|
2019
|
|
|
Berandu zen. Biharamunean goiz jaiki nahi bazuen
|
De
la Fuenteri buruz ahal zuen guztia ikertzeko, albait arinen oheratu zuen.
|
|
|
–Irudia ez da oso ona. Eskerrak farol batek argitzen zuen
|
De
la Fuentek autoa utzi zuen eremua, azaldu zuen ertzainak?. Likido sukoiren batez busti zuen fabrika abandonatuaren perimetro guztia.
|
|
|
Garai hartan hirigintza arduraduna zen Pasaian. Berak sinatu zuen, berez, su hartutako orubean etxebizitzak eraikitzeko baimena,
|
De
la Fuente aberasteko balioko zuena.
|
|
|
Seguru Chaparrok ere dirutza ederra poltsikoratuko zuela operazio harekin, marmarikatu zuen Leirek pentsakor?.
|
De
la Fuente horregatik dago hain ziur bera izango dela portu berriaren eraikuntzaz arduratuko dena. Aspalditik arituko dira negozioetan elkarrekin.
|
|
|
Sute harekin denak atera ziren irabazle.
|
De
la Fuentek eta Chaparrok negozioa egin zuten; aurreko jabeak azkenean lortu zuen saltzea ordura arte zoru industriala izateagatik eta jonkiz josita egoteagatik inork nahi ez zuen orubea. Inguruko etxeetako bizilagunak ere poztuko ziren auzoaz jabetuak ziren drogazaleak uxatuko zituen etxebizitza bloke baten eraikuntzagatik.
|
|
|
Ez duzu sinetsiko. Jose
|
De
la Fuente desagertu egin da. Haren emazteak dio ez duela etxean lo egin, eta, idazkariaren arabera, gaur ez da bulegoan azaldu.
|
|
|
Leirek, ertzainari kanpora lagundu bitartean, Jose
|
De
la Fuenteren inguruan zeuzkan susmoak azaldu zizkion.
|
|
|
–
|
De
la Fuente? –galdetu zuen Txominek bibotea hazkatuz?.
|
|
|
Baliteke orkideak ez izatea zerikusirik argazkiekin. Ez zaizu iruditzen
|
De
la Fuente gizenegi dagoela zure leihoraino iritsi eta zuk ikusi gabe ihes egin ahal izateko?
|
|
|
–Kontatuko didazu behingoz zer dakizun Jose
|
De
la Fuentez, ala belauniko erregutu dizut? –galdetu zion, hara eraman zuen gaian kontzentratzen ahaleginduz.
|
|
|
–
|
De
la Fuente? –galdetu zuen jakin minez.
|
|
|
–Tira, Leire. Ez esan ez zenekiela
|
De
la Fuentek horrela egin zuenik bere dirua. Herri honen historiaren parte da, esan zuen txalupa abiaraziz; kexuzko eztul batzuen ondoren, motorrak itsasora jaurti zuen hozte zirkuituko ura?.
|
|
|
–Azken asteotako hilketak, orduan, ez lirateke
|
De
la Fuenteren lehenengoak.
|
|
|
–Txalupariak azeleratu egin zuen?. Beharbada haiek badute
|
De
la Fuentek gau hartan egin zuenaren frogaren bat, gaineratu zuen ahotsa goratuz.
|
|
|
–Ane, Leire Altuna naiz. Nobedadeak ditut
|
De
la Fuenteren inguruan.
|
|
|
Bihotza kolkoan zuela, Leire leihora gerturatu zen. Jose
|
De
la Fuenteren Mercedesa itsasargiaren atarian aurkitzeko ideiak zeharo izutzen zuen.
|
|
|
–Arrazoi zenuen, esan zion Leirek agur moduan?.
|
De
la Fuentek eman zion su fabrikari. Barcierreko segurtasun kamerek dena grabatu zuten.
|
|
|
Jose
|
De
la Fuentez ari zela ulertu zuen Leirek.
|
|
|
–Patruila autoen sirena hotsak ugariagoak egin ziren, baina oso urruti entzuten ziren?.
|
De
la Fuente hilda dago.
|
|
|
Leirek baiezko keinua egin zuen.
|
De
la Fuente Sakamantekasek hiltzen zuen lehenengo gizonezkoa zen, eta, gainera, kanpo portuaren kontrako plataformakoa ez zen lehenengo biktima.
|
|
|
–
|
De
la Fuente. Pasai Antxon agertu da.
|
|
|
Penduluaren kulunka erritmiko hark logura eragingo ziokeen egoera normal batean, baina ez gau hartan. Urduriegi zegoen; lehenbailehen jakin nahi zuen nork eta zergatik hil zuen Jose
|
De
la Fuente.
|
|
|
–
|
De
la Fuente. Atzo itsasargian agertu zitzaidan.
|
|
|
–Ados, onartu zuen
|
De
la Fuentek, kanpo portuaren onurei buruzko mintzaldi luze bati ekin aurretik.
|
|
|
Jose
|
De
la Fuentek eskukada zaratatsu bat jo zion mahaiari.
|
|
|
Jose
|
De
la Fuentek hurrupa luze bat hartu zuen. Une batez, elkarrizketa bukatutzat joko zuela pentsatu zuen idazleak, baina enpresariak baiezkoa egin zuen buruaz.
|
|
|
|
De
la Fuentek irribarre sarkastiko bat egin zuen.
|
|
|
Jose
|
De
la Fuentek kopeta ilundu zuen. Benetan harritua zirudien.
|
|
|
–Man jauna. Zure enpresa ez al da ba
|
De
la Fuente & Man?
|
|
|
Argi zegoen Jose
|
De
la Fuentek gorroto zituela bi biktimak, baina halako basakeria bat egiteko bezainbeste?
|
|
|
–Zer iruditzen zaizu Jose
|
De
la Fuente? –Zuzenean hariari heltzea erabaki zuen.
|
|
|
–Amore emateko zorian nengoen, adierazi zuen Jose
|
De
la Fuentek irribarrez.
|
|
|
–Uztazu,
|
De
la Fuente, moztu zion Leirek, okada bati eutsiz.
|
|
|
Idazlearen asmoak igarriz, Jose
|
De
la Fuentek urrats azkar bat egin zuen aurrerantz eta oin bat jarri zuen zirrikituan, Leirek ez ziezaion atea muturren aurrean itxi.
|
|
|
Agerikoa zen enpresaria edale porrokatua zela, eta horrek errazago jarriko zion mihia dantzan. Bestetik, eta Leirek ez zuen bere psikologia ikasketen beharrik horretaz jabetzeko,
|
De
la Fuentek ez zuen asmo onik. Afaria aitzakia hutsa zen Leire ohera eramateko.
|
|
|
Beste egun batean beranduegi izan liteke. Jose
|
De
la Fuenteri ez zaio esaten noiz bai eta noiz ez.
|
|
|
Ez zirudien kentzeko asmorik zuenik.
|
De
la Fuentek alde batera eta bestera begiratu zuen, inguruan inor ez zebilela ziurtatu nahian bezala. Idazleak bihotz taupadak azkartzen zitzaizkiola sentitu zuen.
|
|
|
Eguraldia paseoan ibiltzeko egokia ez izan arren, idazleak bueltatxo bat ematera behartu zuen bere burua. Ideiak argitzeko premia zuen, Jose
|
De
la Fuenteren bisita asaldagarriak guztiz durduzatuta utzi baitzuen. Hain abailduta geratu zen, non zeharo ahaztu baitzuen Gaston Besaide.
|
|
|
Ukabil itxien tinkotasunak eta masailezurreko mugimenduen tentsioak aise salatzen zuten ez zegoela eroso. Agintzera ohituta baitzegoen Jose
|
De
la Fuente, eta obeditua izatera.
|
|
|
|
De
la Fuente & Man Eraikuntzak. 1 Eskuina.
|
|
|
Igo.
|
De
la Fuente jauna zain daukazu. –Leirek telefonoz entzundako idazkari berbera ezagutu zuen.
|
|
|
Ondo aterako ahal zitzaion. Jose
|
De
la Fuente ezaguna egin zen, azkenaldian, kanpo portuaren eraikuntzaren aurka zeuden elkarteekin izan zituen liskar gogorrengatik. Mundu guztiak zekienez, azpijokoan aritzen zen talde ekologisten manifestazioen aurka, sinetsita baitzegoen arrazoi pertsonalengatik errekara bidali nahi zutela.
|
|
|
Leirek egunak eman zituen
|
De
la Fuente nola galdekatu pentsatzen, eta, azkenean, susmorik ez pizteko, portuaren eraikuntzan interesatutako kazetari bat zela esanez telefonatu zuen. Eraikitzailearen idazkaria ez zen oso abegikor agertu hasieran, baina, nagusiari galdetu ostean, hitzordu bat eman zion.
|
|
|
Leirek arnasari eutsiz bultzatu zuen atea. Idazkariak edo eraikitzaileak ezagutzen bazuten, zuen kazetari plantak egiten jarraitu, eta
|
De
la Fuentek uko egingo zion galdera bakar bati erantzuteari.
|
|
|
Leirek berehala ezagutu zuen Jose
|
De
la Fuente. Haren aurpegia maiz agertzen zen tokiko telebista eta egunkarietan, aurrez aurre ikusita dezente zaharragoa zirudien arren.
|
|
|
–Eta? , galdetu zion
|
De
la Fuentek idazlea aurrean izan orduko?. Zer dela eta agertzen da hemen kazetari plantak egiten azkenaldian albiste iturri den idazle polit bat?
|
|
|
Begirada
|
De
la Fuentek erakusten zion egunkarian finkatuta, bere plana pikutara joan zitzaiola ulertu zuen Leirek. Egun hartako El Diario Vascok sei orrialde eskaintzen zizkien Pasaiako hilketei.
|
|
|
–Bai zera! Zuk literatura erromantikoa idazten duzu, ez erreportajeak, oihukatu zuen
|
De
la Fuentek, atzean zuen apalategia seinalatuz. Beste liburu batzuen artean, Leirek bere lehenengo eleberriaren bizkarra ezagutu zuen?.
|
|
|
–Zuk ikusi, murmurikatu zuen
|
De
la Fuentek bere lekura itzuliz.
|
|
|
–Ematen ez badu ere, errugbi jokalaria izan nintzen, azaldu zuen
|
De
la Fuentek, Leireren pentsamenduak igarriz?. Eta nire maitaleek ohean onena naizela diote oraindik.
|
|
|
Hilketa gehiago antolatzen. Auskalo zergatik ageri diren hemen Besaide eta
|
De
la Fuente. Baina akaso garbitu egin nahi ditu horiek ere.
|
|
|
–Cesterok eskuaz agurtu zituen ababorreko ontzigainetik agur egiten zieten hainbat turista?. Jose
|
De
la Fuenteri ere mendekua agindua zion. Inoiz ez zion barkatu lantegi kirasdun hartako lagunak hil izana.
|
|
|
–Oraingoz, Jose
|
De
la Fuenteren hiletara jaitsiko naiz, eta gero nabigatzera aterako naiz. Lasaitzeko beharra dut, esan zuen gezurretan.
|
|
|
Horregatik urrundu nahi zituen berarengandik asmo limurtzaile haientzat arrisku izan zitezkeen gizon guztiak: lehenik Xabier, zeina itsas zabaletik itzulia zela ere sinetsarazi baitzion ia, gero Iñaki eta azkenik
|
De
la Fuente bera.
|
|
|
–
|
De
la Fuente, azaldu zion txalupariak?. Ez zaitu gehiago molestatuko.
|
|
|
Ane Cestero bere etxeko balkoian zegoen, Pasai Donibaneko plazan, lainoari begira. Bere arratsalde librean parentesi bat egin berri zuen
|
De
la Fuenteren gorpuaren altxaketara joateko, baina jada etxean zegoen berriro. San Pedroko eraikinak aspaldi ziren desagertuak gaueko lanbro errezel asaldagarriaren atzean, eta ez zen arima bakar bat ere geratzen plazako tabernetan.
|
|
|
Artean ere ez zion bere buruari barkatu aurreko biktimaren ikerketan egindako akatsa, ziurtzat jo baitzuen hasieratik Miren Orduñaren gorpuan aurkitutako animalia ileak foka batenak zirela. Besterik gabe laborategira bidali ordez, albaitari bati erakutsi behar zizkion, gau hartan egin zuen bezala Jose
|
De
la Fuenteren hilotzean antzeko ileak aurkitzean.
|
|
|
Leire Altuna zen. Beharbada teoria berriren bat izango zuen Jose
|
De
la Fuenteren hilotzaren agerketak kasuari eman zion norabide aldaketaren inguruan.
|
|
|
Jose
|
De
la Fuente.
|
|
|
Ezta okurritu ere, ohartarazi zion Iñigok?.
|
De
la Fuentek, edo honen atzean dagoen dena delakoak, jopuntuan zauzka. Bestela, zertarako bidaliko zizkizun argazkiak?
|
|
|
Leirek kopeta zimurtu zuen. Hasieran kostatu zitzaion ahotsa ezagutzea, baina berehala ohartu zen Jose
|
De
la Fuente zela.
|
|
|
|
De
la Fuente isilik egon zen segundo batzuetan.
|
|
|
Leirek ahoa ireki zuen erantzuteko, baina
|
De
la Fuentek erantzunari itxaron gabe eseki zuen telefonoa.
|
|
|
Sexu indarkeriarik eza.
|
De
la Fuente balitz hiltzailea, nik uste bortxatu egingo zituela. Beti begiratzen dit titietara, eta nirekin oheratu nahi duela ematen dit aditzera.
|
|
|
–Eta
|
De
la Fuentek soldatapeko hiltzaile bati eginaraziko balizkio krimenak? –bota zion irakasleak.
|
|
|
Gaston Besaide ez baldin bazen Sakamantekas, nor zegoen basakeria haien atzean?
|
De
la Fuente izango zen benetan?
|
|
|
–Bai. Ez dakit zer dela-eta hasi zinen Jose
|
De
la Fuenteren inguruan galdezka. Zeure kabuz ikertzen jarraitu nahi duzu?
|
|
|
–Zuk uste
|
De
la Fuente bezalako pertsona lotsagabe bat gai izan daitekeela inor hiltzeko bere negozioa babestearren? –galdetu zuen idazleak.
|
|
2020
|
|
|
2019an, gehienez ere 2.659 euroko pentsioa jaso zezaketen gehien kotizatutakoek. " Europarekin alderatuta, kotizazio maximo oso txikia daukagu", ondorioztatu du
|
De
la Fuentek. " Iturri fiskalen arabera, EAEn, kotizazio maximoen sabaiak kanpoan uzten ditu soldaten %24:
|
|
|
Nolanahi ere, kotizazio oinarria zabaltzeak ekarriko luke sakoneko aldaketa,
|
De
la Fuenteren ustez. Gizarte Segurantzari egin beharreko ekarpena langilearen kotizazio oinarriaren arabera kalkulatzen da, eta kotizazio oinarria, berriz, soldata gordinaren arabera zehazten da.
|
|
|
|
De
la Fuenteren aburuz, kotizazioen sarrerak modu egokian handituz gero, tartea legoke kontuak orekatzeko. Nahiago luke sistema horrela orekatu, eta ez itsu itsuan aurrekontu orokorretara joz kotizaziopeko pentsioak ere zergen bidez ordaintzeko.
|
|
|
|
De
la Fuenteren errezeloa da pentsio publikoen ordainketaren zati bat aurrekontuen menpe utziz gero arriskua egongo litzatekeela pentsioak apaltzeko; izan ere, unean uneko koiuntura ekonomikoaren arabera eta zerga bilketaren emaitzen arabera, Bruselak aurrekontuetako gastua murrizteko eska diezaioke Espainiako Gobernuari, defizit publikoa neurriz kanpo ez handitzeko argudiorekin....
|
|
|
gutxieneko soldata %22 igotzearekin batera, kotizazio mailak ere igo egin zituen, eta tasa maximoa %7 goratu zuen.
|
De
la Fuenteren ustez, euskal defizita txikitzea eragingo du. " Igoera horrek eragin handia du bereziki hemen, soldata gehiago baitaude tasa maximoa baino handiagoak, eta defizita orekatzea ekarriko du".
|
|
|
Haren esanetan, helburuak ez du izan behar" negozio borobil bat" egitea, baizik eta aukera izatea sistema hobe bat edukitzeko," prestazio hobeak eta arau progresiboagoak dituena, zaintza jarduerak hobeto aitortzen dituena eta emakumeentzako pentsio gainordainak ondo aitortzen dituena". Txarrenean ere, Gizarte Segurantzak emandako zenbakien antzekoak izanda ere,
|
De
la Fuenteren ustez defizita txikituz joatea izango litzateke" normalena". Posible ikusten du sistema propio iraunkor bat izatea," baina horrek eskatzen du errenta beste era batera birbanatzea".
|
|
|
Sistema publikoa ekonomikoki bideraezina dela diotenek maiz argudiatzen dute langileek azken hamarkadetan pagatutako kotizazioekin berez hamarkada batez pentsioa kobratzeko adina diru izango luketela asko jota ere, eta ez, bizi itxaropena luzatu den bezala luzatuta, bi hamarkadaz kobratzekoa.
|
De
la Fuentek azaldu du ikusmolde horren atzean kapitalizazio pentsioen logika ezkutatzen dela, hau da, soldata geroratuaren kontzeptua: gaur kotizatzen dut, bihar kobratzeko ideia.
|
|
|
Soldata geroratua ez da hitz zuzena sistema publikoko kotizazioez hitz egiteko. Zuzena izango litzateke esatea kotizazioa soldata zeharkako bat edo sozializatu bat dela", zehaztu du
|
De
la Fuentek. " Sozializatua izateak esan nahi du ez dagoela erabateko baliokidetasun bat kotizaziotan langileak eta enpresek egindako ekarpenaren eta pentsiotan jasoko duzunaren artean, zeren birbanaketa elementuak daude sisteman", argudiatu du.
|
|
|
|
De
la Fuente, Mikel. EHUko Lan Zuzenbideko eta Gizarte Segurantzako irakasle ohia.
|