|
2009
|
|
|
Ez dakit oso ados nagoen Azkueren eta Agirreren arteko enkontruari ematen diozu (e) n garrantziarekin, atal hori irakurri nuenean eleberriaren hari tematiko nagusitik ihes egiten zuen hausnarketa gisara ulertu bainuen neuk.
|
Edo
beste modu batera esateko, azken unean gai/ hari narratibo berri bat eransten zela iruditu zitzaidan, hausnarketa interesgarria iradoki arren, ordura arteko lerro eta koherentziatik aldentzen zena.
|
|
|
Boiseko euskaldunek ba al zuten pertsona horrentzat helbide bat, hara bidaltzeko?
|
Edo
hobe al zen berriak haren herriko beste familia batengana igortzea, haiek eman zezaten zorigaiztoko berria. Ignacio eta Daniel Dobaran anaiak egun berean hil zirenean, 1918an, badakigu 50 zentimoko telegrama bidali zitzaiola sendiari berria jakinarazteko.
|
|
|
pitzadurarik gabeko poemak baino ez eskribitu, ez argitaratu.
|
Edo
hori edo ezer ez. Edo hori edo disoluzioa.
|
|
|
Edo hori edo ezer ez.
|
Edo
hori edo disoluzioa.
|
|
|
|
Edo
gaua izango da, nahi duguna,
|
|
|
Ni ez naiz oso abertzalea.
|
Edo
nik ez nuen uste halakoa nintzenik, behintzat. Orain ez dut hain argi ikusten, ezen hasi bainintzen oso kartsu sentitzen nire hizkuntzarekiko atxikimendua.
|
|
|
pedal biko bizikleta bat da idazkuntza.
|
Edo
gure esaera batek dioen bezala, zapatak oinaren neurrikoa behar du; ez handiegia ez txikiegia; ez zabalegia ez estuegia; ez bigunegia ez gogorregia.
|
|
|
Gu amerikarrak ginen lehenik, eta Mendebaldekoak bigarrenik.
|
Edo
alderantziz. Nire gurasoak ez ziren sekula Europara joan, eta ez zuten gogorik ere.
|
|
|
Negar egin ote zuen, artzain euskaldun askok bezala, basamortu goietako bakardadeari aurre egin behar izan zionean, bere jaioterriko soro berdeez oroitzean?
|
Edo
lanpetuegia ote zegoen, umeak hazten eta lanean. Zortzi izan baitzituen.
|
|
2010
|
|
|
Jean Rhys literatura britainiar kolonial patriarkalari oldartu zitzaiolako, Jane Eyre-ren kontra narrazio bat idatziz.
|
Edo
Conraden Ilunbeen bihotzean, Kurtzen Eldarnio eta triskantzak oroitarazteko. Rhys, Conrad?
|
|
|
Lehena:
|
Edo
ko erdian zen Nihon Bashi n («Japoniako zubian»), abiatzen baitzen bidea. Gaurko Tokyon.
|
|
|
Kolokan utzi dizkio larrualdiak iraultzari buruz zituen ideiak.
|
Edo
ez. Ideiak indartuak geratu zaizkion arren, geroratu daitezkeen ideiak direlakoan dago orain.
|
|
|
Ongi egon ginen hondar aldian, baina orduan ez nengoen zurekin haserre.
|
Edo
, beharbada, haserre nengoen nire haserreaz ohartu gabe. Hori buruan darabildalarik, hotzikara batek inarrosi nau.
|
|
|
«Bilbo asko maite nuen eta utzi beharra egokitu zitzaidanean egindako kantua da.
|
Edo
Itsasoari begira ere jendearengan eragina izan duen kantua da. Oso istorio politak kontatu dizkidate kanta honen inguruan, batzuk harrigarriak».
|
|
|
Segur aski, ez.
|
Edo
, bai, beren literatur eta kultur prestakuntza bestelakoa izan balitz.
|
|
|
Ez genuke sumatuko haren faltarik.
|
Edo
agian bai. Segur aski, bai, baina onerako.
|
|
|
Gauza bera esan daiteke neronek itzulitako Odol hotzean edo Gatsby handiaz.
|
Edo
Fernando Reyk itzulitako Pereirak dioenez edo Matias Múgicak itzulitako Gauaren muturrerainoko bidaiaz (hogei urteren buruan, hori bai). Baina denok dakigu horiek salbuespenak direla, eta holako bakoitzeko, bestelako bederatzi bekatari direla.
|
|
|
Nik musika fitsik ez nüen ikasi.
|
Edo
kantua gustatzen edo ez. Hori zen, ez zen besterik.
|
|
|
–Langabezian nago eta Maitaneren etxean bizi naiz.
|
Edo
, hobeto esanda, Maitaneren etxean bizi nintzen. Orain, beraz, ez daukat etxerik eta ez daukat lanik.
|
|
|
–
|
Edo
baita toki diferenteetan bizi izan den jendea ere.
|
|
|
|
Edo
(hobeto esanda) berriz kantatzen du,
|
|
|
|
Edo
betidanik bortizkeriaren monopolioa dutenek
|
|
|
«Gaur ama hil da.
|
Edo
agian atzo, ez dakit». Eta bukaeran:
|
|
2011
|
|
|
|
Edo
administrazio kolonialak erreklutatu dizkion hirurogei zamaketariek beste modurik ez eta palankinean daramatela, kulunkak irakurtzea eragozten diolako kexuka ari den horixe bera.
|
|
|
Eta afrikar batek bere lana Groenlandian kokatzen bazuen, afrikar literaturatzat har al zitekeen hori?
|
Edo
Afrikako hizkuntzak al ziren irizpidea. Hortaz, zer gertatzen zen arabierarekin, ez al zen arrotza Afrikan?
|
|
|
«Behin batean, baso batean bizi ziren ama alaba bi».
|
Edo
: «Umeak ginela, aitonaren baserrira joaten ginen uda partean, belarretan laguntzera».
|
|
|
«Umeak ginela, aitonaren baserrira joaten ginen uda partean, belarretan laguntzera».
|
Edo
: «Ezkontzaren ondoko lehen urteetan, ohean gosaltzen zuten Laurak eta Martinek igande goizetan».
|
|
|
Ez dakit.
|
Edo
dena saldu eta Papeleran hasi lanean. Aita artzaina, beraz.
|
|
|
galerietan aurkezten zaiguna da artea.
|
Edo
beste hau: galerien (edo museoen) erakustokietan agertzen ez dena ez genuke jakingo zer den.
|
|
|
Oinezko lasterketa izigarri maite nuen, beharbada gogoan nituela haurtzaroko balentria eta parioak, eskolatik landa egin ahala fite sartzen baikinen etxean, tenorez heltzeko, klasea bururatu eta, herriko plazan pilotan aritzen baikinen, ez zelarik haizu.
|
Edo
Baigurako patar harritsuetan zoingehiagoetan loriatzen. Bost aldiz Behobia Donostia maratoi erdian parte hartu nuen, bainan bihotzaren abisuek «stop» erran zidaten.
|
|
|
Joan deneko hogei urtean, literatur saiakera hau irakurri ondotik iraun duen duda zalantza da oraino?
|
Edo
ez. Arbelbidek liburuan ezarri hondar potretak berak du erantzunaren giltza.
|
|
|
–Behartsu errukarri batzuk iruditu gatzaizkie, orduan.
|
Edo
ximur puta batzuk.
|
|
2012
|
|
|
|
Edo
murruaren kontra izan ote zen, begi estaliak harriari so eta eskuak bizkarrean lotuta, nola atezainak bere taldeko hesia jarrarazten duen, halaxe, jaurtiketaren zain. Fusilen aldibereko hots mutu bat gauaren ezkutalekuan, eta kink xume bat, berun aleak mamian barna indarra galdu eta harresia jotzean.
|
|
|
Hemendik aurrera, berriz, ez espero izan zortzi urteko ibilbidearen kontakizunik; oroimenaren printzak baino ez.
|
Edo
, nahiago baduzue, burua urte haietara eraman orduko datozkidan bizipenak, irudiak, uneak, berriro han bazeunde bezalaxe ikusten dituzunak. Lehena, 2001eko otsaileko Kursaaleko adierazpenari dagokio.
|
|
2013
|
|
|
A. M.:
|
Edo
, etxean halako nahasketa zegoenez, zera pentsatuko zuten: bi txikiak kendu eta hilabete batzuetan guk edukiko ditugu.
|
|
|
|
Edo
urruntasunaren gaitzak beste gaitz bat erakusteko balio du, gaitz aitorrezin bat beharbada:
|
|
|
Ez, ez da horren herrikoia.
|
Edo
ez herrikoi hutsa.
|
|
|
Azal erakargarri hura Txikirena ote?
|
Edo
marrazkilari aritua zen Lizardirena. Ez dakar izenperik.
|
|
|
Baliteke Kirikiñok haren berrieman izana, euskal atalaren buru zenez.
|
Edo
erdaraz besteren batek. Arakatu egin behar.
|
|
|
Osasunez ondo zaude?
|
Edo
agian sentitzen zara Hego Ameriketan modan jarri zen kanta hark zioen moduan: «Me llaman el Seta, estoy en las últimas...»?
|
|
|
Gogoratzeak gauzak konplikatuko badizkizu, ba ez dituzu gauzak gogoratu nahi.
|
Edo
pribatuki bakarrik gogoratzen dituzu. Lagunartean, senideen artean.
|
|
|
Ez dut horko gudari buruz idatziko, Iruñetik nola ikusi zen baizik.
|
Edo
nola bizi izan zen Iruñean esaterako Malagako errepideko krimen lazgarri hura, 37ko urtarrilekoa, non 12.000 lagun hil zituzten, itsasotik eta airetik bonbardatuta.
|
|
|
Bestelako bidea hartu zuen denak, ordea.
|
Edo
, hobeto esan, ez zuen inorako biderik hartu. Aldaezin, izoztu genuen egoera hura.
|
|
|
|
Edo
–
|
|
|
|
Edo
nola gurutzatuko dira, ditugu, gure ilusio, amets, gurariekin?
|
|
2015
|
|
|
–
|
Edo
batek zure sudur frantses horretan ez ematea, esan nion Eusebiori.
|
|
|
Poema biren hasiera bera.
|
Edo
«Existo como soy» eta «Ni naiz naizena, bai, naizena».
|
|
|
Baina ez dut zuzendaririk nire gain, ez dut kontrolik.
|
Edo
badut, sekulan baino bortitzagoa, zeren eztirik ez badut egiten, nik ez dut dirurik.
|
|
|
Bere teoria ero eta exotikoekin etorri zen eta nik atea ireki nion.
|
Edo
atea ireki ostean deskubritu nituen bere teoriak, orain berdin dio. Ikusi nuen lehen aldian ez zirudien halako ekaitzak sortzeko gai zenik, hain txikia, hain irribarre inuzenteaz.
|
|
|
Ile gorri nahasia buru konplexu bateko teilatu metaforiko paregabea du.
|
Edo
zuen. Orain beltzez tindatu omen du.
|
|
|
Emakumeek halakoak egiten dituzte erabaki bat hartzera doazenean.
|
Edo
hartu ondoren. Nik bizarra moztu nuen gurasoei Zuzenbideko karrera utziko nuela esan nienean.
|
|
|
Handik laster, Luna 1 zunda sobietarrak Ilargiaren gainetik hegan egin zuen, lehen planeta artifizial bilakatuz bidenabar.
|
Edo
hegaldinabar! Laster, errusiarren Luna 3 zundak Ilargiaren alde ezkutatuaren irudiak transmititu zituen.
|
|
|
Errealitatea ez dut egian jarri eta preso ezarri nahi.
|
Edo
hobeki errateko ene errealitatea pseudos da, fikzio. Nork aurpegiratuko dit gezurrontzi bat naizela, zuen egiaren haraindian ihes gozo batean nabilelarik?
|
|
|
Inguruko mila lagunek ere eragiten dutela hitzaren animoan.
|
Edo
mozoloak ez duela zertan beti mochuelo, moche izan.
|
|
2016
|
|
|
Auskalo.
|
Edo
egoki eta txukun adieraziko dizu bere iritzia eta eskertuko diozu. Edo, bere ondotik pasa eta gero, oihuka egingo dizu urrunetik:
|
|
|
Edo egoki eta txukun adieraziko dizu bere iritzia eta eskertuko diozu.
|
Edo
, bere ondotik pasa eta gero, oihuka egingo dizu urrunetik: «Karlos!».
|
|
|
«Karlos!».
|
Edo
nerabe talde bat atzekoz aurrera bueltaka ibiliko zaizu inguruan beraien artean barretxoak eginez. Eta autografoa eskatuko dizute.
|
|
|
Eta autografoa eskatuko dizute.
|
Edo
beste norbaitek ez dizu ezer esango baina begiratuko dizu. Luzaroan.
|
|
|
Baina orain horrelako zerbait helduko balitzait beste modu batean biziko nukeela uste dut.
|
Edo
agian ez.
|
|
|
Auto txuriaren hemezortzi urteak azkar modura pasa ditudala konturatuko zinen agian.
|
Edo
ordutik egungo garaietara are azkarrago oraindik. Arrazoi bikoitza dauka horrek.
|
|
|
Jose Ramon Soroiz Pimpix, Irune Manzano, Maria Luzarraga eta laurok elkartzen ginen uneak gogoratzen ditut.
|
Edo
Donostia ingurukoak ez ginen aktoreontzat produktorak ipintzen zuen pisuan geratzen ginenon artean lantzen eta prestatzen genituela sekuentziak, elkarri testua pasatuz, iritziak emanez, eta abar. Lan giro gogotsua, atsegina eta aberatsa sortu zen, bakoitza bere izaerarekin eta bere berezitasunekin, baina denok genuen, hoberena eskainiz, momentu horretan berria zen gauza bati forma emateko nahia:
|
|
|
Adibidez, ohikoa zen hasiera hartan gidoilariak estudioetatik pasatzea gu eta gure lan egiteko modua ezagutzera, gidoiaren nondik norakoak azaltzera etortzen ziren egunetan.
|
Edo
, zer esanik ez, egunero elkarrekin lan egiten genuen ekipo teknikoarekin genuen rollo ona, kamerekin, errealizadoreekin, argitzaileekin, ile apaindegi eta makillajeko jendearekin, jantzitegikoekin, atrezzokoekin eta abarrekin. Eta, egun sinestezina dirudien arren, hasiera hartan produkzioko bulegoarekin ere bazegoen denok bide beretik gindoazelako sentsazio hori.
|
|
|
Eta hori asko da.
|
Edo
, hobeto esanda, hori da izan behar duena.
|
|
|
Neuri interesgarri zaizkidan gai eta pertsonaiak egin nahi ditut.
|
Edo
, bestela, gauza berriak saiatu, perspektiba berriak neureganatu. Fama?
|
|
|
Aktore harrobia izan da, baina ondoren haientzako produkturik ez badago, filmik edo antzezlanik, alegia?, hortxe galduko dira.
|
Edo
hemendik alde egin dute lan bila. Esaterako, bat baino gehiago dira Bartzelonara edo Madrilera joan direnak.
|
|
|
Kristoren disgustua! (
|
Edo
ulertu ezina, behinik behin)
|
|
|
Omenaldian parte hartzera.
|
Edo
ez hartzera. Zure esku dago.
|
|
|
Eta nik ikusten dudana ere bai.
|
Edo
beste edonork.
|
|
|
Ez dauka aurpegirik.
|
Edo
hobeto esanda, aurpegi asko ditu.
|
|
2017
|
|
|
Horretara dedikatzen diren organizazioak daude?
|
Edo
, organizazioak ez badira ere, badakizu norengana jo emigratzeko?
|
|
|
Maite ditut maite. Transmisioa XX. mendeko Euskal Herriko artean,
|
Edo
!, 2017
|
|
|
Maite ditut maite. Transmisioa XX. mendeko Euskal Herriko artean,
|
Edo
!, 2017
|
|
|
Maite ditut maite. Transmisioa XX. mendeko Euskal Herriko artean titulupean kaleratu du
|
Edo
! argitaletxeak.
|
|
|
Sartzean sartzen dizkizu horrelakoak, ordea: «hiria puska batez eder lezakeen bakarra[?] bere baitan ezkutatzen diren amorru, egonezin, noraez eta depresioz beteriko meategi gotorrek osa lezaketen sarea da» (122 or.).
|
Edo
irakur ditzakezu horrelakoak, Daeshen lerroetan borrokatzen direnak aipagai dituela: «oporren itzulian bizilagunei diapositibatan erakusteko bezala ateratzen dituztelarik argazkiak[?] infidelen buru ebakiak eskutik zintzilik edo (ia hori bezain nardagarria dena) sandaliak eta galtzerdi zuriak konbinatuz» (121 or.). Eta akaso bai, akaso «inork ez du horrela idatzi egundaino».
|
|
|
Artean ez nekien gizon hark aita eta aitaginarreba zituela Otsaportilloko leize zuloan.
|
Edo
hori uste zuen, behintzat, garai hartan. Urbasako Otsaportilloko leize zuloa 1936ko estatu kolpean eraildakoen hilotzak botatzeko beste leku bat izan zen, baina, egun, Urbasan hildako guztiak gogoratzeko ikur nagusi bilakatu da.
|
|
|
Esaten dute gerra denboran atxilotutako batzuk bizirik bota zituztela leize zulora, baina aurkitu dituzten burezur guztietan tiro bat antzeman dute.
|
Edo
bi. Azkenak.
|
|
2018
|
|
|
Hau da, zein anbizio handiko prosakoak diren.
|
Edo
, kasu honetan, anbizio handiko elkarrizketak. Batzuentzat, agian, zailegiak.
|
|
|
Laster, beste batek esango du errazago dela zuzenean gaztelaniaz hitz egitea.
|
Edo
ingelesez! Italian izan berri naiz, eta italieraz hasi, poliki, baina ulertzeko moduan?, eta ezin dute eraman!
|
|
|
Eta Lararen amak esan zuen gero, ahapeka amaren belarrira, txaranga desafinatu batek baino zarata handiagoa ateratzen duela ohean, eta parranda gau bateko eroaldia besterik ez zela izan.
|
Edo
antzeko zerbait. Barrez ari ziren.
|
|
|
Mendi joak, Aingeru Epaltzaren azkena, momentuz?.
|
Edo
, editore ezagun batek Epal tzaren lehen liburuaz behin aipatu zidana parafraseatuz, liburu guztiak onak egin dituen idazlearen azkena. Narrazio bilduma, asmatu duzue, mendien inguruan ariko zaiguna.
|