|
2003
|
|
|
Idatzita zeukaten lehenengo hilabeteko guztia cyclostilez
|
aterateko
prest, Txomin beste ayudanteekin exeri zanean Moises bigarrenak esan behar zuana entzuteko. Ayudante bati otu zitzaion orduan cyclostilekin hasi baino lehen baimena eskatu behar zitzaiola On Bixenteri.
|
|
|
Hilgo zan aurretxuan, bere eskuetan euki eban Antologia hau, eta beronen Ariketak egitea bere ardurapean hartu eban; zoritxarrez, asmo hori beteteko asti barik joan jakun, asmo ederrez eta lan astunez leher eginda, gure Mikel. Baina gure adiskide ta lagun handiaren eretxia nahinon aurkituko dozu orriotan; gainera, haren Bizkaiko Euskal Idazleak liburua guztiz egokia dozu antologia honi onura gehiago
|
aterateko
. Bizkaiko beste euskal idazle askok legez, Zaratek be beste euskalkien edo" euskara batua" ren bideari ekin eutsan, azken urteotan.
|
|
2005
|
|
|
Eskola egunak aurrera eta patiora
|
aterateko
ordua heltzen zan bakotxean, orduantxe barriztatzen jatazan arazoak, nire hankak ez ziralako jauzika, arineketan edo txingoka ibilteko besteenak bezain trebeak. Horrek guztiak, barriro be, herrena nintzala gogoratuarazoten eustan.
|
|
|
Idazlegaiak esan esango leuskie prest dabela bera argazkiak
|
aterateko
gura izan ezkero, alkarri emondako besarkadak euren gustuko klimaxa lortu dagianean esateko eta berak sakatuko leukela botoia eta klisk egin, automatikoak baino prezisino handiagoz. Baina senak dinotso, bikotea ikusita, nahiko eta lar dirala eurok, ez dabela hirugarren bat euren artera onartuko.
|
|
2006
|
|
|
Bagoneta bat jausi eta peoia zanpatzen dau, barrenoek lehertuarazoten dabezan buruak; gure auzoak norarik ez daben elbarri, alarguntsa eta umezurtzez beteta dagoz. Bat batean sirenotsaren garrasia, koadrila bat behar da bizkor lur azpian bagoneta batek zauritutako peoia
|
aterateko
. Gitxitan eskoratu izan diran galerietara kaiolan jatsi behar da.
|
|
|
Bagoien artean galga lanetan ziharduala, batek zanpatu eta garria puskatu deutso. Arin, bertatik
|
aterateko
, ahal zan moduan, lau lagunen sorbaldetara jaso dogu, koadrilako enparauko lau lankideek txandan hartuko deuskue bidean, kanporako bide malkorra ahalik arinen egiteko. Sorbaldara jaso dodanean, une batez, bere esku hotzaz aurpegia nahi barik ikutu deust.
|
|
|
Han egoan Titanic parea, inoizko idi buztarririk indartsuena, eta bere akulari koadrila, eta gizon ondraduen planteaz hareen lepotik etekin galantak
|
aterateko
asmoz etorritako apustulari profesionalak be bai. Gizonek dirua lizun laztantzen eben patrika barrenetan, hilabeteko soldatea edo erretretako pentsino argala etxetik agertuko ez zala inori esan barik.
|
|
2007
|
|
|
artisautzea eta gomutagarriak. Umeak llamakaz dagoz, beti argazkia
|
aterateko
prest. Hori bai, diruaren truke beti.
|
|
|
Halanda ze, zuri bakarrenetakoak kanpotik etorritakoak gara. Kalean rastak dagoz, jantzi zuri tradizionalagaz jantzitako andreak, bahiana esaten deutsee, argazkiak
|
aterateko
prest; andra horreetariko batzuek mahai bat daukie aracaju saltzeko, eguzkitako handi baten pean. Izan be, bero handia egiten dau, baina ez da itogarria, gozoa da.
|
|
2008
|
|
|
Aitak eta amak birritan be egin eutsoen bisita, pasaportea
|
aterateko
tramiteak egin eta gero. Orduan ez zan erraza izaten hori.
|
|
|
Buztanetik tira egin eta ahoan sardinea hartuta atera genduzan inoiz kantinetik. Arrainak kantinetik
|
aterateko
tresna aproposak izan balira lez. Xapi, katua!
|
|
|
Eztia
|
aterateko
egunak heltzen ziranean, lokotsez egindako sua ontzi baten hartuta eta kapelea jantzita hurreratzen zan aita erlauntzetara. Ke artetik igesi joaten ziran erleak eta holan, ziztaden bildurrik barik hartzen ebazan eztiz betetako abaoak edo ezti orraziak.
|
|
|
Guk apropos jarritakoan ez zirala sartuko eta igesari emongo eutsela konturatzen ginanean, etxeko guztiok prestetan ginan azken ahaleginerako. Zartaginak, lapiko tapak, baldeak... burrundarea
|
aterateko
edozerk balio eban.
|
|
2009
|
|
|
Oiloak be jarraitu eban esaten arrautzen beharra daukie, ezta?, txitak
|
aterateko
. Behorrak be bai.
|
|
|
Bai zera larritu! Nahikoa adimen zorrotz eta zitalkeriarik eukien hareek ardura gitxigaz bizimodua
|
aterateko
. Ez ziran, ba, ikasle?
|
|
|
Eta sinistuko deustazue? Hogeitik gora osagile edo osagile antzeko etorri jakozan jauregira, alabearen hazur hori
|
aterateko
prest. Baina guztien artean be, ezin izan eben gauza onik egin.
|
|
2011
|
|
|
Andrazkoen artean, baina, talde diferenteak egozan: alde batetik, sakristauaren taldeek urteten eben eta hareei arrautzak emoten jakezan, gero eurek saldu eta diru apur bat
|
aterateko
. Bestetik, Mariaren Alabak alkartekoek be urteten eben eta, azkenik, beste herri batzuetatik be etorten ziran Morgara kantetan, Bermeoko andrak, kasurako.
|
|
|
Lekukoen sasoian, harrobitik kareharria
|
aterateko
, harria palankeagaz zulatu eta dinamitea sartzen jakon barrura. Metodo horrek eragozpenak sortzen eutsezan harrobien inguruko etxeetako biztanleei.
|
|
|
Treberea hiru edo lau hankako burdinazko egitura bat da; haren ganean ipini lapikoa eta jatekoa geldigeldi berotzen zan. Jatekoa platerera
|
aterateko
, burduntzalia, burruntzalidxe erabilten zan, gaurko antzera.
|
|
|
Gure lekukoen belaunaldia baino lehenagokoan, etxe askotan lapikoa mahaiaren erdira ateraten zan, eta bertatik jaten eben guztiek, bakotxak bere koilareagaz. Gure lekukoen gurasoak izan ziran bakotxari plater bana
|
aterateko
ohiturea finkatu ebenak.
|
|
|
Ganerakoen artean ganadu gorria izan da ugariena, hau da, behiak eta idiak. Esnea eta okelea
|
aterateko
izan dira batez be, baina indar motore lez be ustiatu izan dira abere gorriak.
|
|
|
Gogoratzen dabenez, katekesiko umeak Bermeoko kasinora be joanda ei dagoz zarzuelak an tzesten. Altamirako kultura etxea, hasikeran katekesi etxea izan behar ebana, eregiteko kostuak handiak ziranez, antzerkiak eratu ebezan ume eta arduradunek, Urzelai ingeniariak piano joten laguntzen eutsela, horretara diru apur bat
|
aterateko
. Antzerki horreek erderaz izaten ziran.
|
|
|
Zelako izerdiak urten eustan gorputz guztian parrokian ez dakit noiztik etorren ohitura zahar bat bete beharra izan nebanean. Eleizako atzeko aldean jarten ziran andra piloa euren hildakoei errespontsuak
|
aterateko
.
|
|
|
Erromako Gregorianoan egiten eban urte erdi eta Comillasen beste erdi. Tamalez, ez neukan behar zan besteko heldutasunik arlo horretan, orduan, beragaz klase ostean bakotxak izaten genduan alkarrizketari atera leikion zukua
|
aterateko
.
|
|
|
Zer izango litzateke hori? Eta pelotari puntakoak ez izatekotan, danoi edo gehienoi jazoko jatzuena, beharrezkoak dozuez ikasketak bizimodua aurrera
|
aterateko
be".
|
|
2012
|
|
|
San Antoniori errezetan jakon. Txitak
|
aterateko
oilarra behar zan. Sarri oiloak kanpoan egiten eban habia, berak beratara ipinten eban hamaika hamabi arrautzako errealdia eta gero egun baten txita guztiak atzean zituala agertzen zan.
|
|
|
Joan dan mendearen erdi aldera arte, nekazaritza eta abeltzaintza izan dira bizimodua aurrera
|
aterateko
bideak. Auzo guztietako paisajea nahiko bardintsua zan aldi haretan:
|
|
2013
|
|
|
Amaitzeko eskerrak emon behar deutseguz lan honetarako izan doguzan lekukoei eta zetan edo hatan lagundu daben guztiei. Baita Bediako Udalari be egitasmo hau aurrera
|
aterateko
egin dauan ahaleginagaitik, eta horretarako gugana jo dauelako.
|
|
|
Orain pabiloiak dagozan lekuan, Etxeluzearen aurrean, kanterea egon zan lehen, buztina
|
aterateko
.
|
|
|
Eztia
|
aterateko
orduan irazi egin behar izaten zan; argizaia (argizirie) ondo aterateko berotu, egosi egin behar izaten zan.
|
|
|
Eztia aterateko orduan irazi egin behar izaten zan; argizaia (argizirie) ondo
|
aterateko
berotu, egosi egin behar izaten zan.
|
|
|
Joan dan mendearen erdialderantza txapea ugaritu zan; batzuk, ganera, alboan ura berotzeko depositua eukiela. Txonkille erabilten eben handik ura
|
aterateko
. Txapan egurragaz edo ikatzagaz egiten eben sua, eta askok bertako laban ogiak eta sagarrak erreten ebezan.
|
|
|
Bizkargira Santa Kruz egunean be urtero joaten ziran. Ikurrinea galarazota egoanean, egun hori seinaladu zan
|
aterateko
. Guardia zibilek be baekien hori, eta agertzen ziranean danak galapan hasi behar gero.
|
|
|
Bularreko gatxetarako berbena bedarrezko kataplasmak ipinten ebezan. Hurrengo egunean alkoholagaz garbitzen eben txarrikeria guztia
|
aterateko
eta kanpoan erreten eben.
|
|
|
Eta barriro be agertu jakon ta, ze gura eban Franziskak esan eutsanean, Bedikolako bere senideak ze maldizino bota eutsan erantzun eutsan, ta mesedez haxe mezea
|
aterateko
eskatu eutsan, haxe atera artean egon behar ebala zeman sartu barik eta.
|
|
|
Auzoetan gorpua kaminora
|
aterateko
andabidea eukiten eben. Lupetza egon ezkero, bide hori kanbietako eta gorpua beste leku batetik eroan ahal izateko, baimena eskatu behar izaten eben.
|
|
|
Beste tresna batzuk norberak erabiltzekoak ziran: laiak eta kakoa zohiak
|
aterateko
; atxurrak lurra harrotu eta jorran egiteko... Gero, landarak ipinten ziranean, behar handia eukiten eben jorratzen eta bedar txarrak kentzen.
|
|
|
Azpigarritan behiak buztartu eta burdiagaz ibilten ziran, Julian Barroeta, 1960ko hamarkadan. baina astoagaz be bai. Satsak
|
aterateko
be astoagaz, eta euki ezik eskatu egiten zan.
|
|
2015
|
|
|
Gero konbidadu eroaten ninduan errestaurante batera. Bazkalostean dirua
|
aterateko
plantea egiten neban eta berak: " Geldi, geldi.
|
|
|
Eurak batzartu zirean eta esan eben: " Guk badaukagu hartutako ardura bat, Eusko Ikaskuntza aurrera
|
aterateko
". Eusko Ikaskuntza ia ahaztuta egoana berbiztu edo isilean egoana plazaratu.
|
|
|
Txorizoak egiteko, piper asko behar izaten zan: piperrak beratzen eukiten ziran egun bi edo hiruan barruko mamina
|
aterateko
. Okelea eta urdaia kutxilloaz txikertu, gatza bota eta piperragaz nahastean ipinten zan.
|
|
|
Sanmigeletan batu, karpanetan ipini eta bortzegi garbiakaz zapaltzen ebezan. Batzuek dolarea eukien mahatsari ura hobeto
|
aterateko
. Zukurik gehiena txakolinerako erabilten zan, baina atzenengoagaz pitipina egiten zan.
|
|
|
Txitak etxe askotan ateraten ebezan, santomasetan Bilbora eroateko. Txitak
|
aterateko
, oilo lokeari
|
|
|
Gure lekukoek gaztetan garai latzak ezagutu ditue. Makinatxu bat behar egitea tokau jake bizimodua aurrera
|
aterateko
, eta ez egoan aisialdirako denpora eta aukera handirik. Horregaitik, herriko jaiak, ibilaldiak, erromeriaketa... ilusino handiz itxaroten ebezan.
|
|
|
Inguruko jairik politenak futbol zelaian bertan egiten ei ziran. Txosnak ipini, eta bazkariak emoten ziran jokalarientzako diru apur bat
|
aterateko
. Giro itzela egoten zan.
|
|
|
Sardea bost hortzekoa zan, normakoa. Sardakakoa satsak edo metako bedarra
|
aterateko
erabilten zan, eta harek be bost hortz eukazan.
|
|
2017
|
|
|
Ahal danik ondoen amaitzea zan asmoa eta garbi jokatzea. Kontabilidadea eroaten eban Joaquin Gisasolari esan neutsan hornitzaileei zenbat zor geuntsan
|
aterateko
. Ez zan asko.
|
|
|
Jubilatu bakotxak ordaintzen ebanaz gainera, beste laguntza batzuk be izaten genduzan Santa Kurtz Alkartea aurrera
|
aterateko
. Udala zan dirurik gehien emoten euskuna, baina kontuak argi ta garbi aurkeztu behar jakozan eta gu horretan zehatzak ginan.
|
|
|
Urteak geroago, Santakurtz izeneko Jubiladuen Alkartea sortu eben Muxikan eta Oscar izan genduan horren buru be, eta euren ekintzak bultzatzeko diru beharrizana eben eta herriko lantegi batzuen lagun tzea gura eben. Nigana be etorri ziran, eta ahal izan nebanik eta ondoen portetan ahalegindu nintzan, ze ondo nekian zenbat esfortzu eta buruauste egin behar izaten zituan jubiladuen alkarte hori aurrera
|
aterateko
. Beraren ahaleginari esker hamaikatxu ostera eta ibilte egin zituen herriko zaharrek batera eta bestera; batzuk amesetan be pentsauko ez eben lekuetara.
|
|
|
Beste lurralde batzuetakoekin be antzerako zerbait gertatzen zan. Lagun taldeok, batez be pezeta batzuk
|
aterateko
egiten genduzan. Orduan, hainbat kasutan, beste diru iturri handirik be ez geunkan eta ahal danik gehien irabazten ahalegintzen ginan geuretzako edo lagunekin banatzeko.
|
|
|
Azkenean, ez dakit zelan konpondu ziran, baina kontua da Julian eta Susana Muxikara itzuli zirala, Etxetxu baserria erosi ebela eta bizimodua aurrera
|
aterateko
, bertan oilo granjea ipini ebela. Bostehunen bat oilo izango ziran guztira, eta arrautzak Gernikako dendariei eta betiko bezeruei saltzen eutsiezan.
|
|
|
Esate baterako, jaiegunetan, gure entretenimentuak holangoak izaten ziran: arterago aitatu dodan harrobietariko baten bagonetak erabilten ebezan harria
|
aterateko
. Zurezkoak ziran, burdinazko txirringekin.
|
|
|
Aldatz behera abiadura polita hartzen ebanean, bultzatzen ebiltzanak barrura saltatzen eben ipurdiz. Handik 400 bat metrora, egur bat jarten genduan bagonetea errailetik
|
aterateko
. Nahiz eta alkarreri helduta joan, narruko galantak hartzen genduzan, baina sekula ez jakun ezer pasau.
|
|
2021
|
|
|
Behintzat ez dau itxutuko hau diru gosiak odola
|
aterateko
agindubaz (Mogel); Hori ez du aginte goseak ekarri, jakin goseak baizik (Mitxelena); Mikelak, aldiz, afari min du (Orixe); Garbi ikusi da Euskaltzaindiak eskainitako batasun asmo eta arauek izan duten baietza eta eragina (Euskaltzaindia); Nola ez baitzuten kanporako traturik, diru beharrik etzuten (Duvoisin); Bazter dezagun ordea haur uste hori atso ipuinen ondoan (Jon Muñoz). Handi adjektiboa dute mugatzaile handinahi, handimin, elkartuek.
|
|
|
Argi ikusten da aditzaren kategoria ondorengo adibideetan: ...; Europako hizkuntza landuek joskera ere, batzuek besteen antzera eta guztiok latinaren arabera, antzaldatu dute (Mitxelena); Bere buruak odol oztu ta onezkoak egiten dituzte (Zaitegi); Gauza guztiak itxuraldatu ziren (Mitxelena); Eta bakea bilha zazue hiriarentzat, zeintara nik herraldatu baitzaituztet (Duvoisin); Gero garija erne onduan, biar da jorratu, esku etendu, zalgia ta bedar txar guztija
|
aterateko
(Mogel); Okin nagusiari esan zion; iru egunen buruan Erregeak lepomoztuko zaitu (Lardizabal); Baña Kristauak etziran batere bildurtzen: orregatik etsaiak aek kastigatzeko,[...] larririkitzen zituen, ta ateratzen zizten sabelak (Ubillos).
|
|
|
1970ean, Burgosko epaiketea abian zanean, Arrasaten nengoan ikasten. Hango egoera soziala eta euskal izaeraz egoan kontzientzia eraginkorrak izan ziran, nire sentimentuak eta barruko grinea
|
aterateko
eta hainbat ekintzatan parte hartzen hasteko.
|
|
|
Silo honeek konpartimentu zarratuak ziran, goitik libre, jatekoak sartzeko, eta aurretik ate bat, zabaltzekoa, bedarra atera behar zanerako. Harriz edo adreiluz eginak ziran, eta jatekoak sartu eta
|
aterateko
prozesuak egokia izan behar eban. Sartzeko orduan, solotik ekarritako jatekoa errez barruratzeko modua behar zan, eta atera behar zan orduan, ganaduai jaten emon behar jakenean, behien askara errez botatekoa.
|
|
|
Eskolako orduetatik aparte, etxean beti egoan zeregina, eta batzuetan, beharrari emoten jakon lehentasuna. Ez dinot eskola ordu asko galdu nebanik beharragaitik, baina batzuetan, aitak eskolara (Ipiñako auzo eskolara) etorri eta maisuari esaten eutsan ni
|
aterateko
eskolatik, berari zeozertan lagundu behar neutsalako. Esate baterako, Asilekortako basoa matarrasa bota ebanean, eskola ondora ateraten ebazan pinu osoak, tarraz, idiakaz.
|
|
|
Asilekorta baso sail bat zan, Aranguren eta Ipiña bitartean egoana. Baso horretatik pinuak
|
aterateko
garaian, idi parea erosi eban aitak. Ondo pentsauta eukan, halango basotik trongoak ateraten, idi pare gaztea ganoraz heziko ebala.
|
|
|
Sasiek eztotso minik iten zaldi zurieri! Inoz, sasitsan sartu be bai, eta amak etxera joan behar, semeren bat traktoreagaz etorri eiten, kotxea
|
aterateko
. Hori guztia Undurragatik buelta erosoagoa ez egitearren.
|
|
2023
|
|
|
Harestia bera, ederraz ganera, luzaroan diru eta lan iturri handia izan da. Meatze emonkorrak egon izan dira, Bilboko Ezkerraldeko lantegietan lantzeko minerala
|
aterateko
. Eta bestalde, hainbat egur atera izan dabe bertatik, dala eraikuntzarako, dala itsasontziak egiteko.
|
|
|
Baserriaren gainbehera horren eraginez, hainbat familiatako kideek Ameriketara jo eben bizimodua
|
aterateko
, Idahora batez be artzain. Behin jubilauta, itzulita dagoz gehienak.
|
|
|
Errota bi dagoz bertan Arrandieta, lehenago burdinola izandakoa, eta Gaztañerrota (Monasteriobekoa). Horrez ganera meatzea egon ei zan auzoan, burdinoletan lantzeko minerala
|
aterateko
.
|
|
|
Eta bardin esan behar da kanpoko lurrei buruz. Lehenago orturako eta solorako erabilten ziran, lanerako eta jeneroa
|
aterateko
. Arloak beti zabalik egoten ziran, auzoek jakiten eben bakotxarena norainokoa zan.
|
|
|
Ondorengo pausua lurra goldatzea zan, aireztatzeko eta bedarki hondarrak sustraitik
|
aterateko
. Antxina antxina, golderik ez egoanean, laia zan lurra lantzeko ohiko tresna.
|
|
|
Arto landarak hazten ziranean, arto soloak jorratu egiten ziran. Sail handietan, lauhortza edota bostortza pasetan zan, bedarrak
|
aterateko
; eta, gero, atxurra, lurra harrotu eta landara oinetan pilotzeko. Zenbat eta garbiago eta arolago lurra, mardulago urteten eban artoak.
|
|
|
Hiru lau lagun behar ziran, gitxienik, txarriari eusteko. Txarria txarritokitik
|
aterateko
, burdinazko gantxoa sartzen jakon samatik. Behin txarria ondo oratuta, mahaitxoaren ganean etxun eta ebagia egiten jakon kutxiloagaz saman eta odolustu.
|
|
|
Gaur egun, herriko jaiak barikuz hasten dira. Orain be herriko jenteak lagunduta egiten dira jarduerak eta, txoznan beharren be eurak ibilten dira, gastuetarako dirua
|
aterateko
. Urteen joanean hainbat bitarteko asmau ditue jaietarako dirua batzeko:
|
|
|
Bai Eusko Jaurlaritzako Ingurumen Sailak bai Bizkaiko Foru Aldundiak egindako txostenek dinoenez, bertako fauna eta flora kaltetuta ikusiko dira eta" interes komunitarioko habitata" da. Halanda be, Cementos Lemonak, oin CRH multinazional irlandarraren esku, 1990ean lortu eban Apario menditik kareharria
|
aterateko
baimena. Baina oin, Bediako Udalak arau subsidiarioak aldatu behar ditu, hirigintza plana Apario ingurune natural gisa babesten daualako.
|
|
|
Izan be, txapelketea puntuagarria izango da Europarako eta lasten dira Euro1Wall eta Rule the Wall txapelketak. Ameriketako IMPACT PRO zirkuituak txapelketea aurrera
|
aterateko
ipinitako 1.000 euro be irabazi ditu Ziarrusta txikiak, atzen laurentzako egon dira sariak.
|