|
2004
|
|
|
Bartzelonako Rockdelux aldizkariak XX. mendeko Espainiako Estatuko ehun disko onenen zerrenda osatu du eta horietatik hamahiru Euskal Herriko talde eta bakarlarirenak dira: Familyren Un soplo en el corazon (16), Derribos Ariasen En la guia, en el listin (29), Negu Gorriak taldearen Borreroak baditu milaka aurpegi (30), Mikel Laboaren
|
Bat
hiru (35), Fermin Muguruzaren Brigadistak Sound System (55), La Buena Vidaren Soidemersol (67), Aventuras de Kirlianen Aventuras de Kirlian (75), Los Bichosen In bitter pink (76), Anariren Habiak (77), Le Mans taldearen Entresemana (79), Lisaboren Ezarian (84), Eskorbutoren Anti todo (94) eta Hertzainaken Hertzainak (98).
|
|
2009
|
|
|
Si jo l' estiro fort per aquí, i tu l' estires fort per allà, segur que tomba, tomba, tomba, i ens podrem alliberar". Mikel Laboak 1974an atera zuen"
|
Bat
Hiru" diskoa, generalisimoa bizirik zegoela," Txoria txori" herri kanta tartean zela. Abestia kantatzen genuenok bagenekien Laboa ez zela ari hegazti baten inguruan.
|
|
|
(Mikel Laboa," Gernika (Lekeito 4)",
|
Bat
Hiru, 1972.
|
|
|
|
Bat
Hiru. Herri gogoa, 1974 LP
|
|
2010
|
|
|
Barricadaren Noche de rock & roll, Kortaturen Kortatu, Cicatriz en Inadaptados, La Polla Records en Salve, Ruper Ordorikaren Hautsi da anphora eta Mikel Laboaren
|
Bat
Hiru dira Elkarrek berrargitaratu dituen lanak. Sei lan horiek badute ezaugarri komunik.
|
|
|
Ez Dok Amairu kultur mugimenduaren sortzaile eta partaide izan ostean, euskal kantagintza berriaren aitzindaritzan izan zen etengabean Mikel Laboa. 1964an lau abestiz osaturiko Azken izeneko lehen singlea argitaratu zuen Baionan, eta bere lehen LP a,
|
Bat
Hiru, 1974ean plazaratu zen, Herri Gogoa diskoetxean. Ondorengo belaunaldietan eragin handienetako izan duen musikaria izan zen Laboa, eta lehen diskotik beregan ohikoak ziren kantagintza tradizionalarekiko joera, esperimentaziorako irrika eta poetenganako apeta igar zitezkeen.
|
|
|
Abesti zerrenda luzea nuen, eta hemen izenburu anitz aipatzea egokia ez den arren, tentazioa ekidinezina da: Mikel Laboaren
|
Bat
hiru albumeko" Lanikan ezin egin"," Pasaiako herritik"," Baga, biga, higa"," Txoria txori"," Oies errondan dabil"...; Benito Lertxundiren" Bizkaia maite" (gitarrako partea biziki ederra iruditzen zitzaidan)," Beti penetan" (behin osaba batek umetan sehaskan kantatzen zidala esan zidan)," Atarratzeko gazteluko kantua",... (Benito Lertxundiren joera britainiarragoa zen, gitarra akustiko kantatzen zuen maiz, eta miresgarria iruditzen zitzaidan nola nahasten zuen hori euskal abesti herrikoiekin); Gorka Knörren" Ez duzu bakarrikan ibili behar"," Xoxuak"," Lotxo"," Gure ortuban"," Begira nago"...; Antton Valverderen" Hitzez hitz" eta" Maitasunez hil" (George Brassensen" Marinette" n inspiratua), eta Xabier Lete eta Julen Lekuonarekin grabatutako bertsolari zaharrenak(" Kazkazurik bere buruari" zen gehien kantatzen nuena); baina agian nire faboritoak Txomin Artolak eta Haizea taldeak grabatutakoak ziren," Txakurraren partia" (gitarraren arpegioak zoragarriak ziren)," Errian"," Aitona Brontze"," Goizeko euri artean"," Urzo aphal bat" eta beste batzuk, zeintzuetan eragin britainiarra erabatekoa zen nahiz eta batzuk herrikoiak edo bertsolari zaharrenak izan.
|
|
2011
|
|
|
Baina arduradunek bost azal nabarmendu dituzte beste guztien gainetik: Hertzainak taldearen estreinako lan homonimoa, Laboaren
|
Bat
Hiru, La Polla Recordsen Salve, Cicatrizen Inadaptados eta RIPen No te Muevas.
|
|
|
|
Bat
Hiru eta txoria
|
|
|
Ez naiz lehena hau esaten duena: XX. mendean grabatutako euskal musikatik disko bakar bat aukeratu banu, disko hori Laboak 1974an argitaratutako
|
Bat
Hiru izango litzateke. Osatuko nuke antologia bat Laboaren ondorengo lanekin, ordukoak baino gustukoago ditudan piezaz egina, baina 1974an markaturiko goia ez da garaitua izan.
|
|
|
|
Bat
Hiru n jasotakoak haustura bat markatzen du, antzeman ezin zitekeena aurreko Laboaren hiru disko txikiak entzunda. Han zeuden ahotsa eta gitarra, han" Haika mutil" eta" Oi Pello Pello", Aresti eta Brecht; baina zerbait berria kristalizatu zen garai hartan —" Baga biga higa", Ez dok hamairuren sentikariaren emankizunen urteetan, eta baita Laboarengan ere— diskoan jasotzen zena agerian utzi ahal izateko.
|
|
|
Nire memorian, bat eginda, nahastuta agertzen dira aspaldiko urte haiek, 1974.etik aurrerakoak, Leterekin eta Laboaren
|
Bat
Hiru rekin hasi zirenak. Segituan agertu zen Atxagaren Etiopia, eta hark ere txundituta utzi ninduen.
|
|
|
Esan dut, orobat, aski dela 1988 eta 1991 bitarteko eskaintza hori entzutea heldutasunezko emaitza baten aurrean gaudela jabetzeko. Laboaren kasuan
|
Bat
Hiru entzun eta" hor dago dena" esaterik bagenuen bezalaxe, gauza bera pentsa zitekeen kasu honetan, diferentzia nabarmen batzuekin: lehena eta musikarekin oso zeharreko zerikusirik zeukana, hegoaldeko 70eko giro kulturalak sozial eta politikoak ez esateagatiketa 90eko iparraldekoak ezer gutxi zutela elkarrekin.
|
|
|
1974: Laboaren lehen disko handia,
|
Bat
Hiru bikoitza.
|
|
|
|
Bat
Hiru eta txoria (70 hamarkadako Mikel Laboa) 63
|
|
|
Josean Artzek 1974an Laboaren
|
Bat
Hirurentzat egin zuen aurkezpen hartatik behin eta berriz errepikatu da hiru arlo landu zituela kantariak bere ibilbide osoan: kantu zaharrak, poeta garaikideen letrenak, eta" Lekeitio" esperimentalak.
|
|
|
Disko honetako gainontzeko kantak aurreko errekuperazio edo bertsioak dira(
|
Bat
Hiru ko" Baga, biga, higa"," Gure bazterrak"...)," Mugak (Lekeitio 9)" eta Sarrionandiaren beraren" Nao es tu, faculdade de sentir" salbu.
|
|
|
Beste modu batera begiratuta, bildumak, zuzenekoak eta azkeneko Xoriek 17 kenduta,
|
Bat
Hirurekin hasitako lan guztiak lekeitio baten itzalpean gertatzen dira beti: Bat eta Hiru," Baga biga higa" eta" Gernika" pean dabiltza; Lau eta Bost," Orreaga" eta" Dialektikaren laudorioan"; Sei" Itsasoa eta lehorra" k burutzen du; Hamabi," Cherokee" k; Hamalau," Mugak" ek.
|
|
2012
|
|
|
Baionako batzarreko idazkari, Mariano Luis Urquijo bilbotarrak jardun zuen. Urquijo, Carlos iv. erregearen gobernu buru izan zen, ondoren espetxeratua eta, 1800 urtean, Irurac
|
Bat
hiru herrialdeen arteko ordezkarien batzarretako errege legeztapena lortu zuen. Urquijo, Jose Napoleon I errege berriarekin" Erresuma Idazkari Ministro" kargua berriro izateaz gain monarkia berriaren bultzagile nagusienetariko bat izan zen.
|
|
2015
|
|
|
Gaur egundik irakurrita kritika hori aski harrigarria suertatzen da, halaber. Izan ere, ziur aski Laboaren diskorik goretsiena haren aurrekoa da,
|
Bat
hiru, baina Lau bost ere aski disko azpimarragarria da Laboaren obra guztian. Han dira, esaterako, aipatutakoez gain, Liluraren kontra, Izarren hautsa, Langile baten galderak liburu baten aurrean, Herria eta hizkuntza, Xoxo beltza eta
|
|
2019
|
|
|
Esaten ari garenaren adibide argia «Bereterretxen kanthoria» abestia da: bere lehenengo disko luzean(
|
Bat
hiru, 1974) agertzen den bertsioan, Laboak jatorrizko herri kanta berritu egiten du; kantuaren erdialdean sintetizadorea erabiliz sortzen duten melodia da berrikuntzaren adierazle.
|
|
|
4.1
|
Bat
Hiru, apurketa eta osotasunaren testigu
|
|
|
Aipatu berri dugun diskoari heldu nahiko genioke orain tarte batez, lantzen ari garen gaian gehiago murgiltzeko mamia baitauka.
|
Bat
Hiru (1974) diskoaren aurretik, Mikel Laboak lau EP4zeuzkan argitaratuta, baina hau izan zen bere lehen disko luzea. Disko honek hirukoitza izan behar zukeen (Bat Bi Hiru) baina zentsuraren ondorioz, azkenean, bikoitza izan zen; bigarren diskoa debekatu egin zuten Brecht-en hitzak zituelako (2010:
|
|
|
Ez Dok Amairuk 1972an bukatutzat eman zuen bere bidea eta tarte horretan Mikelek beste lau disko txiki kaleratu zituen. Ostean, Jose Mari Zabalarekin batera kontzertu ugari eman zituen bi urtez, harik eta 1974an
|
Bat
Hiru izeneko lan bikoitza kaleratu zuen arte. Disko hori mugarri bat izango da bere ibilbide artistikoan bai eta euskal kanta berriaren historian ere.
|
|
|
|
Bat
Hiru, bederatzi.
|
|
2020
|
|
|
Musika garaikidearena bada eragin nagusietako bat. Baina kantu horretan Laboa badago, bai;
|
Bat
Hiru diskoan badu Urtsua uda izeneko kantu instrumental bat, eta kantu horrek hartzen du oinarria Atahualpa Yupanquiren beste kantu batetik. Nik egindako pieza horri kodan —kantu baten azkeneko zatia da, kantuan zehar agertu ez dena, ez duena loturarik aurreko zatiekin— jarri nion Haizegoa ren doinua, bereziki maite dudan doinu bat delako.
|
|
2021
|
|
|
|
Bat
hiru bat unitatea.
|