|
2001
|
|
|
(IMANOLi musuka hasten zaio.) Zu
|
bai
seme ona, Imanol?
|
|
2003
|
|
|
Horrenbestez, erabakiaren oinarria zen ondasunak testamentu bidez xedatzeko zegoen askatasun mugagabea, askatasun horrek seme alaben seniparteari kalte egin arren; printzipio hori ez da Zuzenbide naturaleko erregela, ezta gure legeriaren barneko araua ere. Horregatik, ezin daiteke erregela moduan hartu harako zorroztasuna, alegia, printzipio hori erabilita, seniparteak kentzeko balio duen zorroztasuna,
|
bai
seme alabei gurasoen ondasunen gaineko senipartea, bai amari seme edo alabaren ondasunen gainekoa kentzeko balio duena. Arean ere, erabaki horrek zekarren testamentugilearen ondasun guztiak ordezkoari eskualdatzea, semeak edo alabak bere oinordekoei ezer eskualdatzeko aukerarik izan gabe.
|
|
2004
|
|
|
Horrez gain, gaur egungo bizimoduaren ondorioz, aiton amonek beste rol bat dute familietan. Bai bikote gazteetan eta
|
bai
seme alabekin bakarrik bizi den ama edo aitaren kasuan, aiton amonak dira sarri »eta batez ere amonak» bilobak zaintzen dituztenak. Arazo ekonomikoak eta denbora falta dira horretarako arrazoiak.
|
|
2006
|
|
|
Bistan geratu da umeak edukitzeko erabakia hartzeko mementoa ondobaloratzen dutela bikoteek eta kontzienteak direla umeak suposatzen duen kostuaz.Hala ere, eta kapitulu honen helburuetatik kanpo geratu arren, kontuan hartzekoalitzateke umerik ez edukitzeak duen kostua bizi traiektorian zehar, eta berezikizahartzaroan? bai prestigioaren aldetik, bai harremanen aldetik,
|
bai
seme alabengandik jasotako laguntza eta zerbitzuengatik. Baina gaiari helduz, ezin da ukatu, seme alabak edukitzeak kostu nabariak dakartzala, batez ere emakumeentzat:
|
|
2008
|
|
|
Haurdunaldian eta haurtzaroan gaizki elikatzeak ondorio atzeraezinak izan ditzake. Munduan bost urtetik beherako haurren herena eta gaixotasun guztien %11 bai amek
|
bai
seme alabek pairatzen duten malnutrizioari zor zaizkio, “The Lancet” en arabera. Izan ere, gai horri buruzko erreportaje berezi batzuk hasi ditu.
|
|
|
Ehuneko esanguratsu batean, aukeraketa horrek haurdunaldi anitzak eragiten ditu. Ugalketa lagunduaren arloko espezialistek hori aztertzen dute ahal den neurrian saihesteko, bai amarentzat
|
bai
seme alabentzat arriskuak areagotu egiten baitira, batez ere bi fetutik gora aurreratzen badira. Enbrioi bakarra Enbrioiak hautatzeko irizpide objektiboak izaten saiatzeko, enbrioi horietatik jaiotako haur osasuntsuen DNA eta DNA ezarri aurretik haien DNA aztertzen ari dira.
|
|
2009
|
|
|
Dalilah ren senarraren ustez, medikuen akatsek eraginda hil ziren
|
bai
semea eta bai emaztea.
|
|
|
eta geroago etxeko saguak gelan sartuko zaizkidan beldurrez ibili gabe. Produktibitate kontua da, aitak ere esan zizun. Nazariok noiznahi erabiltzen zuen hitz hura, bai fabrikako langileen lanari begira eta
|
bai
seme alabek beren egitekoetan zutèn jarrerari begira ere.
|
|
|
bere seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere. Nazario Orberi? bere nekea eta bere izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia
|
bai
seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere jakin behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak?
|
|
|
Nieuport Delage monoplaza bat, Frantzian egina. Hala, bada, orbetarrek bertatik bertara zuten monoplaza, zeinari harri eta zur so egiten baitzioten,
|
bai
seme alabek eta bai gurasoek ere, pilotuak aireplanoaren laudoriozko aurkezpena egiten zuen bitartean: Jorge Kirsch pilotu frantziar ezagunak honekin irabazi zuen Deutsch de la Meurthe-ko kopa, orain dela urte pare bat, atera hortik kontuak?!
|
|
|
–Frantsesez ezin nintzela esplikatu konturatu nintzenean, pentsatu nuen hobe zela isilik egotea ingelesez jardutea baino?, kontatuko zuen Diracek. Haren biografiaren batean bai aitak
|
bai
semeak autismo graduren bat ote zuten aipatu izan da ere. Ugari dira Diracen herabetasunaren inguruko anekdotak.
|
|
|
Ongi lan egiteko bakarrik egon behar izaten dut, orain Noemi, gero Rakel... eta geroago etxeko saguak gelan sartuko zaizkidan beldurrez ibili gabe. Produktibitate kontua da, aitak ere esan zizun –Nazariok noiznahi erabiltzen zuen hitz hura, bai fabrikako langileen lanari begira eta
|
bai
seme alabek beren egitekoetan zutèn jarrerari begira ere.
|
|
|
Iraultzaileen aurka gaizki esaka noiznahi aritzen zen arren, bakanetan erabiltzen zuen madarikazio hura Nazariok etxekoen aurrean, senar emazteen arteko tratuan sartua baitzegoen seme alabak ongi hazteko eta hezteko araua, hitz gordinak eta itsusiak esatea eragozten ziena; Nazario Orbek, haatik, esan egiten zituen gutxi batzuetan eta, esaten zituenean, guztiak isiltzen ziren, jakina, eta hala joaten ziren afari haiek, aitak ohiko elkarrizketak bakarrizketa bihurtzen zituela; hartarako aprobetxatzen baitzituen gizonak tarte haiek: bere seme alabak doktrinatzeko eta arrastoan sartzeko, baita berak zeramàn borrokan modu batean edo bestean inplikatzeko ere; berari ere –Nazario Orberi– bere nekea eta bere izerdia kostatzen baitzitzaion bai jauregia
|
bai
seme alabak behar bezala mantentzea, fitsik ere falta ez zekien, ez jatekorik, ez jantzirik, ez estudiorik eta ez ezer: neska mutilok, halakoa da bizitza, eta zuek ere jakin behar duzue mundu honetan ez dela ezertxo ere dohainik, hainbestekoak dira etsaiak, maltzurrak baino maltzurragoak...
|
|
|
Nieuport Delage monoplaza bat, Frantzian egina. Hala, bada, orbetarrek bertatik bertara zuten monoplaza, zeinari harri eta zur so egiten baitzioten,
|
bai
seme alabek eta bai gurasoek ere, pilotuak aireplanoaren laudoriozko aurkezpena egiten zuen bitartean: Jorge Kirsch pilotu frantziar ezagunak honekin irabazi zuen Deutsch de la Meurthe-ko kopa, orain dela urte pare bat, atera hortik kontuak...!
|
|
|
/ Ezpeldoi altuan dun hilik;/ abil, jaso zan bizirik,/ ez behi eta ez zezenik,/ Mari Santz hiretzat... / eta
|
bai
semea hilotzik... / Etsaia sotoan/ eta gu, astazakillok/ atzeko atea hesten/ arrapatzen gaituzte beti.
|
|
2011
|
|
|
Egoera edukitza dagoenean, aurkaratze akzioa dagokio,
|
bai
seme, alaba edo guraso gisa agertzen denari, baita nahitaezko jaraunsleei ere, baldin eta seme alabatasunak eragina izan badezake nahitaezko jaraunsle horien izaeraren gain. Behin seme alabatasuna inskribatu eta gero, akzioa iraungi egingo da, semeak edo alabak kasuan kasuko egoera edukitza izan eta ondorengo lau urteak igaro eta gero.
|
|
|
4 Semearen edo alabaren lege pertsonalak, edo, hori ezin bada zehaztu, semearen edo alabaren ohiko bizilekuari dagokion legeak arautuko ditu,
|
bai
seme alabatasunaren izaera eta edukia, adopzio bidezkoa barne, bai eta gurasoen eta seme alaben arteko harremanak ere.
|
|
|
eyeliam Estresaren aurkako irtenbideak familian Psikologoek, oro har, arazoa profesionalak eta haurrak ez ezik, familia osoak ere hartzea proposatzen dute. Madrilgo CBP Psikologo Kabineteko adituek adierazi dutenez, zailtasunak haurtzaroan gertatzen direnean, “beharrezkoa da gurasoak izatea,
|
bai
semeak bizi eta sufritzen duena ulertzeko, bai konponbidean parte hartzeko”. Sarritan, terapia eta familia terapia konbinatu behar izaten dira haurrarekin.
|
|
2012
|
|
|
Laster, hainbat zurrumurru zabaldu zen: emakumea haserretuta omen zegoen
|
bai
seme alabekin, baita gainerako familiartekoekin ere. Bertsio batzuen arabera, etorri berria senideen biktima zen; beste bertsio batzuek zioten den denak liskartzea lortu zuen sorgin hutsa zela.
|
|
2013
|
|
|
Esan nahi baita Koldoren gurasoak, asteburu ia guztietan, mendirantz abiatzen zirela,
|
bai
semea jaio zenean, motxila berezi batera lotu, eta hantxe eroaten zuen aitak, eta bai hura koxkortu zenean ere, mutilak ere atsegin baitzuen mendia:
|
|
|
Osasunaren Munduko Erakundea irmoa da: haurdunaldian eta haurdunaldian emakumearen pisua oso garrantzitsua da, bai bere osasunarentzat,
|
bai
seme alabarentzat. Hori adierazten du, hain zuzen ere, 20 herrialdetako 111.000 emakumek baino gehiagok haurdunaldian izan duten gorakadaren ondorioak aztertzen dituen azterlan batean:
|
|
|
Familia agenda biztanle guztientzat. Bertan jarduera eta zeregin garrantzitsu guztiak idazten dira, bai gurasoena,
|
bai
seme alabena, gurasoek ikus dezaten zer dagoen programatuta egun bakoitzerako. Horrela, errazagoa izango da, gainera, zure agenda pertsonalak antolatzea, dena aurreikusitako egutegiaren arabera egin dadin.
|
|
|
Esan nahi baita Koldoren gurasoak, asteburu ia guztietan, mendirantz abiatzen zirela,
|
bai
semea jaio zenean –motxila berezi batera lotu, eta hantxe eroaten zuen aitak– eta bai hura koxkortu zenean ere, mutilak ere atsegin baitzuen mendia: nolakoa zura, halakoa ezpala...
|
|
2014
|
|
|
Komunikabide handiek ezarritako autozentsurari egokitu zaio biografiaren itzalguneak estaltzea. Esanguratsua da zein azkar egin nahi duten orain prozesua,
|
bai
semea errege izendatzeko ekitaldia, bai Juan Carlos Borboikoari babes juridiko berezia emateko legea. Ostiralean, Soraya Saenz de Santamaria Espainiako presidenteordeak iragarri zuen lege bat prestatzen ari direla, errege ohiak forudun izaera berezia izan dezan.
|
|
|
1 Arau argirik eza Ume bat umatzen denean, maiz izaten da akatsa, arrazoiak azaldu gabe edo azalpen argirik eman gabe. Arauak funtsezkoak dira, bai gizarte bizitzarako,
|
bai
seme alabekiko bizikidetza etxe batean. Batzuetan, gurasoek ez dute argirik, ezta gutxieneko arauak ere.
|
|
2015
|
|
|
Orain, baina honek ezin du iraun, pentsatu zuen, bere burua etenaz oinetakoei buruzko hizketatik?, orain, segurtasuna erdietsi zuen; Ramsay andrea belatz baten antzera zegoen zeru goian, hegada gelditurik; bandera baten antzera zegoen flotatzen poz batean, gorputzeko kirio bakoitza goxoki aserik, zaratatsu ez baizik handikiro, zeren, pentsatu zuen denei jaten begiratu bitartean? bai senarra,
|
bai
seme alaba eta bai lagunengandik ernatzen baitzen poz hura; hura guztia, isiltasun sakon hartatik ernatzen ari zena. William Bankesi beste puska txiki bat zerbitzatu eta kirik egin zuen buztinezko lapiko barrura?, bazirudien bertan gelditu zela, arrazoi jakinik gabe, gorantz doan kea bezala, lurruna bezala, denak seguru bilduz. Ez zegoen deus esan beharrik; ez zegoen deus esaterik.
|
|
|
Aldaketa handia eta ustekabekoa izan zen Anarentzat, haustura erabateko bat sentitu zuen,
|
bai
seme alabekiko, lanbidearekiko, sustraiekiko eta ordura arte izan zen guztiarekiko. –Ez, emigratzea ez da erraza:
|
|
|
7 Guztiok gara errege honen zerbitzariak. Haren Maiestateak nahi beza,
|
bai
Semearenak bai Amarenak, izan gaitezela soldadu adoretsuak gure Erregearen bandera non doan soilik begiratzen dugunak, haren borondatea egiteko. Egiaz hau egiten badugu karmeldarrok, argi dago ezin direla bereizi Jesusen izenekoak, hainbat aldiz mehatxu egin baitidate.
|
|
|
|
bai
Seme bakarra:
|
|
2016
|
|
|
Zer arazo dago gizentasuna edo gehiegizko pisua duen emakume bat egoeran geratzeko? Bada, hainbat arrisku daude, bai neskarentzat,
|
bai
seme alabarentzat. Haurdunaldiaren, diabetesaren, tronbosiaren, erreakzio anestesiko kaltegarrien eta odoljarioen trastorno hipertentsiboak dira kasu horietan sarrien gertatzen diren konplikazio larriak.
|
|
2017
|
|
|
Emaztea oroitzen da bere senarrak hiltzerakoan esan zion azken hitzaz, eta
|
bai
semea ere orduko bere aitaren kontseiluaz.
|
|
2018
|
|
|
Beharbada ez bere alaba bezain AAUN garbia, baina AAUN, azken finean. Hala balitz, etxean,
|
bai
seme alabekin, bai bere senarrarekin, zeuzkan hainbat jarrera erraz azal litezke. Neurri batean, diagnostiko faltaren biktima ere izan zitekeen emakume hura, bere buruaren eta ingurukoen kalterako, ez baita erraza artatu gabeko AAUN heldu batekin bizitzea.
|
|
|
Balou mendikateko herrixka galdu eta pobre batean, lau anai arreba atzeratu daude familia batean, eta haien amak, You Sipok, eginahal guztiak egin ditu, bai etxea aurrera ateratzeko,
|
bai
seme alabentzako ezkongai egokiak topatzeko, horretarako biziekin eta hilekin borrokan ibili behar badu ere, herrikideen aurreiritziei nahiz naturaren legeei aurre eginez.
|
|
|
Txostenaren ondorio nagusietako bat hau da: «ohiko esnekien kontsumoak emakume haurdunaren nutrizio egoera hobetzen du, eta ondorio onuragarriak ditu fetuaren hazkundean eta osasun markatzaile batzuetan, bai amengan
|
bai
seme alabengan». Baina esneki guztiak dira onuragarriak?
|
|
2019
|
|
|
Aitaren eta semearen arteko liskarrak zirela eta, Napoleonek biak deitu zituen Baionara, Marracq eko jauregira, hain zuzen ere, auzia konpontzen laguntzeko estakuruaz. Napoleonek behartuta, bai aitak eta
|
bai
semeak uko egin behari izan zioten Espainiako koroari eta enperadoreak Jose Bonaparte anaia ezarri zuen errege Espainian.
|
|
|
lehenik aitarena, eta gero senarrarena. Erregimen zorrozki patriarkalean, aitak heriotzara kondena ditzake
|
bai
semeak eta bai alabak, sortzen direnez geroztik; semeei dagokienez, ordea, gizarteak aitaren boterea mugatu ohi du: osasuntsu sorturiko mutiko jaioberri guztiei onartzen zaie bizitzea; neskatilak abandonatzeko ohitura, berriz, arrunt zabaldua dago; arabiarren artean, infantizidio masiboak izaten ziren:
|
|
2020
|
|
|
Espainiar gehienak elkarrekin bizi gara, bai bikotekidearekin,
|
bai
seme alabekin edo pisukideekin, baina gure herrialdeko etxeen %25, 7 pertsona batek osatzen du, Estatistikako Institutu Nazionalaren (INE) azken Etxebizitzen Etengabeko Inkestaren (2019) arabera. Ia 4,8 milioi pertsona bakarrik bizi dira:
|
|
2021
|
|
|
baitute bai aitak
|
bai
semeak.
|
|
|
Nola kudeatu haserrea etxean Horrela gertatzen da etxean. Bai gurasoak
|
bai
seme alabak lotsagabeago gaude. “Normalean, gurasoek gehiago kontrolatzen dugu non eta norekin esplotatzen dugun, baina denok gaude suminkorrago.
|
|
|
Lekunberri Aranatzera ailegatu beharra nuen, banekien han egongo zela Mikel, familiarekin, Nafarroa gure ama lurra zelako kontu haren aitzakian erosi zuen bigarren etxebizitzan, aitaginarrebaren laguntzarekin, hori bai; Mikelen aitaginarreba On Unberto Atutxa zen, betiko EAJko familia batekoa, oso aberatsa ez bazen ere,
|
bai
seme alaba guztiak herentziaren babesaz hornitzeko adina. Behin baino gehiagotan galdetu nion neure buruari nola kontatuko zizkien Mikelek andreari eta haren familiari atentatu baten harira atxilotu eta komisarian emandako zortzi egunak.
|
|
2022
|
|
|
Inoiz ez da berandu. Familiek helduaroan beren emozioak ezagutzen eta haiei izena ematen ikas dezakete, eta, inoiz egin ez badute ere, bai haiek
|
bai
seme alabek elkarrizketa berriak hasi ahal izango dituzte beren harremanetan, bizitzan eta beste testuinguru batzuetan nola sentitzen diren jakiteko. Seme alaba bat irekitzeko, konfiantzazko lotura egon behar da, hau da, gurasoak konfiantza izan behar du semearengan eta adingabeak aitarengan.
|
|
|
Esker onekoa zirudien. Benetan gertatu ez zena gertaturik ere, ongi hartu nituen nire etxean, ongi baino hobeki, bai bera
|
bai
semeak. Zalapartarik gabe hartu nituen.
|
|
2023
|
|
|
Edonola, iritziz aldatuko ez nuela onartu zuenean, berak
|
bai
seme alabak nahi zituela aitortu zidan eta, hortaz, nirekin ezin zuela jarraitu. Gogorra izan zen.
|
|
|
Antolatzen ausartzen bazara, badakizu nola egin ederki pasatzeko? Artikulu honetan, pijama jaiak arrakasta izan dezan aztarnak ematen ditugu,
|
bai
seme alabek, bai lagunek eta baita gurasoek ere beste bat egin nahi badute.
|
|
|
Espainiako Pediatria Elkarteko (AEP) Amagandiko Edoskitze Batzordea ere norabide berean agertzen da honako hau adierazten duenean: “komenigarria litzateke, beste herrialde batzuetan bezala, beharrezko neurriak (hezkuntzakoak eta legezkoak) hartzea, bai amek
|
bai
seme alabek eskubide hori behar duten moduan eta tokian erabili ahal izan dezaten. Horrela, haurrei eta amei ez ezik, gizarte osoari ere mesede egingo diegu”.
|
|
|
Lanaldiak trinkoagoak dira eta bateragarriak familien eskaerekin. 17:00etatik aurrera lan egiten duten gizonen ehunekoa% 9 jaitsi da,
|
bai
seme alabak dituztenen artean, bai seme alabak ez dituztenen artean; amenak, berriz,% 6 (seme alabarik ez duten emakumeak,% 9). “Joera horrek bateragarritasuna erraztu eta familia arduren banaketa ez hain desberdina sustatu lezake”, esan dute.
|
|
|
Lanaldiak trinkoagoak dira eta bateragarriak familien eskaerekin. 17:00etatik aurrera lan egiten duten gizonen ehunekoa% 9 jaitsi da, bai seme alabak dituztenen artean,
|
bai
seme alabak ez dituztenen artean; amenak, berriz,% 6 (seme alabarik ez duten emakumeak,% 9). “Joera horrek bateragarritasuna erraztu eta familia arduren banaketa ez hain desberdina sustatu lezake”, esan dute.
|
|
|
Irachek dioenez, hainbat guraso taldetan konpromiso gutun bat partekatzen ari dira Lehen Hezkuntzako 6 maila (11 urte) egiten ari diren ikasleen familiendako. Bertan, edozein ikastetxetako (paperean ikastetxearen izena jarri litzateke) nahi duten pertsonei eskatzen zaie idatzita utz dezatela beren seme alabei ez dietela mugikorrik emanen ez ikasturte honetan ez hurrengoan, DBHko 1 mailan.Bertze toki batzuetan, mugikorraren erosketa atzeratzeaz gain, mugikorra eta Internet arduraz erabiltzeko jarduerak edo prestakuntza lantzen dute, bai gurasoen
|
bai
seme alaben artean.
|