|
2000
|
|
|
Gaztetan, lagunen arteko elkarrizketetan, maiz egiten genion barre jende helduak, ustegabeko topaketetan (autobusean, igogailuan, medikuaren itxaron gelan...) eguraldiaz mintzatzeko agertzen zuen joerari. Gure iritzi adoleszente murritzean, zerbait
|
adierazteko
hitz egin behar zen. Zer esanik ez bazegoen, horrelako berriketak denbora alferrik galtzea besterik ez ziren.
|
|
|
Egoerak agintzen zuelakoan, poza
|
adierazteko
hitz edo esaldiren baten bila abiatu nintzen. Lortu baino lehen, mutikoak berak moztu zidan.
|
|
2001
|
|
|
Ildo horretan, espero dezagun, gizakien bihotzak, batzutan harkaitzen irmotasuna erakutsi nahian dabiltzan arren, egunen batez, ilargiaren malkoen gozotasunaren bidez, biguinduko direla. Eta egun horretan, zorioneko egun horretan, bihotz biguindu horiek, salto eta negar, bizi eta barre egiteko gauza izango dira, eta hau dena
|
adierazteko
hitza dute, hitza edo elkarrizketa.
|
|
|
Ikuspegia benetan zirraragarria zen. Schlumberger ek ez zuen bat bateko ihes hura
|
adierazteko
hitz aproposagorik aurkitzen: zirraragarria.
|
|
2002
|
|
|
Haiek gogoan, malenkonia hitza etorri zait burura. Hiztegira jo dut segituan, nire sentimendua
|
adierazteko
hitz egokia denentz jakin nahian, eta" tristura zehatz gabea" irakurri dut haren adieran. Eta hiztegia itxi orduko, udaberri edo udazkeneko mendi paisaia zabal bat ikusi dut neure barruko begiekin.
|
|
|
Arrazoi beragatik, zergatik ez pentsa, Marta eta Maria ahizpak zirela dioenean (Luk, 10, 39), benetan elkarren artean lehengusinak zirela, edota Lazaro haien anaia ere (Joan, 11, 21) lehengusua? Bitxia litzateke, bestalde, Paulok berak ere Jakob hori Jaunaren anaia zela berriro esatea, eta ez lehengusu, hebrearrek eta grezi arrek kontzeptu hori
|
adierazteko
hitz bereziak dituztenean.
|
|
2007
|
|
|
(Beti behintzat ez direna, ikusiko dugunez). Egia da, maiz errealitate bera
|
adierazteko
hitz ezberdinek balio dutela. Adibidez, Humboldt-ek, herri gogo?
|
|
|
Horiek guztiek ondokotasun erlazioa dute beren artean, menpekotasun erlazioa bainoago. Ukabilez emandako kolpea ezin da deskribatu esku irekiz emandako kolpea
|
adierazteko
hitz berberaz, eta armaren batez emandako kolpeak eta zigorraz edo makilaz emandako kolpeak izen ezberdinak eskatzen dituzte. Karl von den Steinenek, Brasil erdialdeko tribu indio batek mintzatzen duen bakairi hizkuntzari buruzko bere deskribapenean kontatzen du, nola papagaien eta palmondoen espezie bakoitzak duen bere izena, «papagaia» edo «palmondoa» generoak adierazteko hitzik ez dagoen bitartean.
|
|
|
Ukabilez emandako kolpea ezin da deskribatu esku irekiz emandako kolpea adierazteko hitz berberaz, eta armaren batez emandako kolpeak eta zigorraz edo makilaz emandako kolpeak izen ezberdinak eskatzen dituzte. Karl von den Steinenek, Brasil erdialdeko tribu indio batek mintzatzen duen bakairi hizkuntzari buruzko bere deskribapenean kontatzen du, nola papagaien eta palmondoen espezie bakoitzak duen bere izena, «papagaia» edo «palmondoa» generoak
|
adierazteko
hitzik ez dagoen bitartean. Berak baieztatzen duenez, hain daude atxikita bakairiak kontzeptu partikular ugariei, non ez baitiete arretarik egiten horien ezaugarri agizkoei.
|
|
|
Horixe dela uste dut arrazoia mintzakide izan ditudan amerikar batzuek (nahikoa adimen azkar eta arrazoizkodunak bestela) milaraino ezin zenbatzea, guk egiten dugun moduan, eta zenbaki honen ideia bereizirik ez edukitzea esplikatzen duena, hogeiraino ondo zenbatzeko gai izan arren. Izan ere, hizkuntza urria eta beren bizitza behartsu eta xumera doi doi moldatua eta merkataritza eta matematiken berririk gabekoa ukanik, ez zuten beren hizkuntzan 1000
|
adierazteko
hitzik; horregatik, haiekin zenbaki handi horiez mintzatu nintzenean, buruko ileak seinalatzen zizkidaten, zenbakirik jarri ezin zizkioten askotzak adierazteko; eta ezin hau uste dut izenik ez edukitzetik datorrela93.
|
|
|
32). Helendarren hiztegiak berak ez zuen garatu borondatea
|
adierazteko
hitzik (Vernant/ Vidal Naquet, 2002, I: 46).
|
|
2008
|
|
|
Gero, dorretik jaitsi eta berriro jarri zen Nazario gora begira; liluratuta jarraitzen zuen, antza, eta hala, bere lilura hura
|
adierazteko
hitzik egokienen bila abiatzen zela, halaxe esan zion Mateori:
|
|
|
gaurko euskaldunok aspaldiko mendeetan mendebal zibilizazioan garatu den famili egituran murgildurik gaude, eta hor ongi bereizten dira, alde batetik neba arreben haurrak (esp. sobrino, > a, > fr. neveu>/ > nièce, > ing. nephew>/ > niece, al. Neffe>/ > Nichte>) eta bestetik norbere seme alabenak (esp. nieto, > a, fr. petit fils>/ > petite fille, ing. grandchild> [grand > son>/ > granddaughter], > al. Enkel (in)), eta horrek, nahitaez, senidetasun harre man horiek zehatz
|
adierazteko
hitz homologatuak edukitzera behartzen gaitu, ez baitu hor ezertarako balio euskalkien ugaritasuna aipatzeak, delako aberas tasun horrek iluntasun eta nahasbidera garamatzanean. Beraz, korapilo hori askatzeko, lehenbailehen, arbitrarioki bada, ere, erabaki bat hartu da, hizkuntza estandarrean bederen, hitz horietako bakoitzaren esangura behin goz finkatzeko.
|
|
|
– Esanahi garbia duten hitzak (izenak, adjektiboak, aditzak, aditzondoak) eta lotura
|
adierazteko
hitzak (juntagailuak) bereizi.
|
|
|
Gero, dorretik jaitsi eta berriro jarri zen Nazario gora begira; liluratuta jarraitzen zuen, antza, eta hala, bere lilura hura
|
adierazteko
hitzik egokienen bila abiatzen zela, halaxe esan zion Mateori:
|
|
2009
|
|
|
" Euskarak ez du" hogar" kontzeptua
|
adierazteko
hitzik", irakurri dizut.
|
|
|
Aitaren eta semearen?! , eta, barruan sentitzen zuena
|
adierazteko
hitzak motz geratu balitzaizkio bezala, esan zuen?: Goazen oraintxe bertan aita kalonjearengana!
|
|
|
Aitaren eta semearen...! –eta, barruan sentitzen zuena
|
adierazteko
hitzak motz geratu balitzaizkio bezala, esan zuen–: Goazen oraintxe bertan aita kalonjearengana!
|
|
|
" Hitzek ez dute beste gauzak baino errazagoak izan behar" 46 Katastrofeak ez du hizkuntza ukiturik gabe uzten. Zentzua suntsitzen du eta borroka askatzailea, denbora baterako, bere burua
|
adierazteko
hitzik gabe uzten du. Katastrofeak, eta ez ondorio astun eta iraunkorrak utzi gabe, lehenagoko kontzientzia sozialista faltsua gaur egungo kontzientzia demokratiko faltsuan luzatu egiten du.
|
|
2010
|
|
|
Marxismoan bilatzen nuena euskararen edukian aurkitu dut. Iaz azaldu nizuen zelan ugazaba eta osaba berbek, Vladimir Propen herri literaturaren gaineko ikerketek, enperadore erromatarrek erabiltzen zuten norberaren arrebaren semea oinordeko bihurtzeko ohiturak eta beste mila datuk frogatzen duten gure familia harremanak
|
adierazteko
hitzak sortu ziren garaian jabetza emakumeen bidez transmititzen zela. Egungo ikerketa etnografikoetan kultur edukien transmisioa zelan eta noren bidez egiten den aztertzen dugunean, ondorio berera heltzen gara.
|
|
|
Ekitaldiari hasiera emateko Arantza Quiroga Eusko Legebiltzarreko lehendakariak eta Ignacio Samper Europako Legebiltzarraren Espainiako Bulegoko zuzendariak ongi etorria
|
adierazteko
hitz batzuk esango dituzte. Jarraian eztabaida hasiko da eta eurodiputatuek herritarren galdera guztiei erantzun diete.
|
|
|
Alzheimer gaixotasunak hizkuntza erabili eta ulertzeko gaitasunean mailazmailako narriadura eragiten du (ikus 4.1.3 atala). Gaixoak hiztegia etengabe galtzen du eta, nahiz eta sentitzeko eta pentsatzeko gai izan, ezin ditu sentimendu edopentsamendu jakin batzuk
|
adierazteko
hitzak aurkitu. Kasu batzuetan, ezin dituingurukoak ulertu, zailtasunak ager daitezke hitzen adierazpenean eta ulermenean.
|
|
|
" Gaztelera ez da beste edozein kultura hizkuntza moderno baino aberatsagoa... Hizkuntzaren aberastasuna ez da kalkulatzen zenbat hitz edo esaera dituen kontatuz, baizik eta zenbat ukan ditzakeen; eta emankortasuna, ideia berriak
|
adierazteko
hitz berriak asmatzeko ematen duen erraztasuna, eta beste hizkuntzetako hitzak bereganatzeko erraztasuna". 974
|
|
|
Hi eta gela osoa ikusten zintuztedan, bai eta, zehaztasun harrigarri batean, hire baitan sentitzen hituenak eta aldi berean, gure bisitariarenak ere, nahiz eta haren sentipenak arras desberdinak izan, eta oraingoan ‘sum/ ndura, ma/ tasuna, amultsutasuna’ izendatzen baditinat ere. Erraten zizkigunak
|
adierazteko
hitz zuzenak atzematea zaila zitzaidanan. Alta, zinez, nihaur nindunan hor.
|
|
2011
|
|
|
Ez da gezurra, ordea, oraingo aurrerapen ez gutxi, bestelako izen eta izanaz bazen ere, jada ezagunak eta asmatuak zirela antzinatean, eta arkeologiak era horretako ezusteak ateratzen dizkigu aldizka, lehenagoko gizakiei buruetan materia grisik ez zutela falta argiro erakutsiz.Inoiz, gainera, Leonardo da Vincik diseinaturiko tresna batzuen kasuan bezala, ideia batzuk areago moldatu eta prestatu ziren, bai eta horien plano zehatzak egin ere. Beste batzuetan, ordea, ametsak eta nahiak ez zetozen bat garai haietako teknikaren ahalmenekin eta, horiek
|
adierazteko
hitzak oraindik asmatuak izan ez arren, garai hartako zientzia fikziozkotzat jo genitzake, berehalako ondorio praktikoetara heldu gabeak.Halere, ezinezkoak badauka bere baitan ezin ezkutuzko erakarmena, eta historian zehar argi ageri izan da lehenagoko ezin asko, denborarekin egingarri bihurtuz joan direla, eta hasieran umeen jolaserako edo nagusien fantasia lantzeko besterik ez ziren proposamen ... Bestalde, nahi izatetik ahal izatera arteko denbora gero eta laburragoa egin zaigu.Jules Verne frantsesa, adibidez, gure Sabino Aranaren garaikidea zen eta gutxi falta izan zitzaion berak iragarririkoa ikusi ahal izateko.
|
|
|
Horrelakoxea baita gure mundua: intsektu txar bat, zomorro bat, gal ez dadin, direnak eta bost xahutzeko prest; gauzarik ederrenak
|
adierazteko
hitzak zentzen uzteko, berriz, axolagabe erabat.
|
|
|
–Mundu Berriaren konkista
|
adierazteko
hitz egokirik baldin badago, hitz hori etnozidioa da dudarik gabe. Etnozidioa dela medio, izan ere, etnia baten kulturazko, gizartezko, politikazko eta ekonomiazko identitatea suntsitzeari ekin zioten.
|
|
|
KGNZ IIaren bertsio laburrerako (ikusi B eranskina) KGNZ Iean jarraitutako irizpide berberak izanik 100 hitz hautatu dira KGNZ II luzetik (Barreña et al. 2008), ondoko 22 eremu semantikoetatik: Gauzen eta abereen hotsak; Animalia izenak; Ibilgailuak; Jostailuak; Jatekoak eta edatekoak; Jantziak; Gorputz atalak; Etxeko tresna txikiak; Altzariak eta gelak; Kanpoko gauzak; Kanpoko tokiak; Pertsonak; Jokoak, jolasak eta egunerokoak; Ekintzak, prozesuak eta egoerak adierazten dituzten aditzak; Deskribatzeko hitzak; Denborari buruzko hitzak; Izenordainak; Galdera hitzak; Toki
|
adierazteko
hitzak eta hitz bukaerak; Zenbakitzaileak eta bestelakoak; Lokailu eta juntagailuak, eta Adizkiak. Horietako% 53 izenak dira,% 16 aditzak,% 18 adjektiboak edo adberbioak, eta% 12 izenordainak edo gramatika hitzak.
|
|
2012
|
|
|
Lexiko garatuaz ari naiz, edozein mailatako kontzeptuak
|
adierazteko
hitzez. Eta hor bada ondare komun bat ondare ez komun bat ere noski, hizkuntza bakoitzak berea duen hitz multzoa, eta ondare horretako hitzak gabe, ezin da ezer esplikatu.
|
|
|
Ostiraleko tiroketaren ostean, zeharo hunkituta, hitzaldia eskaini zuen Obamak. Etorkizunean horrelako tragediak berriro ez gertatzeko neurri garrantzitsuak hartu behar izango ditugu, esan zuen presidenteak, tragedia gehiegi sufritu ditugu azken urteetan, ez dago mina
|
adierazteko
hitz nahikorik.
|
|
|
Baso bat udazkenean, Urbitik jaisten ari zireneko udako ilunabar hura, udaberriko txori hotsa? iruditzen zait bizi dutela sentipen espiritual bat, baina agian horrela identifikatu gabe,
|
adierazteko
hitzak falta balituzte bezala. Ez dugu jaso emozioen hiztegirik, ez dakigu zer esan.
|
|
|
baina batez ere bada gela komun bat, elkarte osoaren gela komunala, non egiten baitituzte beren beharrak. Arratoi sator larrugorriak homokoprofagoak dira (espezie bereko animalien gorotzak jaten dituztela
|
adierazteko
hitz dotorea edo fina da homokoprofago hori). Gela horretan, jaten jarduteaz gain, lurrean iraulka ibili ohi dira, komunitatearen usainaz basitu eta kirats hori bere egin arte.
|
|
|
Zailtasun pixka batez eta keinu askoren laguntzaz, lortu nuen ulertaraztea. Oker egongo nintzela erantzun zidan, edo ez ziren gauzak esan nituela (beren hizkuntzan ez baitute gezurra edo faltsukeria
|
adierazteko
hitzik). Bazekiela ezinezkoa zena itsasoz harantzago beste herrialderik egotea, baita adimengabekoen talde batek zurezko ontzi bat ur gainean noranahi eramatea ere.
|
|
|
Ez nau batere haserretzen legegizon, litxarrero, koronel, inozo, jaun agurgarri, jokozale, politiko, putazain, mediku, lekuko, erosle, letradu, traidore edo antzerakoren bat ikusteak; hori dena gauzen ohiko bidean sartzen da; baina gorputz nahiz buruko itsuskeria eta eritasun pilo bat, harrotasunez betea, ikusten dudanean, berehalaxe apurtzen zaizkit pazientziaren muga guztiak; eta dut inoiz ulertu nola etor daitezkeen bat halako animalia eta halako bizioa. Houyhnhnm zuhur eta bertutetsuek, izaki adimenduna apain lezaketen perfekzioak ugari dituztenek, ez dute beren hizkuntzan bizio honetarako hitzik ere, hizkuntza hark ez duenez ezer txarrik
|
adierazteko
hitzik, yahooen kualitate higuingarriak deskribatzekoak izan ezik, eta hauen artean ez ziren harrotasunarena bereizteko gauza, ez zutelako giza izaera sakon ezagutzen, animalia hau nagusi den beste herrialde batzuetan agertu ohi den bezala. Baina nik, eskarmentu handiagoa nuenez, garbi sumatu nitzakeen horren aztarna batzuk yahoo basatien artean.
|
|
|
Ez dakit duen ohartaraztea, houyhnhnmek ez dutela beren hizkuntzan ezer txarrik
|
adierazteko
hitzik, yahooen itsuskeria edo kualitate txarretatik hartutako maileguak izan ezik. Honela bada, morroi baten zentzugabekeria, ume baten hutsegitea, hankan ebakia egiten dien harria, etengabeko eguraldi txar eta nahasia eta antzerako gauzak adierazteko, bakoitzari yahoo epitetoa eransten diote.
|
|
|
Izan ere, Freud-en arabera, ezer ez da kasualitatez gertatzen. Hizkuntza arruntean, itxuraz ezkutuko sentimenduak edo nahiak iradokitzen dituzten hizketako akatsak
|
adierazteko
hitz egiten dugu lapsus freudiarrei buruz.
|
|
|
ikasi egin behar du idazleak euskara klasikoengandik eta herritar euskaldun jatorrengandik, eta ez bere aldetik eta baitatik asmatzen jardun. Berrizalekeriaren guztiz aurka jarraitzen du kontzeptu modernoak
|
adierazteko
hitzen kontuan; euskal jendearentzat, ikasientzat ere, ulertzeko zailak, sarritan ulertezinak, direlako horrelakoak. " Ta izkuntzaren aldetik zer eskatuko zenieke YAKINlarieri?" galdetzean, hona erantzuna:
|
|
2013
|
|
|
Alde batetik haragiztatutako subjektu bat dugu pertsonaia nagusian. Ez da emakume objektua, ezta desira eragitea helburu bakar duena ere; desiratzailea eta agentziaduna da, eta desioa
|
adierazteko
hitzak eskaintzen dizkigu: " Beheak galtzen dituzu zeure akorduz dagoela otutzen zaizunean"," Busti egiten nintzen entzute hutsarekin.
|
|
|
Besteak beste, danewort eta daneblood izenena. Dane landarearen gaindosiak eragiten duen beherakoa
|
adierazteko
hitz zaharrak daniarra ere esan nahi du. Walewort (kanpotar landarea) hitzaren antzekotasunagatik daniarrek ekarritakoa dela diote batzuek.
|
|
|
SPDY ez dira ezeren siglak, abiadura
|
adierazteko
hitz joko bat baizik: speedy. Gogoratzen Speedy Gonzales sagua?
|
|
|
Horren aipamena egitean negarrari eman zion, eta zenbait minututan ezin izan zuen berbarik egin. Darcyk, ezjakinaren larriduran, bere kezka
|
adierazteko
hitz lauso batzuk esan, eta Elizabethi gupidaz eta isilik begiratzea besterik ezin izan zuen egin. Azkenean Elizabethek hitz egin zuen berriro.
|
|
|
Ez da erraza. Sentimenduak
|
adierazteko
hitzak eta ohitura behar
|
|
|
Adi egon bazara, sentimenduak
|
adierazteko
hitz sorta polita izango duzu 8 jardueran hasi zenuen zerrendan. Zerrenda soila triste samarra izan daitekeenez, zer iruditzen zaizu fitxa batean sentimendu guztien inbentarioa egitea?
|
|
|
hainbat sentimendu eta horiek
|
adierazteko
hitzak, lokuzioak, esaldiak, hotsak& erlazionatzen?
|
|
|
hainbat sentimendu
|
adierazteko
hitzak, esapideak, esaldiak, keinuak, hotsak, usainak& identifikatzen?
|
|
2014
|
|
|
" Ezinezkoa da, objektuen ezaugarriei antzematea eskatzen du horrek, eta hori haurrak geroago garatuko duen gaitasuna da". Haur tzotzilak, berriz, ingeles hiztunak ez bezala, hasiera hasieratik hasten dira espazio harreman horiek
|
adierazteko
hitz eta aditz erro bereziak erabiltzen.
|
|
|
Ander begira gelditu zitzaion, sentitzen zuen mespretxua
|
adierazteko
hitzak aurkitu ezinik bezala.
|
|
|
Beraz, ardura handiz kaleratu dituzu zure zureak diren iritzi horiek. Margolariak bere artelanerako kolore bakoitza hautatzen duen arreta berarekin aukeratu duzu balorazioak
|
adierazteko
hitz bakoitza: izen zehatza, adjektibo aproposa
|
|
|
Horretarako, irakurri komikiaren argumentua, eta beha iezaiezue komikiaren pasarteari. Behar izanez gero, taulan duzue sentipenak
|
adierazteko
hitz zerrenda. Lehenbizikoa egina duzue, eredu gisa.
|
|
|
Aurrekoarekin oso loturik dago, bestetik, ki ren bigarren adiera. Ki erabilera ezberdinak dituen euskarazko atzizkia ere bada; alde batetik, emeki edo poliki bezalako hitzak sortzeko moduzko adberbiogilea dugu; bestetik, materia edo zatia adierazten duten hitzak sortzekoa —aterki, izozki, odolki—; eta, azkenik, osotasun baten zati berdinak
|
adierazteko
hitzak sortzen dituena — biki, hiruki.
|
|
|
Ez da hiru milioi dolarreko aldea
|
adierazteko
hitz egokia.
|
|
2015
|
|
|
Egoera benetan beldurgarria zen. Berardok ez zuen bat bateko hustuketa hura
|
adierazteko
hitz aproposagorik aurkitzen: bel dur ga rri a.
|
|
|
Irakasleak etenaldi bat egin zuen, erran behar zuena
|
adierazteko
hitzak bilatuko balitu bezala.
|
|
|
Batzar batean eztabaida bizia dagoenean, lehendakariak, batasuna erdiesteko, frantsesez solastatzea proposatzen du. Beharbada, frantses traketsa izango da; frantsesak, agian, ez ditu edukiko hiztunaren pentsamenduak
|
adierazteko
hitzak; frantsesez solastatzeak, nolanahi ere, ordena ezartzen du, berdintasuna. Hizkuntza berean erantzunez, Bankes jaunak «Bai zera» esan zuen, eta Tansley jaunak, hizkuntza hura ezagutu gabe, nahiz motz motzean esandako hitzak izan, berehala sumatu zuen zurikeria.
|
|
|
Euskaldunok ez dugu sentimendu honen goratzarre egokia egiteko adinako indarrik izan, ez baitugu hori
|
adierazteko
hitz egokirik asmatu?, baina herrimina zer den badakigu, eta nahikoa da horretarako Pedro Mari Otañok ombuari jarritako bertsoak edo Etxahun Iruriren Ai zer plazerra abestia entzun edo irakurtzea.
|
|
|
Hitchcocken ustez, maisulan bat bere behin betiko forma bereganatu duen zerbait da, eta hortaz, egokitu ezina. . Modu zinematografikoan gauza berbera
|
adierazteko
hitz guztiak kameraren lengoaiarekin ordezkatu lirateke; sei edo hamar orduko film bat errodatu litzateke, osterantzean ez litzateke serioa izango? 21.
|
|
|
aldaketa
|
adierazteko
hitz berriak aurkitu nahian;
|
|
|
Gure ardo guztia edana zuen. Aitarenka ari zen Elgetako azken tiroketaz geroztik, baina azken ordu erdira arte ez zituen bere pentsamenduak
|
adierazteko
hitzak aurkitu.
|
|
|
Inguruko ezagun, ezezagun eta hurbilekoekin komunikatzea erronka zaila da. Esan nahi duguna ondo
|
adierazteko
hitzak bilatzen saiatzen gara. Norbaitekin topatu eta jator, ulerkor edota segurtasuna erakutsiz jokatu nahi dugu.
|
|
2016
|
|
|
Nire lehenengo hitzak Soziolinguistika Klusterrari esker ona
|
adierazteko
hitzak izan behar dira, nahitaez. Esker ona, jakina, VIII. Euskal Soziolinguistika Jardunaldiaren sarrera hitzalditxoa egitera gonbidatzeagatik.
|
|
|
aditzak, denbora
|
adierazteko
hitzak?
|
|
|
Nolanahi ere, arlokako erabilera berariaz aztertzeko eta oinarrizko lexikoak osatzeko erabakia hartu zuen Euskaltzaindiak, eta, horretarako, Zientzia eta Teknika Hiztegia Biltzeko egitasmoa abiarazi zuen (ZTHB). Egitasmo horren helburua honako hauxe da: Hiztegi Batua arlo teknikoetako eta, lehen urrats hauetan, zientzia eta teknologiaren arloetako kontzeptuez eta haiek
|
adierazteko
hitzez aberastea.Horretarako, azaldu dutenez, arloka egiten da lan, eta, arlo bakoitzean, ZTHB lantaldeak arloko adituz osatutako berariazko talde baten laguntza du. Arloko testuetako tradizioa eta erabilera aztertu ondoren, eta Euskaltzaindiaren lexikorako irizpide orokorrak kontuan izanik, lantaldeak arloko oinarrizko kontzeptuetarako euskarazko adierazleak proposatzen dizkio Euskaltzaindiari.Hala, bada, Matematikako, Fisikako eta Astronomiako oinarrizko lexikoak proposatu ondoren, Osoko bilkuran onartu ditu Akademiak.
|
|
|
Hizkuntza batzuek, egia da, badute, gizaki? kontzeptua
|
adierazteko
hitz berezirik. Alemanak, adibidez, Mann, gizona, ren ondoan badu Mensch (edonola ere berau ere Mann etik eratorria), edota georgierak (katzi/ adamiani), baina ingelesak, espainolak, frantsesak, italierak eta errusierak, aldiz, ez, eta hortik ez dator, nahitaezko ondoriotzat, Koldo Mitxelenak berak aspaldian argi eta garbi salatu zuenez, emakumezkoen aurkako bereizkeriarik bat ere.
|
|
|
Harreman mailako bereizketarik ez dagoenez, izen mailako bereizketarik ere ez dago. Egunen batean akulturazioaren poderioz gureak bezalako kontzeptuak haienganatzen badituzte, izeba
|
adierazteko
hitzen bat maileguz hartu dute eta handik aurrera bereizten hasi ama eta izeba. Euskarazko senidetasun izenak sortu zirenean ez bide zegoen, beraz, guk lehengusu deritzogun harremana.
|
|
|
" Haserre eta ikaratuta"
|
adierazteko
hitzik badago?
|
|
2017
|
|
|
Orduan gertatu zena
|
adierazteko
hitzik ez dago. Ezbeharra trumoia bezala zapartatu zen gure gainean.
|
|
|
Azkenik, ZTHB lantaldeak adituek hautatutako kontzeptuak
|
adierazteko
hitzak areago dokumentatu, aztertu eta, adituekin adostu ondoren, Euskaltzaindiari aurkeztu zaion proposamena landu du. Dokumentaziorako, hiztegi espezializatuak, datu base terminologikoak (Euskalterm), hiztegi orokorrak eta corpusak erabili dira.
|
|
|
b) Ba ote den poeman errepikatzen den egitura edota hitz multzorik: aditzak, denbora
|
adierazteko
hitzak
|
|
|
40. Busto honek behitaldea esan nahi du, eta ez larre akotatua (bustaliza) alegia. Baina erne, batzutan nahastu egiten baitira bi kontzeptuak
|
adierazteko
hitz bera erabiliz.
|
|
|
Bestetik, ez dezagun ahantz, euskaraz jende hitzak,' pertsonen multzoa’ esanguraz gainera, ‘mota, klase’ ere esan nahi duela, eta maiz animaliak eta gauzak aipatzeko erabiltzen dela anitz tokitan: zamari jendea ‘zaldiak’, ardi jendea, ‘ardiak’, zuri jendea ‘arropa zuria’ Hizkuntza batzuek, egia da, badute ‘gizaki’ kontzeptua
|
adierazteko
hitz berezirik. Alemanak, adibidez, Mann ‘gizona’ren ondoan badu Mensch (edonola ere berau ere Mann etik eratorria), edota georgierak (katzi/ adamiani), baina ingelesak, espainolak, frantsesak, italierak eta errusierak, aldiz, ez, eta hortik ez dator, nahitaezko ondoriotzat, Koldo Mitxelenak berak aspaldian argi eta garbi salatu zuenez, emakumezkoen aurkako bereizkeriarik bat ere.
|
|
2018
|
|
|
Amak aitaren akaberaren berri jakin bazuen, ez zidan ezer esan. Baditut zalantzak, gainera, horrelako informazioa
|
adierazteko
hitzik ba ote zuen. Gure taldeak hogeita hamar edo berrogeiren bat hots izango zituen beharbada garai hartan, denak barne hartuta.
|
|
|
Bazterreko mahai baten aurrean, mami gutxiko gizon mehe bat zegoen eserita, trajea hamaika tokitan zulatua eta hamaika aldiz ostera ere josia, eskutitz bat idazten diru truke, idazten ez zekien marinel baten izenean. Marinela aldamenean zeukan, papereko hizkiei begira ezer ulertu barik, Calaiseko taberna batean lan egiten zuen neskame bati maitasuna
|
adierazteko
hitzak nola aurkitu ez zekiela. Tabako usaina nagusi zen tabernan, kolonia merke eta puzker kiratsarekin nahasia.
|
|
2019
|
|
|
Izen zientifikoak ere antzeko esanahia du: Asarum grekoko ase tik omen dator, nazka eta okanahia edo goragalea
|
adierazteko
hitzetik. Loreak intxaur muskatua oroitarazten du.
|
|
|
Hau bereziki terriblea da kartzelan, sarritan" frantses ona" hitz egiten ez duen jendea edo" ongi janzten" ez dena izaten delako kartzelan bukatzen duena, abokatu on bat ordaindu ezin duen arrazoi berberagatik. Nos defaites en gazteek ez dauzkate
|
adierazteko
hitz egokiak eta batzuei iristen zaiena da beraietaz barre egiten dugula inozoak direlako. Ez dute batere ahaleginik egiten haiei entzuteko.
|
|
|
Nahiz eta ondo marraztu, bere ustez ez da nahikoa esku ona edukitzea, berea den zerbait esateko gai izan behar omen du pintoreak, benetako artista izango bada (208). Esan nahi duena
|
adierazteko
hitza aukeratu du, baina gaztetako afizio hori zenbait eleberritan bidelagun izan duela ikus dezakegu. Artearen mintzairak horixe baitu berezi, hitzen bidez maiz kontatu ezin direnak hobeki ulertzen eta irudikatzen, eta batez ere, sentiarazten laguntzen diola narratzaileari eta irakurleari.
|
|
|
Zuentzat lan egin du bizitza osoan. Maite izan zaituzte, bere modura, baina badakizu maite zaituztela, inoiz
|
adierazteko
hitz edo keinurik aurkitu ez badu ere. Eta zuen ama ere maite du, eta berarekin izan duen harremana bere garaiko gizonek euren emazteekin zuten harreman bera izan da, ez hobea, ez txarragoa.
|
|
|
Eta egia esango dizut: hiztegian osasuntsu
|
adierazteko
hitzik ez bagenu, oraintxe izango genuke ordezkoa asmatzeko aukera, eta ez hitz bat, baizik eta bi:
|
|
|
Hurrengo bi egunetan, Raimundo Silvak eta Maria Sarak asko hitz egin zuten telefonoz, zenbaitetan lehen ere esana zeukaten hainbat gauza errepikatuz, aurkitzen zituzten gauza berriez miretsirik beste zenbaitetan, eta beti gauzak modu diferentean hobekien
|
adierazteko
hitz egokienak bilatuz, azken hau balentria ezinezkoa da, ia ia, jakina denez. Bigarren eguneko arratsaldean Maria Sarak iragarri zuen, Bihar lanera joango naiz, handik ordubete lehenago atera eta zure etxetik pasatuko naiz.
|
|
|
Jainko hitza zuen hizpide, nola euskaran hala Indiako hizkuntza dravidiarretan â" Le mot Dieu en basque et dans les langues dravidiennes" â, eta funtsean bat zetorren Vinson jaunari ordura arte irakurriak nizkion planteamenduekin: euskal mintzairak ez du Jainkoa, legea edo erregea bezalako ideia abstraktuak
|
adierazteko
hitzik; euskaraz zuhaitz motak izendatzeko hamaika izen dagoen bitartean, izen orokorra eta abstraktua beste hizkuntzetatik hartua dago: arbola, kasu honetan latineko arbor hitzetik eratorria:
|
|
2020
|
|
|
Aurretik ere besteekiko elkartasun zantzu izugarriak erakutsi zenituen gu guztiongatik krisialdia amaitu arte etxea uzteko prestutasuna izan zenuenean txalo eztanda bat entzun zen berriz ere, baita kalean bere inguruan pixkanaka pilatzen ari zen jendearen partetik (tartean administraria) ere. Gu guztion alde egin duzunagatik esker ona
|
adierazteko
hitzik ez dugu. Zuoi esan zuen 4 Bko eta 5 Dko gazteei begira historiako heroi asko irakatsiko dizkizuete ikastolan, baina entzun ezazue hau eta gogoan hartu ezazue betiko:
|
|
|
Txalo zaparradak, elkartasun ekintzak… Bai eta jasotako laguntza eta animoak eskertu nahi nituzke. Osasun langile guztioi indarra ematen digute ekintza eta babesa
|
adierazteko
hitz guzti horiek. Egia esan oso hunkigarria da gizartean sortu den mugimendu solidarioa, egunero entzun dugun txalo eta soinu zaparrada, materialen laguntza, gauza berriak sortzeko ideiak… Denak dira ongietorriak.
|
|
|
Inguruko hizkuntza nagusietan, mugari buruzko lexiko zabala garatu dute mendeen joanean: banaketa bera, berorren egitate espaziala (lineala edo zonala den, esaterako), 1 errealitatea bera zein banaketak sortzen duen
|
adierazteko
hitz mordo bat erabili izan da. Esaterako ingelesez border, boundary eta frontier hitzek adiera desberdinak jasotzen dituzte, nahiz eta zenbaitetan baliokide moduan erabiltzen diren.
|
|
2021
|
|
|
Honela dakar Euskaltzaindiaren Hiztegiak: " aufa interj. Poza
|
adierazteko
hitza. Ik. ufa.
|
|
|
". Beste erremediorik ez dagoela edo beste aukerarik ez dagoela
|
adierazteko
hitza. Lanera joan zara?
|
|
|
“Orain konprenitu dugu, estreinakoz, gure hizkuntzak ez duela laido hau, gizaki baten suntsipena,
|
adierazteko
hitzik. Istant batean, intuizio profetikoz kasik, errealitatea errebelatu zaigu:
|
|
|
Azkenik, ZTHB lantaldeak Euskaltzaindiari aurkeztu zaion proposamena landu du, adituek hautatutako kontzeptuak
|
adierazteko
hitzak areago dokumentatu, aztertu eta, adituekin adostu ondoren. Dokumentaziorako, hiztegi espezializatuak, datu base terminologikoak (Euskalterm), hiztegi orokorrak eta corpusak erabili dira.
|
|
2022
|
|
|
Eta" unila teral" adierazteko modu leunagoa izan daiteke, agintari batek alde bateko era baki edo jarrera hartu duela esatea, beste aldek edo aldeetakoei ez entzun eginda; eta horren hitz abstraktua kasu horretan, aldebatekotasuna litzateke. " Unilateralidad"
|
adierazteko
hitz zuzena eta gardena deritzat; luzexegia beharbada.
|
|
|
Baina bestelako arbola landareetarako ere bai. Hori
|
adierazteko
hitz mordoa ditugu nekazariedo laborari langintzan erabili izan direnak.
|
|
|
Tenienteak denbora behar izan du ahoa berriz irekitzeko; azkenean, desadostasuna
|
adierazteko
hitz egin du.
|
|
|
Ez zen egoera dramatiko bat, pelikuletan agertzen den depresio bat, pilulak hartzen dituzuna. Barru barruan dagoen zerbait zen, eta ez neukan sentitzen nuena
|
adierazteko
hitzik. Auto epaia etengabe.
|
|
|
Beldurraren
|
adierazteko
hitz bat baino gehiago bada.
|
|
|
Nire ustez, ezin argudia daiteke gaur egun postposizio bat denik ere, ez baitu emankortasunik. Hiztunak ezin du hura modu beregainean konbinatzeko operaziorik gauzatu eta, hori horrela, esan behar dena da atzizki hau hitz zehatz batzuetan ihartuta aurkitzen dugula, gaur egun modua
|
adierazteko
hitz deiktikoak direnak eta hitz horien baitan baino ez dituela ikasten hiztunak, ez sarrera beregain baten gisara. Historikoki, behialako atzizki honen jatorria leku postposizio batean legoke, orain aurkitzen ditugun lekukotasun gutxietan horren aztarnak aurkitzen baititugu:
|
|
2023
|
|
|
o Non? Ez da gai egiten ari dena adierazteko, ez du silaba edo hitzen azken letra ahoskatzen, kosta egiten zaio bere ideiak
|
adierazteko
hitz egokia aurkitzea (familia bereko hiztegietan nahastea: “labana labana, mahaia”) … Eta gehiago jakin nahi baduzu, kontsultatu Eroski Consumer haurtxoaren gidaliburua.
|
|
|
aro bidaiariak haien mende bizi garela Euskal Herrian; nolako haizea, halako aroa. Bero larria, sargoria
|
adierazteko
hitz berezirik erabiltzen ote duten jakin nahian, isilunea gailendu da aretoan, baina bat batean" haize zerrepela!" entzun da ozenki, baserritar adineko batek esanda; zerrepel, zerbel hitzak berezi askoak dira. Garbi dago berotasunarekin uztarturik daudela:
|
|
|
Galera hori
|
adierazteko
hitzik ez dago.
|