|
2000
|
|
|
Idatzi, maisuki eta dotore idatzi zuela ezin uka.
|
Hainbatez
, Portalisen testu hori klasiko egin zaigu zuzenbide munduan, dela kodegintza berriaren filosofia erakusle moduan, dela iraultza frantsesak ekarri zuen gizarte burges horren antolamendu zibilaren agertoki gisa.
|
|
2003
|
|
|
Guztiek ere gizartearen ordena moldatzen dute, osorik nahiz zatika, edota mota askotako gaiak.
|
Hainbatez
, aise ikusten da legeak orokorragoak direla, lehen lehenetatik hurbilago dauden neurrian. Eta orokortasun txikiagokoak direla, arautu behar dituzten negozioetan jaisten diren ber. Beraz, batzuk orokorrak dira edozein gaitarako, kasurako, onustea arautzen dutenak, dolo eta iruzurra debekatzen dituztenak, eta antz bertsukoak eta beste batzuk, gai askotarako erkide izanik ere, ez dagokie guztiei.
|
|
|
Edozein modutan ere, 1804 urteko Kode Zibilean, Domaten irizpidea ez zen agerikoa, erromatar zuzenbide klasikoarena garaile izan baitzen.
|
Hainbatez
, kodean barruratu zen, eta, Gaius erromatar juristarengandik zetorren zuzenbide gaien sailkapen klasikoaren aurrean (pertsonak, gauzak eta akzioak), Domatek, lehen azaldu bezalaxe, osterantzekoa dakar argira, bi esparruko hurrenkera, hain justu ere, betebeharrak eta oinordetzak, aitzina ezarrita pertsonak eta gaiak barruratzen dituen liburua.5
|
|
|
Printzipio horietan egundo ere ez da salbuespen edo ezespenik; printzipioetatik datozen erregeletan, ordea, salbuespenak gerta daitezke, kasu batzuetan bederen.
|
Hainbatez
, Abrahamek legez hil zezakeen semea, biziaren eta heriotzaren arbitrorik gorenak horixe agindu zionean; eta hebrearrak, kriminalak izan gabe, egiptoarren aberastasunez jabetu ziren, unibertsoaren nagusiak hala aginduta, beronek eman baitzizkien horiek.
|
|
|
Izan ere, lehenengoetan bakar batek hitz egiten du, eta haren borondatea da legea; baina, bigarrenetan, kontratugileen gogoa da lege egiten dena.
|
Hainbatez
, baten gogoa bestearekin bat etorri behar da, eta premiazkoa da bi biek elkar ulertu eta bateratzea; sarritan ematen da, printzipio horren arabera, klausula ilunen interpretazioa ez dela egiten mintzo ari denaren gogotik, bestearenetik baino, hori arrazoizko denean. Salmentan, beraz, saltzaileak hitz ilunak erabili baditu salduaren ezaugarriak adierazteko, kasurako, etxe baten kasuan esan bada bere zortasunekin saltzen zuela, eurok aktiboak edo pasiboak ziren bereizi gabe eta berehala idoro bada ezkutuko baten menpean dagoela, norbaiti bidea emateko, edo eraikina jasotzeko debekua edo horrelako kaltea sortzen duen modukoa, halako moldez, ezen, erosleak, hori ezaguturik, erosiko ez zukeen edo salneurri txikiagoa emango zukeen; orduan, saltzailearen esamolde iluna ez da interpretatzen gogoaren arabera, ezpada eroslearenetik, horrek baitu bere alde halako ustea, hain zuzen ere, etxea zortasun horrek ukitua zela ez ulertzearena; kasu horretan saltzaileak berme eragingarria gauzatu du, gai hau arautzen duten erregelen neurrira.
|
|
|
Hirugarrenak, berriz, bere arlora biltzen ditu gizakien erabilerarako xedaturik dauden gauzen artean, lege zibilek egindako halako hurrenkera, betebehar eta oinordetzaren ikusmiratik.
|
Hainbatez
, betebeharren arlotik bereizten dituzte legeek merkataritzako gauzak, merkataritzaz kanpokoetatik aldentzeko; orobat, gauza publikoak sakratuetatik; eta oinordetzaren sailean ere, ondasunetan badira, besteak beste, aitaren edo amaren aldekoak, norberezkoak edo oinordetzaren bitartekoak, askeak edo lotuak.
|
|
2005
|
|
|
Zuzenbidearekin aldez edo moldezko loturak dituzten pertsonei erabilera hori erraztu die.
|
Hainbatez
, lanok itzuli dituztenekin zorrean daude, hala kultura esparrua eta Zuzenbidea, orokorrean, nola Zuzenbidearen munduan diharduten profesionalak, bereziki. Zehatzago, jabetza erregistratzaileek esanbidez eskertzen diegu Andres Urrutia jaunari eta Eba Gaminde andreari gure arloko lege honekin egindako lan bikaina.
|
|
|
Banaketa berdinaren proiektua behin betiko onestearen ondoreei gagozkiela, legeak gaikuntza zabala ematen du, baina erregelamenduak aukera hori neurriz erabili du.
|
Hainbatez
, tituluak immatrikulazioa egiteko balio dezake eta funtsen deskripzioa zuzen dezake, baina proiektua egin denean interesdunen aho bateko adostasunaren bidez, edota jabe bakarrak hala eskatuta, espedientearen publizitatea mugatua da, eta horregatik esanbidez ezarri da hirigintza legerian xedatutako jendaurreko informazioaren ohiko izapidea gauzatu behar duela proiektuak. Traktu geldiarazia berriro hastearen eta kontraesaneko idazkunak ezereztearen aldetik, Hipoteka Legearen 202 artikuluan oinarritutako konponbideak jaso dira; edu berean, muturreko joeretatik urrun dauden irtenbideak aukeratu dira immatrikulazio bikoitza eta titulartasun ezezaguna edo eztabaidagarria dagoen kasuetarako, bai eta titularra non den jakiterik ez dagoenerako ere.
|
|
|
2 Behin edo behin justizia egozten bazaie animalia zentzugabekoei, modu desegoki batez egiten da, eurengan ikus dezakegun arrazoimenaren itzal edo aztarnaren bidez.
|
Hainbatez
, zuzenbide naturalaren barruko egintzak, bai beste animaliekin batera erkide zaizkigunak, hala nola ondorengoen heziketa, bai guri berez dagozkigunak, hala nola Jainkoa gurtzea, ez dira esanguratsuak zuzenbidearen izaeraren ikuspegitik.
|
|
|
Zuzengabekoa da, beraz, arrazoizko gizarteari gaitz irizten zaiona.
|
Hainbatez
, besteari irain egitea, Zizeronek dioen legez, izaeraren aurkakoa da; hark honetara frogatzen du aurreko hori: hala eginez gero, nahitaezkoa da gizartea eta giza erkidegoa desegitea.
|
|
|
Puntu berberera iritsi zen, gizabanako guztien adostasuna artean zela.
|
Hainbatez
, herritarrek, euren ahultasuna zela eta, ikusi zutenean eurena ezin eskuratuzkoa zela, herriaren borondateari men egitea agindu zuten. Hortxe dago jurisdikzioaren izaera, hori ezin baita sortu bestetik, adostasunetik baizik[...].
|
|
|
Zuzengabekoa da, beraz, arrazoizko gizarteari gaitz irizten zaiona.
|
Hainbatez
, besteari irain egitea, Zizeronek dioen legez, izaeraren aurkakoa da; hark honetara frogatzen du aurreko hori: hala eginez gero, nahitaezkoa da gizartea eta giza erkidegoa desegitea.
|
|
2006
|
|
|
Lege honen berezko gaia modu egokian definitzeko, kredituen pilatze eta hurrenkeraren arloetan konkurtso eremua eta konkurtsoz kanpokoa mugatu behar izan dira, baina praktikan mugatze horrek bat etortze arazoak sor ditzake, hagitz desberdinak direlako lehengo zuzenbidearen arauketa eta konkurtso eraldaketak ezarritakoa; hala ere, azken horrek ezin du konkurtsoz kanpoko kredituen lehenespen sistema osoa berrikusi.
|
Hainbatez
, berrikuspen hori beharrezkoa da, hala aztarna historikoez osatutako sistemaren arkaismoaren ondorioz (horregatik sistema horrek ez du gai honetan izan beharreko hurrenkera logikorik), nola sistema hori eta konkurtso eraldaketa bateratzeko premiazko beharrizanaren ondorioz. Hori dela bide, azken xedapenetatik hogeita hamaikagarrenaren arabera, lege hau indarrean jartzen denetik sei hilabeteko epean, Gobernuak Gorte Nagusiei aurkeztu behar die Kode Zibila eta Merkataritzakoa eraldatzeko lege proiektua, exekuzio berezietako kredituen pilatze eta hurrenkeraren esparruan.
|
|
2007
|
|
|
|
Hainbatez
, azken buruan, lege honetan ezarritako zerga araubideak tratamendua berdinetsi du, legean bertan ezarri kasuetan; egin eginean ere, xedea aurretiaz aipatutakoa da ondasun higiezinak txandaka aprobetxatzeko eskubide errealei buruzko kasuetan, eta aurrekoak modukoak ez diren izaera pertsonaleko eskubideei buruzkoetan, alegia, lehenengoen aurka bereizkeriarik ez egitea.
|
|
|
euskarak zer izan behar duen gure gizartean.
|
Hainbatez
, politika guztien gainetik —eta azpitik, jakina— gizarte baliotzat hartzen ez badugu, alfer alferrik ibiliko gara, batetik bestera, gorabeheratsu eta norabiderik gabe.
|
|
2008
|
|
|
Adibide egoki batez ematen digu Axular-ek horren berri.
|
Hainbatez
, egun gure artean ohiko diren oinordetza zatien antzera, hirutara banatzen du Axular-ek testamentugile egokiaren ustezko banaketa: lehen zatiarekin, osokoaren heren batez, utzi dituen zorrak ordainduko dira; bigarren zatikiarekin, beste heren batez, seme alaba oinordekoak izango dira; eta, azken heren batez, hildakoaren arima izango da kezka nagusia, haren salbamenerako aplikatu behar baita.
|
|
2010
|
|
|
|
Hainbatez
, Euskaltzaindiak beti izan du arreta berezia euskararen herrialdeetan diharduten unibertsitateekin harreman lehenetsiak estutzeko, ondotxo baitaki euskararen Akademiak hizkuntzaren zortea barne barnetik goi mailako irakaskuntzarekin loturik dagoela.
|
|
|
|
Hainbatez
, 2009 urterako hautatu zuen Euskara eta etorkinak izeneko gaia, eta, urte osoko prestakuntzaren ondorioz, gai horren inguruko jardunaldiak burutu zituen azaroan, sona handiko irakasleak eta hura egunero lantzen duten adituak bilduz, hau da, gai horren inguruko gogoeta eta jarduna bat eginez.
|
|
|
|
Hainbatez
, eskabidea mendekoak zuzentzen dio nagusiari, berdintsu direnen artean gertatzen bada ere; areago, gerta daiteke nagusiak mendekoari halakoak egitea zenbait kasutan. Kasu horietan, hura ez dabil bere mailan; batera edo bestera, jokamolde horrek dakar bestearekiko mendekotasuna, lehen esanaren arabera.
|
|
|
ez da beharrezkoa legea erkidego osoarentzat izatea.
|
Hainbatez
, erkidego horren zati batean egon daiteke legea iraunarazteko gai den taldea, hain zuzen ere, erkidegoaren gobernuarekin zuzeneko lotura duen jurisdikzio politikoak sortutakoa.
|
|
|
San Tomasek, ordea, beste azalpen bat ematen du, eta hitz horietatik aldentzen da.
|
Hainbatez
, haren aburuz, zuzenbide terminoa (ius), horrek dituen ezaugarriak direla medio, hobeto moldatzen zaie lege jakin batzuei, alegia, gizakien arteko harremanak arautu behar dituzten lege horiei; ez zaie hain ondo egokitzen, ostera, gizakiaren eta Jainkoaren arteko harremanak arautu behar dituztenei. Egin eginean ere, Jainkoaz denaz bezainbatean, ezin dugu berdintasunez jardun, eta, ondorenez, Jainkoarenganako legea, ius baino gehiago, fas dela esan daiteke.
|
|
|
|
Hainbatez
, hirugarren adiera hori metafora hutsa da, arrazoimenik gabeko izakiek ez baitute gaitasunik legea hartzeko, men egiteko gaitasunik ez duten ber. Bada, bertute jainkotiarrak jarduteko jarri duen manera, eta hortik datorren behar naturala, metaforaren bidez bakarrik deitu daitekeelako lege. Bat dator hori Liburu Santuekin:
|
|
|
Zernahi gisaz, arrazoinamendu hori ez da erabakigarria.
|
Hainbatez
, gauza bat da lehentasun hurrenkera edo eratorpen kausala aipatzea, eta beste gauza bat, eratorpen semantikoa edo izena jartzea. Lehenengo horri ekinez, egia da zuzenbideak eratortzen duela justizia (hau da, zuzenbideak eratortzen duela zer den bidezko eta ekitatezkoa), esangura objektiboan behinik behin, eta, ondorenez, hura da haren azken iturburua edo kanpoko iturburu formala.
|
|
|
Baldin eta legea bada legegilearen borondatea eta arrazoimenaren ordenazioa, horrek ahalbidetzen ditu, bestalde, estatuen arteko harremanak eta jendeen arteko zuzenbidea11 Kontuan har bedi, esaterako, Suarezen doktrinak Portugaleko erresumaren errestaurazioan izan zuen eragina, Portugal beregainaren osaeran12
|
Hainbatez
, Suarezek Coimbran izan zituen adiskideak eta ikasleak prozesu horren protagonistak izan ziren13.
|
|
|
Bigarrenez, teologiaren zeregina da mundu honetan ari garenon kontzientzien kezka izatea; hala ere, kontzientziaren zintzotasuna legeen betetze horretan datza, okerra horien urratzea den ber, legea baita, behar den bezala betez gero, betiko salbazioa erdiesteko araua, eta, hura urratuz gero, salbazio bera galtzeko modua.
|
Hainbatez
, teologiari dagokio legearen azterketa, kontzientziaren lotura den heinean.
|
|
|
1604 urtean, beste behin ere, Erromara doa, hango Ofizio Santuaren aurrean bere lanetatik zenbaitzuk defendatzera.
|
Hainbatez
, lehendik bazituen hark begipean hartuta Suarezen iritziak.
|
|
2012
|
|
|
|
Hainbatez
, erabaki da egokiak diren lege berezien esku uztea gai bakoitzari dagokion zigor arauketa. Teknika berbera erabili da, haurdunaldia borondatez geldiarazteari zigorra kentzen dioten arauen inguruan.
|
|
|
|
Hainbatez
, urteetako Bruselako Konferentziaren Akta Orokorraren sinatzaileek, gogo bereak bultzatuta, adierazi zuten esklabo afrikarren salerosketari amaiera emateko asmo sendoa,
|
|
2013
|
|
|
|
Hainbatez
eta Euskal Herritik begiraturik, erromatar hizkuntza eta zuzenbidea, bateko, eta euskal hizkuntza eta zuzenbidea, besteko, laukote sendo baten zimentarriak dira. Esan gabe doa, hari beretik joanez, lau horien arteko uztardura zabalak historian zehar bilbatzen direla:
|
|
2017
|
|
|
|
Hainbatez
, esparru juridiko propioa sortu da euskararentzat, eguneroko legegintzan, arautegietan, herri administrazioan, Zuzenbide Fakultateetan, horietan guztietan da ageriko eta erakusgai.
|
|
2018
|
|
|
|
Hainbatez
, hiru horiek, hots, ofizialtasuna, diru-laguntza, eta aurreko biak lotzeko hizkuntza plangintza izan dira gidari eta lerroburu gure. Hala ere, berehala konturatu gara hiru hauekin ere aski ez dugula gizartearen eragina eskuratzeko euskararen alde.
|