|
2003
|
|
|
pozez hilko naiz, eta, beraz, ez duzue nire gorputz hau zerraldo triste batean sartu behar izanen. Ene maiteok, ilunabar horretan, neure gorputz honi su emanen diot, ea behingoz argi pixka bat ematen duen, eta gero, hego haizearen eskuak barreia eta sakabana ditzala nire errautsak eta maitasun keak Azpilgo zoko moko guztietan, ene herriaren
|
azken
arnasarekin nahas daitezen".
|
|
|
Oskarrek bere bi eskuekin hartu zuen Rakelen eskua. Eta besarkada estu batean jaso zuen amaren
|
azken
arnasa.
|
|
2005
|
|
|
Azkenean, bada, amak bere lau soinekoak hartu eta semeei jo zien bere etxeko atea. Semeek gustura hartu zuten ama berriro etxean eta hantxe bizi izan zen,
|
azken
arnasa hartu zuen arte.
|
|
|
–Senar... ona... izan... naiz? –galdetu zion ohetik, gizonak,
|
azken
arnasan.
|
|
|
Eta gero, hori pentsatzeari ere utzi egin ziola. Eta betidanik susmatu zuela, senarrak bere
|
azken
arnasan galdera huraxe egingo ziola, eta orduantxe mendekatuko zitzaiola pentsatzearekin pozten zela.
|
|
|
–Senar... ona... izan... naiz? –galdetu zion ohetik, gizonak,
|
azken
arnasan.
|
|
|
Eta gero, hori pentsatzeari ere utzi egin ziola. Eta betidanik susmatu zuela, senarrak bere
|
azken
arnasan galdera huraxe egingo ziola, eta orduantxe mendekatuko zitzaiola pentsatzearekin pozten zela.
|
|
2006
|
|
|
|
azken
arnasarekin ordainduko ditugu aintzinako zorrak.
|
|
|
Baina aipatzen dira ordu argitsuenak ere, orekaren eta dohainen arteko orduak. Eta amaitzeko esaten da
|
azken
arnasarekin ordainduko ditugula bizitzarekiko zorrak.
|
|
|
Bertzeak hilak edo –traidore desleialak! – beren herri espainolduetara itzuliak ziren, ahalkeaz, ohoreaz eta erregerekiko obligazioez bertze eginik. Martin Abaurre ere urte haietan zendu zen, zaharrez eta bake bakean; urkamendiko bezerorik ez zitzaion agertu
|
azken
arnasa trabatzera. Haren seme Domingok hartu zuen segida aitaren ofizio nagusian nahiz gainerakoetan.
|
|
2008
|
|
|
–Hau ere har ezazu kontuan, sendagile jauna, esan zuen?, eta mutilak esango dizu nola salbatu nion bizia, eta horregatik bota nindutela kargutik, hara zer esaten dizudan. Jauna, gizon bat haizeari ni bezain lotua doanean, gorputzaren
|
azken
arnasa ere jokoan jarriaz, gehiegitxo eskatzea ote da hitz on bat eskaintzea. Arren izan kontuan ez garela nire biziaz bakarrik ari, mutil honena ere tartean dela; eta garbi hitz egin behar didazu, jauna, eta esperantza izpi bat eman behar didazu aurrera jarraitzeko, errukiaren izenean.
|
|
|
–gaztelania eta frantsesa ere gure hizkuntzak dira?. Ibarretxe lehendakariak euskararekin izan duen esperientzia pertsonala zoragarria izango zen, baina
|
azken
arnasetan dagoen herri baten lehendakariari besterik ere eskatu behar genioke. Euskaldun ezin izanaren minetik gauza asko eska diezazkiokegu Lehendakariri.
|
|
|
Herri baten
|
azken
arnasari buruzko zantzuak azaltzeari utzita, segi dezagun politikari abertzaleen esanei neurria hartzen. Abertzaletasunaren kezka nagusiak herri euskaldunaren zoritik txit urrun dabiltza; hori ere etengabeko beste zantzu bat da euskaltzalearen pentsamenduan.
|
|
2009
|
|
|
Borrokak bukatu zirenean, errepublikaren aldekoen 120 lagunek baino gehiagok eman zuten
|
azken
arnasa Bizkargiko aldapa, baso, soro eta belardien artean.
|
|
|
Laguna alboan
|
azken
arnasa ematen ikusi arren ez nintzen mugitu, bertan jarraitu nuen eskuak jasota, isilean orain, negar malkoak matrailetatik behera. Azkenean eraso hark ez zuen garaipenik lortu, eta maldan behera abiatu ziren gutarrak.
|
|
|
M ARTIN etxera iristen denean eguna argitzen ari da eta Eliasen idatzia mahai gainean dago. Bere
|
azken
arnasa bota zuen besaulkia aukeratzen du irakurtzeko. Dokumentua lehenbizi, mila eta bat postalak gero.
|
|
|
–Hiltzen garenerako abestia bilatzen gabiltza, Nora. Abesti bakar bat,
|
azken
arnasa botatzen dugunean bertan barruan geratzeko betiko. Hala esan omen zioten behin agureari, hiltzerakoan abestia entzuten bagaude, bertara hiltzen garela.
|
|
|
Gero, dardara batean sartu, petaloak bildu eta
|
azken
arnasa egotzi zuen arrosak, irri zerutiar bat egiten zuela: garaipenaren irria zen, Jainkoarena??
|
|
|
Alferrik, haurrak ziztu batzuk egin ondoren, ziztu gero eta neketsuagoak, gero eta ezinezkoagoak, biriken porrot erabatekoan?, ahotik egin baitzion ihes
|
azken
arnasak.
|
|
|
Alferrik, haurrak ziztu batzuk egin ondoren –ziztu gero eta neketsuagoak, gero eta ezinezkoagoak, biriken porrot erabatekoan–, ahotik egin baitzion ihes
|
azken
arnasak.
|
|
|
Gero, dardara batean sartu, petaloak bildu eta
|
azken
arnasa egotzi zuen arrosak, irri zerutiar bat egiten zuela: garaipenaren irria zen, Jainkoarena..."
|
|
2010
|
|
|
kokazko ardoa edaten zuen (amonak aita zuen hornitzaile zintzo), eta hil aurretik ere hartu zuen trago eder bat, antza. Gero,
|
azken
arnasa hartu, eta irriz bezala gelditu zen. Eta zuk, orduan:
|
|
|
Amonak —aita santu Leon XIII.ak bezala— kokazko ardoa edaten zuen (amonak aita zuen hornitzaile zintzo), eta hil aurretik ere hartu zuen trago eder bat, antza. Gero,
|
azken
arnasa hartu, eta irriz bezala gelditu zen. Eta zuk, orduan:
|
|
2011
|
|
|
Ordu zantarrean, barrura erori nintzen. Lehenagokoetarik bat kontsolatu behar izan nuen
|
azken
arnasan...
|
|
|
Jon,
|
azken
arnasa bota aurretik, nire paperen kaka nahastea txukuntzeko tartea hartu nian, eta, gaztaro urruneko altxorren artean, hauexek salbatu ditiat sutatik. Batetik, nerabezaroan elkarrekin partekatzen genituen. Playboy?
|
|
|
Hizkuntza eriaren osasun kaskarrak
|
azken
arnasa modu gizatiarrean eman dezan,, arta aringarrien gunean, sartuko dute halako edo halako herri mintzaira.
|
|
|
Hizkuntzaren heriotzaz ari garenez, noiz hiltzen da benetan hizkuntza bat? Batzuek diotenez, azken hiztunak
|
azken
arnasa ematen ez duen bitartean bizirik dago hura. Bitxia da interpretazioa; ez, horratik, salbuespena.
|
|
2012
|
|
|
Han geunden denak konturatu gara hunkitu egin dela. Hiru arrebek eta amak eskutik heldu diogu eta kantua amaitzearekin batera
|
azken
arnasa bota du. Oso gogorra baina oso polita izan da.
|
|
|
Gero neure burua prestatu nuen, eta babesean jarri nintzen. Kanoi guztiak, nik esaten nien bezala, bete nituen; hau da, hesi berriaren gainean kokatuak nituen mosketeak eta nire pistola guztiak; eta neure burua babestea erabaki nuen
|
azken
arnasa eman arte, neure burua zeruko Jaunaren esku uztea eta Jainkoari basatien eskuetatik salbatzeko adoretsu otoitz egitea ahaztu gabe. Horrela eman nituen beste bi ordu, baina ezinegona hasi zitzaidan pizten kanpoan zer gertatzen ari zen jakiteko, ez bainuen kanpora bidaltzeko zelataririk.
|
|
2014
|
|
|
Tabernako jabeek lehenengo lansaria aurreratua zioten niri fidantza ordaintzeko, eta gutxika gutxika ari zitzaien itzultzen. Ni bezalako edozein gautxorik jakingo luke haien eskuzabaltasuna
|
azken
arnasa ematear zegoela: Daniren azken soldata hartuko zuten zorraren ordainetan, ez zuen inoiz kobratuko.
|
|
|
Ura lasterrago zetorren orain; baporeak
|
azken
arnasan zirudien, txopako errota indarge palastatzen, eta ni behatz puntetan aurkitu nintzen, jakin minez, ontziaren taupada berri bakoitzari adi, zeren eta, egia esateko, espero bainuen traste penagarri hark une batetik bestera pot egingo zuela. Bizitza baten azken buztankadari so egitea bezalakoa zen.
|
|
2015
|
|
|
Egun batean gerta liteke, orain urte batzuk bezala, abiada bizian doazen autoen arteko istripu masibo bat, denak elkarren gainean pilatuta geratzen diren horietakoa. Hor ikusten dut putakume hori, kotxe txikituen burdina okerren artetik libratu ezinik, bera ere txikituta eta odoletan, metalezko anabasa horretan harrapatuta
|
azken
arnasa ematen?.
|
|
|
Zigarroari bere
|
azken
arnasa lapurtu eta lurrera bota zuen. Harri txintxarrezko parking desertua gurutzatu eta putetxearen ate itxiaren txirrina jo zuen behin eta berriro.
|
|
|
Buruan jotako tiro batez han bertan hil zuten Raul Centeno, 24 urtekoa, eta hainbat tiro egin zizkioten Fernando Traperori, 23 urtekoa. Koman eraman zuten ospitalera Trapero, eta lau egunera eman zuen
|
azken
arnasa. ETAk Frantzian inor berariaz hil zuen lehen aldia zen.
|
|
|
ni zuretzat
|
azken
arnasaren babes??
|
|
|
Eman
|
azken
arnasaren mina
|
|
|
Jexuxi begira jarri naiz. Berak ere badaki
|
azken
arnasetan dagoela.
|
|
|
Gizon harentzat esanahi bakarra izan zezaketen hiru hitz haiek: hil egingo da. Izan ere, behin baino gehiagotan ikusia bide zuen gertutik heriotza, gizakia
|
azken
arnasa hartu ondoren, eta ez zuen ahazteko.
|
|
2016
|
|
|
Etorri zan ba azkenean Don Kijote, ren azkena; artuak zeuzkan ordurako elizakoak eta zin ziñetan gaitzetsiak zaldunketa liburuak. Antxe egon zan eskribaua; ez omen zuan, ala zion, beiñ ere zaldunketa liburuetan irakurri, Don Kijote bezain kristauki ta pake onean zaldun ibiltaririk bere oean il zanik; ala ingurukoen kupida negarrak inguruan,
|
azken
arnasa eman zuan; il zan, ori esan nai dut».
|
|
2017
|
|
|
|
azken
arnasarekin ordainduko ditugu antzinako zorrak.
|
|
2018
|
|
|
Zein da denbora egokia, ikusi nahi ez den hilotz baten aurrean? Heriotzari betiraun osoa emango diot, aitzakia gabe, baina bizitzatik, nahita,
|
azken
arnasarik ere ez. Nire gogo erlojuak, nahikoa da?
|
|
2019
|
|
|
–Jesu Kristoren irudi bat! . Collaltok hatsanka eta
|
azken
arnasetan; eta berriro dantza eta balantza?. Jainkoarren!
|
|
|
–Emakume hori, lehendik ere, heroia zuan, eta heroi gisara hil duk:
|
azken
arnasa arte bere buruarekiko koherentziaz eman dik bizia. Orain nire txanda heldua duk.
|
|
|
Kanoikada dirudien tiro hots batek, supituan, lagunaren ahotsa mutuaraziko du,
|
azken
arnasak ahoskatzeko faltan diren hitzei aurre hartuz.
|
|
2020
|
|
|
Eta hala eta guztiz ere, ustekabean harrapatu du Matilderen azken ernaldiak: bat batean aztoratzen hasi da, arnasa hartzeko ahalegin batean soina altxatu du begiak ireki irekita, antzeman ezin izan duen zerbait ahoskatu, eta
|
azken
arnasa bota du.
|
|
2021
|
|
|
Ez zen Davidek egin zidan zerbitzurik handiena, baina ez inolaz ere baztertu beharrekoa. Egin zuenaren garrantziaz ere ez zen jabetu koitadua
|
azken
arnasa botatzean.
|
|
|
sugeak keinu azkar eta zehatz batez harrapatzen du ahoarekin. Lepoan kiribiltzen zaio hankatxoak astintzen dituen karraskariari, bufanda handiegi bat bezala, eta
|
azken
arnasaren zain geratzen da. Marinak oina heltzen dio saguari, letaginen artetik libratzeko borrokak irauten duen bitartean sugeari zauririk eragin ez diezaion.
|
|
|
Jakiteko ea libratu naitekeen heriotzatik. Aurkituko ote dudan modurik, arnasari oso luzaroan eutsiz adibidez,
|
azken
arnasatik libratzeko.
|
|
2023
|
|
|
Gaur igandea da, baina ez larre berde, etxe txuri, teila gorri egun bat. Poema hori ez du inork sortu oraindik, handik urte batzuetara idatziko duen Sarrionandia kartzelan dago, duela juxtu hiru hilabete atxilotu zutenetik, Carabanchelen bera ere, guardia zibilen kuartelean egundoko pasada hartu ondotik, metro gutxira egongo ziren Joxek
|
azken
arnasa eman zuenean, baina poema hori idatzi gabe dago oraindik, asmatu gabe poemari doinua emango dion kantua, Hautsi da anphora diskoa atera berria du Ordorikak, Joxe Arregiren umetako ikaskide izandako Joxe Irazu Bernardo Atxagaren poemekin osatua, eta hori jotzen dabil han eta hemen, oraindik gutxi deitzen dioten arren, artean ez da gero bihurtuko den izar kultuzkoa.
|
|
|
1981eko otsaila da. Joxe Arregi zizurkildarra Madrilen atxilotu dute eta handik hamar egunera
|
azken
arnasa eman du, jasandako tratuaren ondorioz. Hilketaren kontra altxatu diren ahotsak gorpua lurperatzearekin batera isildu nahi lituzkete ordenaren zaintzaileek, baina zenbait lagunek isilpeko plana egin dute, hilotz hori hilobitik jaso, hilkutxatik atera eta bere biluztasun lazgarrian argazkiak egiteko, torturaren gordina begien bistan jartzearren, ez ikusiarena egin nahi luketenentzat ere.
|