|
2001
|
|
|
Eta gehienetan afiliazio politikoa batekiko dauka. Gaur egun ezkertiarra izatea gauza nahasia da, bai hemen,
|
bai
Frantzian eta bai Brasilen.
|
|
|
Izan ere, honela oharrarazten zitzaion letra larriz irakurleari: " Euskal Erriaren ondoan
|
bai
Frantzian eta bai Espaiñan, asko ari da zabaltzen". Etxean zer, ordea?
|
|
2002
|
|
|
Gero, Joana Albret: inork ez daki euskalduna zen edo ez zen, baina Nafarroako erregina zela garbi dago; emakumea, gainera boterean zer egin behar zuen oso argi zeukana, euskal letrak bultzatu zituena eta bi erresuma handiren artean harrapatua aurkitu zena, atzetik baitzituen
|
bai
Frantziako erregea eta bai Espainiakoa. Hirugarren heterodoxoa, euskaldun ez zen bat, baina borondatezko erbeste moduan Euskal Herria aukeratu zuena.
|
|
|
Bestalde, lignifikazioaren prozesu kimikoak (lignina kentzea) konposatu kimiko gutxiago eskatu zituen, eta kalitate handiagoko mamia eskaini zuen manipulatutako bi zuhaitz motetako bat erabili zenean. Landatutako laborantzetan,
|
bai
Frantzian bai Britainia Handian, astindu egin zuten ahateek beren aldaketa kontrolatuaren lau urteetan. Lignina gutxiago izateak ez zuen eraginik izan intsektuen eta organismo patogenoen erasoaren aurrean.
|
|
2003
|
|
|
Kontraerreformak eten zuen bide hori. Aurrerantzean, euskaldunak,
|
bai
Frantziakoak zein Espainiakoak, beren monarkia boteretsuei leial eta Eliza katolikoari fidel agertu ziren. Hala ere, Iparraldeko elite euskaldunaren zati batek narratiba linguistikoki autonomoa proposatu eta garatu zuen (euskarazkoa):
|
|
2004
|
|
|
Espainiako Estatuan, kontsumoa %3a eta %6a bitartean gutxitu izana; eta esportazioak gutxitzeko arriskua. Ez dugu ahaztu behar iaz,
|
bai
Frantzian, bai Italian, behera egin zuela ardoaren ekoizpenak, eta horrek Espainiako Estatuko ardoaren esportazioak hazten lagundu zuela.
|
|
|
Juan Ignacio Macua Gonzálezek egindako tesi batekoa da azterketa, eta Tuterako barietate zuriaren portaera agronomikoa eta industria eraldaketarako gaitasuna aztertu ditu, beste barietate frantses batzuekin (Bretainiako Camus eta Proventzako Violet) eta italiarrekin (Violeta, Romanesco, Espinoso Sardo) alderatuta. Bai Italiak,
|
bai
Frantziak eta Espainiak dute orburu ekoizpenaren %70 Guztira, sei urtean hainbat jatorritako 38 barietate aztertu dira. Atzerriko barietateak Ebroko Haranaren ezaugarrietara, biderketa modura eta eskualde horretako ohiko industria prozesura nola egokitzen ziren aztertzea izan da helburua.
|
|
|
edari alkoholdunen ekoizleek ohar horiek beren produktuetan sartzen dituzte AEBra esportatzen dituztenean, eta han gaiari buruzko legeria zorrotzagoa dago. Informazio eskubidea kontsumitzailearen oinarrizko eskubideetako bat da,
|
bai
Frantzian bai Espainian, eta bere kontsumo arauek berariaz arautzen dute. Eta, oro har, kontsumitzailearen esku jarritako produktu guztiek aurreikus daitezkeen arriskuei eta ohar batzuei buruzko informazioa izan behar dutela zehazten bada ere, produktuen etiketatze arauak garatzen dituzten erregelamenduek, eta gai horri buruzko eskakizun zehatzak sartu liratekeenek, oraingoz ez dute horrelako oharrik aurreikusten.
|
|
2006
|
|
|
Hortaz, erreinuaren legedia eta boterea erreinu beraren mugetaraino bakarrik zeuden indarrean. Gogoan hartu behar dugu, XV mendean, Hondarribiaren kokapen geopolitikoa, bai Nafarroako
|
bai
Frantziako erreinuekin (Urtubiako lurren bitartez) mugan zegoen.
|
|
|
progresoaren hizkuntza Estatuaren hizkuntza bakarrik dela. Euskararen aurkako oldar politikoak bai Espainian eta
|
bai
Frantzian askoz lehenagokoak dira Unamuno baino. Bilboko Lore Jokoetan Salamancako Errektoreak burutu duen jukutria originala izan da –berria ez bazen, berak jada kontsakratua utzi duena betiko–, euskararen arazoa, jendaurrean bere autoritate guztiarekin zinez linguistiko eta zientifiko hutsa balitz bezala planteaturik, arazo politikoaren izaera guztiz ezkutatuz politizatzea guztiz.
|
|
|
20. " Egia erran Baionako euskal asteen segida hartzen du bainan urrats bat gehiago eginez, ofizialtasun bat ukanez
|
bai
Frantziako erakaskuntzako minixtroaren ganik, bai Pirene Atlantiketako Kontseilu jeneralaren diru laguntza lortuz", dio Jean Haritxelarrek (Euskera XIX, 1974, 429 or.).
|
|
|
Tassonik jarri zuen abian eztabaida hori 1620an. Geroztik, eztabaida oso bizia izan zen
|
bai
Frantzian (Perrault eta Fontenelle modernoen aldekoak; beste aldean, berriz, Racine eta La Fontaine) bai Ingalaterran (besteak beste, Jonathan Swift, Gulliverren bidaiak idazteaz gain, Liburuen bataila 1704an idatzi zuena).
|
|
2007
|
|
|
Balantze sozialak, aldiz, enpresaren gainerako datu guztiak hartzen ditu bere gain. Espainiar Estatuan ez danahitaezkoa baina
|
bai
Frantzian, 1977 urtetik aurrera, baita Portugalen ere, 1994.urteaz geroztik.
|
|
2008
|
|
|
Dagoeneko, Espainiako eta Frantziako arduradunek jarri dituzte babesteko eta berreskuratzeko neurriak, bai Espainian, eta
|
bai
Frantzian ere. Baina Cypripedium calceolus ez da arriskuan dagoen landare bakarra.
|
|
|
Iparraldeko Eskualduna k zerbait idatzi ote zuen honetaz? Galdera hauek argitzeko Azkueren lehen artikulua agertu zen garaiko prentsa,
|
bai
Frantziakoa bai Espainiakoa aztertu litzateke (Eskualduna ahaztu gabe).
|
|
|
Iparraldeko Eskualdunak zerbait idatzi ote zuen honetaz? Galdera hauek argitzeko Azkueren lehen artikulua agertu zen garaiko prentsa,
|
bai
Frantziakoa bai Espainiakoa, aztertu litzateke (Eskualduna ahaztu gabe).
|
|
2009
|
|
|
Garaztarra, antikomunista amorratua izanik,
|
bai
Frantziako Fronte Popularra bai Espainiakoa gaitzetsi zituen, erakunde horrek ezkerraren batasuna eta indarra irudikatzen zuelako. Espainiako gerra zibila abiatu zenean, nahiz eta legalitatearen aurkako matxinada militarra izan, berehala lerrokatu zen frontepopulisten etsaien lerroetan, frankisten alde alegia.
|
|
|
Espainiako kazetari batzuekin izandako solasaldi batean, Garnierrek esan du Frantziako Gobernuarentzat lehentasuna dela terrorismoaren aurkako borroka eta horretarako Espainiarekin elkarlanean ari direla, ETAri nahiz Al Kaidari aurre egiteko.ETAri dagokionez, ahulago dagoela azpimarratu du, azken urteotan bai Espainian
|
bai
Frantzian hartu dituen kolpeen ondorioz (atxiloketak nahiz ezkutalekuen atzemateak) eta belaunaldi gazteago batek zuzenduta dagoela eta lehen bezain profesionala ez dela kontuan hartuta.Nolanahi ere, erradikalagoa ere bilaka daitekeela ohartarazi du, izan ere, berrantolatu nahian dabil, pentsatzeko eta jarduteko modua aldatu nahian.Arazoak dituela uste dugu; nire iritzian, bere metodoak zaharkitu... ETAk zenbat kide dituen ez dakiela esan du, baina 100 inguru izango direla iradoki du.
|
|
|
Pierre Fabierta Ibérica enpresak merkatutik kendu du 100 eta 200 miligramoko “Klorano Azidanoari makillajea kentzeko lozioa” produktu kosmetikoa, erreakzio alergiko batzuk detektatu ondoren. Neurria prebentziozkoa da, Espainian ez baita ezer erregistratu, baina
|
bai
Frantzian. Konpainiaren kontsumitzailearentzako informazio zenbakia da.
|
|
|
Laborantza Ganberaren sortzea Pirinio Atlantikoak bitan zatitzearen urrats bat bezala ikusten bide du Frantziak. Horregatik, karga sinboliko handia du egitura horrek,
|
bai
Frantziarentzat, bai Ipar Euskal Herriaren ezagupen instituzionalaren aldekoentzat. Euskal Herriko Laborantza Ganberari epaitegien bidez eraso egitean, horixe da benetako auzia:
|
|
|
Nafarroako hauteskundeetatik dakigu, edo lehenago ere bai menturaz: herri hau soziologikoki abertzalea dela diogunean badakigu ez dela egia, alderdi unionistek boto gehiago dituzte
|
bai
Frantziaren menpeko zatian bai Espainiaren menpekoan. Partizioa onartuta baino ez da posible esatea abertzaleak gehiago direla.
|
|
2010
|
|
|
Garai hartan handiak ziren zinema munduan bai Italia bere neorrealismoarekin eta
|
bai
Frantzia ere Nouvelle Vague izeneko mugimenduarekin. Eta telebista mailan Italiako RAI, Espainiakoarekin alderatuz gero, oso aurretik zihoan.
|
|
2011
|
|
|
Leringo kondearen eta Gaztelako orduko erregeorde Fernandoren interesek bat egin zuten Nafarroa menpean hartzeko. Garai berriak dira,
|
bai
Frantzian bai Gaztelan lehen europar monarkia modernoak eraikitzen ari dira, feudalismoari ez zegokion bertze sistema politiko baterantz, errege botere absoluturantz, eta bi biak dabiltza hegemoniaren bila kontinentean, Mediterraneoan eta Italian. Lehia hartan, gerra oinak gehienbat Italian bazeuden ere, erretagoardiako mehatxu halako bat ikusten zuten biek Nafarroa ahulean, nork erakartzen zuen berera elkarren beldur, gure erreinutik etsaiaren balizko inbasioen aurrean.
|
|
|
–Baina hizkuntzaren kasuan (eta kulturarenean, oro har) ikusten da argi eta garbi nazio zibikoak oso urrun geratzen direla beren propagandagileek esan dutenetik. Erresuma Batua, Frantzia eta AEBetako politikei buruz egindako azterketa konparatibo batean garbi ikusten da ustezko nazio zibil horiek politika elebakarrak bultzatu dituztela beraien historia guztian zehar(
|
bai
Frantziaren kasuan bezala argi eta garbi zibikoak izan direnean, eta baita gorabeherak izan dituztenen kasuan ere, esate baterako Britainia Handiaren eta AEBen kasuan). Betiere, hezkuntza sistema izan da helburu elebakar hori lortzeko baliabide nagusia?
|
|
|
Aldaketak bi itsas gatz mota bereizten ditu, biak haizearen eta eguzkiaren eraginez bakarrik lortuak, eskuz bilduak eta inolako osagairik gehitu gabe; urmaelaren goiko geruza kristalizatutik eratorria bada, “gatz lore” esaten zaio, eta “itsas gatz birjina”, hondotik edo alboetatik lortzen bada eta urmaelean edo kristalizatzailean soilik garbitzen bada. Giza kontsumorako itsas gatz mota horiek baimenduta zeuden jada,
|
bai
Frantzian bai Portugalen, “horrela, Espainiako gatz hazkuntza ez industriala baldintza berdinetan lehiatu ahal izango da inguruko homologoekin, eta Espainiako kontsumitzaileek gure herrialdean ekoizten diren gatz horiek eskuratu ahal izango dituzte”, nabarmendu zuen Ingurumen eta Landa eta Itsas Inguruneko Ministerioak (MARM). Itsas gatz hori merkaturatzeak, gainera, gaur egun erabiltzen diren gatzaga tradizionalen bideragarritasun ekonomikoari lagunduko dio, eta bertan behera utzitako gatzagak berreskuratuko ditu, eta horrek ingurumen onura ekarriko du, ziurtatu zuen MARMek.
|
|
2012
|
|
|
Orain Kontseilu Nagusiari begira ere badugu lan bat egiteko. Sozialistek badituzte gai horri buruz ezberdintasunak haien artean, baina hitz egiten segitu behar dugu, bai Ipar Euskal Herrian,
|
bai
Frantzian. Menturaz, solasaldi horiek beren fruituak ekarriko dituzte.
|
|
|
Euskal gatazka, beste paradigma bietako baten ikuspegitik, forala zeinbizkaitarra?, barneko gatazka politikotzat ulertzen da, bai Espainian, iberiaraldean?,
|
bai
Frantzian, akitaniarrean?. Nafar paradigmaren bitartez, ordea, nazioarteko dimentsioa berreskuratzen du.
|
|
|
Horren ordez, lehen kapitulutik mahai gainean jartzen du Erresuma Batuaren kasua, bereziki Eskoziaren aginte publikoen berreskurapena (devolution) aipatuz (19 or.), aldi berean baieztatzen duelarik Euskal Herriko historia konstituzionalak zerikusi handiagoa duela horrekin, molde jakobinoko konstituzioekin baino. Zeren Foruak baitira euskal konstituzio historikoa, eta XVIII. mendeko Ilustrazioaren pentsamenduak konstituzio liberalak idazteko bidea zabaldu zuen bezala, bai Ingalaterran,
|
bai
Frantzian, Euskal Herrian ere pentsamendu ilustratuak Foruen garapen liberal baterako bidea eskaini zuen:
|
|
|
Edo bestela ikusi nola, grafikoki erakusteko edo, ikusi nola, beraz, betiko euskaradun baserritar txapeldun premoderno primordialaren lehen mailako identifikazio organiko partikularrak (nekazari bizimodu garbien maitale, ohitura antzinakoen zuhurtasunaz babestua, hizkuntza apartekoaren jabe...) bigarren mailako identifikazio unibertsalaren agerkera edo itxurapenetan gauzatzen diren (esate baterako: administrazio erregionaleko ekitaldi eta protokolo ofizialetan, estatuburu den erregeari aurreskua, Bizkaiko itsasoko kokotsak eta aginte makila eskainiz...) folklore jaialdietako herri kiroletan eta erritualetan parte hartuz, bai Francoren denborako Bernabeu futbol zelaian,
|
bai
Frantziako Lore Jokoetan, bai.
|
|
2013
|
|
|
Bertzalde, ezkerreko indarren eta gizarte eragile ugariren sostengua jaso du. Bi aldeek mobilizazio handiak egin dituzte,
|
bai
Frantzian eta bai Euskal Herrian. Les Bascos elkarteak azaroaren 15ean ekin zion mobilizazioari.
|
|
|
XVI. mendeak, erlijioan oinarrituriko gorrotoa ez ezik, lehen lerrora ekarri zituen emakume guti batzuk. Ez Espainian;
|
bai
Frantzian, Ingalaterran, Eskozian edo Nafarroan. Mende aparteko horren alaba dugu Margarita Valoiskoa, Henrikeren lehen emaztea.
|
|
|
Espainiako prozesua zela zioten, eta horrela eskuak garbitzen zituzten, begiak itxiz. Sozialistak zeuden boterean,
|
bai
Frantzian, bai Espainian. Haientzat pentsaezina zen demokraziaren aurka joatea.
|
|
|
Ikerketa, beraz, muga horien barnean uler bedi. Ez du deskribatzen euskaldunek, orokorki, nola bizi izan zuten gerla eta zer iritzi zuten bai gerlaz,
|
bai
Frantziaz. Dudarik gabe, eragin handia zuen astekari bat aztertu dugu, baina aztertu duguna astekari hori da, ez besterik.
|
|
|
Mezua Frantziako Errepublika laikoaren aldekoei zuzendua zitzaien, baztertu zituzten giristinoak Frantziaren onetan gehien inplikatu zirenetarikoak zirela erakusteko. Mezu hori zuzentzen zioten
|
bai
Frantzia laikoaren aldekoei, baina baita ere Frantzia laikoa izateagatik gerla hartan Alemaniaren aldeko jarrera hartu zuten herrialde neutroetakoei.
|
|
|
Horrez gain, itsas merkataritzaren inguruko beste hainbat ordenantza ekar daitezke hizpidera. Orduz geroztik, Frantziako merkatariek era bereko zuzenbidea erabili zuten, bakoitza non bizi zen kontuan hartu gabe; zuzenbide hori merkataritzako egineren adierazpen baimendu bezala onartu zen,
|
bai
Frantzian, baita Europa osoan ere, Ingalaterra barne.
|
|
2014
|
|
|
hain zuzen, haren eragile eta buruzagi ibili luketenak eskas direlako, edo berak direlako ustelenak897 Renanek ez daki aterabiderik898 Napoleon III.a exiliora joan da Ingalaterrara; egon, Errepublika dago. Hurrengoak, ezbai urteak izango dira,
|
bai
Frantziako politikan, bai Renanen pentsamenduan. Ezti eztiki, antirrepublikano bihotzezkoa, bere ideiak ezertan aldatu gabe, lehenespen teorikoak praktikan abandonatuz joango da, 1877an Julie printzesari, la République est, à l, heure présente, le seul gouvernement possible?
|
|
|
bat, Frantzia barnean, sumindura antialemanari arrazoizko balazta bat jartzea; bi, gerraren eta gerra giroaren gainetik, intelektual eta zientifikoen elkarlanari eustea Frantzia eta Alemaniaren artean. Asmo horiekin, Renan basamortuko ahotsa izatera kondenatuta zegoen,
|
bai
Frantzian, bai Alemanian. Zubiarena egiterik ez bazegoen, alde batekoekin bat egitea besterik ez zitzaion geratzen, hori gogotik hautatuz amaitu dizu.
|
|
|
biek ere beren hizkuntza ofizialak sustatzen dituzte (gaztelania/ espainola eta frantsesa, hurrenez hurren). Baina desberdin jokatzen dira nolako politika ezarri behar den beren lurraldeetako gutiengo hizkuntzekin (eta beste hizkuntza batzuekin batean, gutiengo hizkuntza bat, bai Espainian eta
|
bai
Frantzian ere, euskara da). Horrek sortzen du lehenengo desberdintasuna, estatu bakoitzeko legediaren mailatik abiatuta.
|
|
|
1648ko Utrechteko Bakearen ondoren, Luis XIV.arekin Frantzia bihurtu zen Europako potentzia nagusia. Dena den,
|
bai
Frantzia bai Herbehereak geroz eta kolonia gehiago bereganatzen joan
|
|
|
Mikel Aranbururen hitzetan, kirolariek babes nahikoa dute bai Espainiako
|
bai
Frantziako selekzioetara lasaitasunez joateko. Ez dute, ordea, euskal selekziora joateko aukerarik eta euskaldun gisa funtzionatzeko aukerarik kirol eremuan.
|
|
|
Mikel Aranbururen hitzetan, kirolariek babes nahikoa dute bai Espainiako
|
bai
Frantziako selekzioetara lasaitasunez joateko. Ez dute, ordea, euskal selekziora joateko aukerarik eta euskaldun gisa funtzionatzeko aukerarik kirol eremuan.
|
|
|
1512an hasi ziren erakunde hau ezabatzeko asmoak eta, Iruñeko hiriaren protesta eta oposizioarekin, Comptos Ganberako kideen erdiak atzerritar (gaztelar) izango ziren aurrerantzean. Kaos ekonomikoak, gerra zibilak, okupatzaileari zerga ordainketak eta merkatal harremanen haustura ekarri zituen,
|
bai
Frantziarekin, baina baita Aragoirekin ere (1527). Eta, bistan denez, oztopoek errenta murriztu zuten.
|
|
2015
|
|
|
Europa osoko zorra berregituratu beharra dago, ez bakarrik Greziarena, baita Portugalena ere, Italiarena… BPGaren %60 gainditzen duen zor guztia funts komun batean jarri eta berregituratu beharra dago. XX. mendean bertan bai Alemaniak eta
|
bai
Frantziak eduki dituzte BPGaren %200 baino gehiagoko zorpetzeak eta horiek berregituratzeko modua egon da. Ez dago alternatiba bakar bat, badira bide bat baino gehiago, motelak eta azkarrak.
|
|
|
Zenbat aldiz, ordea, ez dut erran, bai Espainian
|
bai
Frantzian, Errege Katolikoek ez dutela beren baitarik utziko erreinu hori haiena dela diotenen eskutan. (203 or.)
|
|
|
Ondorioa, nire begietan, erabatekoa da: Azpilkuetak berriz ere osoki ukatzen du Nafarroaren konkista inoiz ontzat eman duenik(, ez dut nik egundaino hitzik erran Nafarroaz...?), baina, aldi berean, argi eta garbi dio politikaren esparruan ekintza burutu gisa onartu behar dela(, zenbat aldiz, ordea, ez dut erran, bai Espainian
|
bai
Frantzian, Errege Katolikoek [XVI. mendetik aurrera Espainiako errege erregina guztiei aplikatzen zitzaien titulua da] ez dutela beren baitarik utziko erreinu hori haiena dela diotenen eskutan?). Etika eta politika bereizi behar dira eta biak kontuan hartu, baina zein bere esparruan.
|
|
|
Joana Albretekoak Kalbinen [Jean Calvin] fede berria besarkatu izanak areagotu egin zuen konkistaren aldeko Felipe II.aren zilegitasuna. Nantesko Ediktuak amaiera eman zien, 1598an,
|
bai
Frantziako eta Espainiaren arteko gerrari eta bai higanot kalbinistek eta aita santuaren aldekoek Nafarroa Beherean eta Frantziako erresuma guztietan izan zituzten gudu bortitzei. Gudu testuinguru horretan, nahiz aurrerago ikusiko den Amerikako aurkikuntzaren inguruan, kokatu behar da gutun generoaren bizitza.
|
|
|
Lehen etabigarren mailako iturriak erabili ditugu horretarako. Eskual Herria orai eta gero saioko hogeiatal ikusi ditugu Institute National Audiovisuel (INA) frantsesaren artxibo digitalean, eta bilketabibliografiko eta hemerografikoa osatu dugu, bai euskal iturrietan,
|
bai
Frantzia mailakoetan.
|
|
|
Arteren eta Upianen arteko elkarte emankorrak argi erakusten du nola betetzen den gorago azalduriko egitura. Bi kasuetan, bai Kanadan,
|
bai
Frantzian?, kazetaritzak ere parte hartzen du egituran, egunkarietako erredakzioen eta edizio digitalen bitartez (Le Monde, Rue89, The Globe and Mail eta abar).
|
|
|
Posizio gerrako garaia zen. Soldaduek hilabeteak ematen zituzten lubaki berberetan iltzaturik, frontearen bi aldeetan,
|
bai
Frantzian bai Europako ekialdean. Idazlearen arabera, ministroak mapa handi bat jarrita zuen bulegoaren horma gainean.
|
|
2016
|
|
|
Eta orain Europara datoz, hasi dira jada esaten hobe izango dugula eskuineko hauteslea ultraeskuinekoa baino,
|
bai
Frantzian bai Alemanian, baita beste toki guztietan ere. Krisia garaitzeko modu egokiena, krisia eragin dutenei boza ematea dela sinestarazi nahi digute.
|
|
|
Hizkuntza gutxituak bultzatzea berdeen ideologiarekin bat datorrela adierazi du: «Betidanik arranguratu gara mintzaira gutxituez, bai Euskal Herrian,
|
bai
Frantzian, bai mundu guzian. Mundializazioaren kontra gara, eta aniztasunaren alde gai guzietan».
|
|
|
Hain iritzi kontrajarriak ziren antzerki horretaz, jakin nahi izan dugu zer ibilbide egin zen inguruetako kulturetan eta bereziki antzerki munduan. Bi adar nagusi jarraitu ditugu, lehenik hizkuntza nagusietan,
|
bai
Frantzian, bai Espainian, garatu zen antzerkiaren ulertzeko, eta, bigarrenik, Euskal Herriaren ondoan, beste hizkuntza gutxituetan, landu zen antzerkiaren ezagutzeko.
|
|
|
Goi mailako antolakuntza nahi zuten eta hau zen erabat ikuspuntu berria. Bai Espainian,
|
bai
Frantzian, berritze franko ziren garai berean, Euskal Herrian, antzerkia eskaintzeko ahalbideen eraikitzen aritu ziren.
|
|
|
Monzonen Anai Arteak segitzen zuen, eta haren bidetik eta beste neurri bat eman nahiaz, Argentinako Ekin haren arauekin egin nahi genituen gauzak, gure ahalmen apurrarekin. Euskadiko Batzordeak deitzen ziren, eta bagenituen halakoak
|
bai
Frantzian, bai Suitzan, bai Belgikan, bai Italian, bai Alemanian... baziren batzuk biziki onak.
|
|
|
Jende tristea,
|
bai
Frantziako hexagonokoak bai haren hedapenekoak. Nik hor egin nituen bi lagun, bat frantsesa eta ezkertiarra ni bezala, eta beste bat quebectarra eta sindikalista.
|
|
|
Azkenik, François Hollande president jarriz geroz, berriz ere minixtro, nazioarteko harremanen saila bere gain. Jaz ainitz aipaldi ukan duena,
|
bai
Frantzian berean bai eta Frantziatik kanpo, klima aldaketari ihardokitzeko sailaren sustatzaile bezala eta ondorioz COP21 delakoaren buru eta kudeatzaile. Kargu hortan aitzina segitu nahiko zuen bainan denen buru utzi du ez baitzuen besterik egiten ahal...
|
|
|
Nicolas Hulot" berdea" da eta fama handia bildua du
|
bai
Frantzian berean bai eta Frantziatik kanpo ere. Bere lagun frango aspaldian hasiak zaizkion deika eta pusaka, presi
|
|
2017
|
|
|
Sinets iezadazue: ezinbestekoa da,
|
bai
Frantziarentzat eta bai Erresuma Batuarentzat.
|
|
|
3 irudian ikus daitekeenez, 2014 urtetik aurrera Akitania eta Euskal Herriaren ekoizpen zientifikoak behera egin du. 2014 urtetik aurrera, bai Espainiako
|
bai
Frantziako ekoizpen zientifiko totalak behera egin du, SciMago taldeak argitaratzen dituen txostenei begiratzen badiegu (SCImago, 2015). Fenomeno horren arrazoietako bat krisi ekonomikotik eratorritako ikerketa eta garapenaren (IG) eta, oro har, unibertsitateen aurrekontuen murrizketetan datzala aurreikusten dute lan honen egileek, nahiz eta gertaera horren azalpena beste ikerkuntza lan batzuekin osatu behar den.
|
|
|
" Hemengo jendea bakarrik ez, atzerriko jendea ere etortzera animatu nahi dugu, haiek ere euren burua identifikatuta sentitu dezaten". Emakume pilotarien historia kontatzen du film honek, bai Euskal Herrian,
|
bai
Frantzian, eta baita Ameriketan ere.
|
|
|
3 Humboldtek, bestela esanda, bere osotasun propioan eta bere berezitasun kulturalean irudikatu nahi du euskaldunen herria politikoki bai Espainian
|
bai
Frantzian kokatzen den herria, eta horren adibide da nagusiki erabiltzen duen Vasken kontzeptua. Bere helburua ez da Iparraldekoak edo Hegoaldekoak bakarrik ezagutzea ezta probintzia batekoak edo bestekoak ere, baizik eta euskaldun denak nazio bat bezala ezaugarritzea; eta, horrexegatik, oro har deigarriagoa den Vasken idazten du, eta ez ohikoagoa litzatekeen Basken.
|
|
|
1955eko urtetan hiru urtez Parisen sakristau izan zen Notre Dame de Lorette elizan eta Ahetzen ere bere amaren segida hartu zuen elizako ezkila joile gisa. Musean artzea izigarri maite zuen,
|
bai
Frantziako xapelketan Roger Dufaurekin bai eta ere bere haur ttipiekin. Meza bat ederra kantatu diogu, Jarraiki koralaren laguntzarekin, nola ez, hain maite zuen kantua.
|
|
|
Deplauki erran du alabainan, luzaz Frantziaren kolonia izana den herrialde hortan, koloniak moldatuz, dena larderia, eta heietako jendea azpitik atxikiz, Frantziak salbaikeria gaitza egin duela eta azkenean gizakiaren kontrako krima bat! Holako solasak zernahi aipaldi ukan du bai Aljerian eta
|
bai
Frantzian. Batzuk laudatzen dute Macronen bertutea, aski kuraia ukan duela hola mintzatzeko.
|
|
|
Ortzegun huntan (uztailaren 27a) hasiko da Aurelien Fillion orgina joilearen kontzertuarekin. Frantzia iparraldean musika erakaslea da eta
|
bai
Frantzian baita erresumaz kanpo ere kontzertu ainitz emaiten ditu. Ortziralean (uztailaren 28a), Manon Lamaison kantari eta piano joilea eta berarekin Esther Iñiguez orgina joilearen aldi izanen da.
|
|
2018
|
|
|
Berbarako, lurraldetasuna. Gaur pil pilean dagoen eta etzi irakiten egongo den afera da Nafarroa, bai euskaldunontzat, bai Espainiako
|
bai
Frantziako estatuentzat. Zer da Nafarroa euskaldun batentzat?
|
|
2019
|
|
|
Aitak, anaiek, senarrak eskaintzen dizkioten idoloak erortzen badira, ez du aurkitzen modurik zerua berriz populatzeko; hortaz, idolo horiek defendatzen tematzen da. Sezesio Gerran, emakumeak izan ziren hegoaldekoetan esklabistarik sutsuenak; emakumeak agertu ziren amorratuenik bai Ingalaterran Boerren Gerra izan bitartean,
|
bai
Frantzian Komunaren kontra; adierazten dituzten sentimenduen bizitasunaren bitartez konpentsatu nahi dute beren ekinik eza; garaipena lortuz gero, hienak bezala oldartzen zaizkio etsai eroriari; porrot eginez gero, uko egiten diote inola ere adiskidetzeari, gogor baino gogorrago; emakumeen ideiak jarrera besterik ez direnez, berdin berdin zaie kausarik zaharkituenak defendatzea: legitimistak izan daitezke 1914an, tsaristak 1949an.
|
|
|
Orduan,
|
bai
Frantzian eta bai Europan mota guztietako erreakzionarioek Iraultza gelditu zutelarik, Europa mendebaldeko herrietan aldaketa liberalak eman eta monarkia konstituzionalak zabaltzen hasi ziren kapitalismoarentzako erregimen seguru eta funtzionalak zirelarik.10 Modu horretan, garai historiko kapitalistak eta industrializazioak aurrera egitea lortu zuten, eta herri sektoreentzako errealitate politik... Burgesiaren garapenaren txanponaren beste aldea izan ziren proletarizazioa, lurren hesitzeak, ehunka milioi pertsonen migrazioak, soldatapeko esplotazioa, dominazioa, baso, lur eta landa eremu komunalen desjabetzeak, elizaren ondasunen desamortizazioak, gremioen disoluzioa eta enpresariekiko dependentzia Hirugarren Estatuaren barruko klase baxuenentzat.
|
|
2020
|
|
|
Euskal erakundeen datu ofizialik ez dugu, baina
|
bai
Frantziako eta Espainiako estatuena. Adibidez, Espainiako Bankuaren datuek diote aurrezki gordina 38.996 milioi euroraino igo dela urteko bigarren hiruhilekoan Espainiako Estatuan, hamabi hilabete lehenago baino %174 gehiago.
|
|
|
Ezinbestekoa iruditzen zaio greba sektore berrietara zabaltzea, eta estrategiaz gogoetatzea nahi du. Ez du uste CFDTren mugimenduek greba ahulduko dutenik, baina berak dio
|
bai
Frantziako Gobernuak eta bai sindikatu erreformistak grebarekiko atxikimendua apaltzeko erabiliko dutela. Horregatik, garai «kritikoa» dela uste du sindikalistak; aste hau erabakigarria izanen da, haren arabera.
|
|
|
administrazio publikoek ezin dute izan BPGaren %3tik gorako defizitik. Bai Espainia eta
|
bai
Frantzia ozta ozta dabiltza urrezko langa horren azpitik –%2, 5ean geratu ziren biak 2018an–.
|
|
2021
|
|
|
edo partizipio burutuaren forman (hala ageri da mendebaldeko euskalkietako testuetan) edo aditzoinaren forman (batez ere ekialdean): Ikusten duzuen bezala, bai Angleterrak,
|
bai
Frantziak badute oraino [hatsa nondik har ausarki] (J. Etxepare); Nahi badu orotaz argitu eta orotan trebatu, badu laborariak [zeri ohar] eta [non zer ikas] (Gaxitegi eta Agerre); Berrogeitamar urte luzetan zu baiziñan lendabizi/ orain gazte maiteak badaukate [non ikasi] (Basarri); Begien aurrean daukagu[...] baldin [nork lagundu] ez badute, gelditu bearko dutela betiko urrikarri (Iztueta).
|
|
|
Estatus aholku emailea izateak aukera handiagoak eskaintzen dizkigu gure ekarpenak bideratzeko. Horrela egin izan du Kontseiluak, besteak beste, Eskubide Ekonomiko, Sozial eta Kulturalen Batzordean; Haurren Eskubideen Batzordean edota Giza Eskubideen Batzordean bertan euskaldunok bizi ditugun urraketak salatzeko,
|
bai
Frantziako Estatuari dagokionez, bai eta Espainiako Estatuari dagokionez ere.
|
|
|
herri mugimenduaren eta instituzioen arteko interakzio artikulazio berri bat asmatu behar dugu. EH Bai aurkitzen da posizio jakin batean non baduen manera Ipar Euskal Herrian gehiengo bat artikulatzeko,
|
bai
Frantziatik eta bai lekutik beretik proposatzen diren ereduen aitzinean alternatiba baten eraikitzeko.
|
|
|
Eta segur gara Bizi! k bere partea egin duela horretarako. Bai Ipar Euskal Herrian,
|
bai
Frantzian, eraman ditugun borroka batzuek emaitzak badituzte. Jendeari erakusten diogu zerbait egiten ahal dela, aterabideak badirela, ez dela etsi behar.
|
|
2022
|
|
|
«Hasi berri den urte honetan ere erronkak handiak izanen dira,
|
bai
Frantziako Estatuari begira, bai Ipar Euskal Herriari begira», segurtatu du Anita Lopepe EH Baiko bozeramaileak. Gogora ekarri du osasun krisiaren eraginez krisi soziala ere ate joka dagoela:
|
|
|
EH Baik kezka agertu du hauteskundeen bigarren itzulian Ipar Euskal Herrian izan diren emaitzei begira. «Nahiz eta eskuin muturraren kontrako bozka nagusitu den, Marine Le Penen alderdiaren gorakada nabarmena da
|
bai
Frantzian, bai Ipar Euskal Herrian», adierazi dute ezkerreko abertzaleek ohar batean. «Hautesle hauen artean, kexua adierazi nahi izan duten hainbat pertsona daudela pentsa daiteke.
|
|
|
«Ahalegin guztiak egingo ditugu espetxe politika arrunta aplika dadin eta, behin betikoz, orain arteko salbuespen egoera amai dadin». Atxak azaldu du «presio taldeak» dituztela parez pare, bai Espainian eta
|
bai
Frantzian, «konfrontazioa eta sufrimendua betikotzeko interes handia dutenak», eta Espainiako Auzitegi Nazionala kokatu du presio talde horien artean; «fiskaltzaren bidez, etengabe blokeatzen ari da presoen etxeratzeko bideari hasiera ematea». Gogorarazi du 30 urtetik gorako zigorrak beteta daudela ere gertatzen dela blokeo hori batzuetan.
|
|
|
Hiriart Urrutiren hitzetan, bai Euskal Herrian eta
|
bai
Frantzian, «sekulako hondamendia» izan zen 1914an hasitako gerla. «Landa eremuak hustu zituen bere gazteriaz, eta barnealdeko herri txiki anitz ez dira berriz jaiki sarraski hartatik.
|
|
|
Baina mendebaldeko fronteko lubaki estuetan, pistola edo errebolber bat eskuetan edukitzeak borrokatzeko eta erasoei azkar erantzuteko gaitasuna nabarmen handitzen zuen. Laster,
|
bai
Frantziak zein Erresuma Batuak beren soldaduei horrelako armak ematen hasi ziren eta beraiei buruzko erreferentziak ohikoak dira soldaduen eta ofizialen gerraosteko literatura lan autobiografikoetan. Lehen Mundu Gerrak ere soldadu mota berrien agerpena ekarri zuen, beren jardueren ezaugarriengatik soinean arma arinak eramatera behartuta zeudenak:
|
|
2023
|
|
|
[1] Sinadurari erreparatu zaio harribitxi hau nola sortu zen ulertzeko, Marie Abadia, Marie Emilie Augustine Coulomb() jaiotzez, militante feminista izan baitzen
|
bai
Frantzian, Conseil National des Femmes Françaieses erakundeko kide gisa eta bai nazioartean, Congrès Internationales des Oeuvres Féminines delakoan parte hartuz. Parisko familia aberats batean jaioa, Lore Jokoak sortu zituen Anton Abadiaren anaia gazteenarekin, Charles Abadiarekin, ezkondu eta koinatuari erosi zion Baigorriko Etxauzia jauregian jarri zen bizitzen.
|
|
|
Banakoen eta enpresen laguntza ongi etorria izango dela azpimarratu dute eskalatzaileek. «Tolosaldea LHI zentroa ari da zenbait enpresarekin harremanetan, eta Christian Ravier bera ere
|
bai
Frantziako beste enpresa batzuekin. Ea, ba, guztion artean lortzen dugun asmoa aurrera ateratzea eta Taghiako etxe guztietara ura eramatea».
|
|
|
Intsumisio mugimenduak, 1990eko hamarkadaren hasierarako, soldaduska eta ordezko guztia ere ukatuz, itzelezko indarra lortu zuen. Borroka gogorraren eta zigor askoren ondoren, Estatuak amore eman zuen eta 2001ean eman zitzaion ofizialki amaiera derrigorrezko soldaduskari, bai Espainian eta
|
bai
Frantzian. Intsumisioaren despenalizazioa soldaduskaren abolizioaren ondoren heldu zen.
|