|
2009
|
|
|
Memoria ofizialak aztarna ikusgarriak uzten baititu espazioan (monumentu, kale izen, eta antzeko aztarna materialen bidez) eta hauen bideziragana orainean gaurkotzea du helburu. Memoriaren kudeaketa estatu auzia izanda luzaz Espainian,
|
bai
frankismoak iraun bitartean, bai eta ondoren ere.
|
|
2012
|
|
|
NBE Nazio Batuen Erakundearen gomendio horiek onartu lituzke, trantsizioko justizia Espainian ere garatzeko. Estatuari eskatzen zaiona da egiaren batzorde bat sortzeko; ikertzeko, objektiboki, zer gertatu zen bai Gerra Zibilean eta
|
bai
frankismoan. Egia agertzeko.
|
|
2013
|
|
|
Idahon euskal jatorria duten 50.000 lagun inguru bizi direla gogoratu zuen, eta horien artean aurreko astean hil zen Idahoko estatu idazkari ohi Pete Cenarrusak eginiko lana nabarmendu zuen. Esan zuen ahalegin handia egin zuela Cenarrusak Euskal Herriko egoera AEBetan zabaltzeko,
|
bai
frankismo garaian bai gerora ere. Ondoren, Cenarrusarekin batera eginiko lanaz mintzatu zen Bieter.
|
|
2014
|
|
|
Galdutako gerra baten ondorengo seme alabez ari gara berbetan, abertzaletasunaren unibertso sinbolikoa isiltasunean eta beldurrean egon ostean, kalera ateratzen hasten denekoa apurka apurka. Isildutako hizkuntzaren aintzat hartze bat gertatzen da maila sozial zein politikoan; parte hartzea herri baten funtzio hasten da bihurtzen,
|
bai
frankismoaren kontra egiteko, ikastolen bidez hezkuntza propio eta berritzaile baten alde egiteko, zein jatorri aniztasuna eta maila sozialeko aldarrikapenak kaleratzen hasteko. Frankismoaren kritikarako babesgune bat izan zen Eliza.
|
|
2016
|
|
|
Historiografia klasikoak, faxismoaren definizio liberal zein marxistetatik abiatuz, erregimen hau karakterizatzeko orduan eskema estatiko bat erabiltzen du, posizio antagonikoetatik bada ere: hau da,
|
bai
frankismoa totalitarioa baino autoritarioa zelakoan faxista zela ukatzen zutenen; zein totalitarioa zelakoan faxista zela baieztatzen zutenen arteko eztabaida planteatu izan da parametro klasiko hauetan. Historiografia berriagoak, ordea, frankismoaren eta faxismoaren arteko harremana modu dinamikoagoan ulertzen du, frankismoaren ezaugarri faxistak, berauen jatorria eta iraunkortasuna identifikatzen saiatuz;, faxismoaren aroak?
|
|
|
Berak esan duena da Franco pertsonaia gisa ez zaiola interesatzen, baina
|
bai
frankismoak utzi duen arrastoa eta oraindino ikus ditzakegun frankismo mota ezberdinak (frankismoa paralelismo batean ipinita nazismoaren pare), eta horrek dakarren injustizia eta beste mila gauza gaizto edo oker. Franco bera pertsonaia bezala ez zitzaion interesatzen, ezta guri ere; baina berak pertsona moduan eraikitako txarkeria hori guztia bai, eta batez ere gure komunitateari lotuta dagoen txarkeria, aztarna oso mingarri batzuk utzi dituena, herri honek inoiz merezi ez zituenak.
|
|
|
Baina orduko marko antifrankistari bere garrantzia emanez. Euskal herritarrek jakin badakite ez doala beren alde, baina
|
bai
frankismoaren aurka. Franco hil eta urte eta erdi geroago, Espainia Europan sartzen da eta ez da posible Europak onar dezan Espainiak ez dituela irizpide demokratiko guztiak errespetatzen.
|
|
2018
|
|
|
aginte publikoak edizioaren eta difusioaren gain duen kontrola. Hori da azkenean,
|
bai
frankismo garaian, bai gero ere, zentsuraren definizio orokor bat. Eta hor gehiago sakontzeak ez dut uste asko merezi duenik orain, baina bai gero definizio frankistan sartzen bagara, frankismo garaikoan.
|