiteke,
|
baina
ez dago ziurtatzerik material organiko hori euskarriaren garai berekoa den, intrusioak, hau da esku sartzeak, ezin daitezkeelako erabat baztertu.
|
|
|
Ehunka hiltzen ziren bonbardaketetan, Durango eta Gernikakoan bezala,
|
baina
ez zegoen gozamenik auzokideen triskantzan. Gozamen eta plazer estetikoak bakarrik datoz norberak alde batera biktimen estatistika uzten badu, nork bere burua eta bertzeen burua lotzen ez baditu.
|