|
2002
|
|
|
Maiatzeko domeka hatan eguzkia min min etorren eta mutikoei goiz sargoritsua luze
|
egin
jaken, batean herriko erlojuari begira, hurrengoan hodei txikiei ta gero hodei moltzoei begira. zoro zoro ebilen.
|
|
2003
|
|
|
Lagungarri batzuk. Geuk ikusita dakigu zein gogor
|
egiten
jaken ikasle askori Iparraldeko idazleen uretan ezetariko laguntza barik murgiltzea: hitz asko arrotzak, esaera bizi bihurriak, aditzjoko ezezagunak... eragozpen handia izaten dira, lehenengotan behintzat; gero, behin bidea erraztu ezkero, ondasuntegi harrigarria aurkitzen dabe, euren gogo bihotzen pozgarri.
|
|
|
itzulpen ofizialak egin artean, Kerexetaren meza liburuko irakurgaiak erabilteko baimena emon eban gure Bilboko gotzainak, Gurpide jaunak, eta erabagi hori gogo onez hartu eben gure euskal eleizetako abaderik gehientsuenak, bai bide barri hori maite ebelako, eta baita Kerexetaren euskerea lehenagotik be etxeko egiten jakelako. Guk baino handiagoa izan eben orduan gipuzkoarrak, Orixeren itzulpena (bere Urte guziko Meza Bezperak liburukoa) herri xehearentzat ilunegi
|
egiten
jaken eta.
|
|
|
Sinestu gura dot... Jakin gura neuke ea hareei be atzerria otserri
|
egiten
jaken. Gustura idatziko neuke hareen istorioa.
|
|
2004
|
|
|
" Ba, Eperlandan, bein sorgin jaia edo ei zan. Eta euren eleizkizunaren azkenean, aker aundi bateri eperdian musu emon bear ei eutsen, erlikiei eta eleizan
|
egiten
jaken moduan. Eta an be ba ei zan euren arteko erlikia zan akerrari eperdian musurik emon gura ez eutsonik, eta arek albandorratz bat ei eroian ezkutuan eta zast!, musu egin ordez, albandorratz ori sartu ei eutsan aker orreri eperdiko zillotik eta Jesus ta kedro, ke kulo negro, esan ei eban".
|
|
2008
|
|
|
Bai, behi edo idi baten adarra. Etxekoak basoan urrun eta ezkutuan ebilzanean
|
egiten
jaken dei adarragaz. Etxetik bistako basoan baebilzan, ostera, linozko izara zuri bat jarten eben etxe ondoan, bazkaltzeko ordua zala adierazoteko.
|
|
|
Txitak oilasko eta oilanda egin ahala, lumajea be aldatu
|
egiten
jaken. Oilaskoek laster izaten eben gandortxoaren punta agirian eta baita kukurruku ekitaldiak egiten ahalegindu be.
|
|
|
asko urrundu baino lehen jatsiaraztea zan kontua, han barriro erlauntza jarri eta atrapatzen ahalegintzeko. Lapiko eta zartaginek airean sortzen eben dardara, jasan ezina
|
egiten
jaken, nonbait. Ez pentsau erromeriarako zaletasunak jatsiarazten ebazanik.
|
|
2009
|
|
|
Txiza hatsak urrundu nau, nahi ez badut ere, Nevskitik. Mundua bera saltzen da dendotan, Kaukasoko larruz
|
eginiko
jakak eta Milaneko diseinuzko zorroen biki faltsifikatuak. Eskailera mailetan, gazteak garagardoa muturretik edaten.
|
|
2011
|
|
|
Lehenengo jotea joten zan, soltuan dantzan egiteko, eta gero etorren pasodoblea, bikoteka alkarri oratuta dantzan egiteko. Mutilai dantzan egiteagaitik kobrau
|
egiten
jaken. Geroagoko kontua da, Zamudioko Juanito Zarandona Morgara gramoleagaz etorten zanekoa:
|
|
|
Erropea txiki lotu, urratu edo apurtzen zanean, jostunari abisua emon, joskileok etxerik etxe ibilten ziran orduan, eta konpondu egiten ziran, joskurak josita, barrenak luzatuta, adabarriak ipinita eta holan. Erropea erosi be, jostunai
|
egiten
jaken gehienetan, eta neskatila gazteak josten ikasten be euren etxeetara joaten ziran ia beti.
|
|
|
Ibilitxe gaus, txotxok garisela, bai aloborien. Alogerean ebilzanei, jornaltxua ordaindu
|
egiten
jaken. Zer izaten zan?
|
|
|
Itsasoan itota hildakoak asko eta asko izan dira Busturian. Halakoetan eleizkizuna herrian bertan hil balitz lez
|
egiten
jaken, gehienetan gorpua berreskuratzeko erarik egon ez arren.
|
|
|
Firuzko alkondarak eta puntuzko zapatak be umeen ohiko erropak izaten ziran. Jaio aurretik jantzi gitxi
|
egiten
jaken, badaezpadan be; eta aurretiaz mutila ala neskea izango zan jakiteko modurik ez egoanez, azul eta larrosearen arteko koloreak hautatzen ebezan. Bateorako painuak eta mantue ipinten eutseezan seintxuei, eta osorik estaltzen zituan zintadun kapa bategaz jantzita eroaten ebezan eleizara.
|
|
|
Lehenago esan dan lez, noten ostean eskabidea
|
egiten
jaken etxekoei. Era horretako koplaren bat" Herri egutegia" kapituluan Santa Agedari buruzko atalean be aurkitu daiteke.
|
|
|
Zabalduena, munarriak edo mojoiek ipintea zan. Munarriak harearrizkoak izaten ziran, eta kurtzea
|
egiten
jaken, legezkoak zirala jakinerazoteko. Munarriak ipinteko orduan lekuko batek egon behar izaten eban aurrean.
|
|
|
Etxekoen borondatearen arabera izaten zan orduan mondxorra egitea. Monjorra zan, etxea egiten ibili ziran beharginei jatordu bat emotea; edo osterantzean ordaindu
|
egiten
jaken etxearen egitura nagusiko beharrak amaitzen ziranean.
|
|
|
Behin, beste askotan lez, tabernan egozan gazte batzuei gaua
|
egin
jaken, eurak konturatu barik. Etxera bidea hartu ebenean, sorginen bildurrez, otu jaken lantzean lantzean hamen nau!
|
|
|
Barregarria izan zan Filipinetako tagalo bati jazo jakona be. Soldadutzan barriei
|
egiten
jaken antzera, petakea egin eutsien ohean lehenengo gauean. Hurrengo egunean, berak lagun bati:
|
|
|
Herri guztia alfabetatzeko bide egokia zan. Tamalez, goizetik gauera jarri zan Anaitasuna batueraz, eta gatxegia
|
egiten
jaken danei. Zorioneko ala zoritxarreko pedagogiarik eza!
|
|
2012
|
|
|
Behia txahala egiteko sentiduta paretan zanean, auzokoei dei
|
egiten
jaken, ateraten laguntzera ctorri eitezan. Arazo larririk gertetan ez bazan, ez jakon beterinarioari deitzen, ordaindu egin behar izaten zan eta.
|
|
2013
|
|
|
Hori hizkuntzaren erabileran be agirian dago. Gurasoei lehen lehen berorika berba
|
egiten
jaken, eta berorika ez zanean, zuka gehienez. Gurasoek umeei, ostera, zuka edo hitano egiten eutseen.
|
|
|
Etxetik kanpora herriko agintari eta handiei
|
egiten
jaken berorika: medikuari, alkateari eta abadeari.
|
|
|
Errapeko mina osatzeko errapeak gatzuragaz igurtzen eutsiezan ardiari. Beste alde batetik, orokorra da artalde guztietan ardiren bat koxorik ikustea, apatxak egosi
|
egiten
jakez eta.
|
|
2015
|
|
|
Hori dala ta ekarri ninduen Derioko Seminario Nagusira. Seminaristai estu
|
egiten
jaken seminarioa bera; barnetegia ez eben sufriduten jadanik. Ikusten eben pastorala eta gauza praktikoak ikasi behar zireala, mundutik ezin eitekezala urrinduta bizi.
|
|
|
Baina barrukoak eutsi egin eutsien eta jausi
|
egin
jaken ganera zigor hori. Gogoan daukat zelan konsulta bat egin eben sartutako abadeak.
|
|
|
Eurek ez ekien euskerarik. Gehiago hondino, kostau
|
egiten
jaken Falange eta holako kantak erakustea. Baten esan eban don Javier maisuak:
|
|
|
Ziminteretako landarak mehaztu egiten ziran, apur bat lotzen ziranak loditu eitezan. Ura
|
egiten
jaken sarri landarei, eta eguzkiak erre ez eizan plastikoa edo kristala ipinten jaken ganean. Kristala eta plastikuak urten baino lehenago, galtzutxolakaz eta kainaberakaz tapetan ziran leitik gordeteko.
|
|
|
Behiak erasteko hiru hankako aurkian jesarten ziran. Hasi aurretik, errapea garbitu
|
egiten
jaken eskuaz edo zakuaz eta bere esneagaz beragaz, batez be txahala egin ostean.
|
|
|
Lehenago sakutea edo nafarreria batzen eben ganaduek: kaskoak jausten jakezan, jan be ez eben egiten egunetan, esnea eskastu
|
egiten
jaken... Hotzikarea edo mastitisa be harrapetan eben, eta injekzinoa emoten jaken gaixorik egoan errotik.
|
|
|
Kuartuetan ezinbestekoa izaten zan orinala be. Geletan, jeneralean, ohola egoten zan lurrean; oholezko zorua baieteaz garbitzen zan eta inoiz altzariei binagre edota orio pitin bat
|
egiten
jaken.
|
|
|
Lukas 18,34: Hareek, ostera, ez eben ezertxo be ulertu; haren berbakera ilun
|
egiten
jaken eta ez ekien zer esan gura eutsen.
|
|
2016
|
|
|
Emakumezkoak dira zazpiak eta txima luzeak dituzte. Hamaikatxo kolorez
|
egindako
jaka eta soineko dotoreekin janzten dira egunero. Lepo bueltan zapi bana daramate eta kapela gorrixka buruan.
|
|
|
–Honek behintzat balioko du, esan nuen?, jostun abenturazale batek Monsieurri neurriak hartu gabe
|
egindako
jakak balio duen bezainbeste, ihardetsi nuen berriz ere?. Ergela!
|
|
|
" Erri erraietatik dagerkigun olerkaria degu, jende xeeak darabilzkin gaiak bere olerki gunatzat aukera, erri erara asma eta erritarrei dagozkioten bezela tajutzen dizkiguna". Gazi gozoak zein Uztaro liburu ederren egilea zen Errezilgo Tomas Agirre olerkari garaikideak ere ez zion muzin
|
egin
Jaka Kortajarenaren olerkiak, beste euskal olerkarienekin ere, sakonki iruzkintzeari; Aitzolekin batera, herrikoitasunean ezarri zuen Jakaren indarrik gehien:
|
|
|
Pollitenan omen zagok afaltzen! jakinarazi zion Ramoneda upelgileak bertarako keinua
|
eginez
jakaren ezker goialdean –bihotz aldekoan– zekarren habanoa kentzen zion aldi berean, sudurrari eskaintzeko. Begiak itsutu zituen –kalitatea aitortzeko ausaz– berriro jakaren goialdeko sakelan laga baino lehen, hiru zentimetro agerian, eraztuna nabarmen.
|
|
2017
|
|
|
Abarkak bustita, oinak handituta, hotzez dardarka, ahuntzaren larruz
|
egindako
jaka bizkarra babesten, txapela eta ezer gutxi zeramaten aldian. Janari apur bat eta arnoa erdiko matxarde edo urkila batetik zintzilik.
|
|
2020
|
|
|
Ardi latxen artilearekin
|
egindako
jaka, gertu
|
|
|
|
Egizue
Jaken partez.
|
|
2021
|
|
|
Halango baten, traktoreak ezin jarraitu, eta pot! Ito
|
egin
jaken. Sasiek eukien sokea gogorregi parau jakon traktoreari.
|
|
|
Bigarren etxea Erramon eta Bixentarena zan, eta han Eugenia alabea Markosegaz ezkonduta bizi zan. Ezkondu eta lasterrera umea izan eben, eta hil
|
egin
jaken. Eugenik bular ugaria eukala eta, hospiziotik ekarri eben ume bat, Jose Angel, bere gurasoen abizenakaz.
|
|
|
Meza Liburuaren argitalpen honetan aurkitzen dan doktrinaeta espiritu aberastasuna, kristau fededun guztiei, eta berariaz Eukaristiaren zerbitzari diran abadeei,
|
egiten
jaken deia gertatzen da, ospakizunaren egitura ulertu eta liturgiako hitzak nork bere egiteko. Fededunak bere otoitz pertsonalerako hausnarketa gaitzat erabili daike, bere espiritu bizitza indarbarritzeko.
|
|
|
Liturgiako testuen itzulpenari buruzko" Liturgiam authenticam" dokumentuak dino, beharrezko dala Batzarra osotzen daben Gotzainen heren biren oneretxia, Erromako onespena eskatu ahal izateko. Espainiako Gotzainei 2014ko zemendian izan eben Batzarraldian
|
egin
jaken euskerazko Meza Liburuaren aurkezpena. Euskal eleizbarrutietako Gotzainek ontzat emona ebenez/ eukenez, Batzarreko Gotzainek be onartu egin eben Meza Liburuaren euskerazko itzulpena eta Erromara bialdu eben (2015).
|
|
|
Beste puntua, Mezaren ospakizunean Kalizaren Sagarako" pro vobis et pro multis" esaldiari dagokiona da. Hitz honeek, hainbat hizkuntzatan, baita euskeraz be," zuentzat eta guztientzat" itzuli izan dira eta Jainkoaren Gurtzarako eta Sakramentuen Araubiderako Kongregazinoak karta bat idatzi eutsen nazinoetako Gotzainen Batzarrei, Benedikto XVI.aren guraria horixe zala adierazoz eta," Liturgiam Authenticam" dokumentuari jarraituz, eskatu
|
egiten
jaken, hitz horreen" itzulpen zehatza egin behar zala" esanez, hau da," zuentzat eta askorentzat".
|
|
|
Abade eta laiko asko ez egoan konforme esaldi horretan adierazten zan Jainkoaren irudiaz. Irudi okerra zala uste eben eta gogor
|
egiten
jaken Jaunaren otoitzean esaldi hori esatea eta kantatzea.
|
|
2023
|
|
|
Ogitxo hori Zapatu Santuan egiten zan, etxerako ogiagaz batera. Labean sartu baino lehen, txorizoa edo arrautzea sartzen jaken barruan eta arrautza irabiatua
|
egiten
jaken gainean. Ohiturea zan besoetakoei mokotsak oparitzea lehenengo jaunartzea egin arte; eta, hainbatetan, ezkondu arte.
|