|
2000
|
|
|
Eta neure burugabekeria eta zentzugabekeria maradikatzen nuen, zeren bistan baitzen eta ebident ezen burdeletako errota narrioz beterat behin eta birritan zebilenari lotu behar zitzaiola, halako batean, irin gaixto hura, eta ez bertze nehori...
|
Jakin
beharra nuen, bada, nik hura! Baina ez, hain ibili bainintzen neurean itsuturik, sekula egin behar izan ez nuena egin hutsez...!
|
|
2003
|
|
|
idatzi zuen, adibidez:
|
Jakin
behar da, nazionalitateen hizkuntza guztiak, gero eta gehiago, etxe barneko ohikuntzetara bilduko direla, eta holaxe, ondoriotasunez etorri etxeko altzari zahar batzuk iduri, begiratuko ditugu eta zainduko, hainbat baliagarritasun ez izanik ere.
|
|
2004
|
|
|
–Mirari faltsuetan erori gabe, euskal hiritarrek jakin behar dute euskararen normalkuntzak belaunaldi bat baino gehiagoren lan eskerga duela bere aurrean marko politiko honetan edo beste edozeinetan.
|
Jakin
behar dute baita ere, ez dagoela erabateko harreman zuzenik hizkuntza normalkuntzaren eta marko politikoaren artean. Ez deritzot, beraz, egokia euskararen normalkuntza ezinbestean marko politikoaren baitan jartzeari.
|
|
|
–Ez nago ezkondurik –erantzun zion Weberrek modu arraroan begiratuz–
|
Jakin
behar zenuke.
|
|
2005
|
|
|
Au!
|
Jakin
behar nuen beroegi egongo zela, ez du minutua ere egin labetik kanpo. Espero dut gose etortzea; bueno, espero dut dieta berezirik ez edukitzea.
|
|
|
–Anderrek hil zuen emakume horren semea?
|
Jakin
beharra daukat –galderak bazuen boomerang baten itxura: neuri jaurtitzen zidan, baina bazekien bere buruaren aurka joango zela erantzuna.
|
|
2006
|
|
|
Gehiago jakin behar zuen.
|
Jakin
behar zuen aitonak ez zuela gizon hura hil. Jakin behar zuen aitonak ez zizkiola eskuak moztu Urrutia hari.
|
|
|
Jakin behar zuen aitonak ez zuela gizon hura hil.
|
Jakin
behar zuen aitonak ez zizkiola eskuak moztu Urrutia hari. Jakin behar zuen aitona ez zela hiltzailea.
|
|
|
Jakin behar zuen aitonak ez zizkiola eskuak moztu Urrutia hari.
|
Jakin
behar zuen aitona ez zela hiltzailea. Bestela ezinen litzakete etxe hartan bizi.
|
|
2007
|
|
|
Politikoki, egotekotan, demokratismoaren edo populismoaren bulka bat dagoela, esango genuke266, teorizazio hauen tankeran, ez nazionalismoarena; eta hura ere zentzu kulturalagoan, are batzuetan zentzu komertzial gorrian, politikoan baino (Alemania bat oraindik errigoroski feudalean) 267 Belaunaldi hauen sentimendu minbera da, Europako beste hizkuntza eta literatura modernoak Printzeen abaro eta babespe aberatsetan loratu diren bitartean, literatura alemanaren pizkundea goitik inolako instituzioren laguntzarik gabe ari zela goititzen, idazle eta profesore apal askoren lanaren obra, herriaren indarrak bakarrik eutsia (aristokrazia frantsestua da).
|
Jakin
behar da garaiko intelektualeria eta unibertsitate alemanetako jendea jatorriz kalerri edo burgotar txikerra baino ez zela, irudi sozialean marjinazioko multzo probintziano hutsa (Printzeek intelektual frantses eta italiarrak biltzen zituzten beren saloietan): profesoreak, oso gaizki ordainduak, gosea eta miseria gorrian bizi ohi zirela268; estudianteak, etorki apalenetakoak ekonomikoki; idazleak, judu herrariak, tipo erdi zoro, erdi abentureroak269 Goethe-k (berak Mezenas bat lortuko du!), Schiller-ek, mingoski salatu dute behin eta berriro goi klaseen utzikeria hizkuntza eta literatura alemanarekiko270; eta beste hainbestetan harrotu dira, hala ere hizkuntza eta literatura alemanak. Augustorik eta Medicirik gabe, eta Erret Akademia arauemailerik ere gabe?, intelektual herritar ezeukien ahaleginaz bakarrik duelako bere burua modernizatu eta goi mailaraino altxatu271. Gure nazioko estatu gora eskolatuek literaturarik batere ez dute, herriak ordea, gizaseme arruntak badu bat?, idazten du A. W.
|
|
|
batek ezin du parranda egingo duela irten baino ordubete lehenago erabaki; batek jakin behar du, gutxienez, hiru bat egun lehenago.
|
Jakin
behar du hori eta edateko zenbaterainoko gogoa izango duen, zerbeza edo rona nahiago izango duen, lau zerbeza edo whisky kopatxo bat edatea izango ote zaion errentagarriago etilikotasunaren ikuspuntutik... eta, gainera, etxean intereseko gonbidatua izanez gero, haren moko finaren azterketa ere egin du lehenengo apalategiko (50 koroa), bigarreneko (60), hirugarreneko (70) edo atzealdeko (100 koroa...
|
|
2009
|
|
|
–galdetu zuen Xabierrek?.
|
Jakin
behar zuen oso arriskutsua zela.
|
|
|
Beste zerbait zen hura beharbada, bezeroren baten oparia edo auskalo, eta ez zegoen kaka gehiegi astintzeko premiarik.
|
Jakin
beharra zegoen, besterik gabe. Laguntza eskatzen zidan.
|
|
|
Itsaso asko zirelako itsasoa.
|
Jakin
beharra zegoen hura ulertzeko. Olatuen azpitik ere bazela beste itsaso bat, korronteekin mugitzen zena.
|
|
2010
|
|
|
–Nire alaba ekarri behar dut lehenbailehen, esan zion Norari sutsuki?.
|
Jakin
behar du hemen gurekin geratzen zarela!
|
|
2011
|
|
|
–
|
Jakin
beharra daukat. Badakizu ez nizula ezer esan neskatoa desagertu eta polizia zure bila etorri zenean, baina orain?
|
|
2012
|
|
|
Kulturalki jasotzen dugu, edo kultura egiten dugu horrekin.
|
Jakin
behar da zer kulturak laguntzen dion gure bizi gogoari, eta zerk egiten dion kalte. Hori bereiztea da kultura gorena.
|
|
|
|
Jakin
behar dugu biolentzia guztiak ez direla politika, baina politika beti, beti, beti, beti, beti, biolentzia da. Biolentzia hori instituzionalizatu egiten da, mundua biolentziaz antolatuta dagoelako.
|
|
|
Telefonoari begiratu zion.
|
Jakin
beharra zuen nor zen Xabier Betelu hura. Azkenean garbitu behar baldin bazuen, hilotza desagerrarazi eginen zuen.
|
|
|
–
|
Jakin
behar dut gizon batek espetxean jarraitzen duen ala ez. Lantokian zaude?
|
|
|
izena ez dizuet aipatuko, baina atzo lagun bat inguratu zitzaidan, eta esan zidan ikusia zuela nola, gaueko hamarrak aldera, norbait isil ostuka sartu zen Ligovskaiatarren etxean.
|
Jakin
beharra duzue printzesa hemen zela, eta printzesatxoa, berriz, etxean. Laguna eta biok hara abiatu ginen zorioneko hura harrapatzeko asmoz.
|
|
2013
|
|
|
Hemen nor edo nor badabil zuri kalte egin guran.
|
Jakin
behar doguna da nor eta zergaitik; baia nor dan jakitera ailegateko, lehenengo zergaitik, motiboa aurkitu behar dogu.
|
|
|
|
Jakin
behar nuen. Parisen gauza bera zen hogei urte lehenago.
|
|
|
Baina prest egon zaitez gauza izugarri bat entzuteko.
|
Jakin
behar duzu Hertfordshiren lehenengo aldiz ikusi nuenean, dantzaldi batean izan zela, eta dantzaldi horretan... zer uste duzu egin zuela. Lau dantza besterik ez zuen egin!
|
|
|
Hala ere, Wickhamek bazekien kontrakoa zena.
|
Jakin
behar zuen Darcy andereñoa guk ikusi genuen bezain gozo onekoa eta laua zela.
|
|
2014
|
|
|
Mikel Strogoff zubira itzuli zen eta hango bidazti taldeen artean nahasi, haien solasa entzun nahian.
|
Jakin
beharra zeukan ea zerbait gertatua zen bere ibilbidea aldarazteko modukoa. Belarria erne zebilen, baina elkarrizketetan parte hartu gabe.
|
|
|
Nondik zetorren eta nora zihoan?
|
Jakin
beharra zeukan. Haren begitarteaz ongi oroitzen zen.
|
|
2015
|
|
|
Seguru badakiela zerbait.
|
Jakin
behar du. Galdetuko diot.
|
|
|
Erosiko didak edo ez?
|
Jakin
beharra zeukaat, eskuak ireki zituen Lukek. Mehea zen, eta eskuetan ezer ez zuenean bere gorputza besarkatzen zuen hotz balitz bezala.
|
|
|
–Ezin dut eta!
|
Jakin
beharrak dizkit barrenak kixkaltzen, ezin dut begirik bildu argiaren baitaz kanpora, hezurrek ez didate azazkalen arintasuna gobernatzen. Nola, horrela, bizi!?.
|
|
|
Aldaketa askoz lehenagotik zetorren ordea, eta Txomin Agirrek bazekien, baita antzeman ere, ondotik zetorrena oso gustuko ez izan arren. ?
|
Jakin
beharrik bai al da?, galdetzen du, baina galdera itxuraz erretoriko hori guztiz bestela eta gogoz bestera ulertu behar dela esango nuke.
|
|
|
Baina zerbait egin beharra daukat, eta azkar gainera.
|
Jakin
beharra dut neskek aipatzen zuten mutila eta ametsetan agertu zaidana gure Arthur den ala ez.
|
|
|
–
|
Jakin
behar duk, gainera, esan dizu?, jende asko harrapatu dugula, eta Bizkaiko erakundea erabat deseginda dagoela. Isiltzeak, hire kasuan, ez zeukak zentzurik.
|
|
|
BAT:
|
Jakin
behar duzu, egiteko beste ezer hoberik ez duzun irakurle horrek (horrela deituko lizuke Cervantes handiak), esku artean daukazun nobela hau ez dela nik orain gutxi idatzia, baizik eta aspaldi samar (horrela egiten baitu aurrera Kronos denbora jaunak, hain agudo non ia ez garen ohartu ere egiten horretaz), eta, zehazkiago adieraztearren, aitor tu beharrean nago liburu hau idazteari ekin nionetik d... hogeita bi urte joan direla.
|
|
|
Sprayari eragin nion, amorruz.
|
Jakin
behar zuten denek zer den justizia poetikoa. Hauxe idatzi nuen, etxetik hurbil zegoen horma erdiurratu batean:
|
|
|
e)
|
Jakin
behar duzuena zehaztu eta gero, hasi taldeka galderei erantzuten, eta zer egin zenukete
|
|
2016
|
|
|
–A!
|
Jakin
behar zenuke literatura eta artea tarteka alde batera uzten, erantzun dit beregan oso ohikoa ez den aginte tonua erabiliz, eta bultzada batekin ohean etzanarazi nau. Geroztik ez dut ez pentsatzeko ez ezer esateko astirik izan, nahikoa nuen bere erasoei gizonkiro eutsi eta barealdietan arnasa hartzearekin?.
|
|
|
–Egun hauetako batean geratu egingo gara, erantzun zuen Micòlek, seriotasunez?.
|
Jakin
behar duzu, gaineratu zuen, niri hitz eginez. Vittorinak sekulako babarrunak prestatzen dituela.
|
|
|
Kableak gurutzatu eta haurra akabatu du.
|
Jakin
behar dugun bakarra da zer egin duen gorpuarekin.
|
|
|
|
Jakin
behar da?
|
|
2017
|
|
|
[?] Gizartea eta kultura hizkuntza plangintzaren bidez aldatzen dituzunean, nortasuna ere aldatu egiten duzu. [?]
|
Jakin
behar duzu estatus edo corpusaren plangintzaz ari zarelarik, giza, kultur eta nortasun plangintza ere egiten ari zarela. Nahitaezkoa da.
|
|
|
Ezin nuen jakin min hartan iraun.
|
Jakin
beharra nuen, kontzertuz kontzertu hazten eta hazten ari baitzitzaidan ezinegona. Behin batean, Bela Bartok en sinfonia baten ostean uste dut, alboko aulkikoari galdetu nion.
|
|
2018
|
|
|
hori izter gainean pla pla joz esan dit.
|
Jakin
behar du biluzik nagoela. Nahiago nuke eskua bertan utzi balu, apur batean.
|
|
|
–
|
Jakin
behar dugula, esaten zenuen zuk, Kaki. Ez kezkatzeko esaten zenion, Mikel, Mireni.
|
|
|
Ez dut astirik izan, esan bezala, datuak biltzeko, eta epaiketan eztabaidatu diren kontuak dira, baina jakin dut lan gatazka potoloa dagoela Zasa enpresan, eta Nere Poza enpresa horretako zuzendaritza batzordeko kidea zela, hain zuzen ere.
|
Jakin
behar genuke zer jarrera zeukan langileen eskaeren aurrean eta agian uste baino etsai gehiago agertuko zaigu, hogei bat urtez zintzotasun osoz maite izan duen senarra baino etsai askoz argiagoak, gainera. Bidezkoa denez, fiskaltzak denbora behar du ikerketa egiteko, ez diot nik ukatuko, baina neuk ere behar dut denbora hori eta izugarri zailduko zait defentsa ondo prestatzeko lana nire defendatua espetxean egonez gero.
|
|
|
–Akusatuak zerbait adierazi nahi du bere buruaren alde?
|
Jakin
behar du edozein adierazpen egin nahi balu, akusazioak, defentsak eta nik neuk galdeketa egin diogula eta ezin uko egingo diola erantzuteari.
|
|
2019
|
|
|
Kontua ez zegoen ba horrela pentsatuta.
|
Jakin
behar nuen zer gertatuko zen. Bai elizkoiak nire kroaziarrok!
|
|
2020
|
|
|
Beste era batera esanda, zergen bidezko transferentzia eta zerbitzuak, eta bereziki diru sarrerak bermatzeko errenta, zeinak balio izan baitu ziklo ekonomikoek kaltetuak eta zailtasun estrukturalak dituzten herritarrak gizartetik baztertzea eragozteko.
|
Jakin
behar dugu horri balioa ematen.
|
|
2021
|
|
|
Asmo handiko hainbat plan saltzen ziren orduan, Marte ere konkistatu behar zen.
|
Jakin
behar luke Malthusek XXI. mendeko kolapsoa zer izan zen, ulertzeko zergatik diren simulazio hutsak espazioko oporraldi, txango, egonaldi eta izar lasterketa guztiak. Entzun egin behar luke ozta ozta geratu zirela baliabideak administrazio nagusiaren premiei eusten zieten sateliteak orbitan edukitzeko?
|
|
|
Badago haietan zerbait egiatik, baina ilargiari ikusten diogun aurpegia eguzkiaren isla zurbila baino ez den bezala, haien kondairetan imajinatu duzuen historia benetakoaren aztarna ahula baino ez da.
|
Jakin
behar duzue, zuen arbasoen garaietan, bitan banatzen zela mundua. Alde batean, gu geunden, gure arbasoak, gizaki osoak, eta bestean, zuek, zuen arbasoak, gizaki oso izatera iristen ez zirenak, azpigizakiak.
|
|
|
Bai horixe, ez baitzen geratzen gure arbasoen arteko hautatuen, gutxi batzuen, oinordekorik, bera baino.
|
Jakin
behar bainuen gure arbaso aintzatsuen artean ere bakan batzuek baino ez zutela jardun utziko zuten gizartea diseinatzen. Horregatik ezagutu zuen berak hoberen gordetako sekretua, gizartea guztiz ahaztera deituta zegoena, gure sistema betiko babesteko:
|
|
|
Pentsatu ahala barregarria iruditu zitzaion.
|
Jakin
beharra zuen zer gertatzen zitzaion.
|
|
|
itxura eginez.
|
Jakin
behar zenuke
|
|
|
utzi.
|
Jakin
behar zenuke
|
|
|
Gure ama bizi zela, San Juango puntan esaten zen, baita Gilroyko puntan ere, inork ez zuela egiten hain tortilla zapal eta meherik.
|
Jakin
behar duzu jotzea dela, jo eta jo aritzea dela tortillari kalitatea eta mehetasuna ematen diona. Inork ez du sekula orea nire amak bezain luze jo, ezta Rosak ere.
|
|
2022
|
|
|
–Edozein xehetasun da inportantea.
|
Jakin
behar dut nork zekien Isabel Otero zerraldo horretan sartuko zela –zehaztu du Cesterok.
|
|
|
–Hirurogeita hemeretzian Lourdesa bidali zuten neska gazte hartaz galdetu dizugu lehen.
|
Jakin
behar dugu zerk bultzatu zuen bere lana utzi eta zuekin joatera –gogorarazi dio Juliak. Cesterok lankidearen esku hartzea txalotu du bere kautan.
|
|
|
Gainera, gure Lili gozoa benetako lima garratza bihurtzen ari da...
|
Jakin
beharra dauka bere aldarteak daukan eragina zenbaterainokoa den. Gainera, badakizu zer zioen eskutitzak, hamabi uda ondoren...
|
|
2023
|
|
|
–Hauek auzoan banatu –Mourak eskuorriak eman dizkio– Lehenik eta behin, jendea informatu beharra dago, Lima.
|
Jakin
behar dute zer gertatuko den. Bion artean, laster egingo dugu banaketa.
|
|
|
Baina galdetu beharra dio.
|
Jakin
beharra du gehiagora joan ote zaion; bidegorriko gainerako espazioak ere falta ote zaizkion, eguneko gainerako momentuak, beharbada. Memoriaren galera ote den ala beste zerbait.
|
|
|
Zure aitak bai!
|
Jakin
behar zenuke zer uretan sartzen ari zaren –irakaspen unea, politikari zahar eta agintarien lerrokoen eskutik lehen ere jaso izandakoaren gisakoa, Eñautek gorroto duena, umiliatzeko eta botere harremana ongi markatzeko intentzioarekin ematen dena– Gai delikatuak dira, gatazkatsuak... Nik berriki hartu dut erretreta, ene semeak hartua du segida, eta, Jainkoari eskerrak, ez ditu pairatuko nik jasan nituenak.
|
|
|
Neuk bakarrik, neure buruan.
|
Jakin
behar dut zergatik izan naizen gai zu horrela maitatzeko, ni desegin arte, neure buruaz ahaztu arte. Teoria guztia jakin arren, emakume indartsu bat nintzela uste izan arren...
|
|
|
Ate bat irekitzen zela sentitu nuen, abrakadabra, eta atearen bestaldean zer zegoen jakin nahi nuen.
|
Jakin
behar nuen.
|