|
2000
|
|
|
Gure helburuahedabideek euskal nortasunaren garapenean nola eragiten duten aztertzea izaki, nortasun horrek alderdi edo aurpegi ezberdinak dituela eta horietako bakoitzeanhedabideek modu batera edo bestera joka dezaketela argi uztea da. Horixe erakutsikodigute, batetik,
|
Euskal
Herriko hedabideek eremu publikoaren eraikuntzan nolajokatzen duten aztertzeak, batetik, eta hedatzen dituzten kultura eta gizartekoerreferenteak nolakoak diren begiratzeak, bestetik.
|
|
|
Bigarren atalean Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen egoera aztertu du PascalRicaud ek: telebistan, irratian zein prentsan dauden komunikabide nagusiak, berenenpresa egitura eta bilakaera, Euskal Herriarekin zerikusia duten edukien presentzia, eta beste zenbait ezaugarri.
|
|
|
2 AtalaIpar
|
Euskal
Herriko hedabideen egoera12Pascal Ricaud
|
|
|
Bi hitz dira Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen paisaia nahikoa ondo karakterizatzendutenak: aberastasuna eta aniztasuna.
|
|
|
Liburuaren sarreran azaldu den legez,
|
Euskal
Herriko hedabideek euskal nazio nortasunean nola eragiten duten aztertzea da gure helburu orokorra, bai eta norabidebaterantz edo besterantz jotzeko ager daitezkeen eragileen inguruko gogoeta egitea ere.Galdera hauei erantzuten hasteko, hedabideek islatzen eta, aldi berean, birsortzen dituzten erreferentzia eremuak ditugu jopuntuan. Prentsa idatziaren eta bertoko telebistaren (ETBren) edukien analisien bitartez horixe azaleratu nahi genuke (alde batera utzidugu irratia, irrati emisoreen aniztasunak izugarri handituko bailuke azterketa enpirikoa).
|
|
2003
|
|
|
Hirurogeita hamarretatik hona, bi bide zeharo desberdinetatik abiatu dira
|
Euskal
Herriko hedabideak. Mende laurdena joan da dagoeneko eta joerak oso dira argiak.
|
|
2005
|
|
|
Manelen ustez, «kontua ez da hizkuntza zaila dela, kontua da hizkuntza horrekin harremanik izatea zaila dela. Hesiak asko dira; adibidez, zergatik ezin ditugu hemen ikusi
|
Euskal
Herriko hedabide publikoak. Euskara ikasi, ikas daiteke hemen, baina telebista digitala edo satelitekoa ez badaukazu behintzat, hizkuntzarekiko kontaktua ezin duzu mantendu hedabideen bitartez, ezin duzu euskara eguneroko bihurtu».
|
|
2008
|
|
|
Galdera izango litzateke: betetzen al dute
|
Euskal
Herriko hedabideek eskakizun hori?
|
|
|
|
Euskal
Herriko hedabide elektroniko gehienak, bestalde, batez ere testualak dira. Arrazoi teknikoengatik —soinuak eta irudiak bidaltzea askoz ere mantsoagoa da testu hutsak bidaltzea baino— eta hedabide tradizionalekiko mendetasunagatik.
|
|
2009
|
|
|
Zeintzuk dira
|
Euskal
Herriko hedabideetan politika horri eusteko zioak?
|
|
|
" Nafarroako legediari men eginez, Kartako III. Atalak eremu mistoan euskarari eskaintzen dion babesa era egokian ezartzeko aukera aurreikusi behar dela" 16 Bestalde, laugarren puntuan zera adierazten du: " neurriak hartu behar direla euskararen erabilera sustatzearren,
|
Euskal
herriko hedabide elektroniko pribatuetan, baita orokorrean Nafarroako irrati zein telebista saioetan ere" 17.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hedabideen ekosistemari erreparatuko diogu puntu honetara iritsita, eta bereziki euskarazkoen sare bizi eta (bere txikian) dinamikoari. Hona artikulu honen egileak 2009an landutako eskemazirriborro bat, solaserako abiapuntu modura:
|
|
|
Hori da, beraz,
|
Euskal
Herriko hedabideen erradiografia bizkorra. Zeintzuk joera gailenduko dira, alabaina, aurrera begira?
|
|
2010
|
|
|
bere oihartzuna duela, statu quo a, ezarri duzue ustezko demokrazia Espainian, baina Euskal Herrian espainiera da obligazioa eta euskara eskubidea, ez ahaztu?? onartzen ez dugun heinean; zuena, aldiz?
|
Euskal
Herriko hedabideen% 99 espainieraz jardutea, adibidez, guztiz normala da, normaltasun horren mozorropean euskararen aurkako politika genozida bat ezkutatzen baduzue ere.
|
|
|
Ordura arte, gertaera arrunta balitz bezala hartu zuten desagerpena.
|
Euskal
Herriko hedabide abertzaleek aipatzen zuten, baina Frantziakoek ez. Agiriaren ondotik, aipamenak egon ziren, baina oso gutxi, GAL aferarekin erkatuz.
|
|
|
|
Euskal
Herriko hedabideen eta herritarren maitasunak. Hori sekulako saria da niretzat.
|
|
2011
|
|
|
Bestalde, komunikabideetan argitaratutako kritika ugari bildu ditu Gorka Aulestiak, eta liburura ekarri; horietako batzuk gaztelaniaz publikatu ziren, eta
|
Euskal
Herriko hedabideetan agertu. Ingelesez daudenak Estatu Batuetako komunikabideetan argitaratu ziren, 1980tik 2000ra.
|
|
2012
|
|
|
|
Euskal
herriko hedabideetan lehen unetik argi utzi zuten ez zela hilketa politikoa izan; gainera, gazteek ez zutela ordura arte inolako deliturik burutu azpimarratu zuten, eta ez zitzaiela ideologia politikorik ezagutzen. Inork ez zituen ikusi manifa batean edo beste edonolako kontzentraziotan.
|
|
|
Euskara sustatzeko ezinbesteko tresna dira. Gainera,
|
Euskal
Herriko hedabide erdaldunek agertzen ez duten euskal nortasun plurala garatzeko eragile egokiak izan daitezke. Euskaldun izateko zenbait ikuskera euskaraz bakarrik eman daiteke.
|
|
|
2.1
|
Euskal
Herriko hedabideak 11
|
|
2013
|
|
|
Euskal kulturgintzaren hedapen edo erresonantzia kutxa hobeto antola liteke
|
Euskal
Herriko hedabide sisteman.
|
|
2014
|
|
|
" Oso argi zeukan euskal hedabideok behar genuela elkarrekin indarra batu. Egiten genuen lana zergatik ez gehiago zabaldu Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen artean. Hori zuen kezka nagusietako bat".
|
|
|
Bertako bozetan bi gaualdi egin zituzten, herriz herriko emaitzak eskuan, eta Europakoetan, biharamuneko goizean goizetiko saioa, Txatoren analisiak lagun hitzordu guztietan, eta hedabide guztien arteko lana BERRIAren webgunean islaturik: " BERRIAk eman zitzakeen albisteen oihartzuna handitu nahi zuen Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen bidez, eta, era berean, hedabideon lana Hegoaldean ezagut zezaten nahi zuen, eta elkarrekin aritzeko bidean beti nahi zuen gehiago". Beti gehiago, hauteskundeen ordu luzeak amaitu ostean ere bai:
|
|
|
Zer dute komunean
|
Euskal
Herriko hedabideek berri ematen duten gertakariek?
|
|
|
"
|
Euskal
Herriko hedabideetan, oro har, maila ona dagoela uste dut"
|
|
2015
|
|
|
(Nor taldea, 2000, bereziki 21 orrialdeetako datuak); ikus, era berean, Azpillaga, De Miguel eta Zallo, 2002: 16 OJD erakundearen arabera, konparazio batean, 1999an El Correok 132.435 ale saldu zituen batez beste egunero; Diario de Navarrak, berriz, 63.893, eta Diario Vascok 94.316; ikus halaber, Pascal Ricaud en. Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen egoera? (Nor taldea, 2000:
|
|
|
2.3 Euskara Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideetan XXI. mende hasieran
|
|
|
Esan dezagun beste behin, beraz: euskal komunikazio esparrua euskaraz diharduten hedabideek osatzen dute; gainerakoak, gehien jota, hedabide elebidun abertzaleak edo
|
Euskal
Herriko hedabide elebidunak dira. Ezinbesteko bereizketa da, berriro diogu, eta hori barneratu ezean, nabarmena da kolpe huts egiteko arriskua.
|
|
|
166 Hego Euskal Herriaz ari dira egileak; haatik, eta ikerlan honetan jada ikusi dugun moduan, gauza berbera esan zezaketen frantsesak, salbuespenak salbuespen, Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideetan daukan nagusitasunari buruz. Edozelan ere, datuak emateko modu hori eztabaidagarria da.
|
|
|
2.3 Euskara Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideetan XXI. mende hasieran
|
|
|
Euskararen lurralde osoko daturik ez izatea zatiketa juridiko administratiboari zor zaio hein handi batean; zatiketa horrek kontsumo moldeetan ere eragina dauka,
|
Euskal
Herriko hedabideen kontsumoaren argazkiak hiru esparru oso desberdindu erakusten baititu (EAEri dagokiona, Nafarroakoa eta Ipar Euskal Herrikoa).
|
|
|
– Katedraren atzoko amaiera ekitaldira Jaurlaritzako ordezkaritza zabal bat eta
|
Euskal
Herriko hedabide garrantzitsuenak bildu genituen. Zer iruditzen?
|
|
2016
|
|
|
Hainbat faktoreren artean, hispanozentrismoaren indarra nabarmentzen du. " Hego
|
Euskal
Herriko hedabide gehienetan, ETBn kasu, hemengo datuak Espainiako Estatuko datuen ondoan ematen dituzte beti, osasuna, langabezia, hezkuntza, industria, zerbitzuak... ez gaude hain gaizki pentsamendua sustatuz, hemen ere aberatsak aberasten eta pobreok txirotzen ari garen bitartean". Status quoa horrela ere defendatzen dutela iruditzen zaio.
|
|
2017
|
|
|
2017ko urtarrilaren 10ean, Jose Ignacio Munilla Donostiako gotzainak
|
Euskal
Herriko hedabideetan protagonismo handia hartu zuen iragarri zuenean Juan Kruz Mendizabal bikario nagusi ohia zigortua zegoela 2001ean eta 2005ean bi adingaberen aurka egindako sexu abusuak zirela medio. Egun hartan emandako prentsaurrekoan, Munillak jakinarazi zuen huraxe izan zela bikarioa bere kargutik kentzeko arrazoia, eta kasu gehiagoren peskizan zeudela iragarri zuen.
|
|
|
Le Monde koa eta ordubete ingurura, bazen bat, adibidez: Espainiako eta
|
Euskal
Herriko hedabide batzuetan iragarri zuten handik ordu gutxira BBCk ETAren bideo bat emango zuela eta bideoan esango zuela armategi biltegiak non zeuden. Pare bat orduz heldu zioten horri.
|
|
|
Hedabideetako ia 300 langile kreditatu ziren.
|
Euskal
Herriko hedabideez gain, haien artean ziren BBC, TF1, Le Monde, Frantziako Canal+, Espainiako hedabide talde handienak, Kataluniakoak, Al Jazeera, The Wall Street Journal, Alemaniako irrati bat. Eta, etorri ez ziren arren, elkarrizketak eskatu zituzten CNNk, Alemaniako, Kolonbiako eta Suitzako hedabideek?
|
|
|
1) hedabide sistemak eta horien ezaugarriak (mapa edo kartografia ere deitua); 2) finantzaketa ereduak eta bolumen ekonomikoa; 3) kazetaritzaren eragina hizkuntzaren eta identitatearen garapenean; eta 4) kazetari kopurua eta horien estrategiak eguneroko jarduera praktikoan (prentsaurrekoetan, adibidez). Seguruenik, argitalpen zientifiko horien balio handienetako bat haien konparaketa mailan legoke, alegia, Europa osoko hizkuntzak eta hedabideak modu sistematikoan alderatzen direla, Europa osoko ikuspegi koherentea eraikiz (nahiz eta komunitate eta hizkuntzen errealitateak desberdinak izan) 2 Alderaketa marko horretan ere kokatzen da
|
Euskal
Herriko hedabideen izana eta pisua.
|
|
2018
|
|
|
Zekine Türkeri 1967an jaio zen Malatyan (Turkiako Kurdistanen). Ankarako Unibertsitatean ikasi zituen Zientzia Politikoak, eta kazetari gisa lan egin izan du, besteak beste
|
Euskal
Herriko hedabideentzat, Kurdistaneko eta Turkiako berri emanez. Euskal Herria ere ongi ezagutzen du, eta Bask meselesi (Euskal auzia) deritzan liburua argitaratu zuen 2007an, Ankaran.
|
|
2019
|
|
|
|
Euskal
Herriko hedabideetan nola tratatua da gaia zure ustez?
|
|
|
Euskaraldiak edo azken Korrikak iraun duten bitartean eta
|
Euskal
Herriko hedabide guztietako albiste izan diren denboran, aurkako ahotsik apenas altxa izana ere bada gizartean gero eta orokorragoa den euskararen aldeko iritzi honen ondorioetako bat. Eta beste zantzu esanguratsu bat, hizkuntza normalizazioaren aurka nabarmendu diren estatu mailako indar politikoek EAEn azken hauteskundeetan jasandako porrota izan da.
|
|
|
" Hiztegi kontuak dira gehien bat, nire iritzian. Argi da, Hego
|
Euskal
Herriko hedabideetan baliatzen den" euskara batu estandar" horrek euskaldunen gehiengoaren kokaleku den Gipuzkoaren erdialdeko hitzez osatuta dagoela, han ere egon daitezkeen euskararen berezitasunen eta nola ez. Ipar Euskal Herriko euskararen hiztegi zabaltasunaren kalteetan". Beste horrek, euskalkien galtzeaz gain, gorago aipatu den nahasketa azpimarratzen du gazteen hizkeran:
|
|
2020
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen komunikazio digitala
|
|
|
11 irudia:
|
Euskal
Herriko hedabideen saioen hazkundearen bilakaera martxoan(%).
|
|
|
Joxanek defendatu eta amesten zuen Euskal Herri euskaldun, aske eta batua ez dator bat haien proiektuarekin; histu egiten ditu iparraldeko kolonietako postaletako kolore berdeak.
|
Euskal
Herriko hedabide espainolistek errealitateari ezin uko egin, eta berri txarra aipatu dute. Lizarribar euskal kulturaren aldeko ekintzaile sutsua izan zela esan dute, gehienez ere.
|
|
|
Iruña Veleia auzian, gaur egun, lau gai daude nire ustean: ehunka ostraken egiaztapen zientifikoagoa, Eliseo Gil eta kideen epaiketa, Gabixolaren gose greba, eta
|
Euskal
Herriko hedabide eta jendearen jokabidea.
|
|
|
|
Euskal
Herrietako hedabideek Gibraltarko itsasartean, Mediterraneoan edo Mexikoren eta Estatu Batuen arteko mugan gertatzen diren migratzaileen heriotzak aipatzen dituzte aldian aldian. Río Grande zeharkatzen hildako aita alaben irudiak sakelako telefonoan ikusi eta negar malkoak isurtzen ditu euskaldun zintzoak.
|
|
|
Zailtzaileen zerrendak eta ekintzek orrialde asko lituzkete, eta gaurkoan lagin bat besterik ez. Bada, zailtzaile lehenak dira dialektoan, edo idiolektoan, beren euskara lokalean hitz egiten dutenak
|
Euskal
Herriko hedabide publikoetan, diru publikoarekin ordaindutakoetan. Telebistako pantailara atera eta ginitxizkieke, juau eta holako hots indigenak egiten dituztenak, segidan euskara lokalak oso mugatuak baitiraerdal espresio gordinak erabiltzeko," porque deittu' zin al 09 eta que adelante esan zitxioten".
|
|
2021
|
|
|
Irratian aritu zara filosofia gaiak lantzen.
|
Euskal
Herriko hedabideetan nahikoa lan egiten da pentsamendu kritikoa lantzeko, sustatzeko?
|
|
|
Informazio horien bidez, ordea, kontalariek ez dute Ipar Koreako erregimena seinalatu, Cao de Benos baizik. Diplomazialari kataluniarra pertsonaia publikoa da, eta arestian hainbat elkarrizketa eman izan ditu Espainiako zein
|
Euskal
Herriko hedabideetan. Orain, Filmin plataformari igorritako prentsa ohar batean adierazi du The Mole dokusaila «antzerki hutsa» dela.
|
|
|
Gogoz hartu dut lana, eta gogotik hartu naute.
|
Euskal
Herriko hedabide batetik Euskal Herriko beste hedabide batera pasatu naiz. Euskaraz eta frantsesez aritzen naiz, eta tarteka aurkeztea egokitzen zait.
|
|
2022
|
|
|
Herriko Etxe batzuekin, Euskal Hedabideak harreman puntualak baldin baditu, azpimarratzekoa da Senpereko Herriko Etxea, Ipar Euskal Herriko lehena dela hedabide elkartearekin urteko partaidetza plantan emaiten duena. Bost hedabideetako ordezkariek eskertzekoa dela aurrera pauso hori adierazi dute, euskarazko eta Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen sustengu gisa, baina ere euskararen aldeko engaiamendu gisa.
|
|
|
Hedabideen digitalizazioa ere aipatu genuen, ikusi baitugu azkartze bat izan dela pandemiaren ondorioz. Azkenik, Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen kartografia ere egin genuen: Sud Ouest ek TVPI telebista katea erosi du:
|
|
2023
|
|
|
Herriari dagokionez, EEPk 2019an Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideen erabiltzeari buruz egin inkestan, irakurlegoaren kopurua doi bat emendatu dela azpimarratu du. Maider Behoteguyk zioen Herriaren irakurleen kopurua emendatzen ahal dela, harpidetzak hartuz toki publikoetan (Herriko Etxe, Elkargoko poloetan, ikastetxeetan.), bai eta saltegi, komertzio, zahar etxe... eta beste hainbat tokitan.
|
|
|
Agertzen ziren beharrari erantzuteko xedez, EEPk, Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideek, Paue eta Aturri aldeko unibertsitateak, Euskal Herriko Unibertsitateak eta Bordele Akitania Kazetaritza Institutuak (Bordele Montaigne Unibertsitatea)" Kazetaritza euskaraz" Unibertsitate Diploma sortzeko erabakia hartu zuten. Alternantzian eginen den bi urteko formakuntza profesionalak, ikasleeri diploma baten eskuratzeko aukera emanen die.
|
|
|
Eta hitza hartu zuen ekitaldian Espainiako Kongresuko diputatu Oskar Matutek ere. EH Bilduren zerrendatako hainbat pertsonaren iragana ETArekin lotuta dagoelako goiburu asko zabaldu ziren atzo egun osoan zehar
|
Euskal
Herriko hedabideetan, baita Espainiakoetan ere, ozen eta era hanpatuan nabarmendu ziren horietako asko, eta horri buruzko erreferentzia egin nahi izan zuen Matutek. «Konturatuko zineten hauteskunde kanpaina honetan dagoen zarataz.
|
|
|
Nik kontraste handia ikusi nuen Euskal Herriko eta estatu mailako hedabideen artean. Une hartan, Kongresuan, bazeuden
|
Euskal
Herriko hedabideak, eta tratua errazagoa eta gertukoagoa zen. Gero, estatu mailako hedabideetako tertulietan parte hartzen hasi nintzen, eta askoz ere jarrera bortitzagoa zen espazio hartan, Euskal Herrikoetan baino.
|
|
|
Nik kontraste handia ikusi nuen Euskal Herriko eta estatu mailako hedabideen artean. Une hartan, Kongresuan, bazeuden
|
Euskal
Herriko hedabideak, eta tratua errazagoa eta gertukoagoa zen. Gero, estatu mailako hedabideetako tertulietan parte hartzen hasi nintzen, eta askoz ere jarrera bortitzagoa zen espazio hartan, Euskal Herrikoetan baino.
|
|
|
Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideetatik dator eskaera, kazetari euskaldunak atzemateko zailtasunagatik. Euskararen Erakunde Publikoarengana (EEP) jo zuten hedabide euskaldun eta elebidunek 2020an, eta ikasurte berri honetan estreinatuko dute urteetan landu duten formakuntza, Baionan kazetaritza euskaraz irakasteko.
|
|
|
EHUko ordezkari gisa, lantalde horretan egon da Josu Amezaga, Gizarte eta Komunikazio Zientzietako Fakultateko irakaslea: ikasi zuten, hain zuzen, «Ipar
|
Euskal
Herriko hedabideetan euskara bultzatzea» dela beren zereginetako bat, Amezagak dioenez, EHUko estatutuetan helburu gisa ageri baita «euskal kultura eta euskara sustatzea». Leioan (Bizkaia) kazetaritza euskaraz ikas daitekeenez, hastapenetik mahai gainean izan zen ikasleak han formatzearen proposamena, nahiz Amezagaren erranetan formula hori ez izan egokiena:
|