|
2000
|
|
|
Zein dugu, ordea, askeak izateko irtenbide bakarra? Dudarik gabe, gaur egun,
|
bai
espainiar legeak baita nazioarteko egoerak ere debekatzen diguten autodeterminaziorako herri eskubidea gauzatzea.
|
|
|
..., bere ondoreak atera zituen gertaki hartarik, azpimarratzen zigularik ezen Eliza katolikoak bedeinkatu ezkontza hura ez zela soilik bi pertsonaren artekoa, Espainia eta Frantziaren artekoa ere bai, eta ezkontza hark bi estatuen eta bi erresumen arteko urte luzeetako gerlak eta guduak itzali, eta bakealdi sendoa ekarriko zuela, zeina ezin egokiagoa gerta baitzitekeen, bertzalde, bai frantsesen eta
|
bai
espainiarren prosperitatearentzat ere—; sasoin hartan, bada, jaun André, bertze bi presentekin heldu zitzaigun aita. Begi bistakoa zen ezen present haiek ez zirela, ohi bezala, berdinak, zeren fardeltxo bat luzea eta astuna zen, eta bertzea tipia eta arina.
|
|
|
Zeren eta hara zer erraiten zenidan zeure bertze gutun hartan: " Joanes, zergatik egiten digute maiz irri —salbuespenak salbuespen—
|
bai
espainiarrek eta bai frantsesek eta bertze anitzek ere, gure nazionea eta gure lengoaia dela kausa. Zinez ote gara, bada, Marianak erraiten zuen moduan gente de suyo grosera, feroz y agreste, eta zinez ote da gure lengoaia lenguaje grosero y bárbaro y que no recibe elegancia?
|
|
2002
|
|
|
Urte batzuetatik hona, bai Euskadin
|
bai
Espainiar Estatuko beste lurralde osoan, bai nazioartean, zine jaialdien kopurua ia modu surrealistan handitu da. Ez dago bere jaialdia ez duen hiririk, izan animaziozkoa, polizi zinemarena, fantasiazko eta beldurrezko zinemarena, europar zinemarena, emakumea eta zinemari buruzkoa, zinema gay edo lesbikoaren ingurukoa edota besterik gabe, zinemari buruzkoa.
|
|
|
Gizarte gastu eta finantzaketak azken urteotan izan duen bilakaerari buruz etaEstatuko zein Euskadiko Ekonomia eta Gizarte Arazoetarako Batzordeen 2000.urteko memorietan jasotakoaren arabera, 1994tik hona,
|
bai
Espainiar Estatuan baiHego Euskal Herrian, gizarte gastua izoztu egin da; gehiago oraindik, eboluzioaren zeinua aldatu da. Europako Batasuneko batez bestekora urreratze prozesuagelditu egin da, bost puntuko aldean iraunez.
|
|
2003
|
|
|
Azken hau ez da ordea, lerro hauen helburua. 2004 urteak egoera politikoa gogor astindu dezake, bai Euskal Herrian eta
|
bai
Espainiar Estatuan zein Europan. Erabaki garrantzitsuak hartu behar dira eta inor ez da gauza, norbere kabuz eta indarrez, hauek gauzatzeko.
|
|
2006
|
|
|
Bitartean, azken hilabetean, programatu gabeko hiru geldialdi izan ditu zentralak eta berriz ere, zentralaren segurtasuna dudan jarri da. Herritarrek bai euskaldunek
|
bai
espainiarrek ere Garoñaren aurka daudela adierazi dute askotan; kalean, asteburu honetan bezala, eta areago, Arabako Batzar Nagusietan, Gasteizko Legebiltzarrean eta Espainiako hainbat udaletan ere bai. PSOEko Gobernuak hauteskunde programan zentral nuklearren desegite progresiboa agindu zuenak 2009rako aurreikusita zegoen hasierako erabakia aurreratzeko aukera du.
|
|
|
Lan horretatik ondoriozta daiteke arazoak hein handi batean komunak direla. Horietan guztietan, Bigarren Hezkuntza, 12 eta 16 urte bitartekoa, da esparru akademiko gatazkatsuena; bai eredu ulerkorretan (haur guztiek helburu berberekin ikasten dute, ikasgeletan bertan, eta titulazio bera dute ziklo bakoitzaren amaieran),
|
bai
espainiarraren kasuan, bai ibilbide edo lehiakorrenetan, sistema ingelesaren kasuan. Ikasle etorkinak integratzeko erronka atzeraezina dute denek.
|
|
|
Baina prolegomeno luze horien ondoren, bada ordua gaiari heltzeko. Zer da euskara, galdetzen genuen hasieran; bada, nire hipotesia da galdera horrentzat erantzun konpartitu bat izan dugula 1936tik aurrera,
|
bai
espainiar nazionalista liberalek (Euskal Herrian erruz daude), bai euskal nazionalistek (beren adar desberdinetan), bai Euskal Herriko sektore iraultzaile/ internazionalistek (komunistak, anarkistak...). Alegia, guztiok gutxi gorabehera antzeko erantzuna emateko gai izan gara, eta hori ez da kasualitatez gertatu, baizik eta 36an sortutako koalizio zabal batek gaur egun arte iraun duelako.
|
|
2008
|
|
|
Azpimarratzekoa da hilketa ikaragarri hura gertatu eta egun batzuetara, kameraren irudi eskandalagarriak agertu zirenean, Zapateroren gobernuak halako gertakizunei zegokienez agindutakoa. Zero tolerantzia esamoldea hitzetik hortzera erabili zuten orduan, eta geroztik ederki saiatu dira ustezko jarrera berri hori saltzen
|
bai
espainiar estatuan bai nazioartean, baina hara errealitate gordina: kuartel batera laguntza eske joana zen nekazari bat zortzi guardia zibilen artean hiltzeraino era basatian jipoitzeagatik, espetxe zigor bakarra:
|
|
2009
|
|
|
Aktore bat du, erromes karakterizatua, eta Erdi Aroko hiriaren etapa nagusiak zeharkatzen dituen ibilbide bateko gidari lana interpretatzen du. Ekimen horien onarpena ona da turistentzat,
|
bai
espainiarrek bai atzerritarrek. Madrilen, parte hartzaileen kopurua %132 handitu zen 2002 eta 2005 artean.
|
|
|
Contador, Evans, Colom eta Sanchez zortzi segundoren bueltan daude sailkapenean, eta Damiano Cunego (Lampre), berriz, ia minutu erdira. Dena dela, bai italiarrek,
|
bai
espainiarrek sasoiko daudela erakutsi dute orain arte, eta irabazteko hautagaien artean daude.
|
|
|
Bai ertzaintzak, bai Guardia Zibilak,
|
bai
espainiar Polizia Nazionalak asko ugaritu dituzte beraiek" antiterrorista" deituriko errepideetako kontrolak. Berauetan, burua estalirik, metrailetak eskuan eta armaz leporaino josita dauden poliziek herritarrak gelditu, nahi duten denborarako erretenitu, identifikatu eta galdekatu egiten dituzte." Antiterrorista" deituriko jarduera hauek berauek dira gure ustez herritarren artea beldurra eta terrorea zabaltzen dutenak, areago gorputz errepresibo hauek erabiltzen duten bortizkeria poliziala aski ezaguna delako, eta milaka direlako bizkarrean daramatzaten tortura salaketak.
|
|
|
Horregatik, proiektuak merezi lezakeen sinesgarritasunean edo konfiantzan pentsatzen hasi aurretik, ia berez sortzen diren zenbait galdera planteatu behar dira, bai ETAri eta
|
bai
espainiar Estatuari dagokionez. Alegia, ezker abertzaleak berak erakutsi behar du konfiantza duela proiektuaren bideragarritasunean eta konfiantza hori, nahi hutsetan ez ezik, berme sendo eta objektiboetan oinarritu da.
|
|
|
Hobsbawmek aipatzen zuen kultura katalanaren eta euskal kulturaren nazionalizatze ahul baina etengabe hori ulertzeko, kontuan izan beharra dago, nahi eta nahi ez, bai garaiko testuinguru politikoa
|
bai
espainiar botereak egin zituen ahaleginak âbaldarrak eta, noski, bukatugabeakâ Estatu osoko kultura parametro etniko gaztelauen arabera nazionalizatzeko. Oso ondo azaltzen du hori Borja de Riquerrek Catalunya i Espanya:
|
|
2010
|
|
|
Neu zigor astuna, ordaintzeko? prest nago, ezer txarrik egin ez badut ere eta ETAkoekin inoiz inolako harremanik izan ez badut ere?, baina nire salaketak eta gaitzespenak (alegia lege antiterrorista eta Epaitegi Nazionalarenak) oihartzuna izan behar dute bai Euskal Herrian,
|
bai
Espainiar Estatuan bai Europan. Egundoko barne alaitasuna, izugarrizko bakea nagusitu dira nire baitan.
|
|
2011
|
|
|
Nazioarteko liburu azoka honek garrantzi handia dauka,
|
bai
Espainiar Estatuan, bai eta Hego Aamerikan ere. Bertan, ekoizpena erakusteaz gain, profesionalek elkarren berri izateko eta akordioak bideratzeko topaleku ona dute.
|
|
2014
|
|
|
Lehen aipatu erreportajean, Echalier mertzenarioak dio haien asmoa ETAren diruzaina bahitzea zela. Hala dio oso argi pare bat aldiz, eta eztabaidaezina da, bai mertzenarioek,
|
bai
espainiar polizia zein agintariek, segurutzat jotzen zutela Segundo Mareyren zerikusi handia ETAren finantzekin. Bai, behintzat, bahiketaren lehen bi egunetan.
|
|
2015
|
|
|
Nafarroa deitua izan zen Covadonga Berria bilakatzera, Maximo Ortabe, Tebasko poetaren hitzetan. Metafora hark fortuna handia eduki zuen bai nafartar eta
|
bai
espainiar autore tradizionalisten artean.
|
|
2016
|
|
|
Irudia: Ed Gregory Hondartzak oporretako leku gogokoenetako bat izaten jarraitzen du,
|
bai
espainiarrentzat bai gure herrialdea bisitatzen duten europarrentzat. Zehazki, turisten %67k uda honetarako «eguzkia hartzea eta hondartzan erlaxatzea» du helburu.
|
|
2017
|
|
|
Gizonezko indigenek ihes egiten zioten mitaren eta zergen zapalkuntzari, euren komunitateak utzi eta yacona (sasi jopua) gisa lan egiten hasiz etxalde berrietan, hacienda?; aldiz, emakumeek punetara egiten zuten ihes, euren jatorrizko komunitateetatik iristeko zailak ziren aparteko lekuetara. Han, emakumeek euren zapalkuntzako indarrak eta sinboloak arbuiatzen zituzten, desobedituz
|
bai
espainiar administrariei, bai elizgizonei, bai eta euren komunitateko agintariei ere. Haien zapalkuntza sendotzen zuen ideologia koloniala gogor errefusatzen zuten berebat:
|
|
|
Nola gauzatuko den ez da jakina. Horrelako operazioaren kontra agertu dira hastapenean
|
bai
espainiar eta frantziar politikariak, erranez poliza eta auzitegien lana dela. Ezetzaren arrazoina, 300 bat atentatu eta hoien egileak zein izan ziren ez direla argitu eta armetan polizak aurki lezazkela atentatuen egileen hatzak.
|
|
2019
|
|
|
Espainiako trantsizio demokratikoa trantsiziozko justiziaren printzipioen beste muturrean garatuda, isiltasunean eta amnistiako legean oinarrituz3 Horregatik 30 urte itxaron dituzte gerla zibila etafrankismoaren biktimek Espainiako Oroimen Historikoaren Legea bozkatua izan dadin 2007an, aitorpenorokor baten eta erreparazio material bat jasotzeko4 Lege horrek trantsiziozko justiziaren instrumentubatzuk erabiltzen ditu, nahiz eta nahiko mugatua izan. Gainera, progresiboki beste iniziatiba batzukproposatu dira,
|
bai
Espainiar estatuan bai autonomia erkidego desberdinetan, Egia eta Berradiskidetzakokomisioaren sorkuntza adibidez (Madrilgo kongresuan 2017ko abenduan) 5.
|
|
|
261). Lan zuzenbideko erreformek,
|
bai
Espainiar Estatuan zein gainerako herrialdetan, lanaren esplotazio maila handitzeko balio izan dute, langileen ahultasun egoera handituz eta soldaten" berregokitzeari" bidea emanez. Argi lanaren esplotazio maila igo egin dela, hau da, soldataren eta erautsitako gainbalioaren arteko aldea, irabazi tasaren beheranzko joeraren kontrako eta kapitalaren errentagarritasunaren aldeko mekanismo printzipala, handitu egin da.
|
|
|
Espainiako Gobernu berriak, Saudi Arabiarentzako 400 lehergailuren salmenta prozesua gelditu zuen irailean, kontuan hartuta Yemeneko sarraski amaigabea eta gerra hegazkinetatik jaurtiriko lehergailuek berdin suntsitzen dituztela arerioaren kuartelak zein eskolara doazen umeen autobusak. Agindu berritzaile eta ausarta zen, armagintzaren eta armen erabileraren kontra, oligarkia bien kontra, eta monarkia bien kontra, negozioan oso sartuta baitaude
|
bai
espainiar eta saudiarabiar monarkiak.
|
|
2022
|
|
|
Bai Euskal Herrian,
|
bai
Espainiar estatuan, lasterketarik onenen zerrendan gaude, eta hori zerbaitegatik da. Egia da, eta ez dakigu pandemiagatik den ala ez, baina korrikalari atzerritarren kopurua jaitsi egin da; hala ere, ez gaude batere arduratuta.
|
|
|
Baina oroimenaren profesionalentzat eta euren nagusi politikoentzat, bakarrik ETA sortu zenetik eragin den oinazeak, eta ez guztiak, merezi du historian lekua eta oroitzapena. Oroitzapen ekitaldietan, kaleetan, plaketan, monumentuetan, ematen du ez dagoela gurean espainiar demokraziak eragin duen oinazerik, ezta frankismoaren biktimarik, ezta 36 gerran bai kolpisten
|
bai
espainiar sozialisten biktimarik, torturarenik, ezta XIX. mendean Espainiaren Batasun Zatiezina ezartzearen aurkako matxinada foruzaleetan hildakorik, ez erbesteraturik.
|