|
2001
|
|
|
Ideia horiek indarberriturik atera zirela 1956an Parisen egin zen Mundu Kongresuan. Katean datozela gero Krutwig, Txillardegi eta beste asko, horien artean
|
Jakin
taldea. Hala uste genuen, eta orain esaten digute euskararen lehentasun hori ETAk asmatu eta erabaki zuela.
|
|
2003
|
|
|
«Nortzuk joan diren? Betikoak,
|
Jakin
taldekoak, andereño zenbait eta ikasle andana bat. Azken hauk irakasle titulua erdiesteko batik bat».
|
|
|
|
Jakin
taldearen kasua desberdina da, tradizio luzeagoa zuelako eta UEUren antolaketan garrantzi gutxiago izan zuelako UEU Hegoaldera etorri zenetik aurrera, nahiz eta Joseba Intxaustik (Jakin taldeko kidea) Historia Saileko gidaritza eraman. 1977 urtean Jakin ek izen bereko aldizkariaren garai berriari hasiera emateaz gain, ekinbide garrantzitsu bat bultzatu zuen, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea (UZEI) sortzea.
|
|
|
Jakin taldearen kasua desberdina da, tradizio luzeagoa zuelako eta UEUren antolaketan garrantzi gutxiago izan zuelako UEU Hegoaldera etorri zenetik aurrera, nahiz eta Joseba Intxaustik(
|
Jakin
taldeko kidea) Historia Saileko gidaritza eraman. 1977 urtean Jakin ek izen bereko aldizkariaren garai berriari hasiera emateaz gain, ekinbide garrantzitsu bat bultzatu zuen, Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea (UZEI) sortzea.
|
|
|
99 UEUko agiritegiak eskutitz interesgarria gordetzen du
|
Jakin
taldeak bidalita; eta bertan ez dirudi, Jakin taldeak, parte hartze zuzena zuenik UEUren antolaketan. «Jakin ez da berez Unibertsitatearen erakuntza formalekoa izango, baina Kultur elkarte bezala parte hartuko du Unibertsitatea mamitzen eta osotzen».
|
|
|
99 UEUko agiritegiak eskutitz interesgarria gordetzen du Jakin taldeak bidalita; eta bertan ez dirudi,
|
Jakin
taldeak, parte hartze zuzena zuenik UEUren antolaketan. «Jakin ez da berez Unibertsitatearen erakuntza formalekoa izango, baina Kultur elkarte bezala parte hartuko du Unibertsitatea mamitzen eta osotzen».
|
|
|
Urte bukaerak berri pozgarria ekarri zuen, Natur Zientziak Hiztegia ren aur kezpena. Aranzadi Zientzia Elkarteak bultzaturik eta
|
Jakin
taldearen laguntzaz idatzitako liburu horrek ederki erakutsi zuen euskarak zientzia arloan bizi izandako aldaketa azken urteetan. Lan horren iruzkina egin zuten Joxe Azurmendi eta J. R.
|
|
|
Gexan Bidartek apaiz gehiegi egon zela irakasleen artean nabarmendu zuen, gai mota guztiak euskaraz lantzea ez zelako UEUren helburu bakarra, apaizek ideologia zehatza zutelako eta zabaltzen saiatzen zirelako. Bidarten ustez,
|
Jakin
taldea zen horren adibide nabarmena, marxismoari aurre egiteko bidean. Horrez gain, beste lau kritika egin zituen:
|
|
|
Erantzunen artean ezagunena Jose Ramon Etxebarria Leioako Zientzia Fakultateko irakasleak eta UEUko kideak emandakoa dugu, berak fisika euskaraz irakasten zuela. Aranzadi Zientzia Elkartearen eta
|
Jakin
taldearen eskutik argitaratutako Natur Zientziak Hiztegia ere nolabaiteko erantzuna izan zen. Beraz, talde horiek garrantzi handia izan zuten euskara hizkuntza unibertsitariora egokitzeko bidean25.
|
|
2004
|
|
|
Segi dezagun bide beretik
|
Jakin
taldeko beste kide batekin, euskararen eta pentsamenduaren arteko lokarriak lotuak edo askatuak dauden jakite aldera. Lokarri horiek lotuak bide zeuden lehen.
|
|
2006
|
|
|
Euskal kulturan, adibidez, pizkunde bat nabaria zen. Hor zeuden Arantzazuko
|
Jakin
taldekoak; hor zegoen Donostiako Jarrai antzerki taldea; hor zeuden Oteiza eta arte garaikidearen ekoizleak, hor zeuden ikastolak, hor zeuden idazleak, kantariak, eta abar. Euskara idatziaren batasuna hirurogeita zortzigarren urteko Arantzazuko batzarrean hasi zen egituratzen.
|
|
|
Zorionak! Zorionak
|
Jakin
taldeari eta jakinzale guztiei. Zorionak eta eskerrak bide hau egiten lagundu duzuen guztioi:
|
|
|
1971n Joseba Intxausti zuzendari berria ez zegoen guztiz etsita aldizkaria ateratzeko baimena lortzeari buruz; eta itxaropenak oso txikiak baziren ere, aldizkaria berriro erregistratzeko eskabidea egingo zuen. Bitartean Jakin sorta sailarekin jarraitzea erabaki zuten, erredakzio talde berriarekin7 Urtearen hasieran idatzitako" ‘Jakin Taldeari’ buruz konfiantzazko txostena" izeneko idatzi luzean Intxaustik zioenez," lankideen batasun bide normala den aldizkariaz gabetua, taldean osatutako liburuak argitaratzeko irtenbidea sumatu du"[
|
Jakin
Taldeak]: " Behin behineko" irtenbidea...
|
|
|
Jakin aldizkaria gabe, eta Jakin sorta saila bideratuta, bestelako proiektuak asmatu zituen
|
Jakin
Taldearen zuzendaritzak: hasteko, bestelako patrikako autore liburu txikien programa, Jakin Liburu sorta izendatu zutena.
|
|
|
1971ko urtarrilaren 8an
|
Jakin
Talde berrituaren bilera deitu zuen Joseba Intxausti zuzendari berriak. Horretarako deiak zera zioen:
|
|
|
Goian aipaturiko" ‘Jakin Taldeari’ buruz konfiantzazko txostena" da bilera haren inguruan ondoko urteetarako asmaturiko
|
Jakin
Taldearen plangintza zabala: liburuak, hitzaldiak, mintegiak, etab. Jakin Liburu sorta saila izan zen plan horren ardatzetako bat.
|
|
|
Lehendik ere erabilia zuen
|
Jakin
Taldearen zuzendaritzak Que sais je liburu sail frantsesaren eredua bere" ametsetan": nolabaiteko euskarazko entziklopedia unibertsal eta orokorra, jakintza modernoetako alor eta gai guztiak hartuko zituena, eta liburuxka monografikotan banatua.
|
|
|
1971ko bigarren partean eta 1972 urtean ahalegin apartekoa egin zuen
|
Jakin
Taldeak bere liburuen programazioa burutzeko. 1971ko uda inguruan egin zuen hiru sailon araberako banaketa:
|
|
|
urteetan 30 bat liburu argitaratu zituen
|
Jakin
Taldeak Jakin Liburu sorta sailean, Jakin sorta sailekoez gain; ez zen gutxi izan, batez ere urte haietarako. Hala ere, bilduma hori motz eta urrutitxo geratu zen Donapaleun edo ondorengo bileretan egindako eta bideraturiko liburu programa sistematiko eta zabal hartatik16 Eta, dena dela, oso urruti geunden artean frantsesezko Que sais je bilduma entziklopedikotik.
|
|
|
Hala ere, bilduma hori motz eta urrutitxo geratu zen Donapaleun edo ondorengo bileretan egindako eta bideraturiko liburu programa sistematiko eta zabal hartatik16 Eta, dena dela, oso urruti geunden artean frantsesezko Que sais je bilduma entziklopedikotik. 1975eko urtarrilean
|
Jakin
Taldearen barrurako egindako txostenak —" Jakinen liburu gaiak 1975, urtarrila" izenekoak— 75 bat liburu proiekturen berri ematen du, batzuk aurreratuta, beste batzuk ondo bideratuta eta, dena dela, ia denak eginbidean omen zeudenak. Baina horietako gehien gehienak burutu gabe geratu ziren nonbait gero.
|
|
|
Izan ere,
|
Jakin
Taldekoen ahaleginik handienak bestelako proiektuek eta eginkizunek eskatu zituzten: Jakin Bide saileko liburuek eta Jakin Hiztegiak programak aurreneko urteetan, eta UZEI proiektuak eta Jakin aldizkari" berpiztu" berriak, 1976tik aurrera.
|
|
|
berorien tamainagatik —Axularren Hiztegia (1973, 674 or.) eta Gero (1976, 708 or.), eta Kristau bidea (1975, 498 or.) —, eta, hirugarrenaren kasuan batez ere, itzulpeneta elaborazio lan galantagatik. Bere edizio jakinduriarik onena eta arretarik handiena ipini zituen
|
Jakin
Taldeak liburu horietan. Ahalegin eta jakinduria ez txikiagoak ipini behar izan zituen urte horietan, bildumetatik kanpo atera zituen beste liburu hauetan:
|
|
|
Euskarazko" kultur hiztegiaren" eta jakintzen hiztegi berezituen kezkak antzinatikoak dira
|
Jakin
Taldean. Joxe Azurmendik 1963an zioenez:
|
|
|
Joxek bere hitzaldian dioenez," lan hau dexente aurreratua dabil, edo dago. Gaur egon baitago, geldi asko" (345 or.). Euskarazko kultur hiztegia landu beharraz ohartarazteaz gain, bere eginkizuntzat hartu zuen
|
Jakin
Taldeak hori landuz joatearena. Areago, hori zabaltzeko lan didaktikoa egin nahi izan zuen, aldizkariaren nahiz liburuen bitartez.
|
|
|
1973ko otsailaren 11n
|
Jakin
Taldeko barne txosten batek ematen du asmotako hiztegi bakoitzaren egoera. Teologiakoa eta Filosofiakoa ziren nonbait aurreratuenak; Natur Zientziak ere bai, Aranzadikoen eskutatik, baina horiekin irizpideak bateratu beharraz ohartarazi zuen.
|
|
|
Izan ere, hiztegi berezituak lantzea erabaki eta handik lau urtera() Natur Zientziak Hiztegia atera ahal izan zuen
|
Jakin
Taldeak. Produktu guztiz apartekoa zen euskal liburugintzan:
|
|
|
Amets hori hurbilagokoa eta errealagoa bihurtu zen itxuraz,
|
Jakin
Taldeko denak Unibertsitatean zihardutelarik: batzuek ikasle artean, besteren batzuek irakasle.
|
|
|
Hango ikasle zelarik, berriz, harreman estuak izanak zituen bertako ikasle euskaldunekin —horietako hainbat ere Euskal Unibertsitatearen ametsarekin seguruenik—, eta horiei euskara irakasten ere gogoz jarduna zen. Hango batasun espiritua eta koordinazio esperientzia baliatu zituen, hain zuzen ere, Euskal Herrira itzulita, eta
|
Jakin
Taldearen zuzendaritzan oinarrituta, alde bateko eta besteko Unibertsitatetan ziharduten ikasle euskaldun hainbaten koordinazioa eta elkarlana bultzatu eta eratzeko. Horiengan oinarritzen zuen berak Euskal Unibertsitatea sortzeko esperantza.
|
|
|
Horiengan oinarritzen zuen berak Euskal Unibertsitatea sortzeko esperantza. 1971ko hasieran gorago ere aipatua dugun
|
Jakin
Talde berrituaren plan berriei buruz idatzitako txosten luzean dio:
|
|
|
|
Jakin
Taldearen bere zuzendaritza kargutik, beraz, eskaintzen die ikasle horiei bere zerbitzua:
|
|
|
Kultur euskararen erabileran egindako bidea zen bereziki esperientzia hori,
|
Jakin
Taldeak eskain zezakeena, beherago dioenez:
|
|
|
Jakinen argitalpen programa lantzea eta bideratzea, batetik, eta hortik zehar Unibertsitateetan ikasten ari ziren ikasleak euskal kulturgintzara erakartzea eta horien ahaleginak koordinatzea, bestetik. 1971n, Jakinen programa berria abiatzen ari zen urte berean," Unibertsitarioen euskal ikastaldia" egin zuten Arantzazun," Unibertsitario eta
|
Jakin
Taldeko batzu", ikastaldiaren informazio orriak dioenez. Joseba Intxausti izan zen jardunaldien sustatzaile eta arduraduna.
|
|
|
Areago, Jakinen eta unibertsitario euskaldunen arteko lankidetza praktikoa bideratu nahi zuen Joseba Intxaustik, eta behin eta berriro aipatzen ari garen txostenean Unibertsitateetako ikasleek taldean egindako lan sistema Jakinetik bultzatzea eta argitaratzea iradoki zuen, horretarako
|
Jakin
Taldeak ere eratuz:
|
|
|
Taldetan egindako lanak jatorrago ta adierazgarriagoak gerta dakizkiguke.
|
Jakin
Talde hauek Herriko unibertsitario etxe guzitan sortu ditugu, ahal dela, ikasle euskaltzaleak bilduaz. Euskerazko ikas seminario modura egin dezakete lan.
|
|
|
Unibertsitateetako
|
Jakin
Talde horietakoren bat edo bestek lanean ziharduen; Donostiakoa, adibidez," Karlismoaren lehen orduak" gaia lantzen ari zen," Pio Montoiaren laguntzaz" 19 —zergatik ez dakigularik, Jakinek behintzat ez zuen horren lana argitaratu—.
|
|
|
Ondo dio, beraz, Joan Mari Torrealdaik Joseba Intxaustik 1970etik aurrera hasitako
|
Jakin
Taldearen fase berriari buruz:
|
|
|
|
Jakin
Taldea (eta taldekoak) oso lotua eta ekintsua egon zen (ziren) 1972tik aurrera sorturiko Euskal Unibertsitatearen aldeko mugimenduan. Udako Euskal Unibertsitatearen (UEU) lehen ekitaldi akademikoa 1973an izan zen (abuztua, 28 iraila, 8), aurreko urteetan Baionako Musee Basquen egindako kultur asteen jarraipen gisa20 Lehen saioa IKASek antolatu zuen, Manex Goienetxe zuzendari," Euskaltzaindiaren babespean", J. Haritschelharrek dioenez.
|
|
|
Bere apalean, oso garrantzizkoa izan zen UEU Euskal Unibertsitate euskaldunaren aldeko eskabidea aldarrikatzeko, eta Unibertsitateetako hainbat irakasle eta ikasle elkartuz, Unibertsitate hori nolabait bideratzen hasteko.
|
Jakin
Taldeko zenbait lagunek bere hitzaldi eta guzti hartu zuen parte lehendabiziko UEUren jardunaldietan. II. ekitaldirako, berriz, UEUren zuzendaritzan parte hartzea eskatu zioten Jakini; eta horretan jardun zen.
|
|
|
1975ean
|
Jakin
Talde berritua (fraideena) osotu zenean Tolosan, ia kide denek Unibertsitateko karrera amaitua zuten; taldeko bi Unibertsitatean irakasle jardunak ziren gainera21 Horregatik Unibertsitatearekiko sentiberatasuna bizia zen Taldean.
|
|
|
Bestalde, 1976 eta ondorengo urteetako Euskal Unibertsitateari buruzko eztabaida sozialean oso barruan egon zen
|
Jakin
Taldea. Bertako kide zen Paulo Agirrebaltzategik artikulu asko idatzi zuen aldizkaritan; hitzaldi ugari eman zuen gai berari buruz; eta mahai inguru hainbatetan hartu zuen parte.
|
|
|
Bertako kide zen Paulo Agirrebaltzategik artikulu asko idatzi zuen aldizkaritan; hitzaldi ugari eman zuen gai berari buruz; eta mahai inguru hainbatetan hartu zuen parte.
|
Jakin
Taldearen historiari begiratuz eta urte horietako eztabaidaren testuinguruan, guztiz adierazgarria —eta logikoa— da fase berriko Jakin aldizkariaren lehen zenbakiaren gai monografikoa" Euskal Unibertsitatea" izatea (1977ko urtarrila martxoa). " Euskal Unibertsitatearen izarra" izeneko editorialak ireki zuen zenbakia, Euskal Unibertsitatearen aukera historikoa galtzen ez uzteko aldarrikatuz, eta iritziak bateratzeko eskatuz, nolako Euskal Unibertsitatea nahi dugun erabakitzeko.
|
|
|
Euskal Unibertsitatearen aldeko bere ekarpen erabakigarria egin, UZEI eraikiz egin zuen
|
Jakin
Taldeak 1977an. Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea izenak berak adierazten duenez, zuzenean Euskal Unibertsitateari begira jartzen da, ez Unibertsitatea bera eraikitzeko, baina bai Unibertsitate euskaldunaren oinarri nagusietako batzuk ezartzeko.
|
|
|
Unibertsitate Zerbitzuetarako Euskal Ikastetxea izenak berak adierazten duenez, zuzenean Euskal Unibertsitateari begira jartzen da, ez Unibertsitatea bera eraikitzeko, baina bai Unibertsitate euskaldunaren oinarri nagusietako batzuk ezartzeko. Bere hiztegi tekniko berezituen programa aurrera eramateko zailtasunak zituen
|
Jakin
Taldeak, bere ahultasun instituzional eta ekonomikoagatik. Bestalde, berriro abiatu berri zuen aldizkariak taldekoen hainbat indar eta lan eskatzen zuen.
|
|
|
Horrela sortu zuen UZEI kultur enpresa berria. Bertan
|
Jakin
Taldeko hainbatek eskainiko zuen bere lan profesionala; baina kanpoko beste aditu asko ere kontratatzeko modua izango zen.
|
|
|
|
Jakin
Taldeak erakunde berria finantzatuko zuten erakundeentzako gaztelaniaz idatzitako UZEIren Aurreproiektuaren lehen kapitulua (14 orrialdekoa) Euskal Unibertsitateari buruz da, hain zuzen ere: " Hacia la Universidad Vasca (Euskaldun)".
|
|
|
1 Aldizkaririk ez eta, ez zen isilik geratu
|
Jakin
Taldea, eta Egan aldizkariaz baliatzea pentsatu zuten nonbait, taldekoen idazlanak argitaratzeko. 1962ko 4 zenbakian, Joseba Intxaustiren eta Joxe Azurmendiren bi idazlan ageri dira, gaiagatik eta normalean Jakin en argitaratzekoak zirenak seguruenik.
|
|
|
1962ko 4 zenbakian, Joseba Intxaustiren eta Joxe Azurmendiren bi idazlan ageri dira, gaiagatik eta normalean Jakin en argitaratzekoak zirenak seguruenik. Harrigarria da
|
Jakin
Taldeko zenbat lagunen sinadura dagoen Egan en 1963ko lehen zenbakian (1): bost idazlan behintzat Arantzazuko Teologiako ikasleenak dira.
|
|
|
Aldizkariaren historia dago bereziki bertan kontatuta. Hemen aldizkariaz gaineko bestelako lanez hitz egin nahi dugu batez ere, horien denen ardatzean
|
Jakin
Taldea bera jarriz.
|
|
|
4 Liburua lehen tomo bezala ageri zaigu,
|
Jakin
Taldearen ardurapean argitaratua. Sarreragileak dioenez, filosofiaren historia osoa euskaraz landu eta argitaratzeko asmoa zuen Jakin Taldeak.
|
|
|
4 Liburua lehen tomo bezala ageri zaigu, Jakin Taldearen ardurapean argitaratua. Sarreragileak dioenez, filosofiaren historia osoa euskaraz landu eta argitaratzeko asmoa zuen
|
Jakin
Taldeak. Baina gero ez zuen jarraipenik izan.
|
|
|
Jose Antonio Aduriz, Joseba Arregi, Joxe Azurmendi, Santos Beloki, Manex Erdozaintzi, Martzel Etxehandi, Joseba Intxausti, Joseba Irazu, Ramuntxo Kanblong, Jerman Kortabarria, Koldo Larrañaga, Xabier Lizaur, Lontxo Oiarzabal, Ruperto Ormaza, Manolo Pagola, Andoni Sagarna, Joan Mari Torrealday, Xalbat, Piarres Xarriton, Pello Zabaleta.
|
Jakin
Taldekoren batzuek, ordea, ezin izan zuten bertan parte hartu.
|
|
|
Dena dela, aldizkaria baino gehiago izan da Jakin, ia hasieratik: kultur taldea izan da; eta aldizkariak isilaldian egon behar izan duenean ere,
|
Jakin
Taldeak hortxe iraun izan du, era batera edo bestera. Aldizkariarekin batera edo aldizkaririk ezean, bestelako proiektuak bultzatu eta burutu izan ditu.
|
|
|
Horietaz hitz egin nahi dugu hemen. 1971n" ‘Jakin Taldeari’ buruz konfiantzazko txostena" izeneko 10 folioko idazki programatiko luze eta trinkoa, geroago ere aipatu duguna, idatzi zuen Joseba Intxaustik;" taldea" kontzeptua nabarmendu nahi izan zuen titulutik bertatik, eta lehen paragrafotik hasita"
|
Jakin
Taldetzat" definitzen du aldizkariaren inguruan 1956tik aurrera Arantzazuko eta erlijioso etxe eta seminariotako ikasle gazteen artean eraturiko lankidetza. Eta aldizkaria hilda baldin badago ere —une hartan debeku administratiboaren pean zegoen—, Jakin Taldeak bizirik dirauela aldarrikatuz jarraitzen du.
|
|
|
1971n" ‘Jakin Taldeari’ buruz konfiantzazko txostena" izeneko 10 folioko idazki programatiko luze eta trinkoa, geroago ere aipatu duguna, idatzi zuen Joseba Intxaustik;" taldea" kontzeptua nabarmendu nahi izan zuen titulutik bertatik, eta lehen paragrafotik hasita" Jakin Taldetzat" definitzen du aldizkariaren inguruan 1956tik aurrera Arantzazuko eta erlijioso etxe eta seminariotako ikasle gazteen artean eraturiko lankidetza. Eta aldizkaria hilda baldin badago ere —une hartan debeku administratiboaren pean zegoen—,
|
Jakin
Taldeak bizirik dirauela aldarrikatuz jarraitzen du.
|
|
|
Bitariko kezka eta helburuak gidatu duela dirudi
|
Jakin
Taldearen kultur lana: gaurko euskaldun kulturaz jantziari dagozkion euskarazko irakurgai duinak eskaintzea, batetik, eta, aldi berean eta horrekin batera, euskara bera kultura eta jakintza modernoak espresatzeko gaitzea, kultur hizkuntza bihurtuz.
|
|
2007
|
|
|
16 Elkarrizketa haietaz ari den lan bat badago
|
Jakin
Taldeak K. Santamariaz burututako baina paper inprimatuan argitara gabeko ikerlanean: ikus beza irakurleak Gipuzkoako Foru Aldundiaren webgunean.
|
|
|
Hasiera batean,
|
Jakin
talde hau zati bakoitzerako izendatu diren eragilleek osatuko dutela, onartu zen (Ib., 63).
|
|
|
1976ko azaroaren 5ean egin zuen
|
Jakin
Taldeak aldizkaria" Registro de Empresas Periodsticas" zelakoan inskribatzeko hirugarren eskabidea, horretarako beharrezkoak ziren agiri guztiak aurkeztuz: finantza plana, Jabetza Industrialeko Erregistroa, aldizkariaren datu tekniko eta pertsonalak, zuzendari kazetariaren kontratua.
|
|
|
Hona horretarako baliaturiko arrazoi nagusia: inskripzioa ukatu ziotenean erabilitako aldizkariaren helburuari eta gaiei buruzko arrazoiak ontzat emanda ere, handik urtetara berriro inskripzioa ukatzeak zera esan nahi zuela," Jakin" aldizkari izena bera betiko baztertu eta ukatzea; eta horrek kalte moral eta komertzial handia zekarkiola hain tradizio handiko
|
Jakin
Taldeari.
|
|
|
28 Jakin en 21 zenbakiko (1981)" Historia" tituluko artikulutik dakigunez (113 or.),
|
Jakin
Taldeak burutan erabili ere egin zuen une horretan, 20 urtez temaz eutsitako izena ere aldatzea, beharrezkoa izatera, argitaratu nahi zuen aldizkariari. Azkenean ez zen beharrezkoa gertatu.
|
|
2008
|
|
|
–Izan ere Eleizalderengandik klarki adierazi den ideia da abertzaletasunak soilik salba lezakeela euskara. Iritzi berekoak ditugu, Gerla aitzin Lizardi eta Aitzol eta Gerraostean Krutwig eta berantago Txillardegi edota
|
Jakin
taldekoak?.
|
|
2009
|
|
|
Gazte jendeak, Mitxelena eta Txillardegi maisu hartuta, eredu horren alde egin zuen, bete betean egin ere. Adibide izatetik harago doa
|
Jakin
taldean gertatu zena. Jakin aldizkaria Orixeren maisutzaren pean abiatu zen 1956an.
|
|
2010
|
|
|
Aldizkariaren zuzendaritza, idazleak eta gainerakoak dira gaur aipatu beharrekoak, horiek bermatu eta sustatu baitzuten Bilbon eta 70 hamarkadatik aurrera, euskararen presentzia. Eskerrak, beraz, eurei eta batez ere, Anaitasuna aldizkariaren digitalizazioa posible egin duten Bilboko Udalari, Euskaltzaindiari eta
|
Jakin
taldeari. Eta eskerrak, azkenik, Hirugarren Ordena Frantziskotarrari aldizkaria digitalizatzeko aukera eman digulako.
|
|
|
Frankismoaren bukaerak aukera berrien garaia ekarri zuen, eta
|
Jakin
Taldeak bide berriei ekin zien. Batetik, aldizkaria berriro argitaratzen hasi ziren, Joan Mari Torrealdairen zuzendaritzapean.
|
|
|
|
Jakin
talde profesional bat bildu zen 1972an Tolosan
|
|
|
Biltzar horrek 1972an onartu zuen asmoa:
|
Jakin
talde profesional bat bildu zen orduan Tolosan. Libururen bat edo beste argitaratzea baino garrantzizkoagoa izan zen erabaki hori.
|
|
|
Argitaletxe berriak eta gazteak sortu ziren: batetik, Mensajerorekin lanean jardun zuten Etor edo Gero, eta bestetik, Lur (hasteko,
|
Jakin
Taldean Rikardo Arregik eta proposatu zutena, eta gero bere bidetik garatuz joan zena). Belaunaldi berri bat sartu zen eta beste molde bateko lanak egin ziren.
|
|
|
Euskaltzaindiaren Euskararen Liburu Zurian10 ere parte hartu zenuten
|
Jakin
Taldekook, garai bertsuan. Zer lan egokitu zitzaizun zuri?
|
|
|
Geroztik, beti
|
Jakin
Taldean jarraitu duzue.
|
|
2011
|
|
|
|
Jakin
taldean ibilitako Joseba Intxaustik aipatzen du Euzko Gogoa eta Eganen argitalpena berritasun bat izan zela euskal kulturan, bi esperientzia horiekin baieztatu zutelako kultura jaso eta eskolatua euskaraz ere egin zitekeela. Are gehiago, giro arras interesgarria sortu zuten Euzko Gogoa eta Eganekin:
|
|
|
Hiztegi modernoaDiccionario general y técnico/ Hiztegi orokor teknikoa oso garrantzitsua izan bazen ere, ez zen 1977ra arte kaleratu eta eredu ortografikoa berehala baztertu zuten hiztegiaren egileek beraiek.
|
Jakin
taldekoek aurreko urtean Natur Zientzien hiztegia atera zuten, baina nahiko bide garbizaletik jo zuenez, ez zuen arrakastarik izan. L. M. Mujikaren 1977ko hiztegi teknikoa() izan zen kontsultaiturri bakarrenetakoa.
|
|
|
batetik, ez daudela jakintza arlo batean espezializatuak, eta jorratutako gaien aldetik jakintza arlo desberdinetako artikuluak kaleratzen dituztela; eta bestetik, aurreko hamarkadetan sortutako aldizkari hauek direla euskarazko produkzio jasoan, eta perspektiba kuantitatibotik ikusita, erabateko garrantzia dutenak. Oro har, aldizkari horien atzean plataforma intelektual sendoa zegoen, hala nola
|
Jakin
taldea, hizkuntzaren Akademia, Elhuyar Kultur Elkargoa eta abar. Jakinen erreferentzialtasuna ez zen soilik produkzioaren aldetik.
|
|
|
Lehenengo atalean, erbesteko jaurlaritzaren mezu ofizial elebidunak leudeke, Agirrerenak zein Leizaolarenak. Bigarrenean, berriz,
|
Jakin
taldearen ardurapean argitaratutako Europa (1965), Labaienek Pernando Etxekorena ezizenarekin ateratako Tajuz eta zentzuz: euskal politikaz (1967) eta Mao Zedong en Liberalkeriari aitzi (1968) itzulpen lana211 Beraz, testu politikoak gutxi zeuden, eta gutxi horiek 60ko hamarkadan, erregimenaren halako irekitze aldi batean (aurreko hamarkadekin alderatuz gero) kaleratu ziren.
|
|
|
Historiaren esparruan euskaraz ezer gutxi publikatu zen. Adibidez, Filosofiaren Historia
|
Jakin
taldeak landu zuen: Filosofiaren kondaira.
|
|
|
Aipatutako guztiak Euskara Batuaren alde zeuden, baina beraien berezko esparrua izan zen euskara egokitzea zientzia eta teknikaren arloko gaiak lantzeko. Etxebarriaren proposamena oso iradokigarria den arren, 1970 urtea baino lehen euskara kultur hizkuntza gisa balioesteko ekimen kolektiborik izan zela ikusi dugu, hala nola
|
Jakin
taldearena. Zernahi gisaz, egia da, 70eko hamarkadan inoiz baino talde gehiago sortu zirela prosa zientifikoa xede zutenak, eta gainera aldez aurretik izandako proiektuek ezagutu ez zuten arrakasta izan zutela, hainbat faktorek bat egin zutelako:
|
|
|
177 Urte batzuk geroago, Joxe Azurmendik,
|
Jakin
taldeko euskaltzale ezagunak, Zer dugu Orixeren kontra (1976) argitaratu zuen, belaunaldi gazteak Orixeren pentsakera eta euskara ereduaren kontra zituztenak sistematizatuz. Hurrengo urtean Azurmendik Zer dugu Orixeren alde (1977) kaleratu zuen, Orixeren ekarpenak aitortuz.
|
|
|
Joseba Intxaustik, legez kanpoko aldizkariaren zuzendariak, 1971n
|
Jakin
Taldeari buruz konfiantzazko txostena prestatu zuen. Bertan Jakin Taldea definitzeaz gain, eta beronen helburuak finkatzeaz gain413, ondoko urteetarako plangintza zabala proposatzen zen.
|
|
|
Joseba Intxaustik, legez kanpoko aldizkariaren zuzendariak, 1971n Jakin Taldeari buruz konfiantzazko txostena prestatu zuen. Bertan
|
Jakin
Taldea definitzeaz gain, eta beronen helburuak finkatzeaz gain413, ondoko urteetarako plangintza zabala proposatzen zen. Besteak beste, Jakin liburu sorta poltsiko bilduma sortzea aipatzen zuen:
|
|
|
«Bitariko kezka eta helburuak gidatu duela dirudi
|
Jakin
Taldearen kultur lana: gaurko euskaldun kulturaz jantziari dagozkion euskarazko irakurgai duinak eskaintzea, batetik, eta, aldi berean eta horrekin batera, euskara bera kultura eta jakintza modernoak esperesatzeko gaitzea, kultur hizkuntza bihurtuz.
|
|
|
Sail bakoitzean zein liburu argitaratu erabakitzeko inkesta bat zabaldu zuten, baita bilerak antolatu ere. Bide horretatik eta urteen artean
|
Jakin
Taldeak 30 bat liburu argitaratu zituen aipatutako Jakin Liburu Sorta bilduman (nahiz eta 75 proiektatuta zeuden).
|
|
|
Izatez, Jakin aldizkariaren inguruan ibilitako taldeak, hasieratik, sorrera unetik bertatik, kultur hiztegiaren gaineko kezka izan zuen. Horregatik, ez da harritzekoa garai honetan, eta aldizkaria legez kanpo egonda,
|
Jakin
Taldea zenbait hiztegi berezitu prestatzen hastea: Pedagogia, Psikologia, Ekonomia, Soziologia, Filosofia, Teologia, Historia eta Natur Zientziak.
|
|
|
Beste hiztegi berezituak plazaratu zirenerako, Jakinek UZEI sortua zuen, eta bertara lekualdatuta zituen jadanik martxan zeuden jarritako hiztegi proiektuak. Beraz, azkenean, UZEI izan zen
|
Jakin
Taldeak abiatutako hiztegi proiektuak bukatu eta kaleratu zituena.
|
|
|
Bigarren zenbakian definitzen dira erronka horiek. 1975 urtean ia dena egiteke zegoen artean, Elhuyar argitaratzen zuen taldeak, aldizkaria kaleratzeaz gain, bere jarduera esparrua hedatzeko asmoa agertzen du (UEUko ikastaroa antolatzea, lantegiak euskaldundu, eta
|
Jakin
taldeari lagundu Fisika eta Kimika hiztegia argitaratzen).
|
|
|
Euskal kulturan, adibidez, pizkunde bat nabaria zen. Hor zeuden Arantzazuko
|
Jakin
taldekoak; hor zegoen Donostiako Jarrai antzerki taldea; hor zeuden Oteiza eta arte garaikidearen ekoizleak, hor zeuden ikastolak, hor zeuden idazleak, kantariak, eta abar. Euskara idatziaren batasuna hirurogeita zortzigarren urteko Arantzazuko batzarrean hasi zen egituratzen.
|
|
2012
|
|
|
Txillardegik euskararen aldeko bere lehen agiri estrategiko taktiko programatiko hura agertu zuen Biltzarre berean aurkeztu zuten Arantzazuko gazteek Jakin aldizkari berria. Hasierako zalantzak zalantza eta eztabaidak eztabaida, oso laster gurutzatu ziren alde bietako kezkak eta asmoak, eta neurri handiz bateratu ere bai, norabide bertsuan elkartuta, zenbaki honetan bertan argitaratu dugun" Txillardegi eta
|
Jakin
Taldea" azterketak erakusten digunez.
|
|
|
" Batasunaren bidea" titulua eman zion Txillardegik 1958ko Euskaltzaleen Biltzarrean eman zuen hitzaldiari —Euskararen Egunean datatua, abenduak 3— Eragile eta egile nagusi bihurtu zen geroztik euskara batuaren aldeko ahaleginean. Ez da harritzekoa, handik sei urtera, euskara baturako hainbat erabaki hartzeko euskal idazle eta irakasleen artean Baionan egindako bilerako mahaiburu izatea bera; bertan ziren
|
Jakin
Taldekoak ere, eta, berehala, hango agiria aldizkarian argitaratzearekin batera, erabaki hau hartu eta zabaldu zuten: arau haiek denak bete eta betearaziko zituela Jakinek; aurrena izan zen horretan, eta aitzindari bihurtu zen, euskal prentsa eta editorialen alorrean euskara batua bultzatzen.
|
|
|
Pozik dakartzagu gogora, bestalde,
|
Jakin
Taldearen aldetik Txillardegiri eskainitako aukerak, gure aldizkarian bere idatziak eta iritziak zabaltzeko —bereziki irekita eduki zituen horretarako bertako orriak 1970.eko urte eztabaidatsuetan—, nahiz editorialean liburuak argitaratzeko, edota UZEIko hiztegigintzan lanbidea izateko.
|
|
|
Era berean,
|
Jakin
Taldekoen ahaleginik handienak bestelako proiektuek eta eginkizunek eskatu zituzten 1976tik aurrera: Jakin Bide saileko liburu mardulek eta Jakin Hiztegiak programak aurrenik, eta UZEI proiektuak eta Jakin aldizkari" berpiztu" berriak ondoren.
|
|
|
Txillardegi eta
|
Jakin
Taldea Hogei urtetako gutunak eta harremanak()
|
|
|
Zenbait tituluren erreferentziatzat ageri den" Jakin Sorta 8" delakoa Txillardegiren Euskara batua zertan den liburua da, hiru argitalpen izan zituena; horren barruko hitzaurreak eta sarrerak daude zerrendan markatuta. Horko tituluez gain Albert Memmi ren Kolonizatuaren ezagugarria aipatu beharra dago, Txillardegik itzulia, eta
|
Jakin
Taldeak argitaratua.
|
|
|
Segurarrari eskertu behar diot, berak sartu zuela zegamarra euskararen munduan; bizitza osorako norabidea markatu zidan horrela.
|
Jakin
Taldean karakter, pentsaera eta formazio diferenteeneko ekipo bat euskal kulturaren alde aritzeko elkartu da. Denon artean ikusi eta ikasi dugu, eztabaidatu ditugu gure ideiak, landu eta gauzatu ditugu gure proiektuak.
|
|
|
Intelektualki Jakin izan da nire etxea eta familia. Eskerrik asko Joan Mari Torrealdairi, urte askoan zuzendaria, Paulo Agirrebaltzategiri,
|
Jakin
Taldea osatu duzuenoi eta kanpotik laguntzaile izan zareten guztioi. Eskerrik asko nire euskararen zuzentzaileei:
|
|
2014
|
|
|
Joxe Azurmendi Otaegi (Zegama, 1941) Filosofiako irakasle katedraduna da EHUn,
|
Jakin
taldeko partaidea eta euskal saiogilerik zorrotz eta berritzaileena. Bere produkzio oparotik, aipa ditzagun azken aldiko liburuak:
|
|
|
Gure garaira berriro itzuliz, berrogeita hamarren hamarkadan Euskaltzaindiak batasunari buruz luzaro agertua zuen axolaga betasunak, batetik, eta bestetik seber Altube, Federiko Krutwig eta txillardegi bezalako euskaltzale nabarmenek politika konpro misoen ondorioz Hegoaldetik aldendu beharrak, hutsune ageria utzi zuten Hegoaldeko euskal kulturaren panorama berez aski tristean. Halere, txillardegik, frantziskotar gazteen
|
Jakin
taldeak, J.L. davantek, t. Monzonek eta beste euskaltzale batzuek jada batasunaren arazoa ongi barneratua zuten iparraldean, eta be ren kontutik hizkuntza batuaren aldeko urratsak egiten segitu zuten. Ahalegin horien emaitza sonatuena 1964ko Baionako bil tzarraren erabakiak izan ziren, Hegoaldean Jakin ek eta Zeruko> Argia-k laster argitaratuak, lau urte geroago Arantzazun hartuko zirenen aitzindari. nik ere ondo gogoan dauzkat erabaki haiek, eta irakurri nituenean, erabat interesgarri iruditu zitzaizkidala, bai eta zer nolako poza eman zidaten ere.
|
|
|
Hori da egiten ari garen lana, gero guztion eskura utzi ahal izateko?. Joan Mari Torrealdai euskaltzain oso eta
|
Jakin
taldeko kidearen hitzak dira. Resurreccion Mari Azkueren lan argitaratuak digitalizatzeko egitasmoaren nondik norakoa azaltzeko erabili ditu gaur, abenduaren 1ean, egindako agerraldian.
|
|
|
Resurreccion Maria Azkueren lan argitaratu guztiak bildu, katalogatu, sistematizatu eta digitalizatzen ari da
|
Jakin
Taldea. Egitasmoa Euskaltzaindiaren eta Bizkaiko Foru Aldundiaren arteko hitzarmen bati esker gauzatzen ari da eta 2015ean amaituko da.
|
|
|
Ezarritako isilunearen hesia apurtze aldera, gizarte irekian ipini zuten jakindarrek beren jokalekua berehala 1970etik aurrera,
|
Jakin
Taldea bera zabaldu, sendotu eta trinkotuz, batetik; eta euskal kulturgintzako talde eta mugimenduekin lankidetza eratuz eta hedatuz, bestetik. Euskalgintza eta euskal kulturgintza osoa babestu eta indartzeko, sail eta talde ezberdinen arteko elkartasuna eta auzolana dela bidea uste izan du Jakin Taldeak.
|
|
|
Ezarritako isilunearen hesia apurtze aldera, gizarte irekian ipini zuten jakindarrek beren jokalekua berehala 1970etik aurrera, Jakin Taldea bera zabaldu, sendotu eta trinkotuz, batetik; eta euskal kulturgintzako talde eta mugimenduekin lankidetza eratuz eta hedatuz, bestetik. Euskalgintza eta euskal kulturgintza osoa babestu eta indartzeko, sail eta talde ezberdinen arteko elkartasuna eta auzolana dela bidea uste izan du
|
Jakin
Taldeak. Barruko erredakzioeta liburuen edizio lana indartzeko, kanpoko lankidetza bilatzea eta taldearen proiektuetan lantalde berriak eratu eta bultzatzea izan da gure jokabidea:
|
|
|
Barruko erredakzioeta liburuen edizio lana indartzeko, kanpoko lankidetza bilatzea eta taldearen proiektuetan lantalde berriak eratu eta bultzatzea izan da gure jokabidea: horren adibidea izan zen UZEI proiektua, 1977an
|
Jakin
Taldeak bideratua.
|
|
|
Ekimen sozialekin bezala, erakunde publikoekiko lankidetzari ere gogo onez ireki dio atea
|
Jakin
Taldeak euskalgintza eta euskal kulturgintzako proiektuetan; horren adibide dira Jaurlaritzarekin eta garai bateko Nafarroako Gobernuarekin euskarari buruzko Erakusketak eta argitalpenak Joseba Intxaustiren eskutik, Bidegileak liburuxka sorta tartean. Euskararen erakunde publiko orokorra dugun Euskaltzaindian batzordekide eta lankide ere izan gara.
|