|
2010
|
|
|
Feroe uharteetan
|
azken
honen aldaera bat ezagutzen da; hau da || honen bertso bat: '
|
|
|
Konkistatutako lur berrien menpekotasuna mantentzeko zuen teknika aurreratuaren jabe zen, aurrerapen nabarien aurrean miresmena sortzen zuelako, alde batetik, eta kontrola errazago bihurtzen zuelako, bestetik. Artzainen ardibide zaharrak. oinarritzat hartuz eratu zuten bide sare zabala
|
azken
honen adibidea dugu. Sare honek goiti beheiti, ezker eskuin zeharkatzen zuen Euskararen lurraldea, ia ezinbesteko pasabidea zelako penintsula eta kontinentearen artean.
|
|
|
"... Vitoria Arabako hiriburua da, Gipuzkoa eta Bizkaiaren auzo,
|
azken
honen izenak beste biak hartzen ditu, eta hiri horretan Bizkaiera edo Bascongado, haiek dioten bezala, mintzatzen da, oso hizkuntza zaila ikasteko, aitoren semeek garbi egiten badute ere Gaztelaniaz."
|
|
|
Lehenengoan Euskara" ofiziala" izendatu zen, baina ez Espainola bezain ofiziala,
|
azken
honen beharra eta nagusitasuna Espainiako konstituzioak bermatuta baititu, Euskararena, aldiz, inork ez inon ez. Bertako gobernuak, Eusko Jaurlaritzak, Euskararen lege bat egin zuen 1982an, hiztunak normal bizitzeko gutxienekoak ere betetzen ez dituena eta, hala ere, Madrileko gobernuak haren kontra jo zuen.
|
|
2011
|
|
|
Oharra: Bi Urrutinea izeneko etxe izan ziren, bata plazakoa, gaur ere horrela deitzen dena, eta bestea zubiz beste aldean, gaur egun Irisarri deitzen dena(
|
azken
honen testigantza ematen digu 1754ko aipamenak). Bestalde, 1754 urtean honakoa agertzen da:
|
|
|
Oharra: NTEM XLVII ren arabera (130 or.) Sarran eta Sarrankoliñenea bat bera dira, eta
|
azken
honendako Sarrdnkoliñenea (ibid., 131 or.) ebakera ematen du.
|
|
|
Santa Maria kalean zegoen, Etxegorriren atzean, erreka aldera. Hau da, Kaperoaundiko (Migelantonenea edo Minttoneko) eta Etxegorriko tartetik erreka aldera joz eskuinetara gelditzen zen etxea,
|
azken
honen atzean.
|
|
|
Gutxi gorabehera 1761 arte iraun zuen izen honek; gero 1825eko erroldan esaterako Erasunea agertzen da, ustez, haren ordez. Ikus Eratsunea, Medikuaren etxea eta Martisko sarrerak,
|
azken
honekin ere bai baitago nahasterik.
|
|
|
Beste zenbaitetan etxea eta baserria bereizteko,
|
azken
honi borda eransten zitzaion. Esaterako, Alduntzin/ Alduntzinborda, Baztane (ne) a/ Baztanborda, Benaio/ Benaiborda, Bikarionea/ Bikarionborda, Danbolintxonea/ Danbolinborda, Otxolo/ Otxoloborda, Urrizti (enea)/ Urriztiborda.
|
|
2012
|
|
|
Eta hirugarren modu ankerragoa ere badabil gure artean, idazle edo liburu bati kasu zipitzik ere ez egitearena. Eta
|
azken
hau da, seguruenik, txarrena eta krudelena. Eta ez, askotan, kritikoa omen denak apropos egin duelako; hori ere bai baina ez beti.
|
|
2013
|
|
|
Muturreko adibide bat jartzearren, maien kulturan sakontzeko kultura indoeuropar espainiar kolonialaren ispilua behar da. Batetik, egungo maien kulturak asko duelako
|
azken
honekiko eraginetik. Eta bestetik, kultura maiak dituen jenio originalez zerbait jakin nahi bada, beste horrekiko nahasketa eta kontrastean ikus daitekeelako ondoen.
|
|
|
Gogoeta, kontakizuna eta probokazioa nahasten jardun dut, eta beharbada
|
azken
honetatik gehitxo sartu dut, baina eztabaida ederra izan da. Aho sabaian geratu zaidan zaporeak, aurreko zatian Topaguneaz idatzi dudanaren doinu bera du.
|
|
|
Botere eta ahalmenen mailakatze askotarikoan denera jokatu da hemen. Handira, txikira, pareetara, jokora eta,
|
azken
honen faltan, puntura. Handira jokatu zaleak gara gehienetan.
|
|
|
Baina berehala bertan bildutakoen artean zurrumurru uholdea barreiatzen hasi da, nondik edo nork ateratakoa den inork ez dakielarik. Ahopetik eta maltzurtasunez xuxurlatzen dutenez, Olatzarko etxekoandrea zeharo burutik joan omen da eta tentel aurpegi zoroa jarri omen zaio Hostape ukitu zuenetik,
|
azken
honek bestela bere buruaz beste eginen zuela mehatxatuta. Isilpean gorde nahi omen zuten Olatzarkoek, baina Eule neskatxak ezin eutsi nonbait, nahiz eta zurrumurruak egiazki aldez aurretik barreiatzen hasita zeuden.
|
|
|
Batzarrea funtsik gabe gelditzen ari da; lehendabizi Aspurzko Mikelio eta bere taldea joan dira; ondoren Kokoherriko hiru klanek eta beren jarraitzaileek alde egin dute; beste talde batzuk, zein bere aldetik, aienatu dira eta dagoeneko oso jende gutxi gelditzen da. Alferrikakoa izan da auzapezaren azken bitartekaritza ahalegina, Jauregikoek haserretuegiak baitirudite eta ospa egin baitute purrustaka, irainka eta azkenik hitz egiten aritu den nerabeari mesprezuka; Hizeri, alegia, eta
|
azken
honek negar zotinka eztanda egin du.
|
|
2014
|
|
|
Erresumaren egitura politikoan gero eta garrantzi handiagoa irabazten joan zen, Erregegoa eta Kontseilua besterik ez zituela gainetik eta zenbait entzule
|
azken
honetako kide ziren tarteka. XIV. eta XV. mendeetan
|
|
|
Era berean, T eragiketa guztiak izan daitezke, edo ekoizpen eta banaketari eragiten diotenak besterik ez, edota ordainketa edo kontsumorako ondasunetan gastatutako errentak soilik(
|
azken
hau genuke Briscoek hartutako definizioa). Bestetik, V horren kasuan bestelako bereizketa egin beharrean gaude, garrantzi handiagokoa horratio.
|
|
|
Bata Juan Antonio Urbeltzi egina zitzaiona bestea Mixel Etxekoparri. Artetik errateko, bitxi badirudi ere,
|
azken
honen solasek baieztatzen dute saio honetan errana, baita Lejournal du Pays basque n eta besteetan, karia berean erran dituen gauzek. Argi utzi genuen Fauxto n kasu eman behar zela prentsarekin, beti gertu dagoelako orijinalak zaizkion gauzak testuingurutik ateratzeko, baina honetan Lejpbkoak erradikalizatzen du Berria k errana.
|
|
|
Gaia minbera zen, eta haur batzuk dantzan. dekalaja sortzen zuen. Burgaintzi Irigoien apezak sortu zuen, jada Garaztarrak egin ondoan eta preseski
|
azken
honek ihes egiten ziolako Elizari, orduko dantzariak, gu, artedrama zaharrari interesatzen zitzaizkiolako. Sortu zuen Burgaintzi berme guziak hartuz, gazteen aldakorkeriaz jabeturik, burasoak delibero guneetan ezarri zituen, eta estetika kontu Olaeta, Etorki ren eredu garbian, dantza eta kantu aldizkatze zirimolatsuak formolaren usainak ezaba zezan.
|
|
|
Testuko deskribapenak gure bolantei pentsarazten dit. Txerreroa eta zamaltzaina,
|
azken
honena ez da hain segur, ero batzuk bezala beztiturik ageri dira. (Paltoa arlekino batena dute, galtzak uxerrarena).
|
|
|
Sexualitatea eta publizitatea eskutik helduta dabiltza,
|
azken
honen lehendabiziko urratsetatik. Taberna eta tabako saltokietan aspalditik erabili izan dira emakumezkoen irudi sentsual edota erotikoak; lehenengo marka sexualitateaz baliatzen bere publizitatean Pearl tabako enpresa izan zen 1871ean.
|
|
|
Garai honetako sexualitatea ez dago sexu biologikoak markaturik,
|
azken
hau ez baitzegoen jokabide edo jarrera sexualei loturik, arau sozialek baldintzaturik baizik. Jarrera sexuala generoa, adina edota estatus sozialaren araberako arauetara egokitzen zen nagusiki.
|
|
|
Bestela esanda, etengabe hitz egiten dute sexuaz, kantitateaz, gaitasunaz eta bestelakoez arituz. Trinidad gizarte lizuna bezala agertzen zaigun arren, sexuaren inguruko askatasun bortitza baino ez da agertzen duena —transgresio sexualen kopurua ikaragarri handia da— Horrenbesteko garrantzia du sexuak osasuna ere
|
azken
honekin lotzen dela zuzen zuzenean. Zenbat eta harreman sexual gehiago orduan eta osasun hobea.
|
|
2015
|
|
|
Entitate finantzarioak zeuzkan lokal nasaietan kokatu zen, erretiratuen klubaren ondoan. Jose Maria Jimeno Juriok zuen zuzentzen, Jose Los Arcosen sokorriz, eta hala osatzen zuen bere lanaldia
|
azken
honek. Bibliotekako arduradunak oroitarazi zuenez:
|
|
|
Aipatu" Larrazken" poesiaz gain, Jose Luis Amadotz, Victor Manuel Arbeloa, Ezekiel Barrikart, Juan Ramon Corpas, Iñaki Desormais, Jesus Gorritz, Juan Gracia, Jesus Mauleon, Alfonso Pascual, Maite Perez eta Kontxita Otsoaren testuak irakurgai zeuden,
|
azken
honek ekarpen zekarrela" Ez nazaala ahantz hire hiri berri horretan".
|
|
|
Lan-taldean" errealista" papera jokatu du orain arte, proposamen utopikoegiak moztuz, eta hainbat eztabaida galduz Sauroren aurrean,
|
azken
hau baita taldeko burua eta lege ausarta egin nahi baitu. Ustekabean, nigan aliatu bat aurkitu du artikulu batzuetarako.
|
|
|
Den denek beren buruak zuritu behar dituzte Epaileen aurrean. Mitologia greziarraren arabera, Eacori, Zeus eta Eginaren semeari, dagokio europarrak epaitzea; Radamantisi, Zeus eta Europaren semeari, bere amaren modukoak, atzerritarrak, besteak, epaitzea dagokio; eta,
|
azken
honen anaia den Minosi benetan korapilatsuak —edo aurreko bi taldeetan sartzen ez direnak— diren kasuak dagozkio. Modu analogoan esan dezakegu gure desertu hipermodernoan ere badirela hiru talde.
|
|
|
Delfoseko orakulua Ama Lurrari zegokion hasieran. Batzuen arabera, Ama Lurrak Febe titanideari utzi zizkion eskubideak, ondoren
|
azken
honek Apolori eskaini zizkiolarik. Beste batzuen arabera, ordea, Piton erail eta berehala lapurtu zion Apolok Ama Lurrari[...].
|
|
|
Zientzialaria gehienen lana kapitalismoaren logikaren barruan ematen den neurrian, egiarengandik nahi beste urrundu daitezkeenez, garapen zientifiko eta teknikoak ez du, jada, bat egiten gizateriaren garapenarekin; are gehiago, Arendten hitzetan, gizateriaren biziraupena ere zalantzan eta arriskuan jartzera ailegatu da eraiki duen jakintza guztia ere arriskuan jarriz. Beldurra eragiteko kontzienteki sortuak ez badira ere, arriskuek beldurtzen dute gizartearen gehiengoa,
|
azken
honek, berriz ere, zientziarengan jartzen dituelarik bere itxaropen guztiak. Fededunak euskarria behar du.
|
|
|
Behin, Nartzisok ezpata bat oparitu zion bere jarraitzaile sutsuena zen Aminiasi, jakin barik
|
azken
honek ezpata erabiliko zuela bere buruaz beste egiteko. Hilzorian mendekua hartzeko erregutu zien jainkoei Aminiasek.
|
|
2016
|
|
|
Euskal mitologia eta, bere testuinguru historikoa osatzen duen indoeuropar mitologia baino ez ditugu aintzakotzat hartuko aipatu erreakzio kulturalez mintzatzerakoan,
|
azken
honetan Erromako Elizaren bidezko sinesmenak ere sartzen direlarik.
|
|
2017
|
|
|
Eta gauza bera esan daiteke gugandik gertu dauden mendietako zenbait lagunekin gertatutakoari buruz. Hauek antzinako paganismoaren pentsaera okerretara eta zeharo zaharkituriko ideietara itzultzeagatik, aipatutako ideiak espiritu tematiarekin defendatu nahi izateagatik eta, gainera, bai gurutze santua bai sakramentu miresgarri eta erabat errukiorrean gordetako kristo gure jaunaren gorputz sakratua gurtzeari, baita
|
azken
hau begiratzeari ere, uko egiteagatik hereje setati eta zuzendu ezinak deklaratu zituen euren apezpikuak, ondoren, botere sekularraren bitartez eta legearen zorroztasunarekin bat, sutzarretan suntsituak izateko. Hain egoskorrak ziren hurrengoa kontatzen dela sektako neskato [puella] bati buruz:
|
|
|
Nolanahi ere, gorago esan bezala, hipotesi jarraituena izan da Renfrewrena bi edo hiru hamarkadaz historialarien eta hizkuntzalarien artean, arkeologiak eta genetikak, batez ere
|
azken
honek, bazterrean utzi duten arte.
|
|
|
Hauen antz txikia dute hizkuntza indoeuroparretako izenek. Egia da zerri eta gazt. cerdo ama berekoak diruditela, baina garbi ikusten da
|
azken
hau ez dela indoeuroparra, porc, pig, schwein.. gisakoak baitira hizkuntza horietan. Bestalde, sard. eta kors. zerru izatea eta eusk. zerri oso deigarria da.
|
|
|
Alabaina, herritarrek osatutako batzorde horrek ez luke eskumenik izango pedagogian, eskolen planifikazioan eta zenbait edukitan baizik, beti ere udalen errealitatea kontuan harturik. Pedagogia, eskola bakoitzaren eskuetan legoke neurri handi batean,
|
azken
honek irakasleen autonomia moduren batean ere bermatuko lukeelarik, pedagogia ez bailitzateke zuzendaritzaren eskumena, komunitate osoarena baizik, irakasleei autonomia handia utziz, beti ere.
|
|
|
Herria desberdinago eta iritzia ageriagoa. Adibide bat, demagun Parisen urte luzetan pertsona batek bere auzokidea izorratu duela telebista ozenegi jarriz, posta lapurtuz, kotxean arrastoak eginez... eta halako batean
|
azken
honek txispa hartu eta tiro egin dio lehenengoari. Egunkariek halako zerbait idatz lezakete:
|
|
|
Xabier Arrizibita, Izaskun Etxeberria, Nerea Larraza, Aquilino Legarreta, Jonan Urisabel eta, batez ere, Migeltxo Monfort adiskideekin. NASA eta FLASA erakundeekin, bereziki
|
azken
honen Pablo Mandazenekin, Pamiela etxearekin eta, modu batean edo bestean, lagundu duten guztiekin.
|
|
2018
|
|
|
beste zenbait arrasto filologiko nahiz arkeologikok ere zeltiberiartzat salatuko bide lituzke Ebro arroko hiriok, ez baskoitzat. Hizkuntz arrastoei dagokienean, ik. Untermann, 1975, I, 1, 86, 90, 258, 267; 1995, 82, beronen eritziz, Calagurris eta Graccurris izenak, baita
|
azken
honen lehenagoko Ilurcis izena ere, iberikoak lirateke, itxura guztien arabera. Ik., halere, egungo Alfaroren Ilurcis izen protohistoriko horri buruz, Gorrochategui, 1987, 439; 1995, 190), honentzat, izen hori zonaldea lehenago kultura baskoi iberiarrean murgildurik egon izanaren lekukoa bide da(" testigo de la anterior pertenencia de la zona a una cultura ibero vascona") oraingoz, kontuan izanik ilu osagai toponimikoaren izaera zehazgaitza, beste zehaztapenik emateko aukerarik ikusten ez badu ere, Gorrochategui, 1987, 443; Velaza, 2012, 75 Arrasto arkeologikoei dagokienean, berriz, ik. Fatas,, 387 eta 396, bertan gainerako aipu bibliografikorik ematen baita.
|
|
|
Karrikiri elkarteak maiatzean argitaratu zuen Karrika 202 aldizkarian leku nabarmena eman zitzaion ekitaldiari, ekimenaren kartela, niri egindako elkarrizketa, jardunaldien agenda eta Zaldieroaren komiki bineta argitara emanez. Hain zuzen ere
|
azken
hau ekarri nahi izan dut egun hartako egunaz oroigarri.
|
|
|
Pregon (Iruñea), Elgacena (Lizarra), Traslapuente (Tutera) eta, bereziki, Rio Atga literatur aldizkarietan idatzi zuen(
|
azken
honen sortzailea eta zuzendaria izan zen). Trantsizio garaian, erdaraz aritzen ziren poetek non idatzi bazuten ere, euskal literaturarentzat ez zegoen leku handirik (urte batzuk falta ziren oraindik Korrok eta Euskaldunon Egunkariaren Nafarkaria gehigarria sortzeko).
|
|
|
211. Gai honi buruzko produkzio bibliografiko oparoaren artetik
|
azken
honetan egindako laburpen batzuen egileak eta errepresio frankistari buruzko ikuspegi konplexua eta askotarikoa aurkezteko ikerlan aitzindari batzuen egileak azpimarratuko ditugu jarraian: Arostegui (2012), Casanova (2002 y 2014), Espinosa (2010), Gomez Bravo y Marco (2011), Mir (2000), Preston (2011) eta Vega (2011).
|
|
|
1951 urtean, Frantziako Estatuak Eusko Jaurlaritza Parisko egoitzatik kanporatu eta enbaxadore frankistari eman zion. 1953an, diktadurak Itun bana sinatu zituen Vatikanoarekin eta AEBekin eta,
|
azken
honen ondorioz, Nafarroako Bardean militarrentzako tiro eremua sortu zuen. 1954 urtean, halaber, François Mitterrand barne ministroak Euzkadi Irratia ixteko agindua eman zuen.
|
|
|
Hala ere, munizipalizazio bidea hartu zuten ikastolen kili kolozko egoera ez zen bukatu, eta urteetan zehar jarraitu behar izan zuten Udalari egoitza egokiak eta behar adinako irakasleak eskatzen. Bestalde, Udalak babesa ematearekin, Hezkuntza Ministerioarekin harremanetan jarri behar izan zen behin eta berriro,
|
azken
honek ez baitzien ematen Udalak sortu berria zuen udal ikastetxe elebidunetarako formula juridikorik. Definizio ezaren auzi hori 1979/ 80 ikasturtearen hasieran gurasoek Patronatuarekin egindako bilera batean aurkitzen dugu.
|
|
|
Ondoren, Udaletxera joatean, klarinen soinuaz egiten zitzaion harrera, eta protokoloari jarraiki Kontsulta aretora jotzen zuen. Hor, Errejidore nagusiarekin diskurtsoa trukatu ostean,
|
azken
honek venera edota domina zintzilikatzen zion lepotik, kargua hartu zuenaren seinale. Era berean, Hiriko armak dituen zilarrezko zigilua ere ematen zion gaur egun ere oraindik mantentzen dena, hartutako erabaki guztiak sinatzeko, bai eta Batasun pribilegioaren ale bat ere.
|
|
|
Positoa sinplea zen, eta arkitekturari dagokionez inongo meriturik eduki ez arren, oso erabilgarria. Bertan" erraz gorde zitezkeen 120.000 gari lapurreta beheko solairua okupatzeko beharrizanik gabe;
|
azken
honek, ingurune osoan ataripea duen patio edota plaza bat osatzen du barnealdean, eta bertan kokatzen dira haragi edota jaki mota guztietako bulego zein dendak". Ez zegoen dena bateratua, ordea:
|
|
|
Nafarroako azken erregeek ahalegin franko egin zuten Nafarroa Garaiko lurrak berreskuratu beharrez. Une batean Frantziaren babesa izan zuten, baina Gaztelak ituna izenpetu zuen Frantziarekin 1514an,
|
azken
honek uko egin ziezaion Nafarroa laguntzeari. Pedro Esarte Muniainek dio Frantziak ere ez zuela interesik Nafarroa independente bat egoteko.158 Nafarroako erregeen ahalegin guztiek huts egin zuten, izan Noainen edo Amaiurren.
|
|
|
Hurrengo urtean berriz hasi ginen kultur astea antolatzen, Iruñean ezagutu berri genuen Jose Ma Sanchez Carrion, Txepetx, elebitasunaz mintzatzeko hitzartu genuen, Aezkoako folkloreaz elekatzeko Benito Lertxundi. baina,
|
azken
honen ordez, gure kideek berriz ere politiko bera behartu zuten egitarauan. Aski, guk prestaturikoa bertan behera utzi genuen.
|
|
|
Baina hara non ikasi genuen klimak ondorioak ere bazituela hilabete izenetan. Hasteko urtarrila izotzaren hilabetea da Aezkoan —izotzil—; irailik ez dago eta haren lekuan urria dugu aitzinatuta,
|
azken
honen beharrean azaroa dago eta bi abendu: lemixiko abendua eta bigarren abendua.
|
|
|
Parte hartu zuten Basilio Lacortek, Luis Cantabranak eta Juan Irigaraik. Badirudi
|
azken
honek herritarrei Euskaraz laburtu ziela lehenbiziko biek erdaraz errandakoa, hori bederen xila daiteke prentsa irakurtzerakoan. Jendeketa gaitza bildu omen zen ibarreko herri guzietatik joanik.
|
|
|
Gurrutxarrin guardiak deitzera alkatea behartu zuten eta, komandantea ateratzen hasi zelarik, tiroketa hasi zen. Guardia bat hilik erori zen, alkateak eta emazteak ihes egiten zuten bitartean,
|
azken
hau zauriturik. Makien artean Felipe Zelai abaurrearra zegoen.
|
|
|
Garai batean galdurik, 1960ko hamarkadan berreskuratu zen ohitura, eta bai, Euskaraz zela bagenekien baina ez zuen inolako zentzurik, elizan meza Latinez baitzen, biak pareko ziren. Orduan Latina, Euskara edota Alemana maila berekoak ziren, hain zuzen,
|
azken
honetan gerra pelikulak ikusterakoan ikasia ere genuen hiztegitxo bat: Achtung minen!
|
|
|
Eta beti prest solasean aritzeko, zernahiz izan zitekeen xardukia: ari zen lanari buruz, haren sinbologiari buruz, erromanikoaz, arte tradizionalaz.
|
azken
honek desagertzen ari zen ohiko kulturaren gaira gintuen naturalki eramaten eta ezinbertzez— herrian galdutako Euskararenera. Josek gure gabezia bera zuen, ez zen gai Euskaraz mintzatzeko baina lekuko aparta zen herrian azken mende erdian zer gertatu zen kontatzeko eta guk horixe aditu nahi genuen gure zergatiak asetzeko.
|
|
2019
|
|
|
Denbora pixka bat eman zuen zaldi gainetik erortzen, baina lurra jo zuen azkenean. Aurretik arakatuak zituen, segundo milaren batean, abaritzak eta arteak (berak" abarisko" esaten zien), eta tiro egin zien mugitzen ari ziren zilar berde koloreko adarrei, eta berriro egin zien tiro (edo egin zioten tiro) eta, zaldizkoa eta zaldia gorputz bat eta bera izateari eta
|
azken
honek ulertu izanari esker, aitajaun Pantxo ez zuten lur mortuan tiroz akabatu. Lauhazka bizian baso malkarrerantz jo, inork gidatzen ez zuela, eta aitajaun Pantxo, laugune batean erorita bazen ere, salbu zen jada.
|
|
|
Egitasmo hau inoiz burutu ez bazuen ere, gai hauek estatuari buruz dauzkan idazkietan zehar behin eta berriz lantzen ditu. Izan ere, Marxek interes handia atxiki zuen Frantziako iraultzarekiko eta gerora eman zen frantses estatuaren garapenarekiko;
|
azken
honek bazuen zer erakutsirik eta, erregimen demokratiko burgesak (eta haren krisiek) garapen ekonomiko eta politiko kapitalistan zuen rolari buruz. Nahiz eta Ingalaterra hautatu garapen industrial kapitalistaren lehen urratsak ikertzeko modelo gisa (AEBk bere arreta erakarri zutelarik 1870 hamarkadetan) (Marx, 1976b:
|
|
|
540). Alegia, Thomas Painetik eta erradikalismora arte, erradikalismotik eta luddismora arte, eta
|
azken
honetatik kartismoraino eta owenismora arte, jakobinismoak langile mugimenduaren izaera demokratizatzailea elikatu zuela erakusten du historialari ingelesak. Eta ondorioz, langile kontzientzia berriak jakobinismoarekin bat egitearen efektuz, azken honek Iraultza Frantsesetik zetozen aspirazio, esperientzia, metodo eta jarrera moralak gehitu zizkion lehenengoari (Hobsbawm, 2017:
|
|
|
Alegia, Thomas Painetik eta erradikalismora arte, erradikalismotik eta luddismora arte, eta azken honetatik kartismoraino eta owenismora arte, jakobinismoak langile mugimenduaren izaera demokratizatzailea elikatu zuela erakusten du historialari ingelesak. Eta ondorioz, langile kontzientzia berriak jakobinismoarekin bat egitearen efektuz,
|
azken
honek Iraultza Frantsesetik zetozen aspirazio, esperientzia, metodo eta jarrera moralak gehitu zizkion lehenengoari (Hobsbawm, 2017: 215).
|
|
|
Argitu dugu sozialismoak eta errepublikanismoak bat egin zuten garaian, 1848 inguruko urteetan, marxismoa agertu zela fusio horren ondorio gisa. Dena den, lotura horrek marxismoan utzitako aztarna filosofiko politiko errepublikar demokratikoa azaltzea beharrezkoa da
|
azken
honen izaera ikusarazteko. Zentzu horretan, atal honetan, eta gainetik bada ere, Marx eta Engelsen pentsamendu errepublikarra —esplizituagoa batzuetan eta inplizituagoa besteetan— azalarazten saiatuko gara.
|
|
|
Gure iritziz,
|
azken
hau da egokiena eta, ikusiko dugunez, lan honetan izanen da emaitza printzipalenetariko bat.
|
|
|
72. Badakigu
|
azken
hau ez dela agertzen gure hiztegian, baina, gero ikusiko dugun bezala, meritu guztiak dauzka honetan sailkatzeko.
|
|
|
Bestalde, azpimarratzekoa da, Goikobasotik Bekobasora jaitsiz, oso gutxitan aurkituko dugula haitz hitza
|
azken
honetako toponimian; amaierako mendilerroan, Ataun ingurukoan, batere agertzen ez delarik. Bitxia da, Iturmendikoan, Urdiaingoan, Altsasukoan..., sarri agertzen baita beheko basoko Baserdian.
|
|
|
Trenbidea egin aurretik, alde hau ere Arkazar zen. Trenbideak Arkazar aldea bitan erdibitu egin zuen, ibai aldean gaurko Azpialdea, baso aldean Andikalde,
|
azken
hau bazterturik, nolabait urrundurik ere, utziz.
|
|
|
Arratatxabaldik ere bide zuzena dago Aunzbidera eta harrobira bertara. Dena den, Aunzbide eta Galtzadamusu artekoa bide labirinto bihurtu dute
|
azken
honetan.
|
|
|
Emango luke Erdoziak (BL) Muga eta Mugakatai —izen eta leku— nahasi egiten dituela,
|
azken
hau Muga deituz eta Gainaldeko Etxarriko mugan jarriz.
|
|
|
(1577) Operu burua, Oporu burua, Oporoburu(
|
azken
hau zioten lekukoek)
|
|
|
Dokumentuetako Lezkizu: Alde batetik, gaurko Dermiotik ere zabaltzen zen, aldameneko Larruntza bezala, batean zein bestean soroak aipatzen baitira 1526an. Ordurako, luberritua zegoen Lezquizuko zatiren bat. Bestetik, Etxarri/ Bakaikuko muga egiten duen bizkar edo konkorra ere bazen Lezkizu, Adrabiako Santa Barbara baselizaren ondotik hasi —" un poco mas arriba dela hermita de Santa Barbara" — eta gaurko Mugarritxoraino,
|
azken
hau barne. " subiendo hacia el cerro que llaman de Lezquizu"..." alfinalde dicho cerro"..
|
|
|
GERTAERA. 1724an Bakaikun Fausto de Goicoechearen morroi (‘criado de labranza’) zegoen Ignacio de Miguel de Echarri etxarriarra liskarrean hasi Josseph de Zubiriarekin eta, jaso zaurien ondorioz,
|
azken
hau hilik suertatu zen. Mutila Bakaikuko kartzelan sartu zuten, baina alde egiten lortu eta bere ihesean San Benitoko baselizan sartu zen, ‘sakraturen babes’ bila.
|
|
|
NON. Goikobasoan, Etxarri aldetik, Mugarritxotik, Antsosoron barrena datorren bidea lotzen zaionean,
|
azken
honek makur egiten duen gaineko zelaitxoan, eskuinaldean.
|
|
|
Seguru aski ere, bordarienak hutsaren hurrengo utziko zituen sekulako abuso pila egina bazutelako kaletarren artean. Azterlana uztera behartu zituen Korreneko
|
azken
honen zifrak ikustea aski: Makurretan 150 estatuko, lehendik Azkuen hartutako 70 estatuez gainera.
|
|
|
Apostasia egin nuenetik, askoz ere lasaiago sartzen naiz elizetan. Eta maizago (tira,
|
azken
hau ez zen batere zaila). Paradoxak bizi gaitu pertsonok sarri askotan:
|
|
|
eskolan poliki ehuntzen dena ti ta desegiten dutela askotariko pantailek, hezkuntza sistemak eraiki nahi duena gupida barik eraisten duela errealitate gordinak. Alde horretatik, irakasle ugariren kexa da umeak ez ezik, gurasoak ere hezi behar izaten dituztela sarritan,
|
azken
honek dakartzan oztopo eta zailtasun agerikoekin (Ruperrek kantatzen zuen" Berreziketaren zailtasunaz" gogoan).
|
|
2020
|
|
|
Piarres Aintziart, Biziaren bazterrean, Maiatz, Baiona, 1992 hori. Jakina,
|
azken
honena anekdota bixiagoa da, eta horregatik izan da albiste, anekdota bixiak materia preziatua direlako gaur egungo gizarte mediatikoan. Alde horretatik, Donald Trumpi kamera aurrean puzkerra botatzea bakarrik falta zaio famaren sabai sideraletara iristeko.
|
|
2021
|
|
|
(Horren etxean larri eta estu zabiltzak
|
azken
honetan!)
|
|
|
(Gaizki antza zabilen aldameneko Jesusa
|
azken
honetan!)
|
|
|
(Mutikoa! Eran eran etorri zaizkiguk istripuak eta gaixotasunak
|
azken
honetan!)
|
|
|
Itxuren bizi geittuk
|
azken
ontan bintzet!
|
|
|
(Itxuran bizi gaituk
|
azken
honetan behintzat!)
|
|
|
(Kristoren daldaleriarekin zabilek
|
azken
honetan)
|
|
|
(Aditu diat
|
azken
honetan noiznahi jasotzen diola eskua andreari!)
|
|
|
(Ez dun ikusten nola dabilen erabat aufaturik,
|
azken
honetan!)
|
|
|
" Euskara berreskuratzen egindako ahalegina aipagarria izan bada ere, ez bide da beste horrenbeste gertatu euskal kulturaren garapen saioan,
|
azken
honekin ulertuz belaunaldi batetik bestera eskualdatzeko asmoz metatzen den jakituria, egiteko era, jokamolde, usadio, arau, balio, ideia, sinesmen eta mitoen multzoa... Gauza bat da ordea euskara ikastea eta heziketa euskaraz egitea eta bestea euskalduntzea.
|
|
|
Eskolak, sare pribatuan, publikoan zein kontzertatuan, immigranteen partikulartasun kulturalak zein sinesmenak ez errespetatzeaz gain ez baita benetako inklusiorik gertatzen, ez ditu euskalduntzen eta, ondorioz, hizkuntz segregazioa dakar, aukera gutxiago baitituzte aurrera egiteko euskararik gabe. Gizartean bizi dugun desberdinkeriak bere isla duen arren eskolan,
|
azken
honek borrokatu luke, gizartearekin talka eginez bada ere, desberdinkeriarekin bukatzearen alde. Horretarako, ezinbestekoa litzateke, batetik, eredua baino ez egotea inposizio gisa agertuko luketen arren askok eta askokdiskriminazio positiboa egiteko eta hizkuntz segregazioari amaiera emateko; bestetik, hezkuntza osoa doakoa izatea, Europako herrialde askotan den bezala, klase sozio-ekonomikoen arabera antolatu ez daitezen eskolak; eta, azkenik, euskal kultura ardatz izanik, demokratikoa eta inklusiboa izan luke, immigranteen banaketa orekatuagoa izan dadin eta beren partikulartasun kulturalak errespetatuak izan daitezen.
|
|
|
Are gehiago hezkuntzan, maizegi sare publikoan irakasleek ez dutelako beraien kide diren zuzendaritzakoen kontra ezer egin nahi, itunpekoan ere irakasleek eskolari kalterik egin nahi ez dioten bezala. Arrazoi bategatik edo bestegatik, irakasle askok lotura emozional handi eta sendo bat eraikitzen dute ikastetxe enpresarekin,
|
azken
honi kalterik ez egitearren edozer egiteko gai agertzen direlarik askotan. Horrek guztiak, arestian esan bezala, manikeismo berri batera garamatza zuzen zuzenean, ikastetxearen alde edozer esfortzu egiteko prest dauden horien eta edozelako baldintzatan lan egitera prest ez dauden horien arteko talka gertatzen baita praktikan denek bukatu dutenean izurritearen garaian esfortzua handia egiten; bai batzuk eta bai besteak, askotan lehenengoek bigarrenei alferkeria eta erosotasuna leporatzen bukatzen dutelarik.
|
|
2022
|
|
|
Duela urte batzuk, jakin nuen euskarara itzuli berria zela eta, pentsatu nuen merezi zuela berriz irakurtzeko saioa egiteak, eta ikasleei ere proposatu behar niela irakurtzeko ariketa elkarrekin egin genezan ikasturte bukaerako maiatza hartan. Ez dakit ondo zergatik izango zen, baina
|
azken
honetan liburuan esaten zenarekiko lotura, identifikazioa askoz ere errazagoa eta estuagoa izan zitzaidan. Liburuan murgildu nintzen, azaltzen zuen gogoetan, saioan.
|
|
|
Uste nahiko orokortua da geure hezkuntza sistemak berdintasunerako aukera, inor kalean ez uztekoa sendotzen duela bikaintasunaren aurretik, edo zenbaiten iritzitan
|
azken
honen kaltetan. Ez dakit, ulertzekoa da lehendabizi berdintasunerako ahalegina egin nahi izatea, inor kalean utzi gabe, eta horrek agian, baina ez beti, ez kasu guztietan, arrunkeria lekarkeela.
|
|
2023
|
|
|
Hona XX. mende hasierako bertso sail horietako adibide bat, mutil batek neska bati eginarazietariko hamalau bertsoetarik hiru eta
|
azken
honen erantzunaren hemeretzietarik beste hiru:
|
|
|
Sute batek etxea suntsi zezakeen azkarki, familia oso bat utzirik. Bereziki
|
azken
honen ondorioak arintzeko, baziren Bizkai aldean, adibidez, etxerre ermandadeak deitzen zirenak: Jatabe (B), Urduliz (B), Berriz (B), etxerriena Busturia (B).
|
|
|
Iragate erritu hauetan, gainerakoetan ere ikusiko dugun bezala, tentsio zerbait sumatzen da mundu ofizialaren (botere erakundeak, Eliza...) eta herri kulturaren artean, askotan
|
azken
honen kaltetan.
|
|
|
Debekuek ez zuten arrakasta izan, fiskalen ohiko salaketek erakusten duten bezala, adibide gisa honakoak: 1612an Orioko (G) eta Iturengo (N) apaizak salaturik, 1613an Ormaiztegikoa (G), 1615ean Lakuntzakoa (N), 1616an Urrozkoa (N), Zumaiakoa (G) eta Zangozakoa (N), 1625ean Oteitzakoa (N)...
|
azken
honek, gainera, neskekin dantzatu omen zuen, Uztegikoak (N) bezala 1633an eskutik loturik eta, 1634an, Otsagikoak (N) Zuberoako neskekin.
|
|
|
Joku mota antzekoak oso zabaldurik zeuden munduan barna, Europatik Indiaraino; hain zuzen,
|
azken
honetako bat izan omen zen gaur egungo tenisaren oinarria XIX. mendean.
|