|
2005
|
|
|
Gaztelako eta Aragoiko Fernando Katolikoak zuen Nafarroako erresuma desegin 1512 urtean, jauntto zenbaitekin tratuak eginik. Ondorioz, Katalina I.a Nafarroako erreginak eta Labriteko
|
Joan
erregeak ihes egin zuten Pauera. Azkenean, 1530ean, Nafarroako erregeak nafar lurraldeetatik Nafarroa Beherea baizik ez zuen bere esku.
|
|
|
Gaztelako eta Aragoiko Fernando Katolikoak zuen Nafarroako erresuma desegin 1512 urtean, jauntto zenbaitekin tratuak eginik. Ondorioz, Katalina I.a Nafarroako erreginak eta Labriteko
|
Joan
erregeak ihes egin zuten Pauera. Azkenean, 1530ean, Nafarroako erregeak nafar lurraldeetatik Nafarroa Beherea baizik ez zuen bere esku.
|
|
2006
|
|
|
Zortzigarrenean dio,
|
Joan
erregeak sinatutako ordenantza zaharretan zetorren moduan, inongo biztanlek ezin zuela baleztarik atera edo borroka edo istilurik, ezarritako zigorren pean; bandoen arazoengatik ez zen betetzen, eta, ondorioz, heriotza, haserre eta zauri asko izan ziren. Ondorioz, berritu zen ordenantza, eta gehitu zitzaion inongo istilu edo borrokatan hiribilduaren barruan edo errebaletan balezta, espingarda edo beste suzko armarik aterako balu norbaitek eta beste pertsona bati tiro egingo balio, eskuineko eskua publikoan moztu zitzaiola; inor zaurituko balu, heriotza zigorra jasoko zuen, zauritua hiltzen ez bazen, eta zauritua hiltzen bazen, alevosoaren heriotza izango zuen (traidorearena, zigorrik txarrena izaten zen eta lotsagarriena).
|
|
|
1357an nekazariek Karlos II.aren erresumaren gobernaria zen Luis infanteari eraso zioten krisiarengatik; errepresioa gogorra izan zen (dena kendu zioten), askoz geroago barkatuak izan ziren, baina miserian utziak.
|
Joan
erregeak 1457an Mosen Pierres Peraltakoari eman zion Falces hiribildua eta Azagra, Brionesen truke, zerbitzuengatik205 Jaurerriak izaten jarraitu zuten, nahiz eta hurrengo zenbait errege erreginek kontrakoa adierazi.
|
|
2009
|
|
|
|
Joan
erregeagana, eta poz adurretan agertu eutsan bere Patxi hazurretarako urten urtena, espeziala, zala.
|
|
2010
|
|
|
Alde batetik nobleziaren eta kleroren sukaldaritza, non banketeak egiten ziren kristautasunak ezarritako (itxurazko) laztasunarekin (ikusi 1.12 irudia). Adibide moduan, aipatzekoa da idazkien arabera 1206 urtean Ingalaterrako
|
Joan
erregeak Winchester gazteluan egindako banketea, non 1.500 oilasko, 5.000 arrautza, 20 idi, 100 txerri eta 100 ardi jan ziren. Bestetik, herriko sukaldaritza zegoen, zeharo xumea izaten jarraitzen zuena.
|
|
2012
|
|
|
Zaldi gainean dabil Martin, eta Nafarroako Errege Etxearen adierazgarria den zeta gorri urdinean bildurik darama bere zama baliotsua. Lauhazka gurutzatu du alderik alde Aragoiko erresuma, ia geldialdirik egin gabe, On
|
Joan
erregearen zelaten beldur baita. Nahiago ditu ibili errege bide nagusietatik aparteko xendak, bide ematen baitiote edozein azpikeriatatik libre ailegatzeko bere lurrera, eta bere lurraren atea, ekialdetik, Peñako gaztelua da, Zangoza ondo ondoan.
|
|
|
Baina orduan On
|
Joan
erregea atera da tribunara, eta printzea eta bere lagunak dauden aldetik —honezkero zutik—, ikaragarrizko txistualdia eta oihualdia egin diote.
|
|
|
—Agerian da esker txarra erregeen ezaugarria dela, ez erreginena. Ahantzi duzu niri esker daramazula oraindik koroa buruaren gainean, eta burua sorbalden gainean, belauniko eskatu behar izan bainion nire ugaseme On
|
Joan
erregeari bizia barka ziezazula zure azkeneko derrotaren ondoan.
|
|
2022
|
|
|
Iparraldera itzulirik, desmasiak egin zituen Armendaritzeko jaunaren etxean, Aiherrako Beltzuntzenean, Do namar tiriko gazteluan. Azkenean, Donibane Garazi har tu zuen setio luze baten buruan,
|
Joan
erregea errematatzera jinik. Baina beaumontarrek, –zuzenean lüküztarrek–, hiria berriz bildu zuten, baita Baxenabarreko parte handiena ere.
|
|
|
Oraikoan nafar eta biarnesen armada, nahiko urria, bi norabidetara mugatzen da: batetik erdiz erdiko bidetik,
|
Joan
erregearekin, 3 000 biarnes; bestetik 1 200 nafar Pedro de Navarra mariskalarekin, Erronkariko ibarretik, hor beste 120 gizon bilduz. Joanek gudukan parte hartuko du bihoztoiki, baina denbora gehiegi galduko du Donibane Garazi ezin hartuz.
|
|
2023
|
|
|
Estatu independente librea menpeko bihurtu zen. Bitartean, indarberritzeko asmoz, laguntzaileak bilatzeko, Nafarroako
|
Joan
erregea babestera joan zen, kontraeraso bat prestatu nahian. Historialari batzuek ihesaldi hau traizio moduan aurkeztu izan dute, baina Katalinak eta Joanek alde egin bazuten itzultzea prestatzeko izan zen.
|
|
|
Aita santuak Frantziarekiko gatazka irekia zuelarik, Fernandorekin, Ger maniako Erromatar Inperioarekin eta Ingalaterrarekin fronte bat antolatu zuen, Liga. Buldak Nafarroako Erresuma Katalina eta
|
Joan
errege erreginari kendu zizkien, haiei eta haien ondorengoei ere bai. Europa mailan, erabaki horrek zer balio zuen ez da argi, denbora zen horren argitzeko, gaur egun oraindik ere.
|