|
2000
|
|
|
Beraz, borroka honetan, Espainia etaFrantzia etsairik handienak zaizkigu soziologikoki de facto gaur. Beste gauza bat da eaespainiar frantziar euskaldunok gaur de facto ditugun burubide (mentalitate) historikoak, neuronak eta geneak zuzenak ala okerrak diren, ea nazio arazoarengatik baiespainiarrek bai frantziarrek
|
bai
euskaldunok borrokan aritzeak merezi duen ala ez, eaborrokagaia txoroa den eta ea denok, euskaldunak, frantziarrak eta espainiarrak, erotuta gauden. Kasu honetan txoroak ez ginateke euskaldun, frantziar eta espainiarrakbakarrik izango, mundu osoa baizik; azken batean, orain txinatar, errusiar, indonesiar, judutar, palestinar, irlandar, ingelesak eta beste hamaika arazo nazionalagatik aribaitira borrokan.
|
|
2002
|
|
|
Euskal hizkuntza ezezaguna eta baztertua da gure inguruko eguneroko hedabide idatzi eleanitzetan. ...itaratzen den bakarra (Euskaldunon Egunkaria) alde batera utzita, euskal hizkuntzak jasotzen duen trataera ez da gizarte kultura anitz bati legokiokeena; aitzitik, badirudi euskara eta gainerako hizkuntzak elkarrengana hurbildu beharrean, hizkuntza desberdineko hiztunak elkarrengandik hurbilago jarri beharrean eta horien arteko integrazioa piztu beharrean, bai euskara eta gainerako hizkuntzak, eta
|
bai
euskalduna eta erdaldunak ere, elkarrengandik urruntzeko borondate irmoa dutela egunkari eleanitzik gehienek.
|
|
|
Unibe rtsitate publikoak ikasle guztiei,
|
bai
euskaldunei bai erdaldunei, beraien hizkuntz eskubideen murrizketarik gabe, zerbitzu osoa eta berdina eskaini behar diela kontuan izanda, euskal campusaren aldeko hautua izango litzateke bidezkoena. Baina gaurko baldintza juridikoak eta egoera politikoa kontuan izanda, oso zaila iruditzen zait, ia ezinezkoa ez esateagatik.
|
|
2003
|
|
|
Martxoaren 13an, osteguna, ELA, LAB, ESK, EILAS, EHNE, ELB, HIRU eta EGASek ordubeteko lan uztea deitu dute «Egunkaria»ren aurkako operazio politiko eta polizialaren aurka protesta egiteko. «Bai euskarari, bai adierazpen askatasunari, bai herriari eta
|
bai
Euskaldunon Egunkariari» leloa erabiliko da. Deialdiak arrakasta handia izatea espero da.
|
|
2004
|
|
|
1) euskaldun sentitzea hazten doa gazteen artean; 2), euskaraz euskalduntzat? hartzeko beharrezko baldintza gisa areagotzen ari da gazteen artean; 3) era berean, gazteen artean ari da gehienbat euskaldunen kopurua gehitzen(
|
bai
euskaldunena eta bai ia euskaldunena). Honek zera iradokitzen digu berriro ere, euskal gizartean, euskararekiko (kasu honetan euskararen proportzio eta ezagutza mailarekiko) inplikazioaren bitartekotzak duen garrantzia identifikazio etnosozialaren identifikazioan, orokorrean alegia, bai etnolinguistikoan eta bai etnonazional eta etnokulturalean?. 12
|
|
|
Erdaldunek horixe espero dute euskaldunengandik, alegia, ezezagunei lehenengo hitza erdaraz egitea. Laburbilduz, ezezagunei erdaraz hitz egiteko espektatiba soziala dago Euskal Herrian bai erdaldunen aldetik
|
bai
euskaldunenetik. Kontrakoa egitea deskontsiderazio edo erasotzat joko lukete askok?. 592
|
|
2005
|
|
|
Nolanahi ere,
|
bai
euskaldun berriekin, etxetik erdaldun direnekin eta bai euskaldun zaharrekin, etxetik euskaldun edo elebidun direnekin, gaitasun hobekuntza bada eskolak egin dezakeen eta legez eta gogoz egin behar duen lana. Baina horrezaz aparte, badago hizkuntzaren transmisio hori ikuspegi zabalagoan, ikuspegi soziokulturalean txertatu beharra.
|
|
|
Nolanahi ere, bai euskaldun berriekin, etxetik erdaldun direnekin eta
|
bai
euskaldun zaharrekin, etxetik euskaldun edo elebidun direnekin, gaitasun hobekuntza bada eskolak egin dezakeen eta legez eta gogoz egin behar duen lana. Baina horrezaz aparte, badago hizkuntzaren transmisio hori ikuspegi zabalagoan, ikuspegi soziokulturalean txertatu beharra.
|
|
2006
|
|
|
Ingalaterrako zelai guztietan daude kantu eta kontu mitikoak, klub bakoitzak bere historia du eta zaleek historia guztia dakite, baina Liverpool berezietan bereziena da. Bai neuk eta
|
bai
euskaldun askok maitasun berezia diogu Liverpooli. Horrek lagundu zidan baiezkora erortzen, eta behin hara iritsi nintzenean, jabetu nintzen, nekizkien berezitasun horiek guztiak egiak zirela, eta ez nekizkien pila bat ere bazirela.
|
|
|
Bitartean, azken hilabetean, programatu gabeko hiru geldialdi izan ditu zentralak eta berriz ere, zentralaren segurtasuna dudan jarri da. Herritarrek
|
bai
euskaldunek bai espainiarrek ere Garoñaren aurka daudela adierazi dute askotan; kalean, asteburu honetan bezala, eta areago, Arabako Batzar Nagusietan, Gasteizko Legebiltzarrean eta Espainiako hainbat udaletan ere bai. PSOEko Gobernuak hauteskunde programan zentral nuklearren desegite progresiboa agindu zuenak 2009rako aurreikusita zegoen hasierako erabakia aurreratzeko aukera du.
|
|
2007
|
|
|
Barkamena eskatu behar ote dut euskaldun berri zahar eta gipuzkoarra naizelako? " Earki gatxek", esango luke gure osaba elebakar hura
|
bai
euskaldun zaharrak. Gogoan dut aspaldi (Angel oso erdaldun eta umea zen garaian), eta nire joera gorri samarra ikusita, gure osaba baserritar horrek berak nola esaten zidan" gauza handia egin nahi duzue zuek alajainetan, itaie ta mallue ekarri:
|
|
|
Eta Euskadi saria lan honi esker eman izanak beste zerbait ere esaten dit, literatura ongi itzultzeko baldintza egokiak behar direla, eta oraingo kasuan nik gogoan ditudan horietako franko izan nituela alde: liburua gustatzea, epe esturik ez izatea, kontsultak egiteko lagun onak kasu honetan
|
bai
euskaldunak bai italieradunak, nire eta beste biren zuzenketa, eta liburua euskaratu eta gero distantzia hartu, testua beratzen utzi eta berriz hartu ahal izatea handik urtebetera, adibidez.
|
|
2008
|
|
|
Elkar ezagutzen dugu gehiago bai parte hartzaile, gai jartzaile eta epaileek. Beste herrialdeetan bai kopurua eta
|
bai
euskaldunen kopurua handiagoa da. Eta publikoan ere, Nafarroako txapelketan badago kopuru bat nahiko fidela dena, euskara dagoen egoeran egonda, hilabete batez euskal giroan mugitzeko aukera gisa ikusten duena.
|
|
|
Talde ttikia zen. Taldea osatzen zuten, ez euskaldunak zirelako, baina
|
bai
euskaldunak zirelako. Neke da esplikatzen… Ez ziren euskaraz mintzatzen, ez zuten ezer bereziki euskaldun, ez dantza ez beste, ezer ez, baina euskaldunak ziren denak.
|
|
|
Honek inplikazio sakonak ditu,
|
bai
euskaldun berri hauen hizkuntza gaitasunari dagokionez (eskolako gaietatik landa handiagoa izaten dute gazteleraz komunikatzeko gaitasuna), bai bizi diren testuinguruari dagokionez: euskaldun gehienak testuinguru erdaldunetan bizi dira, eta euskara eskolari lotzen zaio.
|
|
|
Hola, 1893an katedrako irakasle gisa Bizkaiko Diputazioari euskal hiztegia eta folklorea biltzeko baimena alferrik eskatu bazion, orain Euskaldun Biltokiko zuzendari gisa, bertan «baserritar akademia» bildu zezakeen hiztegia osatuz joateko28 Edo katedrako ikasleekin antzerkiak egin ahal izateko, Institutuak eskaintzen ez zuen azpiegitura lortu zuen. Edo katedrako ikasleek euskarazko aldizkari bat eskatzen bazioten ere, Institutuan ezin atera zezakeen, baina
|
bai
Euskaldun Biltokian. Hola bada, Euskaldun Biltokia, euskara katedraren plataforma osagarri bat zen, han hasitako proiektuei segida emateko aukera ematen zuena.
|
|
|
Abizen horrekin, Eibarkoa ez behintzat. Baina
|
bai
euskalduna. Thouvenot en ofizioak dioena egia bada, herritarrek hilketa ez eragotzi izanak frantziarren kolaboratzaile bat zela pentsarazten digu:
|
|
2009
|
|
|
Inoiz ez zuen ahaztu zein izan zen bere sorterria, horrexegatik, bere burua
|
bai
euskalduna eta bai frantsesa jotzen zuen (horrek, gainera, ez zion bere baitan inolako aurkakotasunik sorrarazten). Bere euskal identitatearen ikuspegi nagusiak honela azal ditzakegu:
|
|
2010
|
|
|
Barneko ministroak azpimarratu duenez, ETAk, euskal gizartearen eta zenbait abertzaleren aurkako gaitzespena erakutsi du;
|
bai
euskaldunek eta bai abertzaleek (ozen oraingoan ere esateko eta berengandik aldentzeko ausardiarik ez badute ere) terrorismoa desagertzea nahi dutelako.
|
|
|
Aldudeko medikuak esparru berriak ireki nahi zizkien bai euskarari eta
|
bai
euskaldunei ere orduko ideologia elizkoia gaindituz, baina, kontura gaitezen, bete betean jo zuen ortodoxiaren kontra: sexua eta, tabu dira; ezinbestean, erdaraz aipa zitezkeen, baina euskaraz ez, euskarak babestu egiten zuen-eta kutsatu gabeko eremu bat, non bertako biztanleak, Lotilandiako euskaldun maitagarriak, Jainkoaren lege barruan bizi baitziren, edozein eragin galgarritatik euskarak gerizatuta.
|
|
|
Hori dela medio gaztelania hutsez5 alfabetatzen zituen eskolak, oro har, bertako haurrak: bai etxetik erdaldun huts zirenak, bai nola halako elebidunak eta
|
bai
euskaldun garbiak. Euskarak eta euskal kulturak ez zuten leku irmorik orduko eskola molde ofizialean:
|
|
|
Guztiak eredura eramatea ez da aski: bai ikasleen garapen kognitiboaren aldetik, bai ikasle erdaldunak euskalduntzearen aldetik eta
|
bai
euskaldunak alfabetatzearen aldetik aparteko atentzioa zor zaie guztiei. Guztiei, ez erdaldunei bakarrik.
|
|
|
Urte batetik bestera lankideen euskararen ezagutza handitu da, ditugun zenbakien arabera. 2008 ikasle multzorik handiena ez dago lankidego erdaldunetan (%36) baina
|
bai
euskaldun batzuk daudenetan (%43). Ikasturte honetan aurkitzen dira lankidego osoki euskaldunak, %10 herriko ikasleentzat eta %8 ikasle etorkinentzat.
|
|
|
44Argia,, 1 or. Agirre eta Monzonez gain, beste hizlari batzuk ere izan ziren Donostiako ospakizunean,
|
bai
euskaldunak (Ernandorena, Urreta...), bai kanpotik etorritakoak (Ammende, Maxpons, Otero Pedrayo...). Holako hizlari eli bati atarikoa egitea, eta hainbeste pertsonaren aurrean kantatzea, duda barik, ohore handia izango zen Matxinentzat.
|
|
|
Urtez urteko eboluazioari dagokionez, azken 25 urtetan Derion erdaldunen kopurua asko jaitsi da. Dena den, galera horiek erdibana gutxi gorabehera jaso dute
|
bai
euskaldunen kopuruak zein ia euskaldunen kopuruak. Gainera, 81eko eta 96ko egoerara itzuli gara.
|
|
|
Ildo horretan, guztiz ulergarria da Etxepareren Buruxkak liburu ederraren patu beltza. Izan ere, Buruxkak irakurritakoan jabetuko zara norainoko haustura zekarkion Etxeparek ordura arteko euskal letra jainkojale eta ahalketien mundutxoari, esparru berriak irekiz bai euskarari berari eta
|
bai
euskaldunei ere. Esaterako, Aldudeko medikuak amodioa eta sexua euskal irakurleen solasgai bihurtu zituen, eta, esan gabe doa, aurrez aurre jo zuen ortodoxiaren kontra, zeinaren arabera sexua eta, tabu diren arren, erdaraz aipa baitzitezkeen ezinbestean, baina euskaraz ez, euskarak babestu egiten zuen-eta kutsatu gabeko eremu bat, non bertako biztanleak, Lotilandiako euskaldun maitagarriak, Jaungoikoaren lege barruan bizi baitziren edozein eragin galgarritatik euskarak gerizatuta.
|
|
|
Hortaz, Vinsonek aldi prehistoriko batean kokatuta begietaratu zituen euskara eta euskaldunak. Vinsonen iritziz euskararen lexikoak egiaztatu egiten ditu bai hizkuntzaren primitibotasuna eta
|
bai
euskaldun populuarena ere. Maiz erabili zuen argudioa da, adibidez, kontzeptu abstraktuak eta ideia orokorrak esateko euskal berben gabeziarena; adibidez, arbola termino generikoa kanpotik hartua litzateke euskaraz, zeren, zuhaitz espezieak banan banan izendatzeko hitzak egon arren, zuhaitzaren kontzeptua bera arrotza bailitzateke eta kanpotik mailegatua, euskararen beste milaka batzuk bezalaxe.
|
|
|
Tarteko urte luze horietan bazeuden egon euskaldunak, baina, ez zitzaien garatu talde berekoak izatearen kontzientzia. Eratuz joan ziren Ameriketako kolektibitate horien guztien ezaugarrietariko bat izan da bai frantses euskaldunez eta
|
bai
euskaldun espainolez osotu zirela azkenean. Alabaina, euskaldunen jatorri bikoiztasun horrek luzatu egin zuen euskal kolektibitatearen eraketa prozesua, gainditu behar baitziren lehenago elkarte" basko espainol" eta" basko frantsesak".
|
|
2011
|
|
|
Baina
|
bai
Euskaldunak girenaz gain euskara behar dugula baliatu eta baliarazi.
|
|
2012
|
|
|
Hipotesi hori ere baieztatu egin da. Euskaraz ere egiten duen pertsuasio iturri oro, erakargarriagotzat ez ezik, fidagarriagotzat ere jotzen du EAEko hartzaileak,
|
bai
euskaldunak eta bai euskararekiko aktitude positiboa duen erdaldunak ere. Dela aktitude edo balio antzekotasunagatik, dela euskaldunaren irudiari lotutako zenbait baloreengatik, iturria fidagarriagotzat pertzibitzen da ezbarik gabe, beste konfiantza bat ematen du, eta, jakina denez, fidagarritasuna iturriaren sinesgarritasunaren euskarri nagusietakoa da, esperientziarekin eta aditutasunarekin batera.
|
|
|
Baina azken hamarkadan, eta bereziki 2001etik 2006ra, nabarmenki aldatu dira gauzak. Ordura arte urtetan eta urtetan nahiko modu egonkorrean euskaldun dentsitate ia erabatekoz mantendu izan diren herri askotxo behera etorri dira,
|
bai
euskaldunen dentsitate horretan, bai etxeko erabileran. Azpimarratzekoa da, duen garrantziagatik (kontuan izan hizkuntza baten egoera erabilerak markatzen duela eta ez hainbeste ezagutzak), etxean gaztelania edo biak erabiltzen dituztenak batuz (hasierako 12 herrietan), %37, 63an gaudela 2006an.
|
|
|
Bigarren, Orixeren idazmoldeak aski korapillo badu eta bere lana ez da guzientzat ulert erraza. Eta azkenik, Orixeren poesilan bikain eta larria gehiago hedatu ahal dedin,
|
bai
euskaldun askoren artean, eta olerkari aundi bat izan dugula jakin dezaten (Goikoetxea 1972).
|
|
2013
|
|
|
POZIK BIZI (KO) NAIZ+ GARA EUSKARAZ!; (2) EHUko Psikologia Fakultatean, 1990 hamarkadan, erabili genuena: Euskara Ahora!, egokia zena
|
bai
euskaldunentzako (ahora! = hitz egitera), baita erdaldunentzako ere (ahora!
|
|
|
Duhauk azpimarratzen duen bezala, lehen sei liburukiak eskuizkribuetarik zetozen. Zazpigarren liburuki honetan, bada eskuz idatzizko zati bat; gehienak, hala ere, bera bizi zela eta hil ondorengo urteetan argitaratutakoak dira,
|
bai
Eskualduna kazetan (eta 1908 1944), baita Eskualdun Ona astekarian ere (1904tik 1907ra).
|
|
|
Duhauk azpimarratzen duen bezala, lehen sei liburukiak eskuizkribuetarik zetozen. Zazpigarren liburuki honetan, bada eskuz idatzizko zati bat; gehienak, hala ere, bera bizi zela eta hil ondorengo urteetan argitaratutakoak dira,
|
bai
Eskualduna kazetan (eta 1908 1944), baita Eskualdun Ona astekarian ere (1904tik 1907ra).
|
|
2015
|
|
|
Halatan, estatuaren beharrean gara Rubertentzat, bai katalanak eta
|
bai
euskaldunok, lehenbailehen. Hori ez dela batere modernoa, estatuen kontua gainditurik dela eta antzekoen aurrean, Rubertek errealismorik gordinenaz du ihardesten:
|
|
|
Arabako euskararen bilakaeraz berri gutxi daukagula esan dut aurreko atalean; Arabako euskararen izaeraz, berriz, 1958 arte ez dugu ezertxo ere jakin. Harritzekoa da arabarrek euren euskara erakustearren egin duten ahalegin apurra, eta harritzekoa da, era berean, Araban barrena ibili direnek,
|
bai
euskaldunek eta bai atzerritarrek, hango euskarari egin dioten jaramon txikia. Bertakoei, nonbait, euskara ez zaie zaindu eta landu beharreko hizkuntza begitandu, eta kanpokoei, berriz, hango euskara ez zaie berezia eta apartekoa iruditu.
|
|
2016
|
|
|
Garai batean, euskarazko bertsioa ikusten zen itzulpen hutsa zela, naturaltasun gutxiko, aktorea euskaldun berriak zirela eta ez zuten behar zen bezala erraten beren testua, eta alde horretatik emanaldia kalitate gutxikoa izaten ahal zen, hori guztiz aldatu da, talde batek bi hizkuntzetan prestatzen duelarik emanaldia, euskarazkoak maila oso ona du, talde batzuek euskaraz bakarrik ematen dutenak eta oso gai euskalduna hartu eta oso euskaldunak bere burua identifikaturik ikusiko duten obra baten egiteko badira. Adibide bat izan zen, «ama begira zazu» esketxez osatua eta arrakasta gaitza izan zuen, orai «Kutsidazu bidea Ixabel» antzezlanarekin pasatzen da, jendea oso identifikaturik sentitzen da,
|
bai
euskaldun zaharrak eta bai euskaldun berriak ere, ongi egina eta arrakastatsua, gutxitan izaten da.555
|
|
|
Garai batean, euskarazko bertsioa ikusten zen itzulpen hutsa zela, naturaltasun gutxiko, aktorea euskaldun berriak zirela eta ez zuten behar zen bezala erraten beren testua, eta alde horretatik emanaldia kalitate gutxikoa izaten ahal zen, hori guztiz aldatu da, talde batek bi hizkuntzetan prestatzen duelarik emanaldia, euskarazkoak maila oso ona du, talde batzuek euskaraz bakarrik ematen dutenak eta oso gai euskalduna hartu eta oso euskaldunak bere burua identifikaturik ikusiko duten obra baten egiteko badira. Adibide bat izan zen, «ama begira zazu» esketxez osatua eta arrakasta gaitza izan zuen, orai «Kutsidazu bidea Ixabel» antzezlanarekin pasatzen da, jendea oso identifikaturik sentitzen da, bai euskaldun zaharrak eta
|
bai
euskaldun berriak ere, ongi egina eta arrakastatsua, gutxitan izaten da.555
|
|
|
Bien arteko lankidetza aspaldiko kontua zen. Bai antzerkiaren munduan,
|
bai
euskaldunen laguntzan, lan franko egindakoak ziren biak.
|
|
|
Urrilaren 28 egun. Denontzat ere ezaguna den San Simon eta San Juda kantuan Arestiren izaera ikusten da; hor dator zer zen Gabriel Aresti, eta izugarria da hain hitz gutxirekin (ikus Urrillaren 28 egun abestiaren letra) lortu zuena (Arestik, normalean, luze idazten zuen). Kanta horrekin amaitzeko, Aresti autokritikoa zela esan digu Gotzonek,
|
bai
euskaldunokin eta baita bere buruarekin ere, eta Arestik argi zuen euskara dela euskaldunok dugun aberastasunik handiena.
|
|
|
Auñamendi argitaletxearen burute sorki argitsuak ziren Estornes Lasa anaia izabarren uste makalean, frai Zelestinok ondu euskara ikasteko metodoa gehien erabilia izan ez bada,
|
bai
euskaldun oso gehien lortu dituena badela, horren aiserrez baina horren etekin nabari. Aldez aurretik, konjugazioari buruzko beste lan bat utzia zigun, La conjugacion baska:
|
|
|
1909.ean" Piztu ta bizi bedi gure euskaria, orduan zera izango zu,
|
bai
euskalduna!" euskararen aldeko hainbatetan aipatua izan den manifestua agertu zuen, ber aldizkariaren orriotan, Bergarako Bizente Monzon Lardizabalen erantzuna sorrarazi zuena Monzon hori euskal idazle apala genuen, 1910.eko Euskal Esnalea n atera" Iru ipuicho" ren egilea.
|
|
2017
|
|
|
Izan ere, azken orduko izen emate ugari izan dira. Ahobizi eta Belarriprest txapa soinean dutela, hizkuntza ohiturak aldatzeko egitasmoan parte hartuko dute denek. Ahobiziek euren egunerokoan euskaraz hitz egingo dute
|
bai
euskaldunekin bai ezezagunekin. Hortaz, lehen eta bigarren hitza euskaraz egingo dute. Belarriprestek harrera baikorra agertuko diote euskaraz egiten dienari, eta euskaraz erantzuten ahaleginduko dira, ahal duten neurrian.
|
|
2018
|
|
|
Inkisizioa eta Auschwitz orobat, nahi baduzu kristautasunaren historia ikaragarri bereko bi kapitulu dira, baina, hobeto ulertu nahi badira, historia bereko bi kapitulu baino gehiago, bi historia diferentetzat hartzea egokiago etorriko da. Izan ere, bai nazioaz badihardugu, politikaz, historiaz oro har, eta
|
bai
euskaldunaz eta juduaz badihardugu, esentziala da modernitatearen etenari jaramon egitea eta handik jariatu diren katramilei. Ezaguna dugu Euskal Herri foralak, eta euskarak zer esanik ez, modernitateari adaptatzeko arazo handiak ukan dituztela, edo dituztela oraindik.
|
|
|
Bakanetan esan dut, Gazteizko bere irakasgoaz batzuetan, eta geienetan bere gaxotasunaz maiz uts egiten zigun batzarretara. Au
|
bai
euskaldun jatorra bizkaieraz. Azkeneko egunetaraño etzuan lanik utzi.
|
|
|
Askotan, gehiegitan jendeari euskara hizkuntza zaila dela entzun diot. Bai euskara ikasteko ariketarik egin ez duenari,
|
bai
euskaldun berriari, baita euskaldun zaharrari ere. Hara bada, hemen deskubrimendua, niretzat ez zen zaila izan euskara ikastea.
|
|
|
Ia konturatu ere egin gabe, ezarian... Hori da ikasteko modurik onena, Euskal Herriko herritar gehienontzat ezinezkoa, beste bi hizkuntza baitira hegemonikoak eta nonahikoak euskararen herrian eta, ondorioz,
|
bai
euskaldun askoren (gehienen?) gogoan ere. Bestela bezala ikasten dute erdaraz arnasguneetako haurrek ere, goian aipaturiko ahalegin eta lan itzel horren beharrik batere gabe, erdarek ez baitute alferrik martxan beren makineria guztia, eta haiek bai iskiluak, beren batuaren irismena segurtatzeko:
|
|
|
Berbarako, lurraldetasuna. Gaur pil pilean dagoen eta etzi irakiten egongo den afera da Nafarroa,
|
bai
euskaldunontzat, bai Espainiako bai Frantziako estatuentzat. Zer da Nafarroa euskaldun batentzat?
|
|
2019
|
|
|
Badirudi, horrenbestez, hika egiteko urratsa egiten duen “hika hiztun berriak” ere ez duela alfonbra gorririk aurkituko oinpean. Ikergai interesgarria litzateke trantsizio hori aztertzea, eta agian aukera emango liguke hausnartzeko bai hiztun berriaren bide malkartsuari buruz,
|
bai
euskaldun zaharrek bide horretan jokatzen duten rolari buruz.
|
|
2020
|
|
|
Intsumisioaren borroka puri purian zegoen garaiaren kontakizun bat da; zehazkiago, Iruñeko espetxean preso egon ziren sei pertsonaren bizipenarena. Lander Garro (Errenteria, 1975) egileagaz berba egin dugu, bai dokumentalak dioenaz,
|
bai
euskaldunok geure historia kontatzeko ditugun gorabeherez.
|
|
2022
|
|
|
Etxea altzari eta argazki zaharrez beteta dago, eta Albertok istorio eta pasadizo ugari kontatzen ditu, altzari eta erretratu horiekin lotuz. Hasieran B Albertorekin bakarrik bazegoen ere, berehala azaldu dira beste bisitari batzuk, eta gizonak ongi aprobetxatu du Bren presentzia noizik eta behin hari galdera batzuk eginez, eta
|
bai
euskaldun bat zer eta nolakoa den azaltzeko ere: unerik gogoangarriena, Bri bisera kentzeko eskatu dionean izan da, gainerako bisitariei azaldu nahi baitzien euskaldunon burezurraren frontisa nondik norakoa zen; ez dago esan beharrik froga betetzeko adina eta gehixeago ere bai, aukeran eskaini duela Bk.
|
|
|
Horregatik, Munduari bira eman zion ontzia baliatu du askatasunari buruz gogoeta egiteko:
|
bai
euskaldunenaz, bai munduko jendearenaz. «Gaur egun asko hitz egiten da globalizazioaz, baina hamaikagarren globalizazioa da:
|
|
|
Prozesuaren bitartez Zaldibiako kultur aniztasuna aitortzea lortu dela uste du, eta komunitateko jendearentzat bultzada dela, bakoitzaren kezkak adierazteko balio baitu,
|
bai
euskaldunenak, eta baita euskaraz ez dakitenenak ere: «Beste hizkuntza batzuk ere badaudela errekonozituz, Zaldibiako kultur aniztasuna aintzat hartzea lortu da, eta kanpotik datorren jendearentzat bultzada bat da hori.
|
|
|
Euskalduna esaterakoan, euskaraz jardungo duen, euskarari ekarpena egingo dion eta euskaldunei bidea zabalduko dien unibertsitateaz aritu gaitezke. Baina hirurak, bai nazional, bai herritar,
|
bai
euskaldun izaerak, 1970eko hamarkadan existitzen ez ziren baldintza sozial, material eta historikoetatik pentsatu behar ditugu 2022tik.
|
|
|
Hori dela eta, saiatu gara bi horien arteko gurutzaketa desberdinak jasotzen. Eredu eta arau hegemonikoetatik kanpo daude bai bolloak,
|
bai
euskaldunak, eta, horren ondorioz, zapalkuntza espezifikoa jasaten duten kolektiboen parte dira. Eta bi identitate horiek bizitzeko eta gurutzatzeko era diferenteak topatu ditugu jaso ditugun ahotsetan.
|
|
2023
|
|
|
Mendiari lotutako denari erreparatzen diot. Lagun asko egin ditut, eta haien espedizioei kasu egiten diet,
|
bai
euskaldunenei, bai beste guztienei. Mendia nire bizitza da!
|
|
|
¡ Etarras!" esaten hasi omen zitzaizkien. Ez alegia etakideak zirelakoan, baina
|
bai
euskaldunak zirela antzemanda. " ¿ Qué sois, de Bilbao?" galdezka hasi omen zitzaizkien berehala, eta haiek disimuluan ezetz, nafarrak zirela, enpresak bidali zituela lan bat egitera, eta horretan zebiltzala...
|