|
2022
|
|
|
|
Bai
, hegazkin militar batean sartu gintuzten seiok. Abiatu aitzin jada, patruilako batek ez zuen bertara upatu nahi, beldurtuta.
|
|
|
|
Bai
. Mende Berriren aldizkari horretan hasi nintzen kolaboratzen.
|
|
|
Euskara, beraz, ez da gaur egun lotsaz hartzeko gauza gure Ipar Euskal Herrian.
|
Bai
baina, hara paradoxia kezkagarria, gaur egun atzo baino gutxiagok hitz egiten dugu euskaraz. Zuberoako kontuekin jarraitzeko, demagun eus kaldunenik bezala hartua den herri bateko karrikan gabiltzala, esaterako Altzain edo Altzürükun aurkitzen garela.
|
|
|
Udan ematen diren trajeria horien ikustera datorren jendetza handiaren artean egonda edo pastorala eman osteko azalpen edo iritzi trukatzeetan, sekulako astakeriak entzun daitezke, kasu gehienetan, egia esan, euskaraz gutxi dakitenen edo euskal kulturaren mundutik aski aldenduak direnen ahotan entzuten direnak.
|
Bai
, nonbait arazoa da pastoralen jarraitzaileen kopurua horrela handitu egin dadin, euskal kulturaren ezagupena eta bizipenak nabarmen gutxiagokoak direlarik. Beste gisa batera esanik, egungo pastoralzale ugari frantximanten (erdaldunen) edo erdi frantximanten mundutik datoz, eta horiek zabaltzen duten ikusmoldea —eurena izan dezaten zilegi bada ere— errealitateetatik aski urrundua dela erran daiteke.
|
|
|
Horik dira Züberoaz mintzatzean kanpoko jenteari –eta kar tielekoari ere hanitxetan– gogoala jiten zaitzonak.
|
Bai
, Züberoa hori oro da... bena ez hori bera! Züberoa da ere aspaldiko denboretan algar etxekidüraz ebilten den jentarte bat, artzangoaren lege eta ebildüra besteak ez bezalakoak. lpar Eüskal Herri barnealdeko indüstria güne bakarra, mendiko laborantxa oranokoan ja bizirik begiratzen düan lürra, eüskal kultürako agerkünteak berri tzen eta oraikotzen jakin üken düan probintzia... bena eüskaraz mintzatzea ge roago eta haboro gibeltzera üzten düan esküaldea ere.
|
|
|
|
Bai
, aldatu ez direnak dira funtsezko arauak; oso guti dira. Bi talde behar dira, bata bestearen arerio direnak, talde horiei erraten zaie, urdinak eta gorriak, edo giristinoak eta turkoak; urdina zeruaren kolorea da, eta gorria infernuarena.
|
|
|
|
Bai
, ni ez naiz hain aldekoa. Ez da nahi dudala gorde xiberotarrendako, baizik eta aski artifiziala delako.
|
|
|
|
Bai
, nahiz eta erran behar den kazetako bultzatzaileak eta jarduleak zuriak zirela, erlijioaren eta kontserbatismoaren aldekoak, baina bazuten hori, euskararen aldekoak ziren, atxikimendu hori argi ikusten da. Aldiz, gorri anitz eus kararen kontrakoak ziren, baina ez Bedaxagar.
|
|
|
|
Bai
, eta gehien bat 1914 gerlak," 14ko Gerla Handi" deituak. " Eskuara baizik ez zakiten haiek, mort pour la patrie", Gorka Knörren kantua da, ezta?, oso kantu indartsua.
|
|
|
Ordüan züan bai gure gizonak bere jakitate eta eüskararen joria zügünki lankider hedatü, elebitarzünaren Herri Alkargoan sarraraztez.
|
Bai
eta eüskara teknikalariak hüllantik jarraikitzez eta aholkatzez ere, bereziki ützülpenetan. Eüskarriak ere ützültzen zütüan, bideetako seinaletikak zühürki adelatzen eta zabaltzen, iragarki desberdinak
|
|
|
Allande:
|
Bai
. François Bayrou Departamenduko bozetan aurkeztu zen lehen aldian Paue ekialde kantonamenduan bere taldeko kidea izan nintzen, 1977an.
|
|
|
Herri ttipiñi hau, asmatürik dükezüe eta heltübada entzü nik ere Etxebarre herria da.
|
Bai
, euskararen zaingoako" kürütxada" abiarazi düan Allanderen sorterria. Arren, teoriatik egitate edo pratikalat, hola nola Allande edireiten dügün, pintseüa esküan, beste gaüko txori eli bateki, Xibero osoko herrien izena agertzen den sargiako zurezko taulen prestatzen:
|
|
|
|
Bai
, apez hau gogoko züan Allandek. Gogoko zütüan bezala" septentrional" taldeko kideak.
|
|
|
Beñat Espil zuberotarrak bere lekukotasuna" Militantziak bizitza hartü deit" deitu du, Argia astekarian agertu zen elkarrizketan Allandek erran zuena baliatuz.
|
Bai
, hau da ikusi dugun Allanderen ezaugarrietarik bat. Bizitza osoa euskarari eta Euskal Herriari eman die.
|
|
|
Züberoan, arren, Frantziako hanitx laborantxa eremütan beno etxaltean plantatze edo segidarik hartze haboro izan da, orai artinokoan ja.
|
Bai
bena, halakorik izanen ote dea hebentik aitzina. Galtoaren egiteak berak arrenküra handi bat badela markatzen dü... arrenküratzekorik beita segür!
|
|
|
Hala, eüskararen galarazteko eginik izan diren ürrats eta jokamoldeen aipatzean, üdüri lüke Ziberoko Egünariaren artikülü elibatetako zati zonbait orai düala güti izkiribatüak direla...!
|
Bai
, argi da urtekari honen egileak eta irakurleak eüskararen altekoak zirela... bena beti ere errelijionearekin üztartürik ikusten züelarik. Eüskaldün fededün zirela erraiten ahal da, düdarik batere gabe.
|
|
|
Bilkura oso aberatsa izan zen, artetik Jean Louis Davantek hitzaldi mamitsua eskaintzen zigula," irakurtzeari anitz zor diot, euskaraz irakurri behar da", zioela," lehenik euskaraz mintzatu behar da, bistan da, bainan irakurtu ere behar da, euskararen heina ez dugu luzaz atxikiko ez badugu irakurtzen".
|
Bai
, oroitzapen hoberenetan geldituko zaigu Muskildiko biltzar hori.
|