|
2000
|
|
|
Eguberritakoari zuhaitza beharrean arbola deituko diogu, frutuak oparo banatzen baititu.
|
Bada
, arbola hau honetarakoxe, zoko betegarri izan dadin, hazten da Euskal Herriko lursail hotzenak dituzten baserrietan. Gero beretzako izan daitekeen tortura gela okerrenean edukitzen dugu egun horietan:
|
|
|
Nola dator esan beza.
|
Bada
, geyena loratu zan kazkarabarra bañan geruago, ta itxura polita dakar. Ezkutuko loriekin, badaki, jantzi ona dauka, jauna.
|
|
|
Apaizak gu bezalako pertsonak dira, ezta?
|
Bada
, gure grina eta desio berberak dituzte orduan
|
|
|
Bestalde, beti esan ohi da errazagoa dela kantari bat aktore bihurtzea, aktore bat kantari bihurtzea baino.
|
Bada
, ulertzekoa da Kike de Santiagoren apustua Ramon hautatzeko. Berak eramaten du kontakizunaren haria, eta noski, ezin da miraririk egin, zenbait unetan gozakaiztu egiten baitu.
|
|
|
Eredu horren arabera, lortutako bitarteko ekonomikoak Euskal Herri osoko euskaltegietan berdintasunez birbanatu dira geroztik, batetik bestera zeuden aldeak murriztuz.
|
Bada
, sistemaren balorazio baikorra eginik ere, AEK barruan lanak eta ardurak ezberdinak izanik, berdintasun ereduak moldaketak jasango ditu etorkizunean.
|
|
|
Harrigarria, ezta?
|
Bada
, gaur egun hori guztia egin daiteke teknologia berriei esker.
|
|
|
|
Bada
, umetan ikastolan obrak taxutzen hasi ginen, eta lehengusuekin ere gure antzezpentxoak egiten genituen etxean, sarrera eta guzti kobratuz. Hona etortzean fakultatean jarraitu nuen..
|
|
|
|
Bada
, guk nahiago genuke jende horrek hitz egingo balu eta ez horrenbeste Ibarretxe eta Imaz modukoek. Azken hauek ezin dira prozesuaren ardatzean izan, oinarriak egungo Espainiako markoan finkaturik dituztelako, oso oinarri hutsal eta ahuletan.
|
|
|
Zenbat liburutegi ditugu?... 100
|
Bada
, hamarna ale erosiko ditugu liburutegi bakoitzeko". Eta liburu hori asko saltzen da.
|
|
|
Ia urtebete pasa dut Eskozian.
|
Bada
, ez dut aurkitu inor poesia irakurtzen duenik. Eta Euskal Herrian normala da.
|
|
|
|
Bada
, hara zer zenion elkarrizketa hartan bertan: " Erretiratzeko asmoa ere badaukat, eta ikusiko dugu, aurten edo hurrengo urtean edo, denbora gutxi gelditzen zait jada.
|
|
|
Non dagoen sekretua?
|
Bada
, bai Mindegiak berean eta bai nik nerean erraztasun handia daukagu. Beti esan dut oso erraz ibiltzen naizela kantxan, bi eskuak onak dauzkat eta berezko hori Jainkoak eman zidan.
|
|
|
Orain, pilotariek beraiek esaten dute lehendabiziko partida arriskutsua dela.
|
Bada
, arriskutsuagoa izango da txapeldungai baten kontra jokatzea, ez. Gaur, abantaila txiki bat badute, txapeldunek, Belokik edo Eugik, Rai edo Olaizolaren kontra jokatu dezaketelako.
|
|
|
Orain arte zinemak pinturatik nahiz eleberritik hartu ditu elementuak, eta zinemak aukera gehiago dauzka gauzak kontatzeko antzerkiak baino, denbora eta espazioari dagokienez bereziki.
|
Bada
, hor egon liteke koska. Jakina, antzerkiaren indargunea hitza da eta zinemarena aldiz, irudia.
|
|
|
Duela hamar urte herri hedabideetan hutsik zegoen gunea baliatzean egon zen koska.
|
Bada
, oraingoan beste hainbeste egin nahi dugu Goienarekin, alegia, besteei aurre hartu, atzean utzi ez gaitzaten" diosku Mikel Irizar Goienako bateragileak.
|
|
|
MCCren harira, aipa dezagun bailarak dituen 65.000 biztanleen artean heren batek diharduela lanean, 20.000 inguru alegia.
|
Bada
, horien artean erdia baino gehiago MCCn, 12.000 lagun gutxi gorabehera. Plazaolak dioenez," momentuz ez gaude MCCn sartuta.
|
|
|
" Zure abizena euskalduna da, bazenekien?
|
Bada
, herri hartako inguruan euskara nagusi zen Nafarroa independentea zenean". Hortaz, Iruñeko historia herrikoiari eutsi diola gaineratzen badugu, a zer nolako interesa pizten zaigun!
|
|
|
Konparazione, badirudi Jakes Abeberrik Didier Borotrak baino lan gehiago egiten duela euskal kulturalen alde.
|
Bada
, ez. Borotrak iritzi publikoaren arabera garatzen du bere ahalegina.
|
|
|
|
Bada
, batetik, Federazio kontu bat, fitxa batzuk zirela eta Oriori egin zitzaion boikota; bestean, berriz, Euskadiko txapelketa ospatu zen Zarautzen eta Ikurrina ez zen jokatu.
|
|
|
Argazki hori halako leku pribilegiatuan argitaratzearen arrazoia?
|
Bada
, argazkia beraren edertasuna izan zitekeelakoan nago, haren azpian agertzen zen argibidea generikoegia iruditzen baitzait... " Ona emen Gorritiko amona Pantxika.
|
|
|
Zer zegoen metafora esanguratsu horren atzean?
|
Bada
, euskara batuaren osaketa, noski. Horregatik esan omen zuen Mitxelenak" batzuk azkarregi eta besteak motelegi dabiltzala uste dut".
|
|
|
Zaharragoak horrelakoxeak izanda, haurrengandik zer espero?
|
Bada
, uste dena baino askoz gehiago, kiroltasuna zer den transmititzen dakien jendez inguraturik badaude, Aingeru Epaltzaren" Baloika" ko protagonistak erakusten duten bezala. Neska motiko hauek, futbito talde bateko partaide izanik guztiak, kiroltasuna ondotxo dakite zer den, jokoan eta lehian gogo biziz ari diren arren.
|
|
|
Zein erabaki?
|
Bada
," bat batean, Indian orain arte pribilejioz beteta bizi izandu diran 279 marajak, beste edozein erriko seme bezala begiratuak izango dirala Gobernuarengandik". Eta hori eginez, Z. ARGIArentzat," Indira Gandhik bere Erria justiziaruntz eramateko asmoa agertzen du, eta Indiako aro berezi bati bukaera ematen dio".
|
|
|
Torturaren Aurkako Taldeetan pentsatzen ari zarete?
|
Bada
, deskuidatu xamar zabiltzate, harritzekoa ere ez den arren, azken hamarkadetan haizeak nondik jo duen kontuan hartuta. Aita Saindu baten hitzak dira horiexek!
|
|
|
Baina ez da ahantzi behar, azken urte hauetan milaka intsumituk sufritutako bortizkeriaren errudunak zeintzuk diren.
|
Bada
, gerrarako 2,5 bilioi pezetaren aurrekontua onartzen duten, NATOren basakeriak apoiatzen dituzten, arma fabrikak diru publikoaz subentzionatzen dituzten, eta Alcalako presondegi militarrean intsumisoak bahiturik dituzten politikoak.
|
|
|
Eta horregatik, ahobero xamarra zelako, Francok harrera egin ziolako (ospetsua izaki, azken batean) edo auskalo zergatik, aldeko zein kontrako asko zituen.
|
Bada
, ingeles batekin boxeo rrokaldi bat izan eta, galtzaile atera! Hara zer zioen Basarrik hura zela-eta," Bakoitzari berea" izenburua zuen atal batean:
|
|
|
Zergatik egiten zuen Basarrik horrelako defentsa, orduan?
|
Bada
, arazotxo batengatik: " Legezkoa da erratzari etxe aldera eragitea.
|
|
|
zer sortzen da herri mailako kultur elkarte txikietatik?
|
Bada
, kultur agintariek horren kontrako iguala egingo dute. " Egunkaria" dela, HABE dela, dena delakoa.
|
|
|
hau egin behar da?
|
Bada
, egingo dut hori egin nahi duenarekin. Ez hainbeste begiratu:
|
|
|
Baina errazago da herren eginez dabilenak konplexua izatea, ezta?
|
Bada
, hori guztia hankaz gora jarri nahi duen ipuin bilduma kaleratu berri du Elkarlanean argitaletxeak: " Eta zer?" zortzi urtetik gorako haurrei besteen desberdintasunak onartzen irakatsi nahi dien sail honetako lehen ipuina Seve Callejak idatzi eta Joxan ormazabalek euskaratua da," Potoloa naiz, eta zer?", eta Jokin Mitxelenak eginiko marrazkiaz apaindurik agertzen zaigu.
|
|
|
Malcolm Lowryk aztergai hau erraten zuen: "
|
Bada
, Malcolm Lowryk bizimodutzat hartzen zuen literatura, baina, jakinik, ez bizitzan bertan, ez literaturako bizitzan, ez duela salbaziorik kausituko. Eta, orduan, literatura erbesteratzearen antzekoa, hots, atzerribide amaigabe bat, laberinto gisakoa, laberintoa non sartzen diren gerlariak, poetak eta beste abenturagileak, amaierarik ez, edota amaieran isiltasuna heriotza eta erotasuna kausitzeko.
|
|
|
Javier Rojok dioen bezala," narrazio hauek elkarrekiko erreferentziaz beterik daudelarik, elkar osatzen dute, azkenean ia ia nobela bat burutuz." (El Correo IV) Etengabeko erreferentzia hauez gain, giro jakin batek harilkatzen ditu liburu honetako narrazioak: " hegoaldea, trenbidea, ibaia, basamortua... dira giro horren osagarriak." (Argia 1561)
|
Bada
narrazioak uztartzen dituen beste elementu bat ere: trena.
|
|
|
Literatura hori argitaratzea aberasgarri ikusten dut nik.
|
Bada
, ostera, Harkaitz Cano azkarregi argitaratzen eta, ondorioz, talentua alferrik galtzen ote dabilen dioenik. Batzuek Bilbaoko bakartzat duten egunkarian idazten duen Rojok, izen eta guzti esanda, adibidez.
|
|
|
II, 139).//. Dendan zorra, compiterijanzorra, zapataricuanzorra, lecuguztietan zorra, areecpeguetacomoduriceztabeti modabarrijataezjagocanjantzija soinian? (Icas II,// 140). jantzia, soinekoa; (ondorendatorrenlehenadibideanhori esannahidueladirudi; bigarrenean, ordea, ezdagoargi; kanpokoitxura, ikusdaitekeena, gaztelaniazko, porteexterior, izandaiteke): ?
|
Bada
, gauza jaquina da gurasotaumeascorenartecobaquechaarrac, asarriac, bidauacta, euracesan oidaveen legueez, impernucuenvitzitziaechiandirialapiestamadaricatubacgaiti. Gurasuacumiainaidaveenpiesteetantanaidaveenlagunaquingau taegunibil ten isteenezdeutseelaco.Tagura leuqueensoinaeguitenezdeutseelaco? (Euscal
|
|
|
II, I).// eskatutakoari, eskubideariezezkoaeman; erlijio, sinesteetaabarbaztertu, halakoariukoegin;?
|
Bada
, SanGeronimorenesaniangentiltasunataeregija edo JaungoicuataEvangelijuaucatutialuxurijacecarriditu mundura? (Icas II,
|
|
|
Zuzarazequenquerijaztacodicijazvijotza liortuta daucazuna.
|
Bada
, zuezobia, lapurra bainoIcas II, (235).
|
|
|
|
Bada
, eracuslaascocdinuenleguez, eguijabada seigarrenaguindusantuba
|
|
|
|
Bada
, gachaondoezautuezquero, lasterragotazucenagoartucodituguàosa
|
|
|
Inprimaturikolanetan, berakalazentsoreekezdakigu, bainahorrelakoaldaketafonikorik ager ez dadinkontuhandiaizanzuela dirudi; eskuizkribuan, ordea, ezpadajuntagailuadbertsatiboaagertzendelaesanduguarestian; honelakoakeremaizagertzendira: echat: Neucarguitaraetaratacoliburubachaarra dalaesatia, echatniritoqueetan (EskuVI); echaco: Gueijendaquijenari, bapere sobreetanechaco (Esku13); echacuen: echacuengarbatucobeineguineveen pecatuba (Esku23); echacue:
|
Bada
Ainguerubaiechacueemon, ondo, edogaisqui, beineguinaerremedijetaco, libertaderic (Esku23); echaco: baña noberaren gogocuaezpada, echacocasuandiriceguiten (Esku50); echazu: Gudongacizan
|
|
|
|
Bada
, bildur izanaren comuninoiaquin, astianastianguacbadira bere.Baita
|
|
|
|
Bada
, Jaungoicuac escatuten deutscu domeeca ta jaijegun osuetan, goxeric
|
|
|
¡ Oh! Chitoascoesangoguenduqueágaiti (Icas II, 272).
|
Bada
, errazoebagaric
|
|
|
|
Bada
, cristinaubac, munducojaquiturija guztia Jaungoicuarenaurrera jaso
|
|
|
Eramugatuanereegokidarabil:
|
Bada
, bataceragoztenditu gurari batzucta
|
|
|
|
Bada
, ardauacecartenbadauguizona naiemacumia, edandaeguaniancer esanevanedocereguinevanvijamoniangomutauezin dan edura(...) Icas I,(
|
|
|
|
Bada
, perpausaklotzekoerabiltzendenlokailuilatibotzatagerizaigugramatiketan, bainagureidazlearenerabileran, kausazkoaereizanohida; euskaramintzatuanerabiltzendenzeedotaidatzizgehiagoagertzendenezenlokailuenharikoa; horrelakoetan, aurrez esandako zerbaiten azalpena edo arrazoia ematera dator.Bartolomekpuntuajartzendu, eskuarki, aurrekoesaldiarenamaieran, baina harenjarraikoaizanohidalokailuhonekinhaste...
|
|
|
|
Bada
, izanic euscalerrijetacogentiacristinautasunandicuaeurentratu, artu
|
|
|
(Sintagmamugatuarekin) Jangoicuarenbildur santubabagaric (Icas I,//
|
Bada
, ped 2). iabagaricinocJaungoicuaamau ezin legui, dinoApostolubac (Icas I,
|
|
|
egunbatencastaubiar dogula (Icas I,//
|
Bada
, umeenmoduban, garbi ta gachbagueegonbiardau comulgaudan arimiac, gueroesangodan leguez 263). (Icas
|
|
|
|
Bada
, ordubanimintendozuceubenpartez umia impernucovidian (Icas III,
|
|
|
|
Bada
, luxurijari orpuetandarraicobeti bildurra, celua, sospechia, icutsi ezina,
|
|
|
Taguerogorputza, albadedi (Icas III, 266).
|
Bada
, ezetaralibrau albadedialacoarerijogaistoaganicnor bera vitziric, ez
|
|
|
|
Bada
, lapurretaradoianacinor iltecointencionericeruanezarren, estututen badabeetanorbaitillda edobanatutalibraualbadaibereburuba, eguingodauEsku, (268).
|
|
|
|
Bada
, ceinera bateratabatiizan, ceinpuscacataascoriizan, gauza andija ostutecoustia edogoguadaucana, vorondatezlapurra da tapecatu mortalian dago (Icas II, 130).
|
|
|
|
Bada
, bestegauzaricescribidudaveenacinoc iracurtenezditu, eureenino cencijaritapenseetamodubaribarre eguitecobaino (Euscal errijetaco... 88).
|
|
|
|
Bada
, ezdiraolgueetaguztiaconac, ezguztiacdirachaarracedopecatuz
|
|
|
|
Bada
, EscrituraSagradubancastiguguichiiracurtendira, erru gogorragoricta bildurgarrijagoricjuzgu gaistuarena baino (Icas II, 226).
|
|
|
|
Bada
, ardauacecartenbadauguizonanaiemacumia, edandaeguaniancer esanevanedo cereguinevanvijamoniangomutauezin danedura; besteetan eguinezoiditubanzoraquerijacedogaistoquerijaceguitera; gauza onactacha rrac bereburubagaztaerrazoiagazgarbitutaerabaguiezin ditubanduinara (Icas I, 272).
|
|
|
|
Bada
, acedupecatuedogueijagozuceguitendozu, ceucproximuagaitideungaroric esanezarrenIcas II, (195).
|
|
|
I, 206). //
|
Bada
, zuc onerariceuquiez arrenlapurretaatati, pagaubiardozu, lapurrarenpaltan, acostuba (Icas II, 154).
|
|
|
|
Bada
, auirugarrenaguindubarencontraberezpecatumortalada na, edocei
|
|
|
|
Bada
, Jaungoicuarenberaren esanada, Eleisa AmaSantiariberac eracutsi deutsana, pedecogauceetanEleisiac engainauezin guinaizana; tacristinaubeen Eleisiaeguiijarencimentusegurubatapillarsenduada na (Icas I, 33).
|
|
|
|
Bada
, eracuslaascocdinuenleguez, eguijabadaseigarrenaguindusantuba rencontraberezpecatuvenialicedogauza guichiricezdaguana (Icas II, 83).
|
|
|
(laegitendu, na beharkozuelaustegenuenean...) Gauzaaguirijada, chito ezainataseinagaldutecopeligruandicuada, laalandaguanemacumiacdan tzan edopandanguaneguitia, nai bacarrictanai lagunaquin (Icas III, 54).//
|
Bada
, gauzajaquina da, z edalacerubansartucopecatubarenugarricezguichirictaezascoric (Icas III, 265).// Ezinucatuguinai, erijotzacoordubancristinaubacizatenditubalatentacinoericandijenacJaungoicuagalduteco (Icas III,
|
|
|
bidao: biraoa; (blasfemija, maldecinoia eta bidauaBidauaezdaberez, ezblaspemija, ezmaldecinoia; ezbada bereiztu egiten ditu Bartolomek);, gachaenizena preminabagaricesatia.
|
Bada
, blaspemijacJaungoicuariedosantubai quendutendeutseeondria.Maldecinoiacnoberarenedoproximuarencontraesca tutendau tadesietan rdau gauza gacha? (Icas I, 148).
|
|
|
cerbaitan: zelanbait, zeozelan, nolabait;?
|
Bada
, gueurearimacobildur zoli
|
|
|
enpeinu: interesa;?
|
Bada
, guztiacgaiti esatenda, onacoinoren empeinuba edoederragaiti, noberarengogocoezdanlagunagazezcondutia, arriscuandicua dala? (Icas III, 347).// nahidenalortuahalizatekogoikonorbaitenlaguntza, ukondoa,, entxufea?...;? ¿ Ezcenduzantopauempeinubacerregalubaquin? ¿ Celanbada galdudozuerrazoezcoaucija?? (Icas II, 168).
|
|
|
(34). // beretzathartu (aditziragankorgisadarabiltestuhonetan);?
|
Bada
, beretzatgueratutenbadaugauza topaubagueijagocobagaric, ostuba leguezda? (Icas II, 156).
|
|
|
34).//?
|
Bada
, besteaguindubetacoeguinbiarnausija ta itubada, inori caltericez
|
|
|
ocasinoe: arriskua, batezerebekatuegitekoarriskua;?
|
Bada
, ocasinoianai davena, ocasinoiangalducoda? (Icas II, 276). // eztabaida, demanda, borroka, liskarra; (ezduguaurkituBizkaikohainbattokitanduenadieran, hots, hileta, ehorzketa, lur emateadieran...);. Echeetanbaiasarre andijactapecatumortaleraeldu ten dirian ocasinoiactaescandalubac, ascotanauzuacigartendeutseentercijuan, gurasuentaumeenartian, piestatiberandu echerajuandirialaco. Euscal errijetaco...
|
|
|
Zer gertatzen da, ordea, lurralde modura, gaur egun daukan ordezkaritza instituzionalarekin, Nafarroak proiektuan parte ez hartzea erabakitzen badu?
|
Bada
, gure ustez, kasu horretan, eskubidea lurraldearena izatetik herritarrena izatera pasatzen da. Egon daitezke60.000 nafar estruktura berri horretan parte hartu nahi dutenak, nahizgehiengoak parte hartu nahi ez izan, eta etorkizunezko egituraketa horretan herritarhoriek eskubidea eduki lukete parte hartu ahal izateko.
|
|
|
Inori ez zaio euskaraz aritzeko eskubidea ukatzen, nahiz eta Erriberakoa izan eta gaur egun eskubide hori han legez ukatuta egon.Edonori ea pertsona horrek eskubide linguistiko batzuk dituen eta, beraz, euskarazaritzeko eskubidea daukan galdetzen badiogu, inork ez luke hori ukatuko.
|
Bada
, guk ulertzen ez duguna hauxe da: pertsona horrek eskubide linguistiko batzukdituen bezala, zergatik ez dituen izan behar eskubide politikoak.
|
|
|
Azaleko neurketa da hori, guztizestrintsekoa.
|
Bada
, gizakiaren bizitzaren indizetan baloratu genituzkeenemaitzak dira, giza baloretan. Gizon emakumeentzat dakarren onuraren arabera.
|
|
|
|
Bada
, azken helburutzat nork bere garaipena eta garaipen soziala lortzea dutenek, nahikari hori lortzeko, erreparorik gabe, bidean traba edo oztopo egiten diotenguztiak txikitzen dituztela esaten diot. Gertakari honek badirudi, nolabaiteko koherentzia logikoa duela, bai eta moralitate zinikoa ere.
|
|
|
Frankismoaren lehen urteetako arrastoa begiratzeko, badugu gaur tresnarik.Orduan gauzatutako hizkuntz politikaren historiarako langairik franko bildu zuenBenet ek (Benet 1973, 1979), eta ezaguna dugu gurean ere (Torrealdai 1982, 1998).
|
Bada
hor perla ederrik (Torrealdai 1998: 85, 93, 97, 104, 106).
|
|
|
|
Bada
, haatik, eremu guztiz inportante bat non euskarak orain arte ez duensartzerik izan. Lan munduaz ari naiz, hain zuzen ere, eta nago arlo horretan euskarakbazterturik irauten duen bitartean haren normalizazioaz mintzatzea utopia hutsa ez oteden.
|
|
|
hori, oharmenean gertatzen denez, ez dela erraz enpirikoki jasotzen; ezin dutela, bederen, hizkuntzalariek beren kasa egin (batik bat esperimentuetarako horrentrebakuntza eskasa dugun, hizkuntzalari teorikook?).
|
Bada
, dena den, eta (besteak beste) psikologoekiko auzolanerako geure buruak prestatu bitartean, Euskal Herrian orain egin genezakeen lan polita: hasieratik elebidundiren haurrengan, garapenaren birmoldaketa?
|
|
|
Zer gertatzen da batasun hori ez dagoenean?
|
Bada
, helburu bihurtzen dela, horretarako uniformea den hezkuntza nazionala ezartzen delarik, uniformizatzeak integrazioa errazten baitio Estatuari: –un estado más fuerte hace más uniforme al pueblo, y un pueblo más unido hace más fuerte aun al estado? 33.
|
|
|
Hori jakingo zenuen, ezta?
|
Bada
, Irlandan zehar inoiz ez bezala, zenbait bonba jarri zituzten gaizkile horiek". Eta denak batera hasi ziren atentatuak gertatutako tokiak aipatzen:
|
|
|
|
Bada
, neuk ere zenbait etapa erre nituen ordurako, eta txita hura oilo bihurtu zitzaidan eta kilkirra gosez hil zen, kilkir guztiak hiltzen diren lez. Arrainetako bat ere uraren azalean agertu zen goiz batez, hosto lehorra bailitzan.
|
|
|
|
Bada
, hain sinesgaitz egin zitzaion kalterik egingo ez ziola adieraztea, ezen momentu batez Maitek gelara sartzen utziko ez ote zion beldurrez egon baitzen Txema. Baina azkenean bai.
|
|
|
Ez?
|
Bada
, bertze egun batean kontatuko diat..." Eta segidan erran zidan: " Bai, Joanes, ni etxeko ardi beltz hura bezalakoa nauk:
|
|
|
—Ziegan hengoela aipatu nian bazegoela karta bat, jaun Albert Etxegoienen sasoinean galdu zena.
|
Bada
, jaun Albert Etxegoienek bazuen anaia bat, zeinari Henrik baitzeritzan, eta zeinak kutxa tipi batean gordetzen baitzuen Estebanek skribatu karta. Eta jaun Albert Etxegoienen anaia hura egun batean Maulerat ezkondu, eta badirudi ezen bere ondasunen garraioan kutxatxoa gurditik erori zitzaiola, eta halaxe galdu zuela gutuna.
|
|
|
Ez?
|
Bada
, zatoz egunen batean enekin alorren baterat, eta ikusiko duzu nola lorerik tipiena ere, bere tipian, handia izan daitekeen, zeren geometria akasgabe batek strukturatua den. Eta, hala, infinituki tipia dena ere infinituki handi izan daiteke...
|
|
|
"
|
Bada
Aristotelesen erran ezagun bat, zeinak baitio: Amicus Plato, amicus Socrates, sed magis amica veritas:
|
|
|
Eta zer erranen dizuet...?
|
Bada
, batzuetan hain egiazkoa eta hain zinezkoa iduritzen zaidala txakurra, non tentaturik egoiten bainaiz hezur baten edo haragi puska baten emaiteko... Eta nik diotsuet:
|
|
|
Eta berak: " Gehienik ere Domenico bezalakoak izaiteko jaio gintuan gu, mutila, eta hori, suerte izugarria izanik, zeren eta Domenicok hemen Florentzian bere lagunak ditik eta bere esku luzea, eta guk ez...""
|
Bada
, Domenico bezalakoa izaiteko, nahiago diat letratu izan —erran nioan, neure baitaren baitarik—, zeren eta letratu izaiteko ikasi bainuen, azken finean". Eta egun hartan bertan pintatzeari utzi nioan.
|
|
|
—eta kon turatu zenean ezen napolitarra mahaiari beha zerraiola, eta jendea, aldiz, berari beha paratu zela, osabak, bere ohorea edo garbitu nahian, erantsi zuen—:
|
Bada
, nola gure tratuaren arauak hautsi dituzun, zuhaurk ordaindu duzu zeure afaria! —eta, soa eneganat xuxendurik, erran zidan—:
|
|
|
Eta orduan erran nien: "
|
Bada
, hemen ez dago mirakulurik, jaun Lorenzoren alde behatz baten emaiteko disposizionean ez bazaudete". Eta, ene hitz haiek entzunik, kanpoan zegoen jendea saltokirat sartzen hasi zen, eta gizon hilaren lagun haietarik batek keinu bat egin zuen, eta guztiek beren ezpatak gorde zituzten, ez dakit ene solasak konbentzitu zituelako, edo ahalke zirelako, ustez hain maite zuten lagunaren alde behatz baten emaiteko ere gai izan ez zirelako, eta kendu egin nielako, ondorez, hilaren alde borroka egiteko zuten kausa eta arrazoina.
|
|
|
—Atzo ezpata uretarat jaurtiki eta gaur bertze belaskeria horrekin hatorkit?
|
Bada
, jakin ezak ez dudala onartzen eta ez diadala horretarako baimenik emaiten, nola emanen ez bainioke koldar beldur jario bati...!
|
|
|
—Ikusten al duzu zeure soineko gorria?
|
Bada
, egun hauetarik batean bertze bat erosiko dut, zurearen antzekoa edo zurearen berdina dena. Eta nik zuri emanen dizut, eta zuk Gorukiri emanen diozu, Gorukik berak azken egunean bezti dezan eta harekin ihes egin ahal izan dezadan.
|
|
|
Ikusten al duzu forma guztietan hatsarreko n hori?
|
Bada
, lehen pertsonaren nominatiboaren ezaugarria da. Eta beha bertze hauei:
|
|
|
—Ikusten dituk maskor marka hauek?
|
Bada
, hauek itsas marraskilo batenak dituk, eta bertze hauek txirla jigant batenak... eta honek erakusten dik ezen lur hauek itsaspean egon zirela noizbait, Bibliak kontatzen duen uholdearen denboran segur... —eta zola-gainean etzanik zegoen erbi txakurrari, zeinari Akiles baitzeritzan, zeren eta osaba Joanikotek betiko ohitura baitzuen txakurren bat lagun eramaitekoa, halaxe erran zion—:
|
|
|
—Pizarrok, Almagrok eta bertze horiek Indiak konkistatu zituztela...? —erran zigun bertze egun batean, konbertsazione haietarik batean, etxe aitzineko jardinaren erdiko iturriaren marmara ere lagun genuela, ohi bezala—
|
Bada
, gure aitak ez gutiago! Hura bai buru argia!
|
|
|
Zer gehiago erran diezazuket historia hartaz?
|
Bada
, osaba gibeletik hurbildu zitzaidala, noiz eta esperimentua eta froga haiek guztiak akabatutzat eman bainituen:
|
|
|
Eta ikusi nuen ezen munduan ez dagoela beldurra eta izuikara baino gaitz kutsakorragorik, ezta hain denbora laburrean hainbertze handitu eta gizen daitekeenik ere.
|
Bada
, honen alderakotzat, erran komun bat, zeinak baitio: " Beldurra bera zaldi".
|
|
|
Hori erran hidan bederen, etxerat heldu bezain fite...!
|
Bada
, itsasgizona izan nahi baduk, kendu ideia horiek burutik...
|
|
|
Urritik zabiltzate egunkari horretan, urritik zabiltzatenez!
|
Bada
, ordaina salgai mota berean nahi diat, berria berri truk. Zer duk gaur nire tripontziarendako?
|
|
|
—Ez duzu bihar lanera etorri behar, ala? —emazteak, ortziralean—
|
Bada
, berriz ere herriratu aitzin, etxera etorri eta hartu behar duzuna.
|
|
|
Horrela erraten diozue, ezta? " Eskalatzailea" —errepikatu zuen—
|
Bada
," Eskalatzaileak" deitu ez balu, ez nindukek orain hiri kargu hartu beharrean egonen. Ni ez nauk hi baino gehiago, eta ez nauk bulego honetara neure kabuz etorri.
|