|
2000
|
|
|
Historian zehar euskarak edonon izan ditu eragozpenak,
|
baina
Arabakoak oso larriak izan ziren, bereziki eskoletatik hasita. Orain, horren berri ez dakitenei edo jakin nahi ez dutenei aditzera emateari on deritzat, guztion onerako.
|
|
|
Gradualitatearen aldekoak gara gu. Bestela, biharbertan Euskal Herri osoan autodeterminazio eskubidea martxan jartzen badugu, Iparraldean galdu egingo genuke, Nafarroan ere bai; eta Erkidego Autonomikoanirabazi egingo genuke,
|
baina
Araba hortxe geldituko litzateke. Planteamendu politak egin ditzakegu, guztiontzat eta abar; baina paretaren kontra jo behar badugu, zertarako balioko lukete?
|
|
2001
|
|
|
Hori da nire ustez Nafarroan lortu nahi dena. EAEn zailagoa da oraingoz,
|
baina
Araba izan liteke horrelako prozesu alderantziketa abian jartzeko gune ahulena. Bistan dago egin den erasoa hizkuntza, irakaskuntza, eduki historikoak, aukera politikoak eta abar dena zaku berean sartzen ahalegintzen dela eta" totum revolutum" hori dela giro egokiena dena susmagarri bihurtzeko.
|
|
2002
|
|
|
Araba, Nafarroa eta Iparraldea horretan ikusten ditut desberdin: ez dut daturik,
|
baina
Araban ezagutzaren hazkundea handiagoa izango da seguruenik.
|
|
|
Herri mailan hainbat ahalegin ari dira egiten zentzu horretan, baina ez leku guztietan. Agian Gipuzkoan bai, Bizkaiko alde batean ere bai,
|
baina
Araban ez. Araban herri mailako ekimenari esker ez bada ez dago ia ezer.
|
|
|
Jabetzari dagokionez, EAEn dagoen nekazaritza azaleraren %82 bere jabeekerabiltzen dute, nahiz eta desberdintasun nabariak egon herrialdez herrialde. Gipuzkoan ia lur guztia jabetza erregimenean ustiatzen da,
|
baina
Araban alokatzeada nagusi.
|
|
2003
|
|
|
Gantzez egosten ziren eta taloarekin jaten ziren. Denean landatzen zen,
|
baina
Araba eta Nafarroan batez ere. Gaur egunean patatek ordezkatu dute.
|
|
2006
|
|
|
Joan den larunbatean, 21ean, manifestazioa egin zen Gasteizen Garoñako zentral nuklearra berehala ixteko eskatzeko. Burgosen dago,
|
baina
Araba eta Bizkaiko Enkarterrien inguruan. 30 urte dira martxan dagoela eta ustiapen baimena 2009an bukatzen da.
|
|
|
Trebiñu eta Argantzon Arabaren parte izan ziren, mesede henrikearrak? direnak izan arte; XIV.ean Manrique familiari eman zitzaion orduan jaurerri gisa eta horregatik amaitu zuen Burgosko probintzian,
|
baina
Arabaren parte izan zen ordura arte, ikus zehatzago Trebiñu eta Argantzon hitz historikoen azalpena.
|
|
2007
|
|
|
Goranzko joera hori bat dator Euskal Herri mailan antzematen denarekin,
|
baina
Arabako zein Gasteizko aldaketatxoek nagikeriak jota dirudite, Euskal Herriko datuak gorantz bizkorrago egiten du-eta. Horrek ez gaitu harritu behar, inondik inora, izan ere, Araba eta Gasteizen gertatzen den bezala, gehienbat erdaraz bizi den gizarte bateko harreman sareak euskalduntzea zeregin motela bezain lan zama mardula da.
|
|
|
Modu horretan, Konstituzioaren 12 artikuluan ezarritakoa bete zen, eta 1933ko azaroaren 5ean, horren inguruko plebiszitua egin zen. Plebiszitua baietzaren aldekoa izan zen Bizkaian eta Gipuzkoan,
|
baina
Araban, aldeko botoak aurkakoak baino askoz gehiago izan arren, boto negatiboen eta abstentzioen arteko batura aitzakia izan zen tradizionalista arabarrentzat estatutu prozesuari aurre egiteko; hain zuzen ere, tradizionalista horiek lurralde guztietarako estatutu bateratu bat egitearen aurkakoak ziren eta Arabarako soilik testu bat egitea defendatzen zuten. 1933ko azaroko hauteskundeak egin eta zentro eskuinak garaitu ostean, Euskal Estatutuaren izapideak Gorteetan geldiarazi ziren.
|
|
2008
|
|
|
Seigarren Ekonomi Ituna 1952ko otsailaren 29ko Dekretuak onetsi zuen,
|
baina
Arabako lurraldearentzat soilik. Itun horretan, maiz sarri erabiltzen zen «administrazio kudeaketarako itun» esamoldea; beste hitz batzuez adierazteko, zergak lurralde erkideko arauketaren arabera biltzen zituen Arabak, bertako Foru Aldundiaren kudeaketaren menpean.
|
|
|
Hainbeste aipatu den Doctrina> delakoaz, jakin behar litzateke lau haranetako biztanle gehien zuen herria Laudio zela Orozkoko bikariaren barruan, Orozko bost parrokiekin, Laudioko harana, Okondo birekin eta Gordexola laurekin. Beraz, egoera politiko desberdinetako Orozko XVIII. mendean Bizkaira pasatua, Gordexola, Enkarterrikoa eta Okondo, Aiara foruarekin eta Laudio Bizkaiko foruarekin,
|
baina
Araban. Laurok osatzen zuten eliz eskualde bat, mapa baten begiratuta eskualde natural bat.
|
|
|
Ezaugarriotan ikusten denez Euskalzale aldizkaria oso zentratuta zegoen Bizkaiko merkatuan, gainerako Euskal Herria osagarri soila izanik: Gipuzkoa nahiko garrantzitsua,
|
baina
Araba eta batez ere Nafarroa marjinalak. Iparraldea ere Euskalzaleren salementarako marjinala zen, eta dakidanetik soilik Azkueren adiskideei iristen zitzaien (Joanategi, Broussain, Constantin, eta banakaren bat gehiago).
|
|
|
Bizkaian eta Gipuzkoan kontrol neurriak handituko dituzte,
|
baina
Araban hartuko dituzte erabaki garrantzitsuenak, Zadorrako sisteman batez ere. Ontziak eta arrantzarako erabilitako tresneria konfiskatzeko neurriak indarrean jartzea «komeni» dela ondorioztatu dute; hau da, Uribarri Ganboan, Urrunagan eta Albinako urtegietan erabilitako ontziak edo arrantzarako tresnak ezin izango dira beste urtegi batean erabili.
|
|
|
Orain arte Eusko Jaurlaritzak eta Nafarroako Gobernuak indarrean izan dituzten legeek ez dute jarduera hori modu zorrotzean arautu. Nafarroako Gobernuak administrazioko goi kargudunek kargua utzi ondoren egiten dituzten jarduera pribatuei muga edo kontrolak ezartzera bideratutako legea onartu berri du,
|
baina
Araba, Bizkai eta Gipuzkoan oraindik ez dago jarduera hori zorrotz kontrolatzeko legerik.
|
|
|
Babesak lortze aldera, Espainiako Kongresuko alderdietako bozeramaileekin bilduko da Zapatero astelehenean Moncloan. Bileran izango den alderdietako bat EAJ da,
|
baina
Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako PPko presidente Antonio Basagoitik dioenaren arabera «oso zaila» izango da PSOEk eta EAJk «hitzarmen antiterroristaren» inguruan akordioa lortzea. «Beste kontu batzuetan ari da EAJ; Batasunaren bozak erakarri nahi ditu, garaipen polizial bat izan lukeena negoziazioa bihurtzeko».
|
|
|
McDonald eta Rakocevic aritu dira ondoen,
|
baina
Arabako taldeak asko du hobetzeko
|
|
|
Tuterako kaleetan ere nabaritzen da oro har gazte gehiago daudela. Ikasle asko Erribera kanpokoak dira, gehienak nafarrak,
|
baina
Araba, Bizkai eta Gipuzkoako ikasle dezente ere badaude, baita Espainiakoak ere, besteak beste Aragoi, Errioxa eta Kantabriatik ailegatutakoak. Horren eraginez gero eta etxebizitza gehiago alokatzen direla nabaritu dute Tuteran.
|
|
2009
|
|
|
Zerbitzuen eta azpiegituren atalean, oro har, emaitza ona, lortu dute guk aztertu ditugun egoitzek,
|
baina
Arabakoak, Bizkaikoak eta Nafarroakoak nabarmendu dira atal horretan (emaitza oso ona, batez beste).
|
|
|
Estatuko bisitarien kopurua% 11 gutxitu da Euskal Autonomia Erkidegoan: Bizkaian% 28 gutxitu da kopuru hori eta Gipuzkoan% 10;
|
baina
Araban% 19 gehitu da. Euskal Autonomia Erkidego osoan izan den atzerritar kopurua% 29 gutxitu da; hiru lurraldeetan gutxitu da kopurua:
|
|
|
Horrela izango da, bai, Bizkaia eta Gipuzkoan,
|
baina
Arabara eta Nafarroara152 lehenago iritsi zen itzalaldia: 2009 hondarrean, hain zuzen.
|
|
|
Maileguak ez ezik, maileguan utzitako kopuruan ere nabaritu zen zertxobait aldaketa,
|
baina
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan soilik: hipoteken batez besteko kopurua %9, 4 jaitsi zen, 198.127 euro arte.
|
|
|
Aurpegi tristeak Eusko Alkartasunan (EA). Alderdiak bi eserleku lortu ditu hauteskunde gaueko zenbaketan,
|
baina
Araban eskuratu duena oraindik ez dago guztiz finkatuta. Izan ere, PSE EEri zortzi botoko aldea ateratzen dio EAk, eta atzerriko botoa erabakigarria izan liteke horren jabea finkatzeko.
|
|
|
Inkestek bazioten ondo joango ginela, baina horrelako emaitzak ez nituen espero. Gipuzkoan beste ordezkari bat lortuko genuela pentsa zitekeen,
|
baina
Araban eta Bizkaian ere ordezkaritza eskuratzeak zerbait esan nahi duela uste dut, jendeak politika egiteko moduan aldaketa nahi duela".
|
|
2010
|
|
|
Hodeitza aldakorra dago iragarrita, eta, tarteka, euria egingo du. Euri txikia izango da,
|
baina
Arabako eta Nafarroako zenbait lekutan, noizbehinka, indar handiagoa izan lezake. Hego haize gogorra ibiliko da, eta haizeguneetan haize boladek 100 km/ h ko abiadura gaindi lezakete.
|
|
|
Kasu guztietan galerak edo irabaziak txikiak izandira eta herrien artean konpentsatu egin dira. Populazioaren egituraketaren inguruan zahartasuna da errealitate nabariena,
|
baina
Arabako batez bestekoarekin bateginez eta populazio guztiaren zahartasunaren prozesu arruntaren ondorioz. Bestalde, eskualdean ia ez dago langabeziarik, herri guztietan% 5en azpitik, eta herritxiki askotan erabateko enplegua azaltzen da.
|
|
2011
|
|
|
«Sekulako aniztasuna dauka. Nafarroa aipatzen dugu askotan, iparraldearen eta hegoaldearen artean dagoen desberdintasuna,
|
baina
Araban ere, herrialde txikiagoa izan arren, aldaketa hori agerikoa da. Herrialde askotarikoa eta aberatsa dela ikusi dut».Halako erronka baten abiapuntua jartzea ez da erraza.
|
|
|
Urak utzitako aztarnak luze dirau, hilabete igaro bada ere azaroaren 5ean eta 6an hainbat tokitan denborale bortitza izan zenetik, eta eurite hark kalte material andana eragin zuenetik. Gipuzkoa astindu zuen gehien,
|
baina
Araban ez beste herrialde guztietan nabaritu zuten euri jasa eta haren ondorioa.Espainiako aseguru etxeen partzuergoko zuzendari Alejandro Izuzkizak jakinarazi duenez, partzuergoak 3.755 eskaera jaso ditu, eta horietatik 346 adituek aztertu dituzte jada. Eskaera gehienak, 2.075, etxebizitzetan izandako kalteen inguruko eskaerak dira; 720, berriz, ibilgailuen gainekoak.
|
|
|
Jatorri eta oinarri horiekin Eusko Alderdi Jeltzalearen itzalpean zabaldu zen ELA lehendabiziko hamarkadetan. Bizkaian eta Gipuzkoan, oso azkar zabaldu zen,
|
baina
Araban eta Nafarroan zailagoa izan zuen errotzea. Sindikatuko lehen biltzarra 1929an burutu zuten Eibarren eta 6.200 bazkide bizkaitar eta 1.500 gipuzkoar zeuden ordezkaturik, aldiz, ez zen gainerako lurraldeetako ordezkaritza nabarmenik egon.
|
|
2012
|
|
|
Xabier Agirrek lortu du herrietako batzarretan boto gehien, eta diputatu nagusi ohiak hartuko du azken hamar urteetan Iñaki Gerenabarrenak bete duen lekua. Gainontzeko lurraldeetan nahikoa lasaiak izan dira buru batzarrak berritzeko hauteskunde prozesuak,
|
baina
Araban bi hautagaien sektoreen artean ika mika ugari izan dira, eta alderdi barnetik aireratu zuten gaurko batzarrean inpugnazioak ere izango zirela. Kontu horiek guztiek bultzatuta, jarduneko ABBko lehendakaria hedabideen aurrera irten zen atzo.
|
|
|
atzo hasi ziren karpa jartzen eta eremua hesitzen, eta laster hasiko dira txosnak eta agertokia altxatzen. Enpresa bat ari da lan horiek egiten,
|
baina
Arabako campuseko ikasleak ere laguntzen ari dira, goiz eta arratsaldez. Gauez, gainera, gunea zaintzen ibiliko dira zenbait ikasle, txandaka.
|
|
|
Sariak, jardunaldiak, irtenaldiak eta euskararen erabilera sustatzeko ekimenak antolatzen ditu, baina lan poltsarik ez dute. Bizkaian eta Gipuzkoan erraz xamarra da langile euskaldunak topatzea,
|
baina
Araban, gaitza. Bertoko farmazialaria, eta euskalduna, gaitza.
|
|
|
Araba eta Trebiño. Adierazi nahi nuen gu ere bizi ginela! Gipuzkoa zen zentroa, Bizkaia han zegoen, Iparraldeaz asko hitz egiten zen, Nafarroaz ere bai,
|
baina
Arabaz... herrialde arrotza ematen zuen. Geure burua erreibindikatu behar genuen, eta ez nik bakarrik:
|
|
|
PSEtik azaldu dutenez, legebiltzarkide bat lortzea Bizkaian baino sei aldiz errazagoa delako eta lehendakariaren bultzada aprobetxatzeko erabaki dute Patxi Lopez Arabako zerrendaburu izatea. Arabak eta Bizkaiak 25na legebiltzarkide hautatzen dituzte,
|
baina
Arabak sei aldiz biztanle gutxiago ditu Bizkaiak baino.
|
|
|
Bilbaok agerraldia egin du Bizkaiko Batzar Nagusietan, Bilduk eskatuta, urriaren 23an Euskal Finantzen Kontseiluak egindako bilera ren inguruko azalpenak emateko. Bilera hartan, Jaurlaritza eta Gipuzkoako Aldundia ados jarri ziren,
|
baina
Arabako eta Bizkaiko aldundiek ez zuten Jaurlaritzarekin adostasunik lortu opor fiskalengatik enpresek itzulitako diruaren inguruan.
|
|
|
Espainiako Gobernuak ikusten zuen alde batetik Batzar Nagusietako ordezkarien adostasunik ez zuela lortzen eta bestetik euskal lurraldeetan Foru konstituzioaren legedian oinarriturik, antolatzen eta beren kabuz administrazio publiko berria sortzen ari zirela erresumako legedietatik at. Bestalde, Nafarroako agintariek onartu zuten Espainiar konstituzioaren nagusitza
|
baina
Araba, Bizkaia eta Gipuzkoakoak pase foralaren aitzakiaz Gobernu zentralaren aginduak indarrean jarri orduko aztertu egiten zituzten. Foru Konstituzioaren zatia zen pase foralaren prozedura:
|
|
2013
|
|
|
Droga trafikoagatik eta orduko bikotekidearekin lapurretan aritzeagatik sartu zuten kartzelan Gonzalez, 2004an. Zamorakoa da eta Leongo kartzelan zortzi urte eman ditu,
|
baina
Araba espetxerako aldaketa eskatu eta zortzi urtetan lortu ez duena zortzi hilabetetan eskuratu du Zabaian: pisu batean dago beste emakume preso batzuekin eta hainbat hezitzailerekin, Gasteizen.
|
|
|
Are gehiago, sinatu zuen kontratuaren edukia Luis Zarrabeitia eta Eneko Goia Araba eta Gipuzkoako orduko diputatuek adostu zutela gaineratu du. Kontratu horretan, Ruiz de Infante diputatuak «irregulartzat» jo zituen hobekuntzak zeuden; hobekuntza horiek urtero 400.000 euroko kostua zutela gaineratu zuen,
|
baina
Arabako Aldundiko teknikariek ez dituzte arrazoitutzat jotzen. Dena den, Grajalesek jakinarazi du hobekuntza horiek eginda daudela, eta, horrenbestez, ordaindu egin behar direla.
|
|
|
14:30 Argindarra itzuli da EAEko 22.000 bat etxebizitzatara, baina oraindik 11.000 daude zerbitzurik gabe. Arabako 11.000 etxebizitzatan eta Gipuzkoako beste 11.000tan lortu dute argindarra berreskuratzea,
|
baina
Arabako hainbat herrialdetako 11.000 etxebizitza oraindik argindarrik gabe daude.
|
|
2014
|
|
|
Eta iritzi berekoak ziren Juan Mieg, Juan Jose Urraca edo Joakin Fraile... Ez dakit nik esatekoa den,
|
baina
Arabako gaur egungo artearen aitzindari izan zen, nahiz eta artearen norabidea zuzentzen dutenek ahantzia duten; hein batean, bederen. Margolariek beraiek, aldiz, beti izan zuten gogoan, aintzat hartu zuten.
|
|
|
Langabeak INEk Hego Euskal Herrirako eta INSEEk Ipar Euskal Herrirako emandako datuak kontuan hartuta, 247.337 langabe daude Euskal Herrian. Bizkaian igo da gehien langabezia (%1, 3),
|
baina
Arabak du langabezia handiena: %19, 1 Gaindegia Euskal Herriko ekonomia eta gizarte garapenerako behategian arabera, Euskal Herrian, batez beste, %16, 7 da tasa, INEren datuak kontuan hartuta; Eustatenak hartuta, berriz, %15, 4 Behin behineko kopurua da, INSEEren datuak falta baitira.
|
|
|
Hau da, Jaurlaritzarako azken hauteskundeetan Gipuzkoan gehiengoa izan ginen abertzaleak, baita Bizkaian ere, eta, ozta ozta,
|
baina
Araban abertzaleok irabazi genuen. Beraz, hiru herrialde horietan nazio bat dago, borondate bat independentziarako.
|
|
|
Erbesteratua bizi da Caicedo Yuson. Burgos ondoan,
|
baina
Araba da. Gotzainak erbesteratu zuen hara, eta ez da mugitu handik.
|
|
2015
|
|
|
«Ez da justua EH Bilduren jarrerari bakarrik egoztea gertatu dena». Alderdian zituzten desadostasunak eta kanpoko presioak aipatu ditu; gehienbat Madrilgoak,
|
baina
Araba, Bizkai eta Gipuzkoakoak ere bai. «Egunkariren baten azal faltsua» jarri du adibide gisa:
|
|
|
Eta gaztelaniaz ere idatzi zuen, baina euskara baztertu eta alde batera utzi gabe. Litekeena da Perez Lazarraga bezala, beste banaka batzuk ere euskararen bideetan barrena bere kasa ibili izana,
|
baina
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ez zen horretarako gogo eta giro egokirik edo, behinik behin, ez da ezagutzen taldean eta elkarlanean euskararen alde jardun zuenik.
|
|
|
aditz atzizkia. Ez dago ondo zehaztuta atzizki honek euskara zaharrean zeukan eremua,
|
baina
Araban, Lazarragaren hizkeran behinik behin, bazen. Hona hemen zenbait adibide:
|
|
|
Mendebaleko hitza. Landucciren hiztegian agertzen da eta Araba osoko toponimian ere bada,
|
baina
Arabako sartaldean padura aldaera baliatzen da. Gaur egun ere bizirik daude padura/ madura Arabako alderdi batzuetan.
|
|
|
Ikus ditzagun, lehenengo, Landucciren hiztegian bai,
|
baina
Arabako gainerako lekukoetan gauzatzen ez diren ezaugarriak. Lau dira:
|
|
|
Ikus ditzagun orain Landucciren hiztegian gauzatzen ez diren ezaugarri, bizkaitarrak?,
|
baina
Arabako ekialderagoko izkribuetan agertu direnak. Bost gertakari aipatuko ditut multzo honetan:
|
|
|
aldaeretan. Beraz, ain > an eta uin > un egiteko joera indartsuagoa zen Bizkaian,
|
baina
Araban ere ez zen arrotza. Bestalde, uin > un egitea ez da bakarrik Bizkaiko gertakaria.
|
|
|
Garai batean tximinian egiten zena egiteko modu aurreratua da biomasarena: " Bat batean, pelleta modan jarri eta asko hitz egiten da horretaz,
|
baina
Arabako gure baserrietan, eta baita Gasteizko etxeetan ere, egurra izan da beti gure erregai nagusia; horren adibide da Arabako baso publikoetako egur zozketa edo' suertea'". Hala azaldu du Iñaki Gerenabarrena ingeniariak, Eusko Jaurlaritzako Hazi fundazioan biomasa proiektuen arduradunak.
|
|
2016
|
|
|
Errioxa sor markatik alde egitea aukera bideragarria dela frogatu du Artadik,
|
baina
Arabako Nekazaritza diputatu Eduardo Aginakok zera zehaztu du: Alde egitea aukera bideragarria da Artadirentzat, marka duelako, estatus komertzial ona, indartsua, baina denek ez dute estatus berdina.
|
|
|
Ekitaldien araberakoa izaten da,
|
baina
Arabako folklorea da gure ardatza eta hor egiten dugu esfortzu guztia. Baina, noski, bestelako erritmo eta estiloei uko egin gabe.
|
|
2017
|
|
|
" Argi utzi nahi nuen arabarra naizela, askotan entzun ditugulako komentarioak: Arabako Txapelketa irabazi du, bai
|
baina
Arabakoa, bost bertsolariren artean ez zen zaila... alde horretatik, to!
|
|
|
Agurrak soilik gogoratzeak ere zerbait esan nahiko du baina… Laudioko final laurdenean hala ekin zion saioari: “Hastera nua bertso kantari Laudion zirti ta zarta/ paisajea ere ikusi degu goizez etorri gera ta/ badaude, jaunak, pipar soroak, erremolatx ta patata/
|
baina
Araban eman digute animaliaren planta/ azkenen “Granjan” kantatutzea besterik ez gendun falta! ”. Eta Eibarko finalaurrekoan bota zuen agurra ere gogoan daukat; oraindik irribarre batek ihes egiten dit oroitzen dudan aldiro:
|
|
|
Ardoari lotutako negozioa da, aterpe nagusia Arabako Errioxako mendebaldean. «Jendea mugitzen hasiko da, seguru; bere garaian gelditu zen Toloñon egitekoa zen golf zelaia, eta orain hau geratzea tokatuko zaigu, izugarrizko kaltea bailitzateke Bastidarentzat eta eskualde osoarentzat».Laburrena eta merkeenaIkusteko dago Espainiako Sustapen Ministerioaren azken aukera zein den,
|
baina
Arabako Errioxari egiten ari zaion mehatxua are handiagoa da, ibilbide merkeena eta laburrena baita eskualdeari gehien eragiten diona. 57 kilometro izango lituzke, 4,8 lur azpian, eta beste 7,2 zubibideetan; eta 710 milioi euroko aurrekontua luke.
|
|
|
Iragan udan jakin zuten Arabako Bailaretako lagunek AHTak inguruan eragingo dituen kalteak,
|
baina
Arabako Errioxarekin ez bezala," zoritxarrez, gure udal, foru eta erkidegoko ordezkari politikoek ez dute ezer esan, eta hedabideetan hitz erdi bat ere ez dute jaso". Are gehiago, informazioa eskatu dutenean, adierazi diete egitasmoa ezin dela aldatu, eta" izorratu" direla.
|
|
|
Positibotzat jo daitekeen datua da emakumeen kontratazioak gora egin duela,
|
baina
Araban emakumeen langabezia tasa (%13, 6) gizonena (%11, 7) baina handiagoa izaten jarraitzen du, eta 16 urteen bitarteko gazteena (%24, 6) gainerako adineko batuketarena baino altuagoa da.
|
|
2019
|
|
|
20.000, 10.000 eta 5.000 lagun bizi dira herri horietan. Gasteiz Arabako bihotza eta birika da,
|
baina
Araba Gasteiz baino askoz gehiago da. Areago, Arabako bazterrak gasteiztar askorentzat ezezagunak dira.
|
|
|
Josune Arakistain ere ingurune euskaldunekoa da. debako Lastur auzoan (Gipuzkoa) jaio zen 1996an —debako biztanleen %76, 9 euskaldunak ziren—, eta egunerokotasunean euskara du hizkuntza nagusia. Iñigo etxezarreta 1988an jaio zen Gasteizen,
|
baina
Arabako errioxako ekora herriarekin harreman estua dauka. Bertakoa du familia, eta taldekideak ere ingurukoak ditu. eustaten arabera, Gasteizko herritarren %27, 2 ziren euskaldunak 2016an, eta ekorakoen %15, 5 Bere ingurua ez da batere euskalduna, baina unibertsitate ikasketak Arrasaten (Gipuzkoa) egin zituen, eta orduz geroztik gero eta gehiagotan erabiltzen du euskara.
|
|
|
Izen berriarekin eta proiektu berriarekin ABRAk elkartera bildu nahi ditu txakolin sor marketako ekoizleak eta sagardogileak ere. Apirilaren 15ean hartu zuten erabakia elkartearen batzar orokorrean; horretan ABRAko bazkide diren 109 bazkidetik soilik hogeik parte hartu zuten, eta gehiengoa (%90) elkartearen izenaren aldaketaren alde agertu zen. ABE Euskadiko Upategien Elkarteko zuzendari nagusi Ines Baigorrik azken egunotan hainbat mediotan azaldu duenez," elkartearen izena da aldatuko dugun bakarra,
|
baina
Arabako Errioxa markaren alde lan egiten jarraituko dugu orain arte bezala".
|
|
|
Hemen, Arantzazun, orduantxe hasi du elurra, eta ezin zuen lurrik txuritu, apostolu eliz atarikoei, oxta oxta ari zitzaien bibotea kokots gainean txuritu ez txuritu. Azpiroz aldean elur soinuak ziren,
|
baina
Araba eta Errioxan artean ezer ez. Gero hasi du horietan zer edo zer.
|
|
2020
|
|
|
Era berean, plenoan entzundako argudio batzuei erantzun diete oharrean: “Laudiori iragan legealdian zehar Aldundiak turismoari lotutako ekintzetarako 300.000 euro eman zizkiola entzun genuen plenoan,
|
baina
Arabako iazko aurrekontua 32,5 milioi eurokoa zen alor horretan”.
|
|
|
Zaila da sari apal horren bitartez arkeologiara dedikatutako bizitza oso bat saritzea,
|
baina
Arabako arkeologiak errekonozimendu bat zor zion egon den maistra handienetako bati.
|
|
|
Guztira, foru erakundeak 1.665.000 euro inbertituko ditu,
|
baina
Arabako lehen sektorean 10.565.000 euroko inpaktu ekonomikoa sortuko duela aurreikusten du.
|
|
|
Ugariak dira adibideak Britainia Handian, Irlandan, eta Frantzian. Iberiar Penintsulan garrantzitsuenak Kantabrian eta Burgos iparraldean daude,
|
baina
Araban ere halakoak disfrutatzeko aukera dago eskualde guztietan.
|
|
2021
|
|
|
Teknikariak denboraldi eta erdi eman zuen Alavesen gidaritzan, eta taldea galbidetik libratu eta Europara begira jarri zuen. Aro luze eta egonkor baterako lemazain aproposa zen,
|
baina
Arabako klubean ez jarraitzea deliberatu zuen, arrazoi pertsonalen eta agintariekin izaniko desadostasunen ondorioz. Hori horrela, orduan egindako lanari jarraipena ematen ahaleginduko da orain, klubak mendeurren lasaia eta gozagarria izan dezan.
|
|
|
Izurriak eztabaidaren erdigunean jarri du zerbitzu sozialen gaia,
|
baina
Arabako Diputazioarentzat aspalditik da lehentasunezkoa. Izurria baino lehen, instituzio honetan gizarte zerbitzuen etorkizunari buruzko gogoeta abiatuta zegoen, eta hartuak genituen hainbat erabaki.
|
|
|
Ze aldaketa politiko? PPk udalerri batzuk galdu ditu azken urteotan,
|
baina
Arabako Errioxako udalerrietan alderdi abertzaleak egon dira nagusiki demokrazia abiatu zenetik. Hori ere oso modu interesatuan saldu dute:
|
|
|
Bateratze lanak amaitu dira,
|
baina
Arabako Artxiboaren etorkizuneko erronken abiapuntu baino ez da izan. Berehalako helburu nagusia zerbitzuak gordetzen duen ondare altxorraren zabalkundean eta jendarteratzean sakontzea izango du.
|
|
|
Beste hamahiru kasu zenbatu dituzte Zarautzen, baina behera egiten jarraitzen du kasu metatuen tasak. Hego Euskal Herrian, herenegundik behera egin dute zertxobait positiboek,
|
baina
Araba, Bizkai eta Gipuzkoako erietxeetako ZIUetan bost gaixo gehiago zeuden atzo.
|
|
|
Ez da oso ezaguna,
|
baina
Arabako lehenengo ikastola Laudioko Galmaka auzoan sortu zen 1960an. Jose Maria Erraztik, JEZ enpresako jabeak, bere lantegiaren ondoan zenbait eraikin egin zituen; besteak beste, langileen etxeak, eliza eta aipatutako ikastola.
|
|
2022
|
|
|
Araia eta Dulantzi Aguraindik bertara ditugu,
|
baina
Arabako Errioxara ere heldu zinen zu…
|
|
|
Tresna berria gaur jarriko da martxan,
|
baina
Araban soilik. Datorren astean jarriko dute erabilgarri Bizkaian, eta hilabete amaierarako, berriz, Gipuzkoan.
|
|
|
Txikiena eta bereziena ere bada Argantzun ikastola. Euskara ofiziala ez den eremu batean, Arabaren bihotzean
|
baina
Araba ofizialetik kanpo, hamaika eragozpeni aurre egin behar izan dio. Baina, egun, trebiñar familia askoren hautua da euren seme alabei hezkuntza euskaldun eta eraldatzailea eskaintzeko.
|
|
|
Institutu asko daude egoera horretan. Aitortu behar dut ez dudala beste herrialdeen errealitatea ezagutzen,
|
baina
Araban, gutxienez, proiekturik gabeko hainbat zentro daude, eta Sailaren jokaldiaren berri duten klaustroen eta familien kezka garrantzitsua da.
|
|
|
Zortzi ikastoletatik pertsona bana omendu zuten lehenbizi, eta, ostean, Anjel Mari Olalde. Erretiratu egin da,
|
baina
Araba Euskaraz en koordinazio lanean aritu da urtetan zehar; horrez gain, Arabako Alea komunikabideak eginiko lana ere aitortu zuten, hala nola euskararen erabilerari behatuta «bidelagun» izan delako, Gonzalezen hitzetan.
|
|
|
Lehortearen marka nonahi ikus daiteke aurten,
|
baina
Arabako Errioxako mahastia ez da marka hori argien erakusten duena. Behe Errioxan (Espainia) askoz ere euri gutxiago izaten dute, eta jatorri izeneko kontseiluak Logroño inguruko upategi handien beharretara egokituko ditu aurtengo joko arauak, hektareako gehienezko litroei eta beste parametro batzuei dagokienez.
|
|
|
Bizkaiko eta Gipuzkoako foru ogasunek arrazoia eman diete ikerlariei, eta ordaindutako dirua itzuli diete,
|
baina
Arabakoak ez. Arabako doktoretza aurreko ikertzaileen kolektiboak ohar batean erran duenez, Arabako foru ogasuna «ahal duen guztia» egiten ari da legea «ez betetzeko».
|
|
|
EH Bilduko legebiltzarkide Itxaso Etxebarriak txalotu egin du Jaurlaritzak helegitea aurkezteko erabakia hartu izana,
|
baina
Arabako Mahastiak izena sortzeko prozesua ez duela behar beste erraztu leporatu dio. Araban eztabaida sortu du gaiak.
|
|
|
«Langile kopurua urriegia da, esaterako, Arabako zentroan». Izan ere, zentro hori Alacanteko Villenakoaren antzekoa da,
|
baina
Arabako lantaldea %20 txikiagoa da. Gipuzkoako zentroan ere langileak falta dira.
|
|
2023
|
|
|
Horrez gainera, «gazteekin» lan egitearen garrantzia ere azpimarratu du Odriozolak. Gasteizen daukate egoitza,
|
baina
Arabako beste herri batzuetan ere saioak egiten dituztela azaldu du.
|
|
|
Lurralde guztietan handitu da langabezia,
|
baina
Araban bereziki: 863 pertsona gehiago daude.
|
|
|
Hego Euskal Herriko lau lurraldeetan handitu da langabezia,
|
baina
Araban bereziki: 863 pertsona gehiago daude.
|
|
|
Etorkizun oparoko abangoardiako artista bazirudien ere, kale gorrian hil zen azkenean, eta 30 urte baino gehiago igaro ziren Oscar Ghez bildumagileak haren lanari balioa eman zion arte. Tubacex enpresak obretako batzuk erosi zizkion Ghezi,
|
baina
Arabako Foru Aldundiarekin zituen zerga zorrak ordaintzeko erabili zituen. Hau da, dirua eman beharrean, artelanak emanez kitatu zuen zorra.
|
|
|
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan batez besteko soldata handiagoa eta bizitzaren kostua garestiagoa dela gogorarazi du Rodriguezek, eta, beraz, ondorioztatu du Espainiako Gobernuak ezarritako 1.080 euroko gutxieneko soldata hiru lurraldeetan motz geratzen dela. Izan ere, Europako Gutun Sozialak estatuei gomendatzen die gutxieneko soldatak batez besteko soldataren %60 izan behar duela,
|
baina
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan behetik dago nabarmen.
|
|
|
Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan egin du gora,
|
baina
Araban behera egin du —%37, 4 abenduan, eta %36, 8 apirilean— Hala ere, bertan oraindik lehen indarra dela gogorarazi du Villarrealek. Federazioka, industrian eta eraikuntzan (%37, 3), zerbitzuetan (%33, 9) eta Gizalan Zerbitzu Publikoetan (%39, 6) gehiengoa du ELAk, eta gainontzekoekiko aldea handitu dutela nabarmendu du Villarrealek.
|
|
|
«Adrian oso musikari ona da. Miranda de Ebron (Burgos, Espainia) jaio zen,
|
baina
Araban bizi da, eta irakasle lanak egiten ditu hemen». Duela urtebete kaleratu zuen Pangea bere lehen diskoa, eta horixe aurkeztuko du bihar, Manel Fortia kontrabaxu jotzailearekin eta Gonzalo del Val bateria jotzailearekin batera.
|
|
|
Jakinarazi duenez, Araba osoan ez dago antzeko ezaugarririk duen udal protokolorik. Instituzioek, oro har, hilketa matxistak izaten direnean deitzen dute protestetara,
|
baina
Arabako kuadrilla osatzen duten udalerriek urrats bat harago egin nahi dute: «Gure asmoa ez da bakarrik indarkeria matxista salatzea, baizik eta bortxa hori prebenitzea eta ikusaraztea».
|
|
|
«Araban ez du euririk egin... Kantauri isurialdiko zenbait tokitan, bai,
|
baina
Araban, gutxi».
|
|
|
Espainian baino urtebete geroago,
|
baina
Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ere aplikatuko da fortuna handien gaineko aldi baterako zerga berezia.
|
|
|
Olarizu bake aterpea da niretzat, naturak ematen didan lasaitasuna benetako berdetasunarekin, artifiziorik gabe. Kantauri itsasoak transmititzen didan bakea ekartzen dit gogora,
|
baina
Arabako Lautadatik irten barik. Olarizuko Lorategi Botanikoa esaten duten hizkietatik sartzen naizen momentutik, hiriko zalaparta nahiz eguneroko arazoak atzean uzten ditut eta naturarekin harreman zuzena hartzen dut, benetako reset bat lortuz.
|
|
|
Azaroaren 7an, martitzena, gaztetxoenei zuzendutako saioa egingo dute ludotekan. Afrikar jatorria duten
|
baina
Araban bizi diren bi haurrek dinamizatuko dute ekimena, euskaraz: " Afrikako jokoak azalduko dituzte, eta, halaber, erakutsiko dute Afrikako haurrek zerekin egiten duten jolas.
|
|
|
Kontua da gaixoari 50 urteren bueltan erasaten diola eta genetikoa dela. Bitxia da,
|
baina
Araban intzidentzia bereziki handia du: berrogei gaixo inguru daude, eta beste horrenbeste estatu osoan.
|
|
|
30 Arabako eta Gipuzkoako arauetan ezkutatzearen definizioa Bizkaikoaren berdina da,
|
baina
Araban eta Gipuzkoan, arau haustearen tipoaren ezaugarri bezala hartuko da, eta Bizkaian, ostera, zehapena graduatzeko irizpide bezala.
|
|
|
Halakoetan, tributu zorra aldi berean ordaintzea edo geroratzea ez da behar (Ogasun publikoaren aurkako delituetan beharrezkoa bada ere). Bizkaian ez du ondoriorik ordaintzeko epealdiak zehazteko orduan,
|
baina
Araban eta Gipuzkoan betearazpen aldia hasiko da une horretatik aurrera, ordainketa borondatez egiteko epea amaitu ondoren.
|
|
|
Zehapena gutxienez 150 eurokoa da eta gehienez 6.000 eurokoa Araban eta Gipuzkoan, eta 300 eta 12.000 euroen artekoa Bizkaian. b) Kontabilitatea eta tributu arauek ezarritako liburu eta erregistroak eraman edo zaindu beharra betetzen ez bada, Bizkaian diruzko isun proportziozkoa jarriko da, hain zuzen, zergaldian izandako negozio kopuruaren %1eko isuna, eta 1.200 euroko isuna, gutxienez (Araban 600 euro gutxienez, baldintza berdinetan), eta Gipuzkoan, %10eko isuna, gutxienez 15.000 eurokoa izanik. Halaber, kontabilitatearen eta erregistroen euskarri moduan erabiltzen diren programa eta artxibo informatikoak zaintzeko betebeharra betetzen ez bada, Gipuzkoan isun bera jarriko da,
|
baina
Araban eta Bizkaian isuna astunagoa izango da, negozio kopuruaren %20raino izan daitekeela (eta gutxieneko isuna ere handiagoa da: Araban, 30.000 eurokoa, eta Bizkaian, 60.000 eurokoa eurokoa 2024an).
|
|
|
Horren adibiderik argiena zorpetzean bertan ikus daiteke. Zorpetzearen %60a gainditzen duten toki erakunde guztien epe luzerako kreditu eragiketek finantza zaintzako organo eskudunaren aurretiazko baimena dute,
|
baina
Arabako eta Bizkaiako toki erakundeetan kreditu eragiketek zorpetzearen %5a Araban eta %10a Bizkaian gainditzen dutenean finantza zaintzako organo eskudunaren aurretiazko txostena ere behar izango dute. Teknikak berdinak izango dira lurralde erkidean eta lurralde historikoetan, baina horien aplikazio eremua ezberdina.
|
|
|
Arabako eta Bizkaiako arauek, aldiz, ez dute abalen, berrabalen edo bestelako berme publikoen gaineko arauketa zehatzik, ez dituzte abalen gaineko kontrol zehatzik zuzenean egiten. TOLTBk zuhurtasun printzipioaren arauketarekin batera jasotzen dute baimenaren beharra 48.bis.5 artikuluan,
|
baina
Araba eta Bizkaiako arauek ez dute horrelako aipamenik egiten ez toki ogasunei buruzko foru arauetan ezta bakoitzaren finantza zuhurtasunaren printzipioa arautu duten foru aginduetan632 Baina, horrek ez du esan nahi inolako kontrolik ez dela egiten. Araban eta Bizkaian zorpetze eragiketa guztien (horiek zelako tresna erabiltzen duten kontuan izan barik) gaineko informazioa finantza zaintzako organo eskudunari eman behar zaie, hau da, Foru Aldundiek zorpetze eragiketen gaineko informazioa izan behar dute eta horren gaineko ikuskapena egingo dute.
|