|
2002
|
|
|
Estatu Batuetako 225 internistaren artean egindako inkesta baten arabera, 1975etik aurrera, bi berrikuntza teknologikoak izan dira aurrerapen eta aurkikuntza esanguratsuenak. Espainiako espezialista askok ere azpimarratzen dute bi diagnostiko taldeen asmakuntzak duen garrantzia, bai ikuspuntu zientifikotik
|
bai
giza ikuspegitik. Hala ere, uste dute AEBetako zerrendak leku garrantzitsuagoa gorde behar zuela transplanteak garatzeko edo hiesaren aurkako ikerketarako.
|
|
2004
|
|
|
Aurkezten zaigun egoera debeku printzipio orokor batetik abiatzen da. Printzipio horren arabera, ez da merkaturatuko seguruak ez diren elikagairik, eta, erregelamenduzko definizioaren arabera, bai osasunerako kaltegarriak direnak,
|
bai
giza kontsumorako egokiak ez direnak. Elikagai bat segurua ez den zehazteko kontuan hartu behar diren parametroek, kasu batzuetan, produktuaren osaeratik haratago doazen faktoreei erantzuten diete, eta arreta berezia jartzen dute azken kontsumitzailearen portaeran edo itxaropenetan, ez baita hain aurreikusgarria.
|
|
2005
|
|
|
Espainian, hogei bat unibertsitate karrera inguruk dute harremana, neurri handiagoan edo txikiagoan, ingurumenarekin. Horietako bakoitzak ikuspegi eta gaitasun desberdina du, bai inguruneari lotuago dago (Lurraren Zientziak edo Gizarte Zientziak),
|
bai
giza jardueren ondorio negatiboak zuzentzeko (Ingeniaritza), eta unibertsitate batzuek ere eskaintzen dituzte ingurumen ikasketak. Era berean, jakintzen sakabanaketa eta profesionalen jatorria dela eta, unibertsitateek berek eta erakunde, enpresa edo fundazioek doktoretza, graduatu ondoko, master edo ikastaro espezializatuen ikastaroak ematen dituzte.
|
|
2006
|
|
|
“Elementu kimikoak eta horien konposatuak egoera naturalean edo edozein ekoizpen prozeduraren bidez lortutakoak, erabilitako prozeduraren ondoriozko ezpurutasunak eta produktuaren egonkortasuna kontserbatzeko beharrezkoak diren gehigarriak barne hartuta, eta alde batera utzita egonkortasunari eragin gabe eta konposizioa aldatu gabe bereiz daitezkeen disolbatzaileak” eta “bi substantziaz edo gehiagoz osatutako nahasteak edo soluzioak”. Produktu kimikoak, bai substantzia kimikoak bai prestakinak, arriskutsutzat joko dira beren propietate fisikokimiko eta toxikologikoengatik, bai eta ondorio espezifikoengatik ere,
|
bai
giza osasunean bai ingurumenean. Produktu kimikoak arrisku kategoria batean edo gehiagotan sailkatzen dira, prestakin arriskutsuen sailkapena, ontziratzea eta etiketatzea arautzen duen 255/ 2003 Errege Dekretuaren eta Laneko Segurtasun eta Higienerako Institutu Nazionalaren 635 Prebentzio Ohar Teknikoaren (NTP 635) arabera.
|
|
|
Baliabide hori ez da, inondik ere, mugagabea, eta guztioi dagokigu etorkizuneko belaunaldien mesederako babes egokia egitea. Espainian, oro har, plubiometriari dagokionez dauden aurrekariei erreparatuta, zalantzarik gabe, agintariek murrizketa neurriak hartuko dituzte,
|
bai
giza kontsumorako, bai etxeko erabilerarako edo erabilera publikorako, bai nekazaritzarako, industriarako eta jarduera ludiko sozialetarako. Europan, Uraren Esparru Zuzentaraua (UED) da Europako urei dagokienez ikuspegi handiena ematen duenetako bat, kutsatzeko arrisku handia duten batzuk.
|
|
2007
|
|
|
Nutrizioaren arloan eta, bereziki, obesitatearen prebentzioan informazioa, hezkuntza eta osasunaren sustapena sustatzen duten estrategiak eta jarduerak planifikatu, koordinatu eta garatzea. Gainera, Elikagaien Segurtasunaren eta Nutrizioaren Espainiako Agentziak (AESAN) zilegitasuna izango du lagapen ekintza gauzatzeko, kontsumitzaile eta erabiltzaileen interes kolektibo edo zehaztugabeak kaltetzen dituzten portaeren aurrean,
|
bai
giza kontsumora zuzendutako elikagaien segurtasunaren arloan, bai nutrizio alegazioei dagokienez. Alde horretatik, kargutik kentzeko ekintzak epai bat lortu du, demandatua jokabide hori utzi eta etorkizunean berriro egitea debekatzera kondenatuko duena.
|
|
|
Ikertzaileek 1989 eta 1990 bitartean jaiotako Wight uharteko (Erresuma Batuko konderria) 900 haur aztertu zituzten, jaiotze urtean eta bi, lau eta hamar urteren buruan izandako arnasketa erregistroak aztertuz. Garrantzi handia eman zioten 1 interleuzinoaren hartzaileen antagonistaren genearen presentziari; izan ere, lehenago egindako azterketetan, bai ikerketa animalietan,
|
bai
giza klinikan, frogatu zuten gaixotasuna eragin zezakeela. Gene hori ingurumen faktoreek eta, bereziki, tabakoaren keak eragindako aldaketek eragin dezaketela ikusi zuten.
|
|
|
Ikerketaren ekarpen nagusia da komunitate zientifikoak orain arte onartu duen premisari amaiera ematen diola: posidonia atzeraka zebilela,
|
bai
giza arrazoiengatik, bai eboluzio arrazoiengatik, azaldu zuen lanaren egileetako batek, Just Baylek. Sineste hori Moliner eta Picard frantsesek posidoniaren azterketetatik gaur arte mantendu da, 1950eko hamarkadan, posidonia ingurunera egokitzeko ezintasunagatik desagertzeko joera zuela pentsatzen hasi zenean.
|
|
2009
|
|
|
Mikotoxinak, fungsen jarduerak berez sortutako metabolitoak (batez ere, onddo mikroskopikoak), nekazaritzako produktuetan agertzen dira hazkunde, garraio eta biltegiratze faseetan. Konposatu horiek kantzerigenoak izan daitezke, eta, beraz, kontrolatu egin behar dira bai haien presentzia
|
bai
giza kontsumorako produktuen kopurua. Zearalenona mikotoxinak (ZON) eta haren metabolitoek (a zearalenol (a ZOL) eta b zearalenol (b ZOL) kutsatutako arto irinen laginak identifikatzean oinarritu da azterketa.
|
|
|
Identifikatutako osagaien artean, polisakarido proteina konplexu bat nabarmentzen da, eta horri propietate onuragarriak eman litzaizkioke. Elikagai horren ezaugarri osasungarriei buruzko literatura zientifikoa osorik aztertu ondoren, azterketa gehienak laborategian egin dituzte hainbat teknikaren bidez (in vitro, in vivo), bai animaliekin
|
bai
giza zelulekin. Atariko azterketetan gojiaren baien (LBP) polisakarido proteina konplexuaren ahalmen antioxidatzaile handia ikusten da, eta immunitate sistemako zelulak estimulatzeko gaitasun pixka bat ere antzematen da; hala ere, goji zukuak gizakiengan duen eraginari buruzko azterketak urriak dira oraindik.
|
|
2010
|
|
|
Hirugarren azterketa batean, errazioaren proteina kontzentrazioak ukuiluan amoniakoa eta oxido nitrosoa metatzean duen eragina zehaztu zen. Bi gasek, lehen aipatutako ingurumen ondorioez gain, kalte egin diezaiekete
|
bai
giza osasunari bai aziendari. Azken ikerketa horrek frogatu zuen amoniako kontzentrazioak handiagoak direla proteinak gehiago hartzen dituzten anoak daudenean.
|
|
|
Ibaien ur goraldien erregulazioan duen eraginari esker, azaltzen dute, kalte material handiak saihestu dira eta herritarrentzako arriskua murriztu da. Ura metatzeko gaitasuna gero eta baliabide baliotsuagoa da,
|
bai
giza kontsumorako bai nekazaritzarako, eta hori da beste arrazoi nagusietako bat. 36 presa berri eraikiko dira, eta gaur egungo bi presa handitu egingo dira edukiera handitzeko.
|
|
2011
|
|
|
Ahalmen genotoxiko eta kantzerigeno ahula ere deskribatu da, animaliekin egin berri diren ikerketetan. Hala ere, konposatu horien presentziari buruzko datuak falta dira, bai elikagaietan
|
bai
giza gorputzean, ondorio kaltegarriak zehaztasunez zehazteko. Ezin izan dira, halaber, elikagai taldeen araberako kutsadura totalaren mailak kalkulatu eta alderatu.
|
|
|
Langileen mugikortasunari buruzko informazioa bildu dute, baita istripuei buruzko estatistikak eta ikerketak ere. Betebeharretan arriskuen ebaluazioa ere sartzen da, bai joan etorrien antolaketan eta kudeaketan,
|
bai
giza faktorean (alkohola, mugikorraren erabilera, nabigatzailea, nekea, hirigunearen erabilera…), ibilgailuan, azpiegituran eta ingurumen arriskuetan. Era berean, prebentzio neurri zehatzak jarri dituzte martxan, besteak beste, langileen prestakuntza.
|
|
|
Bi hautaketa prozedura horiek “INNVIERTE Economía Sostenible” programaren barruan daude. Programa horren bidez, oinarri teknologikoko eta ekonomia hazkunde potentzial handiko enpresa berritzaileak garatu eta finkatu nahi dira, arrisku publiko pribatuko kapitalaren bidez. Sektore biosanitarioan industria kapitaleko ekimen pribatuak hautatzeko prozesuak kontuan hartuko ditu bai sektore farmazeutikoan diharduten enpresak,
|
bai
giza osasunerako bioteknologiaren eta osasun teknologien sektoreak (erabilera medikoko produktuak, ekipoak eta softwarea), guztiak ere teknologia handikoak eta jakintzan intentsiboak. Sektore horiek produktibitate handia dute eta nazioarteko merkatuetan gero eta presentzia handiagoa.
|
|
2013
|
|
|
Animalietan antibiotikoak gaizki erabiltzeak medikamenduekiko erresistenteak diren bakterioak agertzea eragin dezake. Agintari nagusiek ematen duten oharretako bat da mikrobioen aurkako erabilera neurritsua egitea,
|
bai
giza gaixotasunetan, bai animalia ekoizpenean. Elikadura Segurtasunerako Europako Agintaritzaren arabera, antibiotiko askoren aurkako erresistentzia lortu duen bakterio baten adibidea Staphylococcus aureus da.
|
|
|
Europako Batasuneko (EB) trenbideari buruzko araudia eztabaidatzen ari dira, hura sustatzeko. Joan Antoni Romaguerak, Centre D’Estudis – Modelisme me Tiempo erakundeko presidente den aldetik, dio trenak abantaila bat duela, beste komunikabide batzuen aldean, istripuengatiko galerei dagokienez,
|
bai
giza istripuengatik, bai ekonomikoengatik. Georgios Tragopoulos WWF Espainiako energia eraginkortasuneko teknikariak dio «erabiltzaileek lesio edo heriotza bat jasateko arriskua asko murrizten duela».
|
|
2014
|
|
|
Esparta Palma Haurdunaldia eta kutsadura atmosferikoaren arriskuak Etorkizuneko haurrak bereziki zaurgarriak dira haurdunaldiko kutsadurarekiko Garraioa eta trafikoa, industria, berogailuak eta zentral termikoak. atmosferako poluitzaile kaltegarri ugari isurtzen dira, bai ingurumenerako
|
bai
giza osasunerako. Azken hamarkadetan airearen kalitatea hobetu egin den arren, Europan» atmosferako poluitzaileen kontzentrazioak oso handiak dira oraindik«, Europako Ingurumen Agentzia. Airearen kalitateari buruz erakunde horrek egin duen azken txostenak hauxe dio:
|
|
|
Batez ere uretan dago. Metal horiek ingurumenean aurki daitezke, bai modu naturalean,
|
bai
giza jardueraren eraginez. Elikagaien bidez giza esposizioa saihestea zaila da, baina elikadura katearen sarrera murrizten bada, gutxitu egin daiteke.
|
|
|
Europan egindako azken ikerketa baten arabera, Salmonellaren erresistentzia sortzeko joera handituz doa, Campylobacterren kasuan bezala. Erresistentzia deuseztatzea Antimikrobiarrak garrantzitsuak dira
|
bai
giza medikuntzan bai albaitaritzan bakterioek eragindako infekzioak tratatzeko. Mikrobioen aurkako erresistentzia areagotu egin da, batez ere, gehiegizko enpleguagatik eta antibiotikoen erabilera txarragatik.
|
|
2017
|
|
|
Palmondo olioa landare jatorriko koipea da, palmaren fruitua zanpatuz lortzen dena, izenak adierazten duen bezala. Soja olioaren ondoren, munduan gehien ekoizten dena da,
|
bai
giza kontsumorako, bai erregaia egiteko. Hain zuzen ere, ekoizpen bolumena da arazo handienetako bat; izan ere, palmondoak hedadura handietan landatzeak eta olioa egiteko fruituak ustiatzeak eragin handia dute ingurumenean.
|