|
2001
|
|
|
Erregea gerra burua zen. Argibidedokumentalek, eta baita kronista musulmanek ere, bere protagonismoa agertzendigute, zalantzarik gabe, bai konkista edo arpilaketarako kanpainetan,
|
bai
lurraldearen babesean ere. Maiz, ekintza belikoaren etekinak eliz erakundeen arteanbanatzen ziren, koroaren eta kleroaren arteko aliantza sendotzeko asmotan.
|
|
2003
|
|
|
Haren onespenarekin, basa ehizako haragiek bete beharreko osasun baldintzak ezarri ziren. Horretarako, haragi hori lortzeko, tratatzeko eta ikuskatzeko gutxieneko higiene arauak finkatu ziren, bai eta haragi hori manipulatzen duten establezimenduek bete beharreko baldintza tekniko sanitarioak ere,
|
bai
lurralde nazionalean merkaturatzeko badira, bai Europar Batasunaren barruko trukeetarako badira. Hirugarren herrialdeetatik datozen haragiei dagokienez, arau baliokideak bete dira.
|
|
2005
|
|
|
Nekazaritza mota honek hainbat onura ditu bai kontsumitzaileentzat
|
bai
lurraldearentzat beretzatâ? ¦
|
|
2007
|
|
|
Berrehun urtez erabili zen sistema honetan (ofizialki 1720an deuseztatua) banatu egiten ziren inbaditzaileen artean
|
bai
lurraldeak, eta bai hauei atxikirik zeuden indioak.
|
|
|
“hirigintza plangintzako irizpideak aldatzea” eta “lurzorua birkalifikatzea eragoztea”, indarrean dagoen plangintza orokorrean sailkatutako lurzoruaren %90 gutxienez exekutatu arte. Horrez gain, komenigarria iruditzen zaio okupatu gabeko zerrendan lehen 500 metroak eraikitzeko debekua ezartzea, eta beharrezko mekanismoak antolatzea “herritarrek parte hartzeko eta hirigintza kontrolatzeko prozesu eraginkorrak” ezartzeko,
|
bai
lurralde planak idazteko fasean, bai plan orokorrak edo udal planak garatzeko eta gauzatzeko fasean. Halaber, lurzoru ez urbanizagarrietatik hirikoetara edo urbanizagarrietara sailkatzeko aukerak murriztearen alde egiten du; paisaia, hiriguneen egitura eta tipologia mantentzeari lehentasuna ematea, eta hirigintza plangintzetan oinarrizko baliabideen beharrak identifikatzea:
|
|
2008
|
|
|
Lankide guztiek nahitaez bete behar dituzte jarraibide horiek, eta, helburutik abiatu aurretik, dokumentu edo printzipio gutun bat sinatu behar dute, segurtasun arauak ezagutzen dituztela eta horiek betetzeko konpromisoa hartzen dutela baieztatzeko. " Bai misioaren hasieran,
|
bai
lurraldera iristean, zorrotz jarraitu beharreko segurtasun arloko jarraibide egokiak jasotzen dituzte", nabarmendu zuen 2007an Mugarik Gabeko Medikuak (MSF), Bossason (Somalia) erbesteratutako bi pertsona bahitu ondoren. Erakunde hori etengabe ari da lanean segurtasun protokolo horiek garatzen eta jarduten duen herrialdeetako erakundeak onartzen.
|
|
|
Han ote zeuden gurekin Txinara joango zirenak? Horrelako pentsamenduak zebilzkidan buruan bilera hartan eta nago
|
bai
lurraldea aldez aurretik erabakita edukitzeak bai idazlea izateak bultzatu nindutela besteei erreparatzera eta haien galderen atzetik zeuden istorioak asmatzen saiatzera.
|
|
2009
|
|
|
Euskal Herrian, lehen unetik,
|
bai
lurralde mailan, baita gizartean ere, hausturaitzela izan zen. Izan ere altxaldiak, Nafarroan eta Araban arrakastatsua suertatu zenbitartean, huts egin zuen Bizkaian eta hainbat egun igaro ostean baita Gipuzkoanere.
|
|
|
Lagina osatzen duten guztiak kirolariak dira, Gipuzkoako Eskubaloi Federazioko lizentzia duten eta izan duten gizon eta emakume kirolariak, hain zuzen ere. Aipatu federazioak hartzen du modalitate honetan federatzen direnlizentziak izapidetzeko ardura
|
bai
lurralde mailan, bai maila autonomikoan etabaita estatu mailan jokatzen duten taldeetan ere, nahiz eta lizentzien behin betikoeskumena taldeak lehiatzen duen eremu geografikoaren esku egon (estatu mailakoak espainiar federazioak emango ditu eta maila autonomikoan euskal federazioak). Azterketa osatzen duten kasu kopurua 17.921ekoa da, horietatik 12.290gizonezkoei dagozkielarik eta 5.631 emakumezkoei.
|
|
2010
|
|
|
Bai lehen aldarrikatutako Estatuko araudiari dagokionez,
|
bai
lurraldean onartzen diren hizkuntza edukiko legeei dagokienez, lurraldea zenbait eremutan banatu litzateke, nire ustez, horrela neurri normalizatzaileak optimizatzeko.
|
|
|
Eta hizkuntzen berreskurapeneta normalizazio prozesuek, are gutxiago. hizkuntza eskubideak eta estatuak hizkuntza horiekiko dituen betebeharrak ezartzeko, espainiak askatasun osoz onartu dituen nazioarteko konpromisoen arabera. bai espainiako panorama politikoan inoiz tokirik izan ez duen hizkuntzen lege horri dagokionez, bai aipatutako zazpi arlo horietan hartu beharreko neurri zehatzagoei dagokienez, nire aurreko lan batean proposatzen dudanari lotzen natzaio (ikus El euskera en la CAV (2009): Una apuesta por la diversidad lingü� stica lanaren hirugarren zatia). edonola ere, bai lehen aldarrikatutako estatuko araudiari dagokionez,
|
bai
lurraldean onartzen diren hizkuntza edukiko legeei dagokienez, lurraldea zenbait eremutan banatu litzateke, nire ustez, horrela neurri normalizatzaileak optimizatzeko. erakutsitako bigarren mapa oinarritzat hartuta, eta amaitzear den hamarkada honetan euskara ustez izaten ari den bilakaera kontuan hartuta, gutxi gorabeherako emaitzak iragar daitezke. lehen eremua euskara jada nagusi den eskualdee... 2001ean euskaldunen kopurua %50etik gorakoa zuten eskualde guztiek osatzen dute, eta ziur asko ipar durangaldea gehituko zaie. eskualde horietan, premiazkoa da euskararen nagusitasunari dagokion estatu legedi bat:
|
|
|
Aldiz azken bi kasuetan (eskubidea gurasoek izanik, batetik; ikasleek, bestetik) norbanako irizpidea gailentzen da. Bai norbanako eta
|
bai
lurralde irizpidetik kanpora daude azkenik, halako neurri batean, hirugarren eta laugarren kasuak (eskubidea Hezkuntza Sailak izatea batetik, ikastetxeek bestetik). Non dago EEN legea, abaniko zabal horren barruan?
|
|
|
Hori dena gerta ez dadin,
|
bai
lurralde antolamenduak kontrolpean dituen kodelegaletan, baita sortzen eta garatzen diren plangintza guztietan ere, oso argi gelditubehar dira bakoitzaren konpetentziak eta inplikatuta agertzen diren sailen betebeharrak. Horrekin lotura handia izango du lurralde antolamenduaren planifikazioprozesuen beste arazo batek:
|
|
|
Estatuak apirilera arte izandako diru sarrerei dagokienez, guztira 65.459 milioi euro bildu ziren, hau da, %0, 8 igo zen 2009ko lehen lauhilekoarekin alderatuta. Ocañak zehaztu zuen kopuru horretan sartzen direla bai Estatuko datuak
|
bai
lurralde administrazioen (autonomia erkidegoen eta toki erakundeen) parte hartzeari buruzkoak, azterketa osoagoa egin ahal izateko. Efektu hori deskontatuz gero, diru sarrerak %8 igo dira.
|
|
|
liratekeen 150.000 euro gehigarrietatik, Turkiak %63 bereganatuko lituzke, Kroaziari %7 baino ez litzaioke egokituko eta mendebaldeko Balkanetako beste herrialdeei (Albania, Bosnia eta Herzegovina, Montenegro, Serbia —Kosovo barne—), berriz, %9, 2 guztira (2007ko apirilaren 24an Europako Parlamentuak onartutako txostena, etorkizuneko zabalkundeek kohesio funtsetan izango duten eraginari buruzkoa). Europako Parlamentuaren iritziz, bai eskualde lehia,
|
bai
lurralde lankidetza, eskualde ekonomia europartzeko laguntzan eta Europan garrantzitsuak diren azpiegituren laguntzan bildu lirateke, eta etorkizunean Europako Gizarte Funtsa erabili litzateke, baita ere, tresna horizontal gisa, globalizazioaren erronka sozialak direla-eta, eta aldaketa demografikoen ondorioak direla-eta, eskualdeei laguntzeko. Komeni da gogoratzea Bruselan 2004ko abenduaren 16 eta 17an izandako Europako Kontseiluak zera adierazi zuela:
|
|
2011
|
|
|
Aracilen arabera, hezitzaileek, hizkuntza pairatzen dugun arazotzat eduki beharrean, ulertu beharreko gaitzat hartzen saiatu lukete. hezkuntzan soziolinguistika lantzeko egiten ziren" kulturaeta jolas jarduerak" eskasegiak iruditzen zitzaizkion. ...oa zen bi gai kontuan izatea; ez bakarrik hizkuntza erabiltzeko modua (kontu horrek azken ehun urteotako hizkuntzaren defendatzaileak itsutu ditu), baita hizkuntza erabiltzea bera ere, bere izatean eta izate horren baldintzetan, egituraz eta funtsaz gramatikariak arduratzen baitziren. hain zuzen ere, bere ustez, hizkuntza deskribatu baino gehiago kokatu egin behar zen; hau da, erabilera eremuetan,
|
bai
lurraldeari eta bai gizarteari dagokionez, hizkuntza jakin bat badagoen edo ez dagoen argitzea. Adibide bat jartzearren, Nova Cançó katalanaren iraultza soziolinguistikoa modu berezi batean aztertu beharreko fenomenoetariko bat izango litzateke.
|
|
|
Erakundeetatik babesa lortzen duten talde etnolinguistikoek normalean estatus sozial eta ekonomiko handia izaten dute, bai behintzat gizartean halako botererik ez duten taldeekin konparatuta. Eta modu berean, hizkuntzaren eta kulturaren prestigioa edo sona ere handiagoa izaten da,
|
bai
lurraldearen barruan, baina baita nazioartean ere.
|
|
|
Lege ondorioetarako, araudi berri horrek edari freskagarriak zer diren definitzen du, eta, nahitaez, produktu horien antolamendu juridikoa finkatzen du. “Antolamendu horrek tartean diren operadore guztiak behartzen ditu,
|
bai
lurralde nazionalean bai beste herrialde batzuetan daudenak”, dio Gobernuak. Errege dekretu berri horrek 1992ko urtarrilaren 17koa ordezten du, hartan onartu baitzen edari freskagarriak prestatu, zirkulatu eta saltzeko araudi tekniko sanitarioa.
|
|
|
Material horietako asko Afrikako herrialdeetako meategietan daude, eta horietako batzuetan barne gerrak edo gatazkak sortzen dira ingurunea. Beraz, mineral horiek nazioarteko enpresei saltzeagatik izaten diren diru sarrerak, askotan, ekintzak finantzatzeko erabiltzen dira. armatuak, bai gobernuen aldetik,
|
bai
lurraldeko gerrillen aldetik. Herrialde gatazkatsuenen artean Errepublika dago Kongoko Demokratikoa, meatzaritzako esportatzaile nagusietako bat mundukoa.
|
|
2012
|
|
|
Zorpetze handi horrek hainbat arrazoi ditu: Espainiako ekoizpen ereduak Alemaniakoarekin alderatuta duen balio erantsi eskasa; Espainiak esportatzeko duen ezintasuna eta Alemaniak bere esportazioekiko gehiegizko menpekotasuna izatea; edo kanpoko kapitalen erabilera sustatzen duen Sozietate Zergaren erregulazioa, bai Espainiako Erresuman
|
bai
Lurralde Historikoetan, mozkinak eta bestelako berezko fondoak berriz inbertitu beharrean. Zergatiak alde batera utzita, zor konparatibo horrek ondorio argi bat dauka:
|
|
|
Lehenago, han hemenka nenbilenean, bai ehizan edo
|
bai
lurraldea miatzen, bat batean azaltzen zitzaidan nire arimaren egoerak sortzen zidan ezinegona, eta sumatzen nuen bihotza bera barruan itzaltzen zitzaidala, hango baso, mendi eta basamortuetan pentsatzean, eta ozeanoaren betiereko burdinaga eta sarrailekin lotuta preso nengoela, jenderik gabeko basamortuan, ihesbiderik gabe. Arimaren barealdi handienen erdian, ekaitz baten moduan azaltzen zitzaizkidan burutapen horiek, eta eskuak bihurriarazten zizkidaten eta haur bat banintz bezala negar eginarazten.
|
|
|
Horretarakohizkuntz komunitatea «norma» izango duten eremuak sendotzen, trinkotzen etaehuntzen saiatu litzateke independentismoa. Botere eta eragin logikekintxertatuta (mobilizazioa/ erakundea) hizkuntz komunitatea hegemonikoa bilakatubeharko litzateke eremu gero eta zabalagoetan,
|
bai
lurralde mailan bai eta lan arloedo aisialdi esparrutan22
|
|
|
1 Martin Ugalde Kultur Parkea esperientzia berritzailea da,
|
bai
lurralde garapenaren ikuspegitik begiratuta baita kultur industrien alorretik aztertuta ere. Berritzailea da, lehenik eta behin bere berritasunagatik, esperientzia bakarra edo originala izateagatik, Parkea sortu arte ez baitzen inoiz euskara eta euskal kulturaren berreskurapenari lotutako jarduera produktiboen kontzentrazio espaziala errazteko esperientziarik planteatu, eta are gutxiago, egituratu.
|
|
2013
|
|
|
Hiri moderno eta sofistikatu gisa aurkeztu dute Rawabi erosleen aurrean. Edonork eros dezake bertan etxea,
|
bai
lurralde okupatuetako zein diasporako palestinarrek, baita atzerritarrek ere. Oraingoz, israeldarrek eta juduek ez, ordea.
|
|
|
Hirigintza espekulatiboak laster batean beteko dituen espazio baliotsuak lagako dizkigute lantegi eraitsiek hiriguneen erdialde zein periferietan. Produkzioak hustutako ingurumariak, plangintza urbano eta estrategikoen elikadura bilakatzen dira oso maiz, eta prozesu konstante horiek beste behin erakusten digute
|
bai
lurraldearen eta bai hiriaren eraldaketa teleologikoak nola proposatzen duen collage erako gorpuzkera jarrai eta amaigabea. Arkitekturak eraitsiak direnean regulaziorik gabeko espazioak gelditzen dira begi bistan.
|
|
|
Gu bagara toki erdaldunduentzat eredu. Euskarak atzeraka egin du mendeetan,
|
bai
lurraldean, bai erabilera esparruetan. Arnasguneak zabalduta euskararen eta euskal hiztunen geroa ziurtatuko dugu.
|
|
2014
|
|
|
Beraz, herri eredua bermatzeko,
|
bai
Lurralde antolamenduan eta bai gainontzeko arloetan ezinbestekoa daahalegin benetakoa.
|
|
|
Hala, proposamen hori onartzen dutenek abantaila hauek izango dituzte tarifa lau horrek sortzen dituenak: Kirol jarduera ugari egitea, inolako murrizketarik gabe, eta plan honetako zentro laguntzaileetan egitea,
|
bai
lurralde nazionalean, bai atzerrian. Ez da beharrezkoa jantziak eta kirol materiala erostea edo eguneratzea; izan ere, erabiltzaileek eskubidea dute zerbitzu horretan izena emateko, eta, hala, plan horiek aplikatuta aurrezten dira.
|
|
2015
|
|
|
Goiz eta arratsalde, bi aldiz egingo genuen joan etorria, bazkaldu ere etxean egiten baikenuen. Horrek guztiak bizitzaren erritmo bat ezartzen zuen, erlojuaren beharrik ez zeukana, eta lehentasun batzuk ere markatzen zituen, bai zereginetan
|
bai
lurraldeetan: eskola betebehar bat zen, bai, baina hura bukatu bezain laster gure ohiko jolasetara itzuliko ginen, gure berezko lurraldera:
|
|
|
Orain, gaur egun ari diren nazionalismo moten azkeneko balorazioa egin nahi dut, eta neurea proposatu, ondoren: bai nazio ezaugarriei buruz,
|
bai
lurralde helburu estrategikoei begira, eta bai, hurrengo atalean, eredu sozioekonomikoaren aldetik ere.
|
|
|
Noizean behin agertu izaten diren inkestetako datuen arabera, Hegoaldean, HB da independentziazale kopuru handiena daukana; gero EA; eta gero EAJ. Ez da daturik eskaintzen EB, EMA, HA edo Zutikerako, baina azpimarratu gura dudana da alderdi guztietan agertzen direla kopuru esanguratsuak korronte bien alde, eta, hortaz, gaur eguneko alderdi nazionalistetan interes eta ikuskera desberdinak batzen direla, bai nazio motari begira,
|
bai
lurralde helburuari begira, eta bai pentsaera ideologikoari begira, geroago ikusiko dugunez.
|
|
|
Hiriak daudentokietan. Presentzialki ere asko galdu dugu,
|
bai
lurraldea bera euskarri bezala, eta baita pertsonakere, existitzen ez garela ematen baitu.
|
|
|
Irujok 20ko hamarkadako izpiritu berarekin erantzun zien: " Argi dago Nafarroako, Gipuzkoako, Arabako eta Bizkaiko zortzi aurrezki kutxak,
|
bai
lurraldetakoak bai hiriburuetakoak, atzean dituen erakunde batek diru gehiago, prestigio gehiago, kreditu gehiago eta errespetu gehiago lukeela bakarrik dagoen Nafarroako batek baino, eta horrek ez du esan nahi Nafarroak bere pertsonalitatea galduko lukeenik. Konponbide baten arabera egingo litzatekeelako eta konponbide horretan Nafarroak begiak irekita eramango lituzkeelako, beste gauzetarako egiten duen bezala".
|
|
2017
|
|
|
Aditu horren arabera, «Espainiako kasua Europan natura baliabide urri batzuekin kontserbatzeko adibide bat da, baina pertsona konprometitu askorekin». Alberto Navarrok Lurgaia Fundazioaren lana azpimarratu du, baso atlantikoaren berreskuratze eta lehengoratze lanetan, bai nekazaritza eremuan,
|
bai
lurraldeko Zaintzarako Galega Elkarteak (ACGT), Terra Chak, «Terra Chak» eta Ancares-ek, hain zuzen. Irudia:
|
|
2018
|
|
|
Vasconia Ebro ibaitik Garonaraino zihoan lurralde handi bat zen, hain zuzen, gaur egungo Euskal Herria gainditzen zuen lurraldea. Eremu hori,
|
bai
lurralde, bai herri, eta baita ere hizkuntza ezberdinez osatua zegoen. Ekonomia, azpiegitura, baliabide eta elikagai ugarirekin hornitutako mapak ikusten nituen.
|
|
2020
|
|
|
Zer izarikoa? Zer motatako informazioa hedatzeko, bai mendiari buruz,
|
bai
lurraldeari buruz. Horiek oro zehaztekoak dira.
|
|
|
Isilunea Espaniar Estatu osora zabaldu da. Espainiako organo eta erakunde publiko eta pribatu guztiak daude deituak bat egitera,
|
bai
lurralde nazionalean baita atzerrian ere; eta, bereziki, herritar guztiak. Errespetua adierazteko ekintza moduan, dauden tokian daudela hildakoen oroimenezko isiltasunezko minutu horretan Espainia osoan jarduera gelditzeko eskaera egin die Gobernuak.
|
|
|
Euskal Herrian bizi diren biztanleen osotasuna. Beraz, Euskal Herri bat bakarrik dagoela, bai eremuz,
|
bai
lurraldez eta baita biztanlez ere aitortu behar dugu.
|
|
|
Saharar herriak, oro har, bere nortasuna, nazionalismoa eta balioak zaintzen dituen kultura propio bat babestea lortu du (Zunes eta Mundy, 2010). Mendebaldeko Saharan, ezaguerak, artea, sinesmenak, legea, tradizioak eta ohitura guztiak belaunaldiz belaunaldi ikasten dira, bai errefuxiatuen kanpamenduetan,
|
bai
lurralde okupatuetan ere (Kingsbury, 2016).
|
|
|
Saharar herriak, oro har, bere nortasuna, nazionalismoa eta balioak zaintzen dituen kultura propio bat babestea lortu du (Zunes eta Mundy, 2010). Mendebaldeko Saharan, ezaguerak, artea, sinesmenak, legea, tradizioak eta ohitura guztiak belaunaldiz belaunaldi ikasten dira, bai errefuxiatuen kanpamenduetan,
|
bai
lurralde okupatuetan ere (Kingsbury, 2016).
|
|
2021
|
|
|
Hori dela eta, proposamen hori mahaigaineratuko dute datorren asteazkenean, autonomia erkidegoek eta Espainiako Osasun Ministerioak osatzen duten kontseiluan: «Adostasunak garrantzitsuak dira,
|
bai
Lurralde Arteko Kontseiluan bai Osasun Publikoko Batzordean, baina guk bide orri propioa daukagu, une oro ebaluatzen ditugun irizpideen araberakoa, eta horri segika egiten ditugu proposamenak».
|
|
2022
|
|
|
1842ko legearen irakurketa gaurdaino ekarriz, Nafarroaren eta estatuaren arteko hitzarmenaren ideia du oinarri, eta, hain zuzen ere, Txibitek itunaren izaera hori goraipatu du gaur ere: «Gure izaera kolektiboa itunzalea da,
|
bai
lurralde barruan, bai handik kanpo. Eta hori nabarmendu beharra dago egungoaren moduko garai nahasietan».
|
|
|
46 urtez Mendebaldeko Sahara okupatu eta saharar herria borrokatu ondoren, egoera konpondu gabe dago oraindik, eta,
|
bai
lurralde okupatuetan bizi diren biztanleek, bai Tindufeko errefuxiatuen kanpamentuetan bizi direnek, giza eskubideen urraketak pairatzen dituzte, eta Marokoren okupazioaren pean edo babes kanpalekuetan bizitzera behartuta daude.
|
|
2023
|
|
|
Errusiak Ukrainako inbasioa hasi zuenetik, apenas aldatu den Txinaren jarrera. Bere burua eragile neutral gisa aurkeztu du, eta, horrenbestez, eskatu du bai herrialde guztien subiranotasuna eta
|
bai
lurralde batasuna errespetatzeko, baita estatuen «segurtasun kezka zilegiak» kontuan hartzeko ere. Txina eta Errusia aliatu geopolitikoak direnez, Mendebaldeak adierazi izan dio Pekini baliatu dezala posizio hori Kremlinen jarreran eragiteko.
|
|
|
Amaitzeko,
|
bai
Lurralde Historikoek bai Estatuak tasak eta kontribuzio bereziak ezar ditzakete. Aurrekoez gain, badira aipatu ez ditugun beste zerga batzuk ere tributu sistemaren ikuspegi orokorra gaindituko litzatekeelako.
|