|
2003
|
|
|
...artzen bazaizkio prozedura berean, eta neurri horiek ezin badira aldi berean bete, epaileak entzun egingo du talde teknikoaren ordezkariak eta adingabeak babestu edo eraldatzeko erakunde publikoaren ordezkariak esan beharrekoa, eta, Fiskaltzak eta adingabearen letraduak hala proposatuta, neurri horiek guztiak nahiz horietatik batzuk ordez ditzake, edo guztiak elkarren segidan betetzea ezar dezake;
|
azken
kasu horretan, neurriak betetzeko epe osoa ezin da izan neurririk astunenaren ondorioz ezartzen den denboraren bikoitza baino luzeagoa.
|
|
|
Atxilotuaren aitorpen oro haren letraduaren aurrean egingo da, bai eta adingabearen gaineko guraso ahala, tutoretza edo zaintza egitez edo zuzenbidez betetzen dutenen aurrean ere, salbu eta,
|
azken
kasu horretan, inguruabarren arabera kontrakoa egokiagoa denean. Azken horiek izan ezean, aitorpena Fiskaltzaren aurrean egingo da, eta espedientearen instruktoreaz besteko gizabanako batek izango du haren ordezkaritza.
|
|
2004
|
|
|
Hildako auzilaria demandatzailea izan bada eta horren oinordekoak aurreko lerrokadaren lehenengo bi arrazoiengatik bertaratzen ez badira, atzera egindakotzat joko da, demandatuak horren aurka jarri ezean;
|
azken
kasu horretan, 20 artikuluko hirugarren paragrafoa aplikatuko da. Oinordekoak bertaratzen ez badira agertu nahi ez dutelako, alderdi demandatzaileak egikarituriko akzioari uko egin diola ulertuko da.
|
|
|
2) Igorpenaren bitartez, postaz, telegramaz edo bestelako bide teknikoen bitartez igorri behar denean komunikatu beharrekoa;
|
azken
kasu horretan, bide teknikoak ahalbidetu behar du auzi paperetan modu sinesgarrian agerraraztea komunikazioaren jasoketa, data eta edukia.
|
|
|
3) Auzia erabakitzeko garrantzitsu diren egitateei buruzkoak, horiek gertatu badira lehen auzialdian epaia emateko epea ireki ondoren, edo epe-muga hori baino lehen gertatu badira,
|
azken
kasu horretan alderdiak egiaztatzen duenean egitateok geroago jakin dituela.
|
|
|
1 Lege honetan ezarri alegazio egintzen preklusioa gertatu ondoren eta epaia emateko epea hasi aurretik, auzia erabakitzeko garrantzitsu izan daitekeen egitateren bat gertatu edo ezagutzen bada, alderdiek berori balia dezakete. Halakoetan, alderdiek berehala alegatu behar dute egitate hori, idazki baten bitartez, idazki horrek egitateen zabaltze izena duela, alegazioa epaiketa edo ikustaldi ekitaldian egin daitekeenean izan ezik;
|
azken
kasu horretan, hurrengo paragrafoetan ezarritakoa egingo da ekitaldiotan.
|
|
|
...kurtsoak kasaziorako interesa duela ulertuko da, baldin eta errekurtsoa hartu duen epaia Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrinaren aurkakoa bada; edo epai horrek ebatzi baditu probintziako audientzien kontraesaneko jurisprudentziaren gai eta arazoak; edota bost urte baino gehiago indarrean egon ez diren arauak aplikatzen baditu, betiere, ez dago Auzitegi Gorenaren jurisprudentzia doktrinarik,
|
azken
kasu horretan, eduki bereko edo antzeko edukia duten aurretiazko arauei buruz.
|
|
|
Gordailututako ibilgailuak prezintatu egingo dira, eta ezin izango dira erabili, salbu eta xedapen bereziak direla bide hori ezinezkoa denean;
|
azken
kasu horretan, kontu hartzailea izendatuko da.
|
|
|
1 Epai baten edo behin betiko auto baten botazioan parte hartu duten guztiek sinatuko dute erabakitakoa, nahiz eta gehiengoarekin bat etorri ez; baina,
|
azken
kasu horretan, botazio edo sinatze unean aditzera emanez gero, boto berezia eman dezakete epai formarekin. Bertan, auzitegiak eman epaian egitezko zein gairekin eta zuzenbideko zein oinarrirekin ados egon eta horiek onar ditzakete, horietara igorpena eginez.
|
|
|
4 Ebazpena alderdiei jakinaraztean, adieraziko da hori irmoa den edo horren aurkako errekurtsorik jar daitekeen;
|
azken
kasu horretan, aipatuko da zein errekurtso jar daitekeen, hori zein organotan jarri behar den eta errekurtsoa jartzeko epea zein den.
|
|
|
Intzidente horretaz arduratzeko eskuduna da, epai edo ebazpen irmoa eman zuena. Deuseztasuna eskatzeko epea hogei egunetakoa da, epaia nahiz ebazpena jakinarazi denetik; eta, edozein kasutan, defentsarik eza sortu duen akatsa jakin denetik;
|
azken
kasu horretan, jardunaren deuseztasuna ezin izango da eskatu epaia nahiz ebazpena noiz jakinarazi eta hortik bost urte igaro ondoren.
|
|
|
11 Zerbait egiteko prestazioari buruzko demandetan, horren munta izango da egin nahi den horren kostua edo hori ez egiteak sortutako kalte galeren zenbatekoa;
|
azken
kasu horretan, ezin dira kopuru biok metatu, salbu eta, prestazioa betetzea eragiteaz gain, kalte ordaina eskatu denean. Kalte galeren zenbatekoa edo kalkulua kontuan hartu da, prestazioa norberak bete beharrekoa bada edo prestazioa zerbait ez egitekoa bada, nahiz eta prestazioa betetzea eskatu, uzi nagusi legez.
|
|
|
4) Betebehar beraren epe muga eguneratu batzuk eskatzen badira, munta moduan kontuan hartuko da erreklamatu zenbatekoen batura, salbu eta demandan betebeharraren baliozkotasun edo eragingarritasunari buruzko esanbidezko adierazpena eskatu denean;
|
azken
kasu horretan, betebehar horren balio osoa hartuko da kontuan. Eperen baten zenbatekoa zehatza ez bada, hori muntaren kalkulutik baztertuko da.
|
|
|
...ozeinek berehala bidaliko dio heriotzaren partea Erregistroari, eta, parte horretan, izenaz, abizenez, izaeraz eta hori sinatzen duenaren bazkide zenbakiaz gain, jasoko dira heriotzaren zeinu nabariak, haren arrazoia, eta, inskripziorako nahitaezkoa den zehaztasunarekin, heriotzaren data, ordua eta lekua, eta hildakoaren nortasun aipamenak, hori norberarentzat ezaguna bada edo egiaztatutakoa bada;
|
azken
kasu horretan, aztertutako agiri ofizialak edo datuok egiaztatzen dituen pertsonaren nortasun aipamenak aipatuko dira, eta pertsona horrek ere partea sinatuko du.
|
|
|
Adierazpenak eta parteak abortua adieraziko dute, edo, hala denean, erdiharrezkoak diren inguruabarrak jasoko dituzte, eta, batez ere, fetua gutxi gorabehera zenbat denbora bizi izan den eta haurra noiz hil den, erditu aurretik, erditzea eta heriotza; ahal den neurrian, jaiotza eta heriotza inskribatzeko betzean edo erditu ondoren;
|
azken
kasu horretan, zehaztasun osoz aipatuko dira erditzearen eta heriotzaren orduak.
|
|
|
Behin adopzio soila eratu eta inskribatuta, geroagoko edozein unetan hitzartu ahal izango da, eskritura publikoaren bidez eta adoptatzailea edo adoptatzaileak bizirik dauden bitartean, adoptatuari dagozkion abizenen ordez haren edo haien abizenak jartzea, edo, jatorri bakoitzetik abizen bat erabiltzea,
|
azken
kasu horretan abizenon hurrenkera zehaztuta.
|
|
|
Udalerrian Erregistro bat edo batzuk egon behar diren;
|
azken
kasu horretan, bakoitzari dagokion eskumena aipatuko da.
|
|
|
Jaiotzaren partean, izenaz, abizenez, izaeraz eta hori sinatzen duenaren bazkide zenbakiaz gain, inskripziorako nahitaezkoa den zehaztasunarekin jasoko dira, erditzearen data, ordua eta lekua, jaioaren sexua eta amaren nortasun aipamenak; bertan aipatuko da ama norberarentzat ezaguna den edo egiaztatutakoa den, eta,
|
azken
kasu horretan, aztertutako agiri ofizialak edo datuok baieztatzen dituen pertsonaren nortasun aipamenak aipatuko dira; horrek, amarekin batera, partea sinatuko du, salbu eta amak ezin duenean edo aurka jartzen denean, inguruabar hori ere jasota.
|
|
2005
|
|
|
2 Idatzoharra iraungi denean, legearen 86 artikuluaren ariora horren datatik lau urte igaro direlako, edo zortzi, luzapen kasuetan, eta ondasun higiezinaren ugazabak edo ugazabek eskatu dutelako iraungitze hori, edota idatzoharrean jasotako finka zein eskugiria egin behar delako;
|
azken
kasu hobide errealaren gaineko zamen ziurtarretan, ezereztea ofizioz egingo da, iraungitzeari buruzko bazterreko oharraren bidez. Kasu bietan, ezereztutako idatzoharrak eragin dituen bestelako idatzoharrak ere ezereztuko dira, horien jatorria edozein izanda ere.
|
|
|
Kortijo, etxalde, labore, masia, larre, barruti, dorre, baserri, abeletxe, toki, basetxe, etxola eta antzeko jabetzak, baldin eta horiek eraikin baten edo gehiagoren mendekoak badira edota eraikinari lotutako ondasun multzoa osatzen badute, zuhaitzekin nahiz zuhaitzik gabe, eta euren artean zein eraikinarekin mugakideak izan ez arren;
|
azken
kasu horretan, ustiapen batasun organikoa egon behar da, edo, bestela, eraikina garrantzitsua izanik, finka nahiz eraikuntzok horren mendekoak izan behar dira.
|
|
|
...istratzaileak eginiko kalifikazioaren arabera ezinezkoa bada eskubidea edo zama iraunaraztea eta titularren bat ez badago ados kalifikazio horrekin, edo beste alderdiarekin ados jartzen ez bada horren balioa nahiz kreditua bermatuko duen hipotekaren balioa zehaztean, jurisdikzio zibileko epaitegi eskudunera jo dezakete, bateragarritasuna edo bateraezintasuna adierazten duen ebazpena lortzeko, eta,
|
azken
kasu horretan, zama horren balioa finkatu eta aipatu hipoteka bermea eratzeko.
|
|
|
4 Organo jarduleak kasuan kasuan ezarritako betekizunak kontuan izanda, proiektuan adieraz daiteke loturak ez duela ondorerik izango geroko hartzekodunei begira, hipotekaren helburua denean hirigintza zein eraikuntza obrak egiteko eman diren kredituak bermatzea;
|
azken
kasu horretan, betiere, hirigintza obra oso osorik bermatu behar da.
|
|
|
Jabetza nork kendu edo jabetza kentzearen onuraduna nor izan eta horren izenean inskriba daitezkeen tituluak dira, hala ordainketa eta okupazioa jasotzen dituen akta, nola okupazio akta bakarrik;
|
azken
kasu horretan, prezio zuzena zainpean jarri dela egiaztatzen duen agiriarekin edo gordailuaren gordekinarekin batera aurkeztu behar da akta. Hala behar denean, immatrikulazioa ere egingo da, titulu horien arabera.
|
|
|
Aurreko artikuluak aipatu inskripzioak eta idazkuna egindakoan, erregistratzaileak oin oharra jarriko du manamenduan; manamendua noren kontrakoa izan eta pertsona horrek ondasunak baditu, adieraziko du inskripzioa egin dela, eta, ondasunik ez badu, oin oharrean adieraziko da Ezgaituen liburuan idazkun egokia egin dela, etorkizunean pertsona horrek eskura ditzakeen ondasunei buruz;
|
azken
kasu horretan, eginiko idazkunak duen zenbakia aipatuko da.
|
|
|
Aurreko paragrafoak aipatu akta egiteko, ez da beharrezkoa egintza batasunik, ez testuinguru batasunik, eta akta hori protokoloari erantsiko zaio, berori amaitzeko uneari dagokion zenbakiarekin edo, hala denean, etete uneari dagokionarekin;
|
azken
kasu horretan, aktari berriro ekin ahal zaio, eta akta hori geroago amai daiteke, geroko zenbakiarekin.
|
|
|
Erregistratzaileak egiaztatu badu ondasun higiezinen ezkonsari zenbatetsia inskribatu dela senarraren izenean eta ez bada agerrarazi emazteak uko egin dionik bere hipoteka eskubideari, erregistratzaile horrek adieraziko du hipoteka eratzen dela ezkonsari ondasun horien edo beste ondasun batzuen gain;
|
azken
kasu horretan, ondasunok beste Erregistro baten lurraldean izanez gero, hori egiaztatzen duen ziurtagiria artxibatuko da.
|
|
|
Ezkontza hitzartuta dagoelako edo egin delako adierazpena, eta,
|
azken
kasu horretan, ezkontzaren data.
|
|
2006
|
|
|
Ebaluazioa hitzarmen proposamenaren aldekoa bada, hori konkurtso administrazioaren txostenera bilduko da. Bestalde, horren aurkakoa bada edo erreserbak jaso baditu, eperik laburrenean aurkeztuko zaio epaileari, eta horrek erabaki dezake ondorerik gabe uztea aurretiazko proposamenaren onespena edo horren izapideei eustea,
|
azken
kasu horretan ebaluazio idazkia txostenera bilduta. Gorabehera horiek ebazten dituen autoaren aurka ezin izango da errekurtsorik jarri.
|
|
|
Eskumenak modu mankomunatuan edo kidegoan egikaritzearen ondoriozko erantzukizuna solidarioa izango da;
|
azken
kasu horretan konkurtsoko administratzailea erantzukizunetik aske geratuko da, baldin eta frogatzen badu ez zuela parte izan erabaki kaltegarria hartu zenean, ez zekiela halakorik zegoenik, edo erabakia hartu zela jakin arren, kaltea saihesteko komenigarria zen guztia egin zuela, edo, gutxienez, erabaki horren aurka azaldu zela esanbidez.
|
|
|
Adierazpena, betiere, zordunaren prozesu bermeak errespetatuz egin behar da, eta horrek, epatzea jasotzean, eskariaren aurka egin ahal izango du, hurrengoa adieraziz: eskariaren oinarri gisa aipatu egitatea ez dela gertatu edo kaudimengabeziarik ez dagoela;
|
azken
kasu horretan, zordunak bere kaudimena frogatu du. Zordunaren bermeak kontzeko aukerarekin osatzen dira.kurtso adierazpenari errekurtsoa jar
|
|
|
Alabaina,
|
azken
kasu horretan, eztabaida eta frogak mugatuko dira kalifikazioaren ondorioekin bat etorrita auzipetuak erantzukizun zibila onartu ez eta gai horretara.
|
|
|
1 Polizia judizialak egitate baten berri duenean, egitate horrek faltaren ezaugarriak baditu, Zigor Kodeko 617 artikuluan, 623.1 artikuluaren arabera, betiere ageri agerikoa izanik, delitua denean edo 620 artikuluaren arabera, eta,
|
azken
kasu horretan, ofenditua Kode bereko 173.2 artikuluan aipatu pertsonetatik bat bada, eta atestatua jaso behar duen instrukzio epaitegiari edo epai barruti bereko beste epaitegi bati badagokio hura epaitzea, orduan guardiako epaitegian berehala zitazioa egingo zaie ofendituei eta kaltedunei, salatzaileari, salatuari, eta egitateak azal ditzaketen lekukoei.
|
|
|
Hipoteka fidantza eskritura publikoaren bidez edo «apud acta» bidez egiletsi ahal izango da, eta,
|
azken
kasu horretan, Jabetza Erregistroan inskribatzeko manamendua luzatuko da.
|
|
2007
|
|
|
Legegintza zibila; horri kalterik egin gabe, autonomia erkidegoek zuzenbide zibilak, forudunak nahiz bereziak, iraunarazi, aldarazi eta garatu ahal izango dituzte, halakoak direnetan. Edozein kasutan, arau juridikoen aplikazio eta eragingarritasunari buruzko erregelak; ezkontzeko formei dagozkien harreman juridiko zibilak; erregistro eta agerkari publikoen antolakuntza; kontratuetako betebeharren oinarriak; lege gatazkak konpontzeko arauak eta zuzenbidearen iturriak zehazten dituztenak, betiere,
|
azken
kasu horretan, foru zuzenbidearen edo zuzenbide bereziaren arauak errespetatuz.
|
|
|
Lege honetan ezarritako ebazpenek administrazio bidea amaiaraziko dute. Ebazpen horien aurka errekurtsoak jarri ahal izango dira, administrazioarekiko auzibideen jurisdikzioan, salbu eta 5.7 artikuluko asilo eskabidea berraztertzeko eskaria aurkezten denean;
|
azken
kasu horretan, ulertuko da eskari horren gaineko ebazpen erabakitzaileak amaiarazten duela administrazio bidea. Errekurtsoek lehenespeneko izapidetza izango dute.
|
|
|
3 Artikulu honek aipatu datuetan sartzeko eskubidea egikaritu ahal izango da, hamabi hilabetetik beherakoak ez diren denbora tarteetan bakarrik, non ez den egiaztatzen interesdunak ondore horretarako interes legitimoa duenik;
|
azken
kasu horretan, lehenago egikaritu ahal izango da eskubide hori.
|
|
|
Langileak kalte ordaina onartzen duenean edo onartu ez arren kaleratzearreko idatz zatiko b) paragrafoak aipa bidegabea dela adierazten denean, autu kopurua izango da kaleratzea egin zenetik gordailua egin arte sortutako alokairuen araberakoa, salbu eta gordailua kaleratzea gertatu eta hurrengo berrogeita zortzi orduetan egiten denean;
|
azken
kasu horretan ez da inolako zorrik izango.
|
|
|
3 Langileen eskuordeen eta enpresa batzordeko kideen hauteskundeetarako hautagaiak aurkez ditzakete legearen arabera eratutako langileen sindikatuek edo bi sindikatuk edo gehiagok osatutako koalizioek;
|
azken
kasu horretan, koalizio horiek izen jakin bat izan dute, eta hauteskundeetako emaitzak koalizioari eratxikiko zaizkio.
|
|
|
2 Lanbide arteko akordioen edo hitzarmen kolektiboen bidez estatuko zein autonomia erkidegoko ordezkaritza handieneko sindikatuek eta ugazaben elkarteek negoziazio kolektiboarenpontzeko erregelak eta kontratazio uni egitura ezar dezakete, bai eta esparru desberdinetako hitzarmen kolektiboak pilatzearen ondoriozko gatazkak kontate desberdinak osatzeko printzipioak zehaztu ere;
|
azken
kasu horretan, esparru txikiagoetan negoziazioaren objektu izan ezin diren gaiak zehaztu behar dira beti.
|
|
|
4) Araubide berezi honetan baja gertatuko da, langileak nekazaritza jarduerak gauzatzen ez dituenean, artikulu honek ezarri modu eta baldintzetan, edo langileari alta bidegabe eman zitzaiola egiaztatzen denean;
|
azken
kasu horretan, kontuan hartuko da 60 artikuluak xedatutakoa.
|
|
|
Erroldan inskribatutako langileen inguruabarrak aldatzeagatik, langile horiek inskribatuta egon behar diren atala aldatzen bada, edo langile horien hileko kotizazioaren zenbatekoa aldatzen bada, aldaketa horiek ondoreak sortuko dituzte, aldaketok zein datatan egin eta data horren egutegiko hurrengo hilabetetik aurrera, aldaketok epeantok epean komunikatu ez baziren, alda komunikatu baziren. Aitzitik, aldakeketa horiek ondoreak sortuko dituzte, Gizarte Segurantzaren Diruzaintza Nagusiak aldaketa horien berri noiz izan eta hurrengo hilabetean, salbu eta aldaketok lehenago egin zirela egiaztatzen denean;
|
azken
kasu horretan, aldaketek ondoreak sortuko dituzte, aldaketok egin eta hurrengo hilabetetik aurrera, bidezko diren zehapen eta gainerako ondoreei kalterik egin gabe.
|
|
|
Enpresaburuak edo, hala denean, langileak epez kanpo aurkeztutako alta eskabideek ondoreak sortuko dituzte eskabidea aurkezten den egunetik aurrera bakarrik, salbu eta kuotak arauek ezarri epean ordaindu direnean;
|
azken
kasu horretan, altaren ondoreek atzera egingo dute, kasuan kasuko langilearen lehenengo kuotak ordaindu ziren data arte.
|
|
|
Kontratua eteteko legezko arrazoiak desagertzean, langileak eskubideakulu eta idatz zati bereko a) eta b) para izango du erreserbatutako lanpostuan berriro lanean hasteko, 45 artikuluaren 1 idatz zatiak aipatu kasu guztietan, artigrafoetako kasuetan izan ezik;
|
azken
kasu horietan itundutakoa hartuko da kontuan.
|
|
|
Mugigarritasun funtzionala gauzatuko da langilearen duintasuna gutxietsi gabe eta horren lanbide prestakuntzari eta aurrerakuntzari kalterik egin gabe. Halaber, langileak eskubidea izango du benetan gauzatu dituen eginkizunen araberako ordainsariak jasotzeko, salbu eta beheragoko eginkizunak aginrioz ohikoak ez diren eginkizunak gaudu zaizkionean;
|
azken
kasu horretan, jatorrizko ordainsariei eutsiko zaie: Mugigarritasun funtzionalaren ondozatzen direnean, ezin izango dira alegatu kaleratze objektiboaren arrazoi diren gertatze bidezko trebetasunik eza edo moldatzerik eza.
|
|
|
Hori gorabehera, kontratua azkentzea aukeratu ez duen langileak enpresaburuaren erabakia aurkara dezake jurisdikzio eskudunean, baldin eta erabaki horrekin bat ez badator. Epaiak adieraziko du lekualdaketa justifikatua ala justifikatu gabea den;
|
azken
kasu horretan, epaiakko lantokian lanean hasteko eskubidea. langileari aitortuko dio bere jatorriz
|
|
|
Hori gorabehera, kontratua hutsaltzea aukeratu ez duen langileak enpresaburuaren erabakia aurkara dezake jurisdikzio eskudunean, baldin eta erabaki horrekin bat ez badator. Epaiak adieraziko du aldarazpena justifikatua ala justifikatu gabea den;
|
azken
kasu horretan, epaiak langileari aitortuko dio aurretiaz zituen lan baldintzak berriro izateko eskubidea
|
|
|
4 Gauzatutako elkartze eta estaltze agiriek ondoreak sortuko dituzte jarduera hasten den egunetik, salbu eta enpresaburuaren inskripzio eskabidea jarduera hasi ostean aurkezten denean Diruzaintzan;
|
azken
kasu horretan, agiriak zein egunetan aurkeztu eta data horretatik aurrera sortuko dira horien ondoreak.
|
|
|
b) Jabe erkidegoen elkartze bat eratzeko. Ondore horretarako, elkartutako erkidego berriaren titulu eratzailea egiletsi du eremuko jabe bakarrak, edo, bestela, elkartzea osatu behar duten erkidego guztien lehendakariek;
|
azken
kasu horretan, jabeen batzek horretarako baimena eman diete lehendakariei, erabakia gehiengoz hartuz. Titulu eratzaileak ondasun higiezinen eremua deskribatuko du oso osorik, bai eta horren osagaiak, bideak, instalazioak eta zerbitzu erkideak ere.
|
|
|
Errentamendu prozesuen izapidetza kognizio epaiketarako utzi da, eta berariaz salbuetsi dira botatze epaiketa eta ahozko epaiketa aplikatzen dituzten kasuak, baldin eta
|
azken
kasu horretan betearazten badira errentariak ordaindu beharreko errenta edo diru kopuruak zehazteko akzioak.
|
|
|
Horrek esan nahi du langile guztiei aitortu behar zaiela, espainiarrak zein atzerrikoak izan (hala ere, azken horien kasuan, ALOren 11.1 artikuluan ezarri da eskubide hori izango dutela Espainian egoteko edo bizitzeko baimena lortzen duten atzerritarrek). Ondore horietarako, langile gisa hartuko dira lan loturaren mende daudenak zein administrazio publikoen zerbitzura administrazio edo estatutu izaerako loturaren mende daudenak(
|
azken
kasu horretan, azken horiek sindikatu kide egiteko duten eskubidearen berezitasunak hartu behar dira kontuan, EKren 28.1 eta 103.3 artikuluetan ezarrita daudenak). Aitzitik, Konstituzioak eskubide horren egikaritza debekatu egin die epaile, magistratu eta fiskalei, jardunean ari diren bitartean (EKren 127.1 art./ SALOren 1.4 art.); eta legeak eskubide horren egikaritza mugatu edo salbuetsi ahal izango die Indar nahiz Erakunde Armatuei edo diziplina militarraren mendeko gainerako kidegoei (EKren 28.1 art.); izatez, eskubide horren egikaritzatik salbuetsita geratu dira SALOren 1.3 art. dela bide.
|
|
|
Eskubidearen edukiari helduz, hautesleek zuzenean parte hartzen dute (erreferendumaren edo kontzeju irekiaren bidez) eta ordezkari desberdinak hautatzen dituzte. Baina
|
azken
kasu horretan, eskubidea ez da amaitzen ordezkari horien hautaketan parte hartzearekin, horrez gain ordezkari horiek euren eginkizunak behar den moduan egikaritu ahal izatea ere jaso da. Konstituzio Auzitegiak esan duen moduan, karguan irauteko eta kargua asaldurarik gabe egikaritzeko eskubidea urratzeak herritarrek ordezkarien bidez arazo publikoetan parte hartzeko duten eskubidea ere ukitzen du (martxoaren 6ko 32/ 1985 KAE eta apirilaren 22ko 81/ 1991 KAE).
|
|
|
Herri Defendatzaileak ikuskapen ahalmenak ditu, eta administrazioaren edozein zentrotan bertaratu eta datuak egiaztatu, elkarrizketak eskatu, etab. egin dezake. Botere publiko guztiek ikerketan lankidetzan aritzeko beharra eta eskatutako dokumentu guztiak emateko betebeharra dute, sekretu moduan kalifikatuta daudenak barnean hartuta(
|
azken
kasu horretan Ministroen Kontseiluak agiri horiek ez bidaltzea adosten ez badu; hala ere, kasu horretan, Herri Defendatzaileak uko hori Gorteetan aurkeztutako txostenean agertuko du). Eta mendeko funtzionarioei Herri Defendatzailearen eskaerei erantzutea edo Herri Defendatzailearekin elkarrizketak izatea debekatzen dieten goiko agintariek, egitate hori idazki ziodunaren bidez kasuan kasuko funtzionarioari eta Herri Defendatzaileari adierazi behar die.
|
|
|
Beharrezkoa bada, gobernu agintaritzak pertsona jakin batzuei eskatu ahal die bi eguneko aurrerapenarekin jakinaraztea ohiko bizilekua zein herritan izan eta horretatik kanpo egindako joan etorri oro. Pertsona horiek herri horretatik kanpo eramatea ere agin dezake beharrezko ikusten duenean, eta pertsona jakin batzuen bizilekua herri jakin batean edo euren baldintza pertsonaletarako egokia den lurralde batean aldi baterako finka dezake, baina
|
azken
kasu horietan arrazoi oinarridunak izan behar ditu erabakia pertsona horiek ordena publikorako duten «arriskutsutasuna» dela bide hartzeko, eta neurri horiek betetzeko beharrezko baliabideak eman behar ditu.
|
|
|
Gai hori oso polemikoa da, eta Espainiako legegileak 2005 urtetik aurrera ulertu du ezkontza sexu desberdinetako pertsonen artean egiteaz gain, sexu bereko pertsonen artean ere egin daitekeela. Horrez gain, Konstituzioan
|
azken
kasu hori ez da baztertu, eta Kode Zibila uztailaren 1eko 13/ 2005 Legearen bidez eraldatu du. Lege horren arabera, bikote homosexualak bikote heterosexualen baldintza berberetan eta eskubide berberekin ezkon daitezke.
|
|
|
Pertsona juridikoei dagokienez, jurisprudentziaren arabera horiek ez dira intimitaterako eskubidearen titularrak, baina ohorerako eskubidearen titulartasuna onartu egin die azkenean (urriaren 17ko 137/ 1985 KAE eta irailaren 26ko 139/ 1995 KAE). Hala ere,
|
azken
kasu horretan, babesaren zorroztasuna pertsona fisikoei aplikatutakoa baino txikiagoa izango da.
|
|
|
Sistema kontinentalean, aldiz, legea «borondate orokorraren» eta Parlamentuaren gorentasunaren adierazpena denez, epaileen eginkizun bakarra legea aplikatzea izango litzateke, zuhurtziarakotasun tarterik gabe, hau da, Montesquieuren hitzak erabiliz, «legea ahoskatzen duen ahoa» izango litzateke. Horrenbestez,
|
azken
kasu horretan, epaileen epaia aurretik ezar daiteke segurtasun juridikoaren mesedetan, aplikatu beharreko arauaren hitzez hitzekotasuna baino harago doan konponbide zuzenagoa bilatzeko aukera nola edo hala sakrifikatuz. Nire ustez, sistema bakoitzean legearen interpretazioa eta aplikazioa jorratzeko oinarriko eredu teorikoan horrelako zerbait egon daitekeen arren, praktikan bi sistemak puntu erkideetara iristen ari dira:
|
|
|
a) egotzia prozesura agertuko dela ziurtatzea, baldin eta zentzuz atera badaiteke ihes egiteko arriskua dagoela; b) frogak ezkuta, alda edo suntsi daitezen saihestea; c) egotziak biktimaren ondasun juridikoen aurka jardun dezan saihestea. Behin behineko espetxealdia erabaki ahal izango da, berebat, 1 eta 2 betekizunak gertatuta, arriskua saihestu behar denean, egotziak beste delitu batzuk egin ditzan, egotzitako delitu egitatea dolozkoa denean, eta
|
azken
kasu horretan, lehenengo zenbakian ezarritako muga ezin izango da aplikatu, baldin eta, egotziaren aurrekariak eta polizia judizialak eman edo jardunak ondorioztatzen dituen gainerako datu edo ingurabarrak direla medio, zentzuz atera badaiteke egotziak beste pertsona batekin edo batzuekin ados jarrita modu antolatuan jardun duela delitu egitateak burutzeko, edo delitu jarduera horiek ohikotasunez...
|
|
|
interes orokorrak hala behar duenean, estatuak legeak eman ahal izango ditu, behar besteko printzipioak ezartzen dituztenak, autonomia erkidegoetako xedapen arau-emaileak harmonizatzeko, baita autonomia erkidegoen eskumeneko gaietan ere. Gorte Nagusiei dagokie, ganbera bakoitzeko erabateko gehiengoarekin, beharrizan hori atzematea(
|
azken
kasu horretan, Autonomia Erkidegoen Batzorde Nagusiak aurretiaz txostena emanda). Hau da, Konstituzioan ezarri da estatuko lege bat autonomia erkidego baten eskumenekoak (eskumen banatua edo esklusiboa) diren gaien inguruan aritu daitekeela.
|
|
|
Modu berezian babestutako eskubide horien urratze guztien kasuan errekurtsoa aurkez daiteke, urratze hori botere publikoek zein partikularrek egin, eta egintza zehatzak zein arau xedapenak izan, betiere,
|
azken
kasu horretan lege lerruna ez badute; izan ere, auzitegi arruntek ez dute eskumenik lege lerruneko arauak deuseztatzeko. Legitimazioa oso zabala da:
|
|
|
Titulartasunari dagokionez, eskubide indibiduala da, inoren kontura lan egiten duen langileak, hau da, beste batzuentzat ordaindutako lana egiten duenak, horretan parte hartzeko edo parterik ez hartzeko duen eskubide indibiduala(
|
azken
kasu horretan, greba langileen artean erreferenduma eginez adostu arren; greban parte hartzeko mota guztietako «derrigortzeetatik» ere babestuta egongo da), eta esparru kolektiboa ere badu; izan ere, grebak langileek zuzenean edo sindikatuek deitu ditzakete. Greba eskubidea dute baita ere funtzionarioek (urriaren 5eko 90/ 1984 KAE), sindikatu jardueratik salbuetsita daudenek izan ezik (militarrak, epaileak, fiskalak, izaera militarreko institutuetako kideak, eta Segurtasun Indar eta Kidegoetako kideak, horien legeria zehatzean ezarritakoaren arabera).
|
|
|
a) Koroari dagokionez, botere beterazlea zuen eta hurrengo hauek aitortu zitzaizkion: moderazio eginkizuna (hori dela bide, independentziari eta botere guztien harmoniari eusteko onurabideak egikaritzen zituen), eginkizun legegilea (legeak egiteko ahala Gorteena zen erregearekin batera), legeak sendetsi eta aldarrikatzea, legeak betearaztea, nazioaren defentsa zaintzea, kanpo politikari eta barne politikari lotutako ohiko eginkizunak(
|
azken
kasu horretan, ekonomia eta gizarte arloko gaiei dagokienez), baita Estatuaren batasunari eta subiranotasunari lotutako eginkizuna ere.
|
|
|
Eskubideen etenaldiaren gehieneko epea hogeita hamar egunekoa zen. Edozein luzapen egiteko, beharrezkoa zen aldez aurretik Gorteak edo Diputazio Iraunkorra ados egotea(
|
azken
kasu horretan, Gorteak deseginda zeudelako). Bermeak etenda zeuden bitartean, etenaldia zein lurraldetan aplikatu eta lurralde horretan Ordena Publikoaren Legea ezarriko zen, eta inola ere ez zen baimenduko espainiarrak euren egoitzatik 250 kilometro baino urrunago arroztea, deportatzea edo erbesteratzea.
|
|
|
nahitaezko erreferendumen kasua, Oinarrizko Legeen aldaketa edo indargabetzearen inguruko erreferenduma nahitaez egin behar zuenean, eta aukerako erreferendumen kasua. Azken kasu horietan, lege proiektu garrantzitsuenen edo interes publiko gehien sortzen zutenen inguruan erreferenduma egin zitekeen, eta
|
azken
kasu horretan Erresumako Kontseiluak laguntzen zion. Erreferendum horiei esker, erregimen totalitarioetako ohiko plebiszituen ildotik, Francok zuzenean dei zitzakeen herritarrak eta, zer esanik ez, horiek Caudilloak edo Buruzagiak proposatutakoa aho batez berresten zuten:
|
|
|
Autonomia Estatutuak, organo legegileek emandako kasuan kasuko legeak (lege organikoak, lege arruntak, aurrekontuen legeak, esparru legeak, harmonizazio legeak, etab.), parlamentu araudiak (ganberek beren burua arautzeko onetsitakoak), nazioarteko tratatuak (Gorteek kontrolatutakoak) eta «lege indarreko arau» izenekoak (Lege Dekretuak eta Legegintza Dekretuak); horietan, organo betearazleek Konstituzioan ezarritako kasu jakin batzuetan legeak ematen dituzte, eta parlamentu kontrol zorrotza dute. Lege lerruneko arau horiek guztiak Konstituzio Auzitegian soilik aurkaratu daitezke, eta ez auzitegi arruntetan (Legegintza Dekretuak izan ezik, horiek Konstituzio Auzitegian aurkaratu baitaitezke eta, salbuespen moduan, baita auzitegi arruntetan ere, baina
|
azken
kasu horretan, legegintzarako eskuordetzaren mugak gainditzen badituzte soilik).
|
|
|
Gogoan izan behar da ministroei erantzukizuna eskatu ahal zietela:
|
azken
kasu horretan, Kongresuak salatu egiten zuen eta Senatuak kasua epaitu.
|
|
2008
|
|
|
2 Bigarren deialdian, baliozkoa izango da batzaren eraketa, bertara bildutako kapital kopurua edozein izanda ere, sal bu eta estatutuek quorum jakin bat zehazten dutenean;
|
azken
kasu horretan, kapital kopurua nahitaez izan behar da legean edo estatutuetan lehenengo deialdirako ezartzen dena baino txikiagoa.
|
|
|
3 Ziurtagiria eskatu behar da, dela zuzenean emandako idazkiaren bidez, dela idazki hori postaz bidalita, dela telekopia zein antzeko prozedura erabilita;
|
azken
kasuetan, erregistratzaileak postaz bidaliko du berari eskatu zaion ziurtagiria.
|
|
|
2 Aseguru sozietateek zehaztuko dute aurretiaz jaulkitako akzioak oso osorik ordaindu diren edo ez, eta,
|
azken
kasu horretan, ordaindu gabeko zatia aipatuko dute.
|
|
|
1 Administrazioa kide bakarreko edo kide anitzeko organoaren esku utz daiteke, eta
|
azken
kasu horretan kideek modu solidarioan zein mankomunatuan jardun dezakete. Administrazioa kide anitzeko organoaren esku utzi arren, horrek ez du izango Administrazio Kontseiluaren formarik ez funtzionamendurik.
|
|
|
2 Sozietateak bere partaidetzak eskuratu dituenean, horiek hiru urteko epean amortizatu edo besterendu behar dira, eta,
|
azken
kasu horretan, eskualdaketaren lege edo estatutu araubidea bete behar da. Besterentzearen prezioa ezin izan daiteke partaidetzen zentzuzko balioa baino txikiagoa, eta balio hori 100 artikuluan ezarritakoaren arabera zehaztuko da.
|
|
|
Zernahi gisaz,
|
azken
kasu horretan sozietatea ez da betebeharpean geratuko, baldin eta frogatzen badu hirugarrenek bazekitela egintzok elkartzearen xedetik kanpo zeudela edo ezin zirela ez-jakinaren gain egon, inguruabarrak kontuan hartuta.
|
|
|
1 Akziodun ukituen erabakia hartu behar da 144 artikuluko betekizunak gogoan izanda, batza berezi batean edota batza orokorrean eginiko botazio bananduan;
|
azken
kasu horretan, batza orokorrerako deialdian esan-bidez agerraraziko da botazio hori.
|
|
|
3 Aurkajartze hori egikaritzen denean, kapitala ezin izango da urritu sozietateak hartzekodunari eman arte azken horrek egokitzat jotzen duen bermea edo, bestela, sozietateak hartzekodunari jakinarazi arte kreditu erakunde batek fidantza solidarioa eman duela sozietatearen mesedetan;
|
azken
kasu horretan, hartzekodunaren kredituaren gaineko bermea emateko gaikuntza izan behar du kreditu erakundeak, kreditu horren betepena eskatzeko akzioa preskribitzen ez den bitartean.
|
|
|
a) urratzaileak jarduteko gaitasunik ez duenean; b) ezinbesteko kasuetan; c) erabaki kolektibo urratzaileetan, erabakion aldeko botorik eman ez dutenei edo botazioan agertu ez direnei begira; d) tributu betebehar eta eginbeharrak gauzatzean, (ustezko) urratzaileak behar besteko arreta jarri duenean, batik bat, aitorpena arauaren zentzuzko interpretazioa egin ostean bete badu edota Administrazioari beste betebeharpeko batek egindako kontsulta eta horri emaniko erantzunaren arabera jokatzen denean bi kasuak funtsean berdinak badira, baita Administrazioaren argitalpen eta komunikazioen arabera jokatzen denean ere?; e) akats teknikoengatik, Administrazioak emandako laguntza programa informatikoak arau haustea sortu badu. Egia esateko,
|
azken
kasu horretan eta kontsulten erantzunen edo argitalpenen arabera jokatzen denean, ez dago erantzukizunik, arau hausterik gauzatu ez delako (arau haustea egiteko asmoa falta da). Kasu horietan guztietan, ez da zehapenik ezartzen, baina berandutza korrituak ordaindu lirateke.
|
|
|
Horretarako, posta ziurtatua erabiltzen da, hartu izanaren adierazpena duena. Postariak likidazio hartzaileari eman behar dio jakinarazpena edo, bestela, egoitza fiskalean dagoen pertsonari edo auzokoen nahiz jabeen erkidegoko langileari;
|
azken
kasu horretan, postariak bere libretan jaso behar du pertsona hori nor den. Interesatuak edo horren ordezkariak jakinarazpena ez badu hartu nahi, ulertuko da jakinarazpena ondo egin dela.
|
|
|
Gainera, premiamendu errekargua TLOk 27 art. an ezarritako errekarguekin pila daiteke. Gipuzkoan, errekarguak %5ekoa, %15ekoa eta %20koa izan daitezke,
|
azken
kasuan berandutza korrituekin batera, ordainketa egin bada premiamendu probidentzia jaso baino lehen, probidentziak ordainketa egiteko emandako epean, edo behin epe hori amaitu eta gero.
|
|
|
Horrenbestez, enkantean korritu tasa ez dago aurretiaz erabakita; aitzitik, parte hartzaileen lehiaren ondorioz zehazten da. Hariari segiz, enkantean parte hartze askea edo murriztua ezar daiteke;
|
azken
kasu horretan, enkantea egiten da jaulkipena merkatura plazaratuko dutenen artean edota, horien barruan, jaulkipena merkatura plazaratzeko konpromiso bereziak dituztenen artean.
|
|
|
Auzitegiak, halaber, txostena eska diezaioke egintza eman duen organoari. Frogaldiari dagokionez, Administrazioaren arioz zein interesatuaren ekimenez buru daitezke frogak;
|
azken
kasu horretan, Ekonomia administraziozko auzitegiak onartu behar ditu frogak. Aurkeztutako alegazioetatik edo agirietatik ebazpena emateko behar besteko datuak nahiz erreklamazioa ez onartzeko froga atera badaiteke, ez dira izapide gehiago gauzatuko.
|
|
|
baiezkoa, ezezkoa eta ez onartzekoa. Baiezko ebazpenak aurkaraturiko egintza osorik ala zati batean deuseztu dezake, Zuzenbideko arrazioengatik edo formazko akatsengatik, baldin eta
|
azken
kasu horretan errekurtsogilearen babesgabetasuna gertatu bada (halakoetan egintza zati horretan deuseztuko da eta formazko akatsa gertatu zen unera arte jarduketak atzeraeraginez berriro gauzatu dira).
|
|
2009
|
|
|
Edozein arrazoi dela bide pertsona bati txekearen edukitza kentzen bazaio, ukandun berriak ez du txekea itzultzeko betebeharrik, baldin eta txeke hori onustez eskuratu badu. Txeke hori eramailearentzakoa izan daiteke, edota endosatzeko moduko beste edozein, baina
|
azken
kasu horretan, pertsona horrek bere eskubidea frogatu behar du.
|
|
2011
|
|
|
2) Testamentugileak, edozein titulu nahiz arrazoiren ondorioz, legatupeko gauza edo horren zati bat besterentzen duenean;
|
azken
kasu horretan ulertu behar da legatua ondorerik gabe geratzen dela besterendutako zatian bakarrik. Besterentzeaz geroztik, gauza testamentugilearen jabarira itzultzen bada kontratuaren deuseztasunaren ondorioz edo bestelako arrazoien ondorioz, egitate horren ostean legatuak ez du indarrik izango, salbu eta berreskuraketa atzera eskuratzeko itunaren ondorioz gauzatzen denean.
|
|
|
Espezie bereko edo desberdineko bi gauza nahasten badira horien ugazaben borondatez edo ustekabean, eta,
|
azken
kasu horretan, gauzak ezin badira banandu euroi kalterik egin gabe, jabeek proportziozko eskubidea eskuratzen dute gauza osoaren gain, nahasitako edo nahaspilatutako gauzen balioa kontuan hartuz.
|
|
|
Saldutako gauza emateko betebeharrak bere barruan hartzen du kontratuan adierazitako guztia eroslearen esku jartzeko betebeharra, hurrengo erregelen bidez: Ondasun higiezinen salmenta egiten bada ondasunen luze zabala adieraziz eta prezioa neurri edo zenbaki unitateen arabera finkatuz, saltzaileak kontratuan adierazitako guztia eman dio erosleari, horrek hala eskatuz gero; baina hori ezinezkoa bada, erosleak aukeran du prezioaren proportziozko beherapena eskatu edo kontratua hutsaltzea, baldin eta,
|
azken
kasu horretan, luze zabalak izandako txikipena ez bada ondasun higiezinari eratxikitako luze zabalaren hamarrenetik beherakoa. Gauza bera egingo da, bi luze zabalak berdinak izan arren, horietako zati batek ez badu kontratuan adierazitako kalitatea.
|
|
|
Edukitza eskura dezakete edukitza hori lupertuko duenak berak, horren legezko ordezkariak, mandatariak eta mandaturik ez duen hirugarrenak; dena den,
|
azken
kasu horretan, ez da ulertuko edukitza eskuratu denik, edukitza egintza norbaiten izenean egin eta pertsona horrek egintza berresten ez duen bitartean.
|
|
2012
|
|
|
c) Hiru hilabetetik urtebete arteko espetxealdi zigorra, baldin eta a) lerrokadan barneratzen ez diren eta hain astunak ez diren delituak edo delitu bat egiten badira edo faltak behin eta berriro egiten badira;
|
azken
kasu honetan zigorra beheko erdian ezarri da, salbu eta taldearen helburua 623 artikuluko 1 zenbakian ezarritako falta behin eta berriro egitea denean; kasu horretan zigorra osorik ezar daiteke.
|
|
|
4 Epaile edo auzitegiak artikulu honen aurreko paragrafoetan ezarritako konfiskazioa erabaki dezake, nahiz eta zigorra inori ezarri ez, pertsona hori erantzukizun kriminaletik salbuetsita dagoelako edo erantzukizun kriminala azkendu egin delako;
|
azken
kasu horretan, nahitaezkoa da zilegi ez den ondare egoera egiaztatzea.
|