|
2001
|
|
|
Batzuetan bai, bestetan ez zaizkit gustatzen bere ironiak, bere hitz joko zinikoak. Isilik geratu naiz,
|
baina
bera ere bai. Zeozer esan behar izan dut azkenerako:
|
|
2003
|
|
|
Rakel ez zen ezer esaten ausartu
|
baina
berak ere pentsatu zuen Oskar tontoa zela eta tontoa ematen zuela. Erridikulurik osoena iruditzen zitzaion Oskar maniki batekin ateratzea kalera eta, gainera, manikiak patinak eramatea!
|
|
2004
|
|
|
Trajean ez zeukan hautsa garbitzearena egin zuen. Ramírez kapitaina heroia izango zen,
|
baina
berak ere bazeukan zeresana.
|
|
|
Ez dio ezer esan. Jenniferri iruditu zaio mutilak ezin dituela masailezurrak mugitu,
|
baina
bera ere isilik geratu da eta, eskulekuari helduta, motorra martxan mantendu du.
|
|
2005
|
|
|
Naroa apur bat atzerago iritsi da,
|
baina
berak ere fresko ematen du.
|
|
|
Arrosak eta Arantzak barre egiten zuten, ez zuten nahi,
|
baina
berak ere, azkenean, lo seko geratu dira.
|
|
2006
|
|
|
lanean ez zebilenean bileraz bilera ematen zuen eguna, eta herrian zegoenetan amaren etxean egiten zituen otorduak. Amari gustua egitearren joaten zela esaten zigun,
|
baina
berak ere nahiago izango zuen amatxoren lapiko goxoa, presaka eta nolanahika berotutako sopistant tristea baino.
|
|
2007
|
|
|
Ez, mesedez, ez? esaten dit,
|
baina
berari ere sortu zaio korapiloa eztarrian, edo eman dizkioten sendagaien efektua izango da. Orduan zerraldorik ez momentuz?
|
|
2008
|
|
|
Natalia egoeraren jabe izan zitekeen isilduz gero,
|
baina
berari ere, ahizparen urduritasunak kutsatuta, antza, sutan jarri zitzaion odola, eta, odolaren suak suturik, honela mintzatu zen, sekretuaren ateak irekiz:
|
|
|
Doña Engraciak zuhurragotzat jotzen zuen Ernestina, antza,
|
baina
berak ere, maistra andereak, ez zion etorkizunari buruz mintzatzeko aukerari muzin egin:
|
|
|
Bideko erretolikaren ordain, portatu da behinik behin. Hasieran Djenne ko bidegurutzean edo ibai ertzean utziko gintuela esan digu (ez dago Bani gaineko zubirik),
|
baina
berari ere piztu zaio Afrikako azoka ezagunenetakotik osteratxoa egiteko gogoa.
|
|
|
Eta mapak marra gorri polita dakar, alajaina! Sasi artetik mutil gazte bat agertu da, ezer galdetu barik etorri zaigu laguntzera,
|
baina
berak ere ez daki zer egin. Aukera bakarra:
|
|
|
Doña Engraciak zuhurragotzat jotzen zuen Ernestina, antza,
|
baina
berak ere –maistra andereak– ez zion etorkizunari buruz mintzatzeko aukerari muzin egin:
|
|
|
Natalia egoeraren jabe izan zitekeen isilduz gero,
|
baina
berari ere, ahizparen urduritasunak kutsatuta, antza, sutan jarri zitzaion odola, eta, odolaren suak suturik, honela mintzatu zen, sekretuaren ateak irekiz:
|
|
2009
|
|
|
Arruti euskal literatura pixka bat ezagutzen (Domingo Agirre), eta Euskal Herria deskubritzen hasi denean, harentzat, zenbait euskaldun menditarrentzat oraindik ere bezala, Nafarroako Hego errea esaterako, hango klima, lurraren kolorea, kale eta etxe tankera, ez da Euskal Herria 25 (eta, bitxiro, Nafarroa hori arrotza ikusten duen berak, ama bezala ikusten dizu Espainia!). Egia da, nahi baduzu, Erriberri/ Oliten euskararik ez zuela entzuten;
|
baina
bera ere erdaraz bizi zen eta ari zen.
|
|
|
Txoko guztiak ondo garbituko bazituen, hotzak bultzatuta hondarretatik arkupeetako eserlekuetara igotzen ziren eskaleak mugitu beharra egokitzen zitzaion tarteka. Gizarajo haiena zen parte latzena, jakina,
|
baina
berak ere ez zuen une samurra pasatzen zurrunga batean ari ziren pertsona helduak uxatzen.
|
|
|
Kargu hartzera ez ezik, karabinarekin ere etorri zitzaion emakume hura, antza, hitzezko balak desarratzeko prest;
|
baina
berak ere. Txarok, noizbait egin zion erasoari aurre, eta hura izan zitekeen abagunea:
|
|
|
hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego buruak ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru, irri asimetriko bat: eskuin aldean irriago zena, nolabait esatearren, ezkerrean baino?, ezkutuko kezka batek biribiltzen utziko ez balio bezala; izan ere, Domingoren irriak behartzen zuen, alde batetik,
|
baina
bera ere, bulego burua, ongi ohartzen zen, jakiteko motiboak bazituen behinik behin, urte askotako esperientziaren ondotik?
|
|
|
Sekula ez zuten pentsatuko Mitrofanek eurei buruz hitz egingo zuenik inoiz. Musonek pentsatu du ardura handirik ere ez diola, Mitrofan ez dela inor gaur egun, ezin diela ezer egin,
|
baina
berak ere ez du sinistu berak pentsatutakoa.
|
|
|
Denbora hartu du Musonek erantzuteko. Sinistu nahi du argi dagoela Errun txostenena,
|
baina
berak ere ez dauka argi. Esan du:
|
|
|
Sumatzen du Errun txostenak aurkituta ere, dutela inoren kontra ezer egin. Musonek ez du onartu nahi,
|
baina
berak ere sumatzen du alferrik ari direla.
|
|
|
Javier Pagolak Ser irrati katean lan egiten zuen orduan,
|
baina
berari ere ez zion bereziki erasan Ulaiarren hilketaren notiziak. Ez du gogoan.
|
|
|
Kargu hartzera ez ezik, karabinarekin ere etorri zitzaion emakume hura, antza, hitzezko balak desarratzeko prest;
|
baina
berak ere –Txarok– noizbait egin zion erasoari aurre, eta hura izan zitekeen abagunea:
|
|
|
hots, berak egin behar zuen irri lehendabizi, nola egin baitzuen, atzetik bulegariak jarraitzen zitzaizkiola, baita hizlariaren eta entzuleen arteko hormak orduantxe hautsi ere; bulego buruak ere irri egin zuen, jakina, baina harena beste irri bat zen ausaz, beste irri bat zen seguru –irri asimetriko bat: eskuin aldean irriago zena, nolabait esatearren, ezkerrean baino–, ezkutuko kezka batek biribiltzen utziko ez balio bezala; izan ere, Domingoren irriak behartzen zuen, alde batetik,
|
baina
bera ere –bulego burua– ongi ohartzen zen –jakiteko motiboak bazituen behinik behin, urte askotako esperientziaren ondotik– behin hormak eraitsiz gero ireki zitekeela zoritxar guztien pandora kaxa: mendekoak menderatzailea menderatzeko bidea, alegia; Domingo, baina, abiada bizian zihoan eta, behin abiada hura hartuta, nekez geldituko zen:
|
|
2010
|
|
|
Aitona erreserban zegoen ordurako?
|
baina
berak ere lortu zuen frontera joatea, jeneral batekiko harremanak bitarteko. –Nik ere ez dut museoko pieza bat izan nahi?
|
|
|
Aitona eta biok, gainera, burua elkarri berotzen aritu ginen. Aitona erreserban zegoen ordurako...
|
baina
berak ere lortu zuen frontera joatea, jeneral batekiko harremanak bitarteko. ‘Nik ere ez dut museoko pieza bat izan nahi’ esaten zidan.
|
|
2011
|
|
|
egiazko errudunak seinalatzeari. Oraindik berriki Anson Rabinbachek ere, aitortzen du, gaur Alemania nazioarteko bakearen zutabetzat ikusia dagoela-eta, Jaspersen izkributxoa izan dela gerraosteko aleman moderno, pazifista, etikoaren narratibaren testu fundatzailea,
|
baina
berak ere kritikatzen du, the ambiguity of this narrative, particularly as it concerns the relationship between Germans and the victims of National Socialism, most prominently the Jews?. Eta orokorki arazo beltz honetan lekuz kanpo ikusten du, a highly theological language of guilt and innocence, justice and grace?.
|
|
|
Bi silogismo proposatuko ditut (ez bakarrik Euskal Herriaren,
|
baina
beraren ere) gaurko egoera ulertzen saiatzeko; lehenengoa urrunago heltzen da; bigarrena, berriz, hurbilago. Lehenengo silogismoa:
|
|
2012
|
|
|
egiazko errudunak seinalatzeari. Oraindik berriki Anson Rabinbachek ere, aitortzen du, gaur Alemania nazioarteko bakearen zutabetzat ikusia dagoela-eta, Jaspersen izkributxoa izan dela gerraosteko aleman moderno, pazifista, etikoaren narratibaren testu fundatzailea,
|
baina
berak ere kritikatzen du, the ambiguity of this narrative, particularly as it concerns the relationship between Germans and the victims of National Socialism, most prominently the Jews?. Eta orokorki arazo beltz honetan lekuz kanpo ikusten du, a highly theological language of guilt and innocence, justice and grace?.
|
|
2013
|
|
|
–Gogorra izanen lukek niretako hi haiengana igorri, eta egunen batean heuk xiiten aurka jardun behar izatea!?, errudun sentitu zen? Izan ere, komandantearena zen erantzukizuna, zalantzarik gabe,
|
baina
bera ere ez ote zen maila batean bederen erantzule, gauza haiek gerta zitezen permititzen zuen neurrian??
|
|
|
Elizabethekin, aldiz, ironia bere osoan betetzen da. Bere aitak bezala, gozatu egiten du besteen absurdoari barre eginez,
|
baina
bereaz ere ohartzen da, eta burla egiten dio bere buruari ere. Gizarte mailak edo diruak ikaratzen ez dutela, Elizabethek lotsarik gabe zuzenduko du bere ironia Darcyrengana, eta gizonak halakoetara ohituta ez dagoen baina halako inteligentzia apreziatzen dakienaren harriduraz eta sinpatiaz erantzungo du.
|
|
|
" Gogorra izanen lukek niretako hi haiengana igorri, eta egunen batean heuk xiiten aurka jardun behar izatea!", errudun sentitu zen... Izan ere, komandantearena zen erantzukizuna, zalantzarik gabe,
|
baina
bera ere ez ote zen maila batean bederen erantzule, gauza haiek gerta zitezen permititzen zuen neurrian...?
|
|
2014
|
|
|
Libre geratu zenean, bere jarrera automatikoa, senak agindutakoa, gertatua ukatzea izan zen,
|
baina
bera ere jabetzen zen errealitateari ez ikusia egiten ari zitzaiola; metodo zientifiko gisa irregularra izan arren, bere buruaren diagnosia egin zuen, eta, bere nahien eta ahalen arteko adostasuna lortu ondoren, baita terapia moduko bat ezarri ere: buruan presente izango zuen iragandakoa, ez zen saiatuko ahazten, ez ezkutatzen, baina oroitzapen hura bere barnerako gordeko zuen, kanpora begira ezer izan ez balitz bezala jokatuz.
|
|
|
Trauma zaharraz gainera, bizitza sentimentala ere hankaz gora zeukan Idoiak, bere Edortarekikoak hoztuta, ez zekien oso ondo noren erruz: diseinatzaileak beste norbaitekin zerbait zeukala sumatzen zuen Idoiak,
|
baina
berak ere nahiko jaramon eskasa egin zion azken boladan (barruko zauria berriro irekitzeak harekin egoteko gogoa gutxitu zion, eta, zer gertatzen zitzaion argitu ordez, nahiago izan zuen dei batetik besterako denbora luzatzen utzi, hitzordu batetik besterako tartea handitu.
|
|
|
1595 T. Mommsen da polemika franko alemanotan Alsaziako protestantismoa aipatu duena(. Italiako herriari? gutunean);
|
baina
berak ere ez du egiten erlijioa ezaugarri nazionaltzat hartzeko esanahian, baizik katolizismoa itxikeria eta intolerantziarekin (Frantzian bezala Austrian) eta protestantismoa irekitasun espirituarekin berdintzeko asmoan, Eliz Estatuekin konfliktoan zegoen Italia nazionalistaren sinpatiak irabazteko, ik. MOMMSEN, T., et al., Letters on the War between Germany and France, London 1871, 25...
|
|
|
Conradengan eraginik handiena izan duten idazleak Flaubert, Mallarmé eta Henry James izan dira,
|
baina
berak ere izan du eraginik zenbait idazlerengan; besteak beste: Graham Green, George Orwell, William Golding (begi bistakoa da Heart of Darkness [Ilunpeen bihotzean] nobelak Lord of the Flies [Eulien ugazaba] nobelan duen eragina); eta, Jorge Luis Borges idazle argentinarraren iritziz, Joseph Conrad nobelagilerik gorena zen.
|
|
2015
|
|
|
Aparte esertzen ziren. Ikaskideen begiradan erreparoa sumatzen ei zuen,
|
baina
berak ere aitor du herabe jokatzen zuela, uzkur, ez zekiela zer egin, zer esan. Baina lehen astean bakarrik.
|
|
2016
|
|
|
Esan ohi zuen eskolak gaixotasunik izugarrienak hedatzeko egin direla apropos, eta osaba Giulio alferrik saiatzen zen hori egia ez zela sinetsarazten, etortzen zen bakoitzean. Osaba Giuliok txantxetan hartzen zuen;
|
baina
berak ere, medikua izan arren, ez dio fede gehiegirik medikuntzari; aitzitik, gaixotasunak ezinbestekoak eta baliagarriak direla uste du. Pentsa nolako kasua egin zion amak:
|
|
2017
|
|
|
Taldekide eta ikaskideek ere berehala utzi zioten adarra jotzeari, Josebari berdin zitzaiola ikusita. Imanol Ipotxa saiatu zen urrunetik zirikatzen,
|
baina
berak ere ez zuen deus lortu. Josebak ez zuen ezer ikusten, ez zuen ezer entzuten.
|
|
|
Barre egin du polit, uste dut lotsatu ere lotsatu dela pixka bat; izan ere, nabaritu diot segurtasuna antzezten daramala denbora bat,
|
baina
berak ere ez duela lehenago halakorik egin eta ziurrenik errazagoa litzaiokeela oraintxe beste konplikaziorik gabeko txortaldi bat botatzea.
|
|
|
Batzuk oihuka, besteak negarrez. Haurraren ondotik apartatzeko esaten die irakasleak,
|
baina
berak ere ez daki zer egin.
|
|
2018
|
|
|
Eta ez Joni bakarrik. Berak ez zekien,
|
baina
bere aurretik ere, hainbeste izan dira, horrela, tupustean, bestela bezala, nahi gabe hartu dituztenak besteren lanak, ideiak, izerdiak; xalo xalo, tolesik gabe, eta txaloak jaso.
|
|
|
Tira, ez da beti hola izan, gogotsu heldu zion arloari lehen urtean, baina azken boladan badirudi berbereen eskubideen bozeramailetzat hartu duela bere burua. Badakit haren lagunik onena Thiyya dela,
|
baina
bera ere ez da oldarkorra, naturaltasunez egiten du arabieraz, nik bezain ondo, eta ez du inoiz aiherkunderik edo arrangurarik agertu.
|
|
|
|
baina
berak ere ezin dio eutsi
|
|
2019
|
|
|
Maider ere etorri zitzaion burura. Eskolan gehiena estimatzen zuen pertsona Maider zen (edo jasangarriena iruditzen zitzaiona),
|
baina
berak ere barre egin zion atarian erdi biluzik ikusi zuenean. Zergatik ez zion lagundu?
|
|
2020
|
|
|
Kanporantz bultzatu zuen leunkiro, alde egitera gonbidatuz. Kasianok eutsi egin zion une batean,
|
baina
bera ere etxera joateko desiratzen zegoen eta, azkenean, joan egin zen agur esan gabe. Aingeruk txamarra erantzi zuen eta aulkiko mantaletako bat janzteari ekin zion.
|
|
2021
|
|
|
Nahiago zuela bakarrik, ez haserretzeko mesedez. Pituri deitzea pentsatu nuen,
|
baina
berak ere ez bazidan deitu...
|
|
|
–Nire amak ere, agian, haserrea baino gehiago beldurra du aitaren gaia ateratzen diodanean,
|
baina
berak ere ez daki ondo beldurra azaleratzen.
|
|
|
Txikiak ginenean, kemenez irakatsi zigun gezurrik ez esaten;
|
baina
bera ere ez zegoen jada ezertaz ziur: ez zuhurtasunaz, ez karitateaz, ez eta egiaz ere.
|
|
2022
|
|
|
Irribarre egin zidan. Ez zuen Iriarte andrearen antzik,
|
baina
bera ere polita zen, eta begiratzen zidan moduak urduri jartzen ninduen.
|
|
|
" Andromedako armategi batean bezala, baina debalde". Igone ez zuen konbentzitu bere bizia lur azpian gordetako pistolen eskuetan jartzeak,
|
baina
berari ere ez zitzaion konponbide hoberik otu. " Behingoz...".
|
|
|
Bere iritziek ez zuten prentsa onik Euskalian, eta ez zituen publikoki adierazten bilera klandestino haietatik harago. Kude zen bere kezka eta ardurak ezagutzen zituen bakarra,
|
baina
berarekin ere ez zen ausartzen pentsatzen zuena zintzoki aitortzera. Askotan eztabaidatu zuten kontu haien inguruan, eta sekula ez ziren ados jartzen.
|
|
2023
|
|
|
Ihintzarentzat, martziano konpletoa. Aneri jatorra iruditu zitzaion, ongi pasa zuen,
|
baina
berak ere, izatekotan, nahiago ditu katalogoko nobedadeak, mostratarako monodosiak. Lurrinduta baino nahiago lurrunduta.
|
|
|
Ez zuen sorpresaz hartu. Azken finean, hark ez zion kontatu,
|
baina
berak ere ez zion galdetu.
|
|
|
Berak zerbait ematen bazigun, hartu eta eskerrak emateko –hori beti eta edozeinekin egiteko agindua genuen– Ez zitzaigun komeni garaia baino lehen ikaratzea. Ama ez zegoen San Mamesera gonbidatua,
|
baina
berak ere bere soineko berriena zeraman jantzita, mahuka luzeko morea, eta arratsaldean auzoko laguna etorri zitzaion etxera ilea mozteko. Laguna heldu, sukaldera abiadan joan eta, atea itxi arren, haien pozezko intziri zoliak aditu nituen.
|
|
|
Nik lanak neuzkan haren atzamar azkarrak saihesteko. Oinak astiro mugituz, harengandik urrutiratzen ari nintzen,
|
baina
berak ere gauza bera egiten zuen oinekin, eta azkenik apalen aurka irtenbiderik gabe nengoen. Lana garrantzi handikoa zen niretzat, bestela, aspaldi...
|